Rijeka u drugom svetskom ratu

⚔️ 22. 6. 1941. U Delnicama (u Gorskom kotaru) održana sreska partijska konferencija na kojoj je odlučeno da se ubrzaju pripreme da bi što pre otpočeo oružani ustanak. Novoizabranom SK stavljeno u zadatak da formira vojni komitet i tri diverzantske grupe koje će odmah preduzeti akcije na pruzi Rijeka-Karlovac.

⚔️ 0. 1. 1942. U Kastvu (kod Rijeke) formiran odbor NOF-a, sa 4 rejonska odbora.

⚔️ 5. 1. 1942. Kod Plasa (na pruzi Ogulin-Rijeka) 2. bataljon Primorsko-goranskog NOP odreda izvršio diverziju, te je saobraćaj obustavljen 20 časova.

⚔️ 12. 1. 1942. Između Plasa i Meje (na železničkoj pruzi Ogulin-Rijeka) jedinice 2. bataljona -Matija Gubec- Primorsko-goranskog NOP odreda napale neprijateljski transportni voz i uništile lokomotivu i nekoliko vagona.

⚔️ 15. 1. 1942. Na železničkoj pruzi Ogulin-Rijeka (između Plasa i Zlobina), delovi 2. bataljona -Matija Gubec- Primorsko-goranskog NOP odreda uništili lokomotivu i nekoliko vagona, te je saobraćaj bio obustavljen 15 časova.

⚔️ 19. 1. 1942. Delovi 2. bataljona -Matija Gubec- Primorsko-goranskog NOP odreda digli u vazduh neprijateljski transportni voz kod Fužina (na žel. pruzi Ogulin-Rijeka). Pruga je oštećena, a saobraćaj prekinut 6 sati.

⚔️ 25. 3. 1942. Kod Delnica (na pruzi Ogulin-Rijeka) delovi 2. bataljona -Matija Gubec- Primorsko-goranskog NOP odreda porušili prugu na dužini od 126 m, tako da je saobraćaj obustavljen 5 dana.

⚔️ 7. 4. 1942. Kod Delnica (na pruzi Ogulin-Rijeka) delovi Primorsko-goranskog NOP odreda izvršili diverziju i uništili italijanski transport koji je tom prilikom naišao, tako da je promet obustavljen dva dana.

⚔️ 22. 4. 1942. Iz zasede kod s. Rijeke (blizu Vojnića) 2. četa 1. bataljona 1. kordunaškog NOP odreda ubila 6 i zarobila 18 domobrana i zaplenila 18 pušaka i 1 p. mitraljez.

⚔️ 25. 4. 1942. Kod Gomirja (na pruzi Ogulin-Rijeka) delovi 1. bataljona Primorsko-goranskog NOP odreda izvršili diverziju tako da je saobraćaj obustavljen 25 časova.

⚔️ 0. 5. 1942. Iz sela Rubeši (kod Rijeke) čitava skojevska organizacija, s nekoliko drugih omladinaca, otišla u partizane.

⚔️ 11. 5. 1942. Na putu između s. Gerova i s. Tršća (kod Rijeke) delovi 5. bataljona Primorsko-goranskog NOP odreda napali italijansku motorizovanu kolonu i naneli joj gubitke od oko 20 mrtvih i ranjenih vojnika.

⚔️ 26. 5. 1942. Između Hreljina i Gomirja (na pruzi Ogulin-Rijeka) delovi 3. bataljona Primorsko-goranskog NOP odreda izvršili diverziju, zbog čega je saobraćaj obustavljen 14 časova.

⚔️ 30. 5. 1942. U s. Jelenju (kod Rijeke), po naređenju riječkog prefekta, 50 kuća porušeno, 14 osoba streljano i 150 osoba internirano u Lovran.

⚔️ 11. 6. 1942. Između Delnica - s. Kupjaka (na pruzi Ogulin-Rijeka) delovi 2. Primorsko-goranskog NOP odreda uništili italijanski železnički transport - lokomotivu i 8 vagona. Neprijatelj je imao 60 ranjenih i mnogo mrtvih. Saobraćaj je bio prekinut 4 dana.

