Sušak u drugom svetskom ratu

⚔️ 11. 4. 1941. Otpočeo opšti napad italijanske 2. armije na frontu od Jesenica do Sušaka.

⚔️ 11. 4. 1941. Jedinice italijanske 2. armije bez jačeg otpora zauzele Ljubljanu, Vrhniku, Jesenice, Sušak, Bakar i Delnice, dok su napadi južno od Snežnika odbijeni protivnapadom jedinica jugoslovenskog Rišnjačkog odreda.

⚔️ 17. 5. 1941. Štab italijanske 2. armije premešten iz Sušaka u Karlovac.

⚔️ 18. 5. 1941. U Rimu potpisan ugovor o određivanju granica između NDH i Italije. Tim. ugovorom Italija je anektirala Sušak sa zaleđem i svim otocima Hrvatskog primorja (sem o. Paga), Dalmaciju od Splita do Novigradskog mora sa zaleđem do Zrmanje i gotovo sva dalmatinska ostrva (sem Bpača, Hvara, Šćedra i ostrva dubrovačkog primorja), kao i šire područje Boke Kotorske. Obrazovan je tzv. Guvernatorat Dalmacije u Zadru, sa Zadarskom, Splitskom i Bokokotorskom provincijom.

⚔️ 22. 6. 1941. Održan sastanak OK KPH za Sušak na kome je data direktiva da svi poznatiji komunisti pređu u ilegalnost i da se prikuplja oružje.

⚔️ 0. 7. 1941. OK KPH za Sušak izdao letak pod naslovom -U borbu-, u kome poziva sve građanske partije, a u prvom redu HSS, da se udruže sa komunistima u borbi za oslobođenje Hrvatskog primorja i Istre.

⚔️ 0. 7. 1941. U Gorskom kotaru i Hrvatskom primorju (na pl. Viševici kod Crikvenice, na pl. Tuhobiću kod Sušaka, u okolini Bribira, u okolini Drežnice, kod Delnica i na drugim mestima) formirani partizanski logori u kojima su se obučavali prvi borci.

⚔️ 0. 8. 1941. Na Tuhobiću (brdu kod Sušaka), po odluci OK KPH za Sušak, formirana Tuhobićka partizanska četa -Boža Vidas-.

⚔️ 0. 8. 1941. Tuhobićka četa -Boža Vidas- napala ž. st. Lič (na pruzi Sušak-Fužine), ubila 7 i ranila 22 italijanska vojnika i uništila 10 vagona.

⚔️ 10. 9. 1941. Komanda italijanske 2. armije premeštena iz Karlovca u Sušak.

⚔️ 10. 10. 1941. U s. Kostreni (kod Sušaka) održana partijska konferencija za srez Sušak. Prorađena je okružnica (br. 3) CK KPH u kojoj se ukazuje na greške u početku ustanka i postavljaju zadaci u vezi sa širenjem NOB-a u Hrvatskoj. Doneti su zaključci da se otklanjaju nedostaci i poboljša rad.

⚔️ 21. 12. 1941. Partizani 2. bataljona -Matija Gubec- minirali prugu Ogulin-Sušak (između Fužina i Lokve), izbacili voz iz šina i uništili lokomotivu.

⚔️ 0. 4. 1942. Formiran odbor AFŽ-a za Sušak.

⚔️ 7. 6. 1942. Kod s. Grobnika (blizu Sušaka) delovi 2. primorsko-goranskog NOP odreda napali italijansku zasedu, ali posle osmočasovne borbe bili prisiljeni da se povuku u pravcu Jelenja. U toku borbe neprijatelj je imao 32 mrtva i ranjena vojnika, a naše jedinice 1 ranjenog.

⚔️ 12. 7. 1942. U s. Pothumu (kod Sušaka) italijanske jedinice izvršile masovni pokolj: streljale 169 ljudi, internirale u koncentracione logore Italije 185 porodica (800 članova), spalile su sve kuće u selu i opljačkale oko 1000 grla rogate stoke, 900 ovaca i 100 koza, nekoliko stotina svinja i 26 konja.

