1. proleterska divizija NOVJ

⚔️ 1. 11. 1942. Naredbom Vrhovnog komandanta NOP i DV Jugoslavije Josipa Broza Tita formirana 1. proleterska udarna divizija NOVJ sastava: 1. proleterska NOU, 3. proleterska (sandžačka) NOU i 3. krajiška NOU brigada.

⚔️ 20. 11. 1942. Delovi 1. proleterske NOU divizije ušli u Mrkonjić-Grad, iz koga su delovi četnikog odreda -Petar Kočić- pobegli.

⚔️ 26. 11. 1942. Posle dvodnevnih borbi 1. proleterska i 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije, NOVJ, 1, dalmatinska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ i delovi 3. krajiškog NOP odreda zauzeli Jajce. Nemačka motorizovana borbena grupa -Anaker- (jedan i po bataljon), intervencijom iz D, Vakufa, omogućila je izvlačenje manjeg dola posade. Za veliko junaštvo i primerno ispunjavanje postavljenih zadataka, VŠ NOV i POJ pohvalio je 1. dalmatinsku NOU brigadu. U borbi je pored ostalih poginuo pomoćnik političkog komesara čete u 3. krajiškom NOP odredu Stipo Đerek, narodni heroj.

⚔️ 1. 12. 1942. Prva proleterska udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ ušla u Skender-Vakuf, iz koga je, neposredno pred napad, pobegao bataljon četničkog Borjanskog odreda.

⚔️ 2. 12. 1942. Prva proleterska udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ zauzela Kotor-Varoš, zarobila deo mesnog domobranskog dopunskog bataljona i razbila nemačku tenkovsku četu koja je intervenisala iz Banje Luke. Uništena su 3 a 1 tenk je oštećen.

⚔️ 10. 12. 1942. Treća proleterska udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ, gotovo bez otpora, zauzela Kotor-Varoš. Glavnina mesnog dopunskog domobranskog bataljona predala se.

⚔️ 14. 12. 1942. Kod Banje Luke 1. proleterska udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ u susretnoj borbi razbila ojačanu 3. četu 1. bataljona 741. puka nemačke 714. pešadijske divizije i četnički bataljon -Petar Mrkonjić- i zauzela s. Jošavku.

⚔️ 15. 12. 1942. Prva proleterska udarna divizija NOVJ (bez 3. krajiške NOU brigade) u četvorodnevnim borbama protiv delova četničkog odreda -Borje-, ojačanih manjim nemačkim jedinicama, oslobodila sela u rejonu Prnjavor - Kotor-Varoš - Banja Luka i odbacila ih u s. Čelinac i s. Klašnice (kod Banje Luke).

⚔️ 18. 12. 1942. U borbi na Crnom vrhu delovi 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ su odbacili 1. bataljon 741. puka nemačke 718. pešadijske divizije, ojačan jednim domobranskim bataljonom prema Banjoj Luci.

⚔️ 22. 12. 1942. Ojačani 1. bataljon nemačkog 741, pešadijskog puka zauzeo s. Čelinac kod Banje Luke potisnuvši delove 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ. U borbi je poginuo pomoćnik političkog komesara čete Vojnih Maslovarić, narodni heroj.

⚔️ 26. 12. 1942. Kod s. Pribinića 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ sprečila ispad iz Teslica tri bataljona četničkog Borjanskog odreda i pet domobranskih četa i nanela im osetne gubitke.

⚔️ 28. 12. 1942. Treća krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ zauzela s. Gusti Teslić (kod Teslića), razbila četu domobrana i uništila oklopni voz.

⚔️ 2. 1. 1943. Teslić zauzeli 3. krajiška udarna i tri bataljona 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ posle trinaestočasovne borbe protiv domobranskog 4. pešadijskog puka, zarobivši 1.200 domobrana i 38 oficira i zaplenivši: 4 haubice, 19 topova, 12 minobacača i 500 mina, 12 mitraljeza, 102 p. mitraljeza, 70 automata, nekoliko hiljada granata, oko 1.500 pušaka, 2 vagona puščanih metaka, svu komoru s kolima i oko 15 vagona životnih namirnica, veliku količinu sanitetskog materijala, 8 lokomotiva, 40 vagona i drugu opremu. Jedinice NOVJ su imale 1 mrtvog i 10 ranjenih.