⚔️ 24. 6. 1942. Između Kamenjaka i Kikovice (kod Rijeke) delovi 2. Primorsko-goranskog NOP odreda iz zasede uništili italijanski kamion, ubili 9 italijanskih vojnika i jednog oficira i zaplenili 9 pušaka i jedan p. mitraljez.

⚔️ 3. 7. 1942. Između Brod Moravica i Srpskih Moravica delovi 2. primorsko-goranskog NOP odreda porušili železničku prugu Ogulin-Rijeka. Usled toga je na tom mestu iskočio iz šina teretni voz, pa je saobraćaj bio obustavljen 3 dana.

⚔️ 5. 7. 1942. Između s. Grobnika i Kamenjaka (Rijeke) delovi 2. primorsko-goranskog NOP odreda napali italijansku kolonu. U toj borbi neprijatelj je imao 9 mrtvih vojnika. Tom prilikom je poginuo Nikola Car Crni, komandant 2. primorsko-goranskog NOP odreda i učesnik španskog građanskog rata, narodni heroj.

⚔️ 8. 7. 1942. Omladinske borbene grupe iz Kastva (kod Rijeke) i okoline pisale parole, bacale letke i izbrisale fašističke natpise na zidovima zgrada.

⚔️ 12. 7. 1942. U s. Orehovici (kod Rijeke) italijanske vlasti streljale člana OK KPH za Hrvatsko primorje Rada Šupića, narodnog heroja.

⚔️ 31. 7. 1942. Između ž. st. Plaše i Zlobina (na pruzi Ogulin-Rijeka) delovi 2. bataljona 1. primorsko-goranskog NOP odreda miniranjem srušili neprijateljski transportni voz.

⚔️ 0. 8. 1942. U Kordunu izašao prvi broj lista -Riječ žene-, organa karlovačkog Okružnog odbora AFŽ-a.

⚔️ 2. 8. 1942. Jedan bataljon crnih košulja iz s. Čabra (kod Rijeke) popalio sela Crne Lazi, Majer, Tršče, Kozji Vrh, Milanov Vrh, Novi Kot, Stari Kot, Travu i sve okolne zaseoke (blizu s. Čabra) a stanovništvo pohapsio i internirao.

⚔️ 17. 8. 1942. Bataljon -Matija Gubec- 1. primorsko-goranskog NOP odreda digao u vazduh neprijateljski transportni voz na žel. pruzi Ogulin-Rijeka, između s. Plasa i s. Zlobina, kojom prilikom su uništeni lokomotiva i nekoliko vagona.

⚔️ 28. 10. 1942. Kod s. Jušića (na pruzi Rijeka-Trst) 1. istarska partizanska četa -Vladimir Gortan- minirala železničku prugu i digla u vazduh transportni voz, u kome je poginulo oko 150 italijanskih vojnika i oficira. Uništeni su lokomotiva i 6 vagona.

⚔️ 7. 11. 1942. Između ž. st. Gomirja i s. Hreljina (na pruzi Ogulin-Rijeka) jedinice Omladinskog bataljona 6. hrvatske NO brigade napale italijanski transport i nanele mu gubitke od 20 mrtvih i ranjenih vojnika.

⚔️ 14. 11. 1942. Između s. Liča i Fužina (na pruzi Ogulin-Rijeka) bataljon -Matija Gubec- 1. primorsko-goranskog NOP odreda miniranjem srušio neprijateljski transportni voz. Neprijatelj je imao mnogo mrtvih i ranjenih. Saobraćaj je bio obustavljen 3. dana.

⚔️ 8. 12. 1942. Kod s. Prevršca i s. Babine Rijeke jedinice 8. hrvatske NO brigade 7. divizije NOVJ odbile napad delova domobranske 2. brdske brigade iz Kostajnice, pretrpevši gubitke od 3 mrtva i 11 ranjenih boraca.