⚔️ 12. 8. 1942. Komandant italijanskog 6. armijskog korpusa stigao u Sušak, gde je s komandantom Više komande -Slovenija-Dalmacija- (Superslode) razmatrao mere u vezi sa operacijama na Biokovu.

⚔️ 27. 8. 1942. Kod ž. st. Plaše (na železničkoj pruzi Delnice-Sušak) minerski vod 1. primorskogoranskog NOP odreda porušio 100 m pruge, zbog čega je saobraćaj bio obustavljen 32 časa.

⚔️ 10. 9. 1942. U Sušaku vođeni razgovori između komandanta italijanske 2. armije i komandanta četničkih snaga zapadne Bosne, Like i Dalmacije, pa je zaključeno da se četnicima odmah izda 3.000 pušaka, a u toku oktobra još 9.000 pušaka.

⚔️ 26. 9. 1942. Viša komanda -Slovenija-Dalmacija- (Supersioda) uputila itahjanskoj Vrhovnoj komandi plan operacija za. oktobar. U planu se predviđa da jedinice italijanskog 5. i 11. armijskog korpusa izvedu operaciju radi uništenja partizanskih snaga na području Žumberka i Gorjanaca; da jedinice italijanskog 5, 11. i 18. armijskog korpusa, sa ustaškim snagama, izvrše dve operacijejednu radi -čišćenja- teritorije između mora i pruge Vrhovine-Medak, a drugu duž pruge Sušak-Ogulin

⚔️ 5. 10. 1942. Na Sušaku održan sastanak između predstavnika NDH i Više komande -Slovenija-Dalmacija- (Superslode) u vezi s ciklusom operacija -Dinara- (napadom na centralnu slobodnu teritoriju u Bosni i Hercegovini).

⚔️ 22. 11. 1942. U Sušaku komandant Više komande oružanih snaga -Slovenija-Dalmacija- održao sastanak s komandantima potčinjenih korpusa povodom izmena postojećih okupacionih područja zbog novonastale situacije u Sredozemlju (iskrcavanja saveznika u severnoj Africi).

⚔️ 0. 9. 1943. U rejonu Sušaka, po naređenju GŠ NOV i PO za Hrvatsku, formirana 3. brigada 13, divizije NOVJ.

⚔️ 8. 9. 1943. Kapitulirala Italija. Tada je došlo do opšteg narodnog ustanka u Dalmaciji, Hrvatskom primorju, Gorskom kotaru i Istri. Idućih nekoliko dana jedinice NOVJ, uz svestranu pomoć naroda, oslobodile su obalski pojas od Trsta do Dubrovnika, sem gradova Pule, Rijeke, Sušaka, Zadra, Šibenika, Omiša i Makarske.

⚔️ 8. 9. 1943. Diverzantske jedinice GŠ NOV i PO za Hrvatsku uništile italijanski transportni voz kod ž. st. Plasa, a drugi kod Sušaka, pa je transport italijanskih trupa zbog toga bio potpuno obustavljen.

⚔️ 15. 9. 1943. Sušak zauzeo nemački 901. motorizovani puk posle manjih borbi protiv jedinica 13. divizije NOVJ.

⚔️ 22. 9. 1943. U rejonu Sušaka, po naređenju Operativnog štaba za Istru, formiran Sušačko-kastavski NOP odred.

⚔️ 30. 11. 1943. Kod s. Mrzle Vodice nemačka motorizovana kolona iz Sušaka napala 10. slovenačku (ljubljansku) brigadu 18. divizije NOVJ. Brigada se, posle oštre jednodnevne borbe, zbog nadmoćnosti neprijateljskih snaga povukla prema s. Crnom Lugu.

⚔️ 1. 12. 1943. Kod s. Mrzlih Vodica (blizu Delnica) 10. slovenačka (ljubljanska) brigada 18. divizije NOVJ napala i, posle kraće borbe, uništila nemački oklopni automobil iz Sušaka. Poginulo je 9 i zarobljena su 2 nemačka vojnika.