⚔️ 2. 1. 1943. Na prostoriji s. Lišnja -- s. Dubrava - s. Crni Vrh - s. Devetina nemačke jedinice, ustaše i četnici iz Banje Luke i Prnjavora napali delove 1. proleterske udarne i 3. proleterske (sandžačke) udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ. Posle četvorodnevnih borbi, u kojima je imao 11 mrtvih i 27 ranjenih, neprijatelj je obustavio napad i povukao se u polazne garnizone, pošto je opljačkao i opustošio više sela. 

⚔️ 6. 1. 1943. Delovi nemačke 718. i domobranske 3. divizije i četnici, uz podršku artiljerije, avijacije i tenkova, nastupajući iz Tešnja, Maglaja i Doboja, posle trodnevnih borbi potisli 1. proletersku udarnu diviziju NOV i zauzeli Teslić.

⚔️ 14. 1. 1943. Sela: Mehovce, Popovac, Lipovac, Crni Vrh, Junge, Štrbe, Opsječko i Kneževiće (kod Banje Luke) očistila od četnika 3. proleterska (sandžačka) udarna brigada 1. proleterske udarne divizije.

⚔️ 14. 1. 1943. Jedinice 3. krajiške udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ napale Teslić, a delovi 1. proleterske NOU brigade napali Tešanj i s. Jelah. Sutradan su zauzeti Tešanj i s. Jelah, ali napad na Teslić nije uspeo zbog jakog otpora i zbog dolaska dva oklopna voza iz Doboja. Jedinice 1. proleterske udarne divizije NOVJ su imale 8 mrtvih i 24 ranjena. Zarobile su 150 domobrana, 1 podoficira i 3 oficira, a zaplenile 10 p. mitraljeza. 1 minobacač sa 42 mine, 60 pušaka, 4 automata i drugu ratnu opremu.

⚔️ 17. 1. 1943. U Tesliću jedinice 3. krajiške udarne i dva bataljona 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ ponovo napali dva domobranska bataljona, delove Teslićkog dobrovoljačkog bataljona i oko 300 nemačkih vojnika, ali su se sledećeg dana, posle desetočasovne borbe, povukli zbog dolaska jakih nemačkih snaga iz Doboja. Zarobljeno je 106 domobrana.

⚔️ 20. 1. 1943. Na linijama s. Gomjenica - s. Vlajići - s. Gusti i s. G. Teslić - s. Rankovići - s. Osivica (kod Teslića) 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ, posle jednodnevne žestoke borbe, odbila napad 4, bataljona domobranskog 8. puka, ojačanog nemačkim snagama iz Teslića. Ubijeno je 10 i ranjeno oko 20 neprijateljskih vojnika, dok je brigada imala 4 ranjena.

⚔️ 21. 1. 1943. Kod s. Pribinića i s. Čečave (blizu Teslića) jedinice 8. krajiške udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ, posle jednodnevnih borbi, odbile napad delova domobranskog 8. pešadijskog puka i nemačkih delova iz Teslića. Poginula su 2 i ranjena su 3 neprijateljska vojnika. Brigada je imala 3 ranjena.

⚔️ 23. 1. 1943. Štab 1. proleterske udarne divizije NOVJ naredio 1. proleterskoj NOU brigadi da vrši pritisak prema Banjoj Luci zbog početka tzv. četvrte neprijateljske ofanzive prema oslobođenoj teritoriji Banije, Korduna, Like i Bos. krajine.

⚔️ 23. 1. 1943. U rejonu s. Čečave i s. Pribinića (kod Teslića) jedinice 3. krajiške udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ posle sedmočasovne borbe odbile napad nemačkih delova, ustaša i domobrana iz Teslića, nanevši im gubitke od preko 100 mrtvih. Brigada je imala 3 mrtva i 24 ranjena. Zaplenjeno je: 35 tovarnih konja sa ratnom opremom, 1 minobacač sa 36 rnina, 1 p. mitraljez. 1 automat i 10 pušaka.

⚔️ 27. 1. 1943. U s. Klašnicama, s. Slatini Ilidžama i s. Štrbama (kod Banje Luke) delovi 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ napali domobrane i četnike i zauzeli s. Štrbe i s. Slatinu Ilidže, dok je neprijatelj odbio napad na s. Klašnice.