⚔️ 10. 12. 1942. U rejonu s. Knezovljana, s. Mečenčana i s. Babine Rijeke ustaško-domobranske snage iz s. Kukuruzara i s. Zrina (blizu Kostajnice), ojačane tenkovima, napale 7. diviziju NOVJ, te se ova, pod pritiskom, povukla u sela Dođoše, Tremušnjak, Šušnjar i Grabovac (kod Petrinje).

⚔️ 20. 1. 1943. Između ž. stanica Hreljin i Gomirje bataljon -Marko Trbović- 6. brigade 5. operativne zone NOV i PO Hrvatske porušio prugu Rijeka-Ogulin i izazvao četvorodnevni prekid saobraćaja.

⚔️ 22. 4. 1943. Na ž. st. Mučna Rijeka (kod Koprivnice) 1. bataljon Kalničkog NOP odreda zarobio 100 domobrana Radnog bataljona.

⚔️ 3. 5. 1943. Kod s. Rijeke (blizu Koprivnice) ustaše napale 1. bataljon Kalničkog NOP odreda i ubile 3 a zarobile 6 partizana.

⚔️ 6. 5. 1943. U rejonu s. G. Kukuruzara i s. Babine Rijeke (kod Kostajnice) 3. bataljon 4. banijske brigade Unske operativne grupe sukobio se sa izviđačkim delovima domobranske 2. brdske brigade i odeljenjem nemačkih vojnika. Posle kraće borbe neprijatelj se povukao u Kostajnicu. Ranjeno je 8 domobrana i 1 nemački vojnik.

⚔️ 17. 5. 1943. Kod s. Gomirja (na pruzi Rijeka-Ogulin) 2. brigada 13. divizija NOVJ napala i uništila voz od 24 putnička, teretna i blindirana vagona. Poginulo je oko 100, a zarobljena su 43 italijanska vojnika, domobrana i legionara. Brigada je imala 15 mrtvih, 12 ranjenih i 3 nestala.

⚔️ 5. 7. 1943. Kod ž. st. Plaše (na pruzi Rijeka-Ogulin) jedinice 1. primorsko-goranskog NOP odreda minirale prugu i uništile lokomotivu i 3 vagona.

⚔️ 14. 9. 1943. Iz Št. Petera na Krasu (danas: Pivka) nemački 901. motorizovani puk prodro u Rijeku, gde mu se priključila dva italijanska fašistička bataljona.

⚔️ 20. 9. 1943. ZAVNOH doneo odluku o poništenju svih ugovora bivših velikosrpskih vlada i ustaške vlade Pavelića, kojima su pojedini krajevi naše zemlje predani tuđinima. Istovremeno je proglašeno priključenje Istre, Rijeke, Zadra i anektiranog dela Hrvatskog primorja, Gorskog kotara i Dalmacije sa ostrvima matici zemlji - Hrvatskoj, a preko nje demokratskoj Jugoslaviji.

⚔️ 0. 10. 1943. U rejonu s. Klane (kod Rijeke), u borbi protiv nemačkih jedinica, razbijen Sušačko-kastavski NOP odred.

⚔️ 2. 10. 1943. Iz Trsta, Hrpelja, Rijeke i Pule otpočeo koncentričan napad delova nemačke oklopne SS divizije -Adolf Hitler-, SS motorizovane divizije -Herrnan Gering-, nemačke 44. i 71. pešadijske divizije u cilju uništenja novoformiranih partizanskih jedinica i zaposedanja Istre. U sedmodnevnim borbama neprijatelj je razbio 1. i 2. istarsku brigadu i NOP odrede -Učku-, Pulski i Pazinsko-porečki, nanevši im gubitke od preko 2000 mrtvih, i potom zaposeo Istru.

⚔️ 7. 10. 1943. Iz rejona Rijeke otpočeo napad delova nemačke 71. pešadijske divizije i SS motorizovane divizije -Herman Gering- u cilju uništenja 13. divizije NOVJ i zaposedanja slobodne teritorije Hrvatskog primorja i Gorskog kotara. U dvodnevnim borbama nemačke jedinice su odbacile delove 13. divizije NOVJ od s. G. Jelenja, s. Hreljina i s. Fužina, nanevši im velike gubitke, i ovladale komunikacijama: Rijeka-Crikvenica, Hreljin-Delnice i Rijeka-Delnice.

⚔️ 13. 12. 1943. Na putu s. Breza - s. Klana (kod Rijeke) 1. istarska partizanska četa napala iz zasede nemačku motorizovanu kolonu. Poginuo je 31 nemački vojnik i oštećena su 4 kamiona.

⚔️ 21. 1. 1944. Saveznička avijacija bombardovala Rijeku, gde je oštetila tvornicu torpeda, rafineriju nafte, železničku prugu i veći broj okolnih zgrada.

⚔️ 17. 3. 1944. Između s. Šapjana i s. Starada (na putu Trst-Rijeka) 2. istarski partizanski bataljon uništio dva nemačka automobila s vojnicima.

⚔️ 14. 4. 1944. Kod s. Šapjana (na pruzi Trst-Rijeka) minerska grupa 1. bataljona 1. istarske brigade -Vladimir Gortan- uništila nemački voz.

⚔️ 17. 4. 1944. Na pruzi kod s. Jurdana (blizu Rijeke) minerska grupa 1. istarske brigade -Vladimir Gortan- uništila lokomotivu i 2 vagona.

⚔️ 22. 4. 1944. Na pruzi između Rijeke i s. Matulja minerski vod 1. istarske brigade -Vladimir Gortan- uništio lokomotivu i 2 vagona.

⚔️ 25. 4. 1944. Kod s. Sapjana (na putu Trst-Rijeka) 1. istarska brigada -Vladimir Gortan- uništila 4 kamiona i 1 autobus s nemačkim vojnicima.

⚔️ 0. 5. 1944. U s. Vratima (blizu Rijeke) održana prva okružna konferencija AFŽ-a Hrvatskog primorja, na kojoj je izabran Okružni odbor AFŽ-a.

⚔️ 30. 5. 1944. Kod s. Klane (blizu Rijeke) 1. udarni bataljon 1. istarske brigade -Vladimir Gortan- zapalio tri nemačka kamiona.

⚔️ 9. 6. 1944. Kod s. Duge Rijeke (blizu Ludbrega) delovi Kalničkog NOP odreda napali četu ustaša i prinudili je na povlačenje u pravcu Ludbrega.

⚔️ 11. 6. 1944. Blizu s. Klane (kod Rijeke) po naređenju Operativnog štaba za Istru, ponovo formirana 2. istarska brigada (kasnije: 2 brigada 43. divizije 11. korpusa NOVJ).

⚔️ 0. 9. 1944. Na konferenciji predstavnika političkih grupa i organizacija iz okruga Rijeka izabran Okružni odbor NOF-a

⚔️ 14. 9. 1944. Jedinice 1. istarske brigade -Vladimir Gortan 43. divizije NOVJ izvršile neuspeo napad na s. Klanu (kod Rijeke), gde se branilo oko 350 nemačkih vojnika i slovenačkih domobrana.

⚔️ 16. 10. 1944. Po naređenju Štaba 11. korpusa NOVJ formirane komande Riječkog. Porečkog i Pulskog vojnog područja.

⚔️ 5. 11. 1944. Anglo-američka avijacija bombardovala Rijeku. Potopljeni su minonosac, torpiljarka, naoružani motorni jedrenjak i patrolni brod. Poginulo je oko 100 nemačkih vojnika, a ranjen ih je veći broj.

⚔️ 28. 11. 1944. Na prostoriji s. Zaistovec - s. Preseka -s. Slatina 20. pešadijski puk domobranske 1. pešadijske divizije i dve čete ustaško-domobranske 1. posadne brigade iz Križevaca, s. G. Rijeke, Sv. Ivana Zeline i s. Vrbovca napali jedinice 32. divizije NOVJ i prinudili ih da se u toku noći prebace na prostoriju s. Buzadovac - s. Cugovac - s. Remetinec (kod Križevaca).