⚔️ 20. 12. 1943. U s. Zlobinu (kod Kraljevice) 1. udarna brigada 13. divizije NOVJ napala nemačku posadu, ali se posle višečasovne borbe, zbog pojačanja pristiglih iz Sušaka, povukla uz gubitke od 4 poginula, 5 ranjenih i 3 nestala.

⚔️ 24. 2. 1944. Delovi 1. udarne brigade i 2. NOP odreda 13. divizije NOVJ vodili ceo dan jake borbe protiv 750 vojnika iz 138. puka nemačke 188. rezervne divizije koji su iz Sušaka prodrli u rejon s. Hreljin, s. Plase, s. Križišće.

⚔️ 8. 3. 1944. Iz Sušaka delovi 138. puka nemačke 188. rezervne divizije otpočeli napad u cilju zauzimanja s. Zlobina, s. Plasa i s. Hreljina. U trodnevnim borbama neprijatelj je potisnuo 2. brigadu i 2. NOP odred 13. divizije NOVJ i zauzeo pomenuta mesta.

⚔️ 0. 5. 1944. U Sušak stigao američki poručnik Luv Tartis. On se preko nekoga fra Bernanda iz reda Male braće povezao s ministrom unutrašnjih poslova NDH Mladenom Lorkovićem i ministrom domobranstva Antom Vokićem. Tartis je pokušao da rad onih koji su pripremali državni udar u NDH koordinira s radom američke obaveštajne službe. Međutim, 12. maja 1944. otkrio ga je i uhapsio Gestapo, te je interniran u logor kod Graca.

⚔️ 10. 6. 1944. Oko 400 vojnika nemačkog 3. puka -Brandenburg- otpočelo napad iz Kraljevice ka Delnicama. Savladavši otpor jedinica 2. primorsko-goranskog NOP odreda kod s. Fužina i Kamenjaka, oni su prodrli u s. Lokve, a 12. juna u Delnice. Prva udarna brigada 13. divizije NOVJ napala ih je 13. juna u Delnicama i prinudila na povlačenje ka Sušaku.

⚔️ 12. 6. 1944. Kod s. Fužina (blizu Sušaka), naišavši na neprijateljsku zasedu, poginuo član Oblasnog NO odbora za Hrvatsko primorje i član ZAVNOH-a Tomo Strizić, narodni heroj.

⚔️ 20. 8. 1944. Na sreskoj konferenciji NOF-a za Sušak izabran Sreski odbor NOF-a.

⚔️ 15. 9. 1944. Na aerodromu na Grobničkom polju (kod Sušaka) 2. brigada 13. divizije NOVJ razbila četu Posadnog bataljona 3. ustaške brigade i uništila 1 avion, 15 baraka i kasarnu.

⚔️ 16. 4. 1945. Jedinice 19. udarne divizije JA oslobodile Crikvenicu, gde su uništile zaštitnicu neprijateljske kolone koja se povlačila ka Sušaku. Istog dana su oslobodile i Kraljevicu, gde su uništile posadu iz nemačke 392. legionarske divizije i ustaše.

⚔️ 21. 4. 1945. Posle višednevnih borbi protiv delova nemačkog 97. armijskog korpusa 19. udarna divizija i 12. brigada 26. udarne divizije JA oslobodile Sušak. Neprijatelj se, uz veliki broj mrtvih i ranjenih, povukao u Rijeku. Zarobljeno je 360 neprijateljskih vojnika.

⚔️ 22. 4. 1945. Vrhovni komandant JA maršal Jugoslavije Josip Broz Tito pohvalio jedinice 4. armije i Jugoslovenske mornarice koje su, posle višednevnih ogorčenih borbi, oslobodile Sušak, Senj, Novi, Crikvenicu, Kraljevicu, Bakar, kao i ostrva Rab, Krk, Cres i Lošinj.