Biblioteka Znaci

Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima [priredio: Goran Despotović (1957-2022)]            **** 03.03.2024: 7 novih knjiga ****
ustanak

Španski borci u oslobodilačkom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 15 hronoloških zapisa, 1 dokumenata i 3 fotografija.

Događaji

⚔️ 30. 3. 1941. CK KPJ izdao proglas u kome se, u cilju odbrane zemlje, od Simovićeve vlade zahteva: pakt o uzajamnoj pomoći sa SSSR-om; ukidanje svih vanrednih zakona i davanje narodima Jugoslavije demokratskih i nacionalnih prava i sloboda; sloboda sindikalnog i političkog organizovanja; potpuna amnestija svih političkih i vojnih osuđenika i povratak španskih dobrovoljaca iz francuskih logora; stavljanje pod sud svih petokolonaša; čišćenje državnog i vojnog aparata od svih protivnarodnih elemenata i tuđih agenata.

⚔️ 22. 6. 1941. Nemački vojni zapovednik Srbije naredio komesarskom ministru unutrašnjih poslova Milanu Aćimoviću da, prema ranijem sporazumu, u toku noći 22/23. juna pohapsi poznate komuniste Beograda, kao i sve učesnike španskog građanskog rata. Skrenuta je naročita pažnja i na gradove: Niš, Kragujevac, Užice, Čačak i rudnike Rtanj, Trepču i Bor.

⚔️ 0. 8. 1941. Generalni sekretar KPJ Josip Broz Tito uputio direktivu Centralnom komitetu KPH: da koordinira dejstva u Lici i Bos. krajini, da šalje španske borce u Bosnu i da preduzima mere radi snabdevanja partizana odećom i obućom u zimskim uslovima. Pored toga, on traži da CK KPH odredi tri-četiri predstavnika HSS za Narodni komitet oslobođenja.

⚔️ 14. 8. 1941. U s. Košutama (kod Tril.ja) italijanske i ustaško-domobranske snage iz Sinja, Dicma i Trilja uništile Splitski NOP odred. Tada je poginuo i španski borac član CK KPJ Mirko Kovačević Lala, narodni heroj.

⚔️ 0. 9. 1941. U s. Jošanu (kod Udbine) četnici streljali španskog borca Mića Radakovića, narodnog heroja.

⚔️ 0. 11. 1941. U Maksimiru ustaše streljale španskog borca, elana MK KPH za Zagreb Božidara Dakića, narodnog heroja.

⚔️ 20. 2. 1942. U s. Vukosavcima (kod Lopara) delovi četničkog Majevičkog odreda mučki napali Štab Majevičkog NOP odreda. U neravnoj borbi su izginuli većina članova Štaba odreda i članova OK KPJ za Majevicu, ukupno oko 30 rukovodilaca i boraca, među kojima i komandant Majevičkog NOP odreda Ivan Marković Irac, politički komesar Fadil Jahić Španac i članovi Štaba odreda Albin Herljević i Slavko Mićić - narodni heroji.

⚔️ 0. 3. 1942. U rejonu s. Plaškog (kod Ogulina) četnici streljali komandanta 2. kordunaškog NOP odreda Roberta Domanija i političkog komesara 3. čete 3. bataljona 2. kordunaškog NOP odreda Adolfa Štajnbergera Draga, učesnike u španskom građanskom ratu i narodne heroje.

⚔️ 13. 3. 1942. U s. Radanovcima (blizu Kosjerića), u borbi protiv nedićevaca i četnika, poginuo član Komande grupe odreda zapadne Srbije Živorad Jovanović Žikica Španac, narodni heroj.

⚔️ 5. 7. 1942. Između s. Grobnika i Kamenjaka (Rijeke) delovi 2. primorsko-goranskog NOP odreda napali italijansku kolonu. U toj borbi neprijatelj je imao 9 mrtvih vojnika. Tom prilikom je poginuo Nikola Car Crni, komandant 2. primorsko-goranskog NOP odreda i učesnik španskog građanskog rata, narodni heroj.

⚔️ 19. 11. 1942. Četiri bataljona 1. proleterske NOU brigade u oštroj noćnoj borbi uništili dvaput brojniju domobransko-nemačku posadu utvrđenog uporišta u s. Sitnici (pod Manjačom), zaplenivši haubičku bateriju i naoružanje dva domobranska bataljona. Samo je manji deo posade uspeo da se probije do okolnih garnizona, a ostatak je uglavnom zarobljen. U borbi su pored ostalih, poginuli zamenik komandanta 3. bataljona Miodrag Urošević Artem i komandir voda Milan Raspopović, a smrtno je ranjen (te posle nekoliko dana podlegao ranama) politički komesar 6. bataljona Ljubomir Živković Ilić, Ljupče Španac, narodni heroji.