⚔️ 27. 1. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito doneo definitivnu odluku o realizaciji operativno-strategijskog plana za protivofanzivu NOVJ radi razbijanja tzv. četvrte neprijateljske ofanzive. Prema toj odluci trebalo je obrazovati tri jake operativne grupacije. Prva grupacija, koju su sačinjavale 1. i 2. proleterska udarna, 3. udarna i 7. divizija NOVJ, treba da bude nosilac protivofanzive prema jugoistoku, na opštem pravcu Prozor - dolina r. Rame - Neretve - Hercegovina. U prvoj fazi protivofanzive (do r. Neretve) učestvovale bi i dalmatinske brigade (9. divizija NOVJ, koja je bila u formiranju) i 9. krajiška NOU brigada. Druga operativna grupa (1. bosanski udarni korpus NOVJ) treba da uporno brani slobodnu teritoriju Bosanske krajine, povlačeći se postepeno pred neprijateljem kako bi ga što duže zadržala i time Glavnoj operativnoj grupi stvorila potrebno vreme i prostor za uspešan razvoj ofanzive i za prelaz preko r. Neretve. Treća operativna grupa (1. hrvatski korpus NOVJ i Primorsko-goranska grupa brigada) treba takođe da uporno brani slobodnu teritoriju Like (koordinirajući svoja dejstva sa dejstvima 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ), a glavni joj je zadatak bio na tome prostoru da vezuje jake italijansko-četničke snage i da ne dozvoli da se italijanske jedinice pregrupišu i upute u pravcu Glavne operativne grupe.

⚔️ 0. 2. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito poslao Štabu 1. proleterske udarne divizije NOVJ uputstvo o načinu zaprečavanja tunela na Ivan-planini.

⚔️ 13. 2. 1943. Kod s. Hapstića, s. G. Odžaka, s. D. Ričice i s. Draževa Dola (blizu Bugojna) ustaške i domobranske snage iz Bugojna (jačine oko 1000 vojnika) napale delove 1. proleterske udarne i 3. krajiške udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ Posle devetočasovne borbe jedinice NOVJ su sprečile prodor neprijateljskih snaga u pravcu G. Vakufa i odbacile ih u Bugojno.

⚔️ 19. 2. 1943. Jedinice 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ napale oko 1500 italijanskih vojnika, ustaša, domobrana i četnika u Konjicu, ali su posle petočasovne borbe prinuđene na povlačenje, uz gubitke od 16 ranjenih i 1 mrtvog. Neprijatelj je imao 67 mrtvih i 141 zarobljenog.

⚔️ 20. 2. 1943. U s. Tarčinu (kod Ivan-sedla) delovi 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ napali jedinice domobranskog 7. pešadijskog puka, ali su posle petočasovne borbe prinuđeni na povlačenje u pravcu Ivan-sedla.

⚔️ 22. 2. 1943. Borbena grupa -Fogl- zauzela G. Vakuf posle dvodnevnih borbi protiv 3. krajiške udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ i 8. brigade 7. divizije NOVJ u rejonu s. Lužana, s. Bojske, s. Planinice, s. Tihomišlja i s. Bistrice. Poginula su 22 neprijateljska vojnika i ranjeno ih je 5, dok su jedinice NOVJ imale 6 mrtvih i 7 ranjenih.

⚔️ 22. 2. 1943. U rejonu Brvačke planine (kod Konjica) italijanske, ustaške i četničke snage, nastupajući iz Konjica u više kolona, napale delove 3. proleterske udarne (sandžačke) brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ i posle žestoke borbe potisle ih prema Crvenim stijenama. Neprijatelj je imao preko 20 mrtvih i ranjenih, a 3. proleterska NOU (sandžačka) brigada 1 mrtvog, 3 ranjena i 2 nestala.

⚔️ 24. 2. 1943. U rejonu G. Vakufa jedinice 7. divizije 1. hrvatskog korpusa NOVJ, 1, dalmatinske udarne brigade 3. udarne divizije i 3. krajiške udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ, posle dvodnevnih borbi, odbile napad nemačke borbene grupe -Fogl- i prinudile je na povlačenje u G. Vakuf.

⚔️ 25. 2. 1943. Kod Karamustafića mosta (na putu G. Vakuf - Prozor) 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ odbila napad delova nemačke borbene grupe -Fogl- iz G. Vakufa i prinudila ih na povlačenje u polazni garnizon.