⚔️ 0. 4. 1945. Oblasni NO odbor i Oblasni odbor NOF-a za Istru uputili proglase narodu povodom prodora jedinica JA na teritoriju Istre. U proglasima oni izražavaju volju naroda i oduševljeno pozdravljaju odluke AVNOJ-a i ZAVNOH-a o pripajanju Istre i Rijeke Demokratskoj Federativnoj Jugoslaviji.

⚔️ 7. 4. 1945. U Suhoj krajini nemački 17, 19. i 25. SS policijski puk, četiri pokretna bataljona slovenačkih domobrana i više bataljona ROA (jedinica generala Vlasova) otpočeli napade na jedinice 7. korpusa JA s ciljem da zaposedanjem Suhe krajine obrazuju neprekidan front od Postojne do Brežice. U oštrim devetodnevnim borbama u blizini s. Starog Loga, s. Smuke, s. Tople Reberi, s. Podhoste, s. Podturena, s. Toplice i s. Starih Žaga jedinice 7. korpusa su odbile sve neprijateljske napade, sačuvale slobodnu teritoriju i time obezbadile desni bok jedinica 4. armije JA koje su prodirale u pravcu Rijeke. Poginulo je preko 560 neprijateljskih vojnika i zaplenjena je velika količina oružja i opreme, dok su jedinice 7. korpusa JA imale 52 poginula i 175 ranjenih.

⚔️ 21. 4. 1945. Posle višednevnih borbi protiv delova nemačkog 97. armijskog korpusa 19. udarna divizija i 12. brigada 26. udarne divizije JA oslobodile Sušak. Neprijatelj se, uz veliki broj mrtvih i ranjenih, povukao u Rijeku. Zarobljeno je 360 neprijateljskih vojnika.

⚔️ 28. 4. 1945. Kod Rijeke, u borbi protiv nemačkih jedinica, poginuo operativni oficir u Štabu 11. korpusa 4. armije JA Ivan Lenac, španski borac, narodni heroj.

⚔️ 28. 4. 1945. Po naređenju Štaba 4. armije JA, jedinice 15. i 18. divizije JA koncentrisane na liniji Brod na Kupi - s. Kuželj - s. Osilnica - s. Čabar radi obezbeđenja desnog boka jedinica 4. armije JA koje su lomile otpor nemačkih snaga kod Rijeke.

⚔️ 30. 4. 1945. Vrhovni komandant JA maršal Jugoslavije Josip Broz Tito pohvalio jedinice 4. armije, 7. i 9. korpusa i Jugoslovenske mornarice koje su, posle sedmodnevnih ogorčenih borbi, probile utvrđeni neprijateljski front od Rijeke do Postojne i oslobodile Postojnu, Št. Peter na Krasu (sada: Pivka), Ilirsku Bistricu i mnoga druga mesta, prodrevši do Trsta.

⚔️ 3. 5. 1945. Jedinice 4. armije JA, posle višednevnih teških borbi, oslobodile Rijeku. Snage nemačkog 97. armijskog korpusa probile su se ka Ilirskoj Bistrici uz velike gubitke.

⚔️ 3. 5. 1945. Vrhovni komandant JA maršal Jugoslavije Josip Broz Tito pohvalio jedinice 4. armije i Jugoslovenske mornarice koje su posle jeđanaestodnevnih ogorčenih borbi oslobodile Rijeku.

⚔️ 5. 5. 1945. Povlačeći se iz Rijeke, jake snage nemačkog 97. armijskog korpusa prodrle u Ilirsku Bistricu.

⚔️ 7. 5. 1945. U rejonu Ilirske Bistrice jedinice 4. armije JA okružile i napale grupaciju nemačkog 97. armijskog korpusa koja se 5. aprila probila iz Rijeke. Posle pregovora sa Štabom 4. udarnog korpusa 4. armije JA, na zahtev vojnika, general Heslin, u svojstvu zastupnika ranjenog komandanta nemačkog 97, armijskog korpusa, potpisao je u s. Zagorju kapitulaciju.