⚔️ 22. 2. 1943. Jedinice 3. udarne divizije NOVJ otpočele napad na italijanske snage, domobrane i četnike u Konjicu. Posle više uzastopnih napada i protivnapada i zbog pogoršanja situacije kod Prozora, VŠ NOV i POJ je 26. februara naredio da se obustavi napad na Konjic. Poginulo je 53 i ranjeno preko 150 neprijateljskih oficira i vojnika. I jedinice NOVJ su imale velike gubitke. Pored ostalih, poginuli su: komandant Mostarskog bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Miloš Kovačević, narodni heroj, vođa tenka i mitraljezac 3. udarne divizije NOVJ Leo Bruk, narodni heroj, politički komesar 5. bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Karlo Batko, narodni heroj, komandir čete 5. bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Ante Šarić (Rade Španac), narodni heroj, i komandir 1. čete 4. bataljona 5. crnogorske NOU brigade Zarija Vujošević, narodni heroj.

⚔️ 9. 6. 1943. U šumi Milinklade (u dolini r. Hrčavke) nemačka eskadrila bombardovala VŠ NOV i POJ u pokretu. Ranjen je vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito, a poginuli su šef Vojne misije Velike Britanije pri VŠ NOV i POJ kapetan inž. Bil Stjuart i pratilac Vrhovnog komandanta Đuro Vujović Španac, narodni heroj. Nešto kasnije podlegao je ranama komandant 4. proleterske NOU brigade Vasilije Đurović Vako, narodni heroj, koji je ranjen kada se u jedinicu vraćao primivši zadatak od Vrhovnog komandanta.

⚔️ 29. 5. 1944. Kod s. G. Miklouša (blizu Čazme), prilikom neprijateljskog avionskog napada, poginuo član GŠ NOV i PO za Hrvatsku i učesnik španskog građanskog rata pukovnik Ilija Engel Andžić, narodni heroj.

⚔️ 28. 4. 1945. Kod Rijeke, u borbi protiv nemačkih jedinica, poginuo operativni oficir u Štabu 11. korpusa 4. armije JA Ivan Lenac, španski borac, narodni heroj.

Dokumenti

Fotografije

Povezane odrednice

Operacija Weiss ★ Borbe za Čačak 1941. ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1942. ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1943. ★ Bitka na Neretvi ★ Borbe u Hercegovini 1943. ★ Ustanak u Dalmaciji 1941. ★ Četnici u drugom svetskom ratu ★ Konjic ★ Narodni heroji Jugoslavije ★ Bitka na Sutjesci ★ Britanija i Jugoslavija ★ Rijeka ★ Tenkovi u Jugoslaviji u drugom svetskom ratu ★ Avijacija u oslobodilačkom ratu ★ Đura Mešterović ★ Udbina ★ Danilo Lekić ★ Josip Broz Tito ★ Foča ★ Milan Aćimović ★ Primorsko-goranski partizanski odred ★ Kragujevac ★ Beograd ★ Dušan Simović ★ Ogulin ★ Hrvatska seljačka stranka ★ SSSR i Jugoslavija ★ Omladina u ratu ★ 2. kordunaški partizanski odred ★ Borbe u Srbiji 1942. ★ 4. proleterska (crnogorska) udarna brigada ★ Vojni puč 27. marta ★ Toplički partizanski odred ★ Bitka za Konjic 1943. ★ Rade Končar ★ Plaški ★ 11. hrvatski korpus NOVJ ★ Užice ★ 1. proleterska divizija NOVJ ★ Italija u drugom svetskom ratu ★ Uroševac ★ Sinj ★ Zagreb ★ Prozor ★ Lopare ★ Borbe u Hrvatskoj 1942. ★ Ustanak u NDH ★ Ustanak u Lici 1941. ★ Aprilski rat ★ 2. primorsko-goranski partizanski odred ★ 5. proterska (crnogorska) udarna brigada ★ Saradnja četnika sa okupatorom ★ Centralni komitet KPJ ★ 1. proleterska udarna brigada ★ Čačak ★ Ustanak u Hrvatskoj 1941. ★ Četnici u ustanku ★ Žabljak ★ Trilj ★ Splitski partizanski odred ★ Komunistička partija Hrvatske ★ Borbe u Hrvatskoj 1945. ★ Ustanak u Srbiji 1941. ★ Borbe u Srbiji 1943. ★ Niš ★ 10. hercegovačka udarna brigada ★ Završne operacije u Jugoslaviji ★ Majevički partizanski odred ★ Bitka za Prozor 1943. ★ Politički komesari u NOR-u ★ Bolnice u oslobodilačkom ratu ★ Ustanak u Bosni i Hercegovini 1941. ★ 3. udarna divizija NOVJ ★ Srpska državna straža (nedićevci) ★