⚔️ 25. 2. 1943. Kod s. Velike (blizu Konjica) delovi nemačke borbene grupe -Anaker-, potpomognuti tenkovima, napali delove 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ u cilju probijanja ka s. Repovcu, ali su posle kraće borbe odbačeni u pravcu s. Bradine. Zapaljen je neprijateljski tenk.

⚔️ 28. 2. 1943. U s. Gračanici (kod Prozora), na sastanku Politbiroa CK KPJ i VŠ NOV i POJ, doneta odluka da se protivudarom glavnih snaga ka G. Vakufu razbije najopasnija neprijateljska grupacija i na taj način spasu ranjenici, odmah zatim da se kod s. Jablanice izvrši forsiranje r. Neretve. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito je naredio da protivudar izvrše: 1. proleterska udarna divizija NOVJ, 2. proleterska udarna i 4. proleterska (crnogorska) udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ, 7. divizija NOVJ i 1. dalmatinska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ, s tim da u dolini Neretve ostanu 5. crnogorska udarna i 10. hercegovačka udarna brigada 3. udarne i 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 10. 3. 1943. U Prozor ušli delovi nemačke 717, pešadijske divizije posle borbi protiv delova 1. proleterske udarne divizije NOVJ, koji su se, vodeći zaštitničke borbe, povukli prema Rami.

⚔️ 20. 3. 1943. U rejonu s. Krupca, s. Vranješine i brda Javorka 4. i 6. bataljon 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ razbili Stolačku i Bilečku četničku brigadu i 4. bataljon Mostarske četničke brigade i zauzeli š. Ulog (kod Nevesinja).

⚔️ 28. 3. 1943. Jedinice 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ u dvodnevnoj borbi odbacile četnike na desnu obalu r. Drine i zauzele s. Ustikolinu (kod Foče).

⚔️ 28. 3. 1943. Prva proleterska udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ pokušala da iz pokreta forsira r. Drinu kod s. Ustikoline (blizu Foče), ali je pokušaj propao zbog nedostataka plovnih sredstava i zbog visokog vodostaja.

⚔️ 30. 3. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito precizirao zadatke i naredio štabovima divizija: da 2. proleterska udarna divizija NOVJ obrazuje južnu grupu, forsira r. Drinu kod s. Broda i napadne Foču; da glavnina 1. proleterske udarne divizije NOVJ, kao severna grupa, pređe r. Drinu u rejonu s. Ustikoline i takođe napadne Foču; da 3. udarna divizija NOVJ, iz Nevesinjskog i Gatačkog polja, razbije četnike i oslobodi Gacko, Avtovac i druga uporišta, a da delovi 10. hercegovačke NOU brigade nastupaju ka Popovom polju; da 7. divizija NOVJ zatvori pravce: Konjic - s. Glavatičevo i s. Trnovo-Kalinovik, a 9. divizija NOVJ pravce: Mostar - Nevesinje - s. Plužine, Prijevorac - Nevesinjsko polje, Rujište-Čehoje i Lokve - s. Kula.

⚔️ 0. 4. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito pohvalio jedinice 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ za pokazanu hrabrost i čvrstinu u borbama kod s. Glavatičeva, Kalinovika i prilikom forsiranja r. Drine i u borbama protiv italijanskih jedinica na odseku r. Drina-Čajniče.

⚔️ 0. 4. 1943. Kod Stoca rasformiran Južnohercegovački NOP odred, te od njega formiran 6. bataljon i popunjeni 2. i 5. bataljon 10. hercegovačke udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ. Topovi su upotrebljeni za formiranje artiljerijskog diviziona 1. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 0. 4. 1943. U blizini Foče, u času duševnog rastrojstva, izvršio samoubistvo teško ranjeni komandant artiljerije 1. proleterske udarne divizije NOVJ Jovan Vukanović, narodni heroj.

⚔️ 10. 4. 1943. U s. Kovrenu i s. Šahovićima (kod Bijelog Polja) jedinice 1. proleterske udarne divizije NOVJ, posle višečasovne borbe, slomile otpor četničkih Limsko-sandžačkih odreda i produžile nastupanje ka Kolašinu.

⚔️ 11. 4. 1943. Prodirući s mostobrana kod s. Ustikoline (blizu Foče) 1. proleterska udarna i 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ prisilile na povlačenje sa Golog vrha (k. 1309) i, u gonjenju, kod s. Ifsara razbile dva ojačana bataljona italijanske divizije -Taurinenze-, zaplenivši 6 topova [Topovi su upotrebljeni za formiranje artiljerijskog diviziona 1. proleterske udarne divizije NOVJ.], 9 minobacača, 14 mitraljeza, 200 pušaka i gotovo svu komoru.

⚔️ 12. 4. 1943. U Čajniče ušla 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ, pošto su se delovi italijanske divizije -Taurinenze- povukli iz mesta posle poraza kod s. Ifsara.

⚔️ 22. 4. 1943. U s. Kruševu (kod Pljevalja) 2. bataljon 3. krajiške NOU brigade u sadejstvu sa 3. proleterskom (sandžačkom) udarnom brigadom 1. proleterske udarne divizije NOVJ razbio italijanske i četničke snage.

⚔️ 23. 4. 1943. Kod s. Kozare (na putu Goražde-Čajniče) delovi 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ razbili ojačanu četu 2. bataljona 369. puka nemačke 369. legionarske divizije i naneli joj znatne gubitke, zaplenivši 2 minobacača, 2 p. mitraljeza, 5 kara i 50 konja.

⚔️ 26. 4. 1943. U rejonu s. Krupice - s. Kotlajići - s. Premćani (kod Pljevalja) 3. proleterska (sandžačka) udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ napala i razbila jedinice četničkog Drinskog i Mileševskog korpusa, koje su se povukle ka Pavlovom brdu uz gubitke od 20 mrtvih i 5 zarobljenih.

⚔️ 5. 5. 1943. U rejonu s. Kovren - pl. Stožer - s. Barice - s. Šahovići (kod Bijelog Polja) delovi 1. proleterske udarne divizije NOVJ, posle trodnevnih borbi, razbili oko 2000 četnika, čija se glavnina prebacila na levu obalu r. Tare i povukla ka Mojkovcu i Kolašinu.

⚔️ 8. 5. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito održao u s. D. Kruševu (u dolini r. Pive) sastanak sa zamenikom i pomoćnikom načelnika VŠ i komandantima divizija Glavne operativne grupe (sem komandanta 7. divizije NOVJ) na kome ih je upoznao s daljim planom dejstva i postavio zadatke: da 1. i 2. proleterska udarna divizija NOVJ unište preostale neprijateljske snage u istočnom delu Crne Gore, oslobode Kolašin i Berane (sada: Ivangrad), stvore povoljnu operacijsku osnovicu za prodor u Srbiju i, prodorom preko Kosova i Metohije, pomognu oslobodilački pokret u Albaniji; da 3. udarna divizija NOVJ obezbeđuje desni bok i pozadinu 2. proleterske divizije NOVJ, a 7. divizija NOVJ obezbeđuje levi bok i pozadinu 1. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 15. 5. 1943. Jake snage nemačke 1. brdske divizije, posle oštrih borbi u rejonu Mojkovca, potisle delove 1. proleterske udarne divizije NOVJ i ovladale prostorijom istočno od linije s. Šahovići - Slepač most i grebenom Rudina, Željeva i Sokoloviće (kod Bijelog Polja).

⚔️ 18. 5. 1943. VŠ NOV i POJ naredio Štabu 1. proleterske udarne divizije NOVJ da u saradnji s NO odborima pljevaljskog i bjelopoljskog sreza skloni stanovništvo Ispred okupatorskog terora.

⚔️ 18. 5. 1943. Nemačka pukovska borbena grupa -Remold- (99, brdski lovački puk, ojačan divizionom artiljerije i četom pionira) 1. brdske divizije napala 3. krajišku udarnu brigadu 1. proleterske udarne divizije NOVJ zapadno od linije s. Šahovići-Mojkovac.

⚔️ 18. 5. 1943. Nastupajući od Bijelog Polja, delovi italijanske divizije -Venecija- odbacili delove 1. proleterske udarne divizije NOVJ i zauzeli Golo brdo.

⚔️ 19. 5. 1943. Prva proleterska udarna divizija NOVJ pregrupisala snage i posela položaje na liniji s. Vaškovo - s. Kovren da bi sprečavala prodiranje nemačke 1. brdske divizije između r. Tare i puta s. Šahovići - Pljevlja.

⚔️ 20. 5. 1943. VŠ NOV i POJ doneo odluku da se težište operacija iz doline r. Pive, Tare i Lima prenese na severozapad i da se 1. proleterska udarna divizija NOVJ prebaci prema Foči, na front Drinske operativne grupe; da 7. divizija NOVJ na levoj obali r. Čehotine onemogući prodor neprijatelja od s. Boljanića ka s. Gradcu; da 3. udarna divizija NOVJ zatvori pravce Gacko - Pivska župa i Nikšić-Šavnik; da 2. proleterska udarna divizija NOVJ brani srednji tok r. Tare i zatvori pravac Pljevlja - Lever-Tara. Ovim pregrupisavanjem snaga i orijentisanjem 5. udarne divizije NOVJ iz centralne Bosne ka Foči izražena je osnovna ideja VŠ o proboju u istočnu Bosnu.

⚔️ 21. 5. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Štabu 1. proleterske udarne divizije NOVJ da primi komandu nad jedinicama fočanskog sektora, razbije neprijatelja na liniji Foča - s. Šćepan Polje i ovlada levom obalom Drine i Sutjeske na odseku s. Đeđevo - s. Suha.

⚔️ 24. 5. 1943. Na odseku Foča - s. Šćepan-Polje 1. proleterska udarna divizija NOVJ, ojačana Drinskom operativnom grupqm, pokušala proboj preko r. Drine. Uvođenjem jakih rezervi ojačana nemačka 118. lovačka divizija je sprečila proboj, pa su napadi sutradan obustavljeni uz obostrano velike gubitke. Između ostalih je poginulo i pet narodnih heroja: komandant 3. bataljona 6. istočnobosanske NOU brigade Marko Ećimović, politički komesar čete Rade Milićević, zamenik komandira čete Vujadin Zogović i bombaš Jovo Radulović, svi iz 1. proleterske NOU brigade, dok je teško ranjeni komandant 4. bataljona 1. proleterske NOU brigade Živan Maričić, narodni heroj, nešto kasnije podlegao ranama.

⚔️ 25. 5. 1943. VŠ NOV i POJ naredio 7. diviziji NOVJ da do pristizanja upućenih pojačanja iz 1. proleterske udarne divizije NOVJ zadrži nemačku 369. legionarsku diviziju i po svaku cenu održi prelaze na Tari kod s. Tepaca, s. Lever-Tare i s. Đurđevića Tare.

⚔️ 25. 5. 1943. Više kolona nemačke 369. legionarske divizije krenulo u nastupanje sa r. Čehotine prema severoistočnim ograncima pl. Ljubišnje i zauzimanjem zaseoka Popovog Dola ugrozile desni bok i pozadinu 1. proleterske udarne divizije NOVJ, koja se baš tada probijala ka Foči.

⚔️ 26. 5. 1943. VŠ NOV i POJ doneo odluku da se proboj Glavne operativne grupe VŠ u istočnu Bosnu izvrši preko Vučeva i r. Sutjeske, te naredio 1. proleterskoj udarnoj diviziji NOVJ da blokira neprijateljske snage kod s. Zlatnog Bora, da -po svaku cenu- osigura prelaz preko r. Tare kod s. Uzlupa, jer je -taj prelaz od životne važnosti-, i da na levu obalu r. Drine uputi 2. proletersku NOU brigadu (a po mogućstvu i Majevičku NOU brigadu) sa zadatkom da izbije na liniju s. Suha - s. Vrbnica - s. Zakmur - s. Trbušće.

⚔️ 26. 5. 1943. VŠ NOV i POJ naredio 1. proleterskoj udarnoj diviziji NOVJ da jednu brigadu uputi prema zaseoku Gradac (kod Pljevalja), u pomoć 7 điviziii NOVJ koja je sprečavala prodor nemačke 369. legionarske divizije ka s. Čelebiću.

⚔️ 27. 5. 1943. VŠ NOV i POJ naredio 1. proleterskoj udarnoj diviziji NOVJ da što više snaga prebaci na Pivsku planinu i da do 28. maja, preko Vučeva, uputi 6. istočnobosansku NOU brigadu Drinske operativne grupe ka s. Čurevu, u pomoć 2. proleterskoj udarnoj brigadi 2. proleterske udarne divizije NOVJ koja je vodila teške borbe protiv nemačkih snaga.

⚔️ 27. 5. 1943. Kod s. Đurđevića Tare (blizu Žabljaka) 3. proleterska (sandžačka) udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ prešla r. Taru, porušila most i delom snaga posela levu obalu reke a drugim delom se orijentisala prema pl. Sinjajevini.

⚔️ 28. 5. 1943. Na Krnovskoj glavici, Ostrvici i Komanđirovom brdu (na pravcu Nikšić-Šavnik) 5. crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ vodila žestoke ođbrambene borbe protiv 14. puka nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i delova italijanske divizije -Ferara-, a potom se, 30. maja, prebacila na desnu obalu r. Komarnice, gde se povezala sa 1. dalmatinskom udarnom brigadom i 3. proleterskom (sandžačkom) udarnom brigadom 1. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 29. 5. 1943. VŠ NOV i POJ konkretizovao ideju o proboju preko r. Sutjeske. Ponovo je objedinio 2. proletersku, Majevićku i 6. istočnobosansku NOU brigadu pod Štabom 2. proleterske NOU brigade, kako bi one očistile dolinu r. Sutjeske i izbile na liniju s. Suha - s. Vrbnica - s. Zakmur - s. Trbušće, a 1. proleterskoj udarnoj diviziji NOVJ naredio da na odsecima s. Uzlup - s. Bastasi i s. Mratinje - Trnovačko jezero - s. Suha organizuje odbranu Tare i Drine i spreči prodor nemačkih snaga sa severa i juga ka Vučevu i Sutjesci. Time bi se omogućilo prebacivanje 7. divizije NOVJ na levu obalu Tare i prikupljanje ka Pivi.

⚔️ 3. 6. 1943. U s. Mratinju (na Pivi) VŠ NOV i POJ i CK KPJ održali savetovanje i odlučili da 1. i 2. proleterska udarna divizija NOVJ obrazuju Severnu grupu, a 3. udarna i 7. divizija NOVJ Južnu grupu za proboj i da se proboj iz okruženja izvrši divergentnim pravcima: 1. proleterska udarna divizija NOVJ pravcem Košur - s. Vrbnica, 2. proleterska udarna divizija NOVJ pravcem s. Suha - Gornje bare - Konjske vode, a 3. udarna i 7. divizija NOVJ, sa ranjenicima, ka pl. Ljubišnji, pl. Sinjajevini ili pl. Goliji.

⚔️ 5. 6. 1943. Prva proleterska udarna divizija NOVJ (1. proleterska, 3. krajiška, 6. istočnobosanska, Majevička NOU brigada i dva bataljona 2. proleterske NOU brigade), podržana sa dva diviziona artiljerije [Pošto je utrošena skoro sva municija, oruđa oba diviziona (1. i 2. proleterske udarne divizije NOVJ) zakopana su.], napala glavninu nemačke 118. lovačke divizije i pokušala da proširi mostobran na Sutjesci i otvori povoljniji pravac za proboj preko s. Popova Mosta i s. Vrbniče. Nemačke borbene grupe -Gertler- i -Tribukajt- 118. lovačke divizije uz gubitke od nekoliko stotina mrtvih, održale su Košur i ostale utvrđene položaje na levoj obali Sutjeske; međutim, 1. proleterska divizija je u rejonu s. Mrkalji-Borovno uništila nemački mostobran na desnoj obali Sutjeske i time obezbedila nešto slabiji pravac proboja preko s. Krekova, odnosno uz Usovački potok. Pored ostalih kod s. Popova Mosta smrtno je ranjen komandant 1. bataljona Majevičke NOU brigade Milinko Cvitković a kod Borovna je poginuo vodnik Fočanske omladinske čete 3. bataljona 1. proleterske NOU brigade Šerif Lojo, narodni heroji.

⚔️ 10. 6. 1943. Na položajima Balinovac - Konjske vode - Radomišlje (južno od s. Jeleča, na komunikaciji Kalinovik-Foča) 1. proleterska udarna divizija NOVJ samoinicijativno razbila delove nemačke 369. legionarske divizije i time stvorila uslove za proboj Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ iz okruženja na Zelengori. Zbog toga je pohvaljena od Vrhovnog komandanta NOV i POJ.

⚔️ 11. 6. 1943. Kod s. Govze 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ napala i u petočasovnoj borbi razbila borbenu grupu -Hene- 369. legionarske divizije i odbacila glavninu u s. Jeleč, dok se veliki broj raspršio po šumi. Zaplenjena su 2 minobacača 105 mm, 2 mitraljeza i 4 laka minobacača.

⚔️ 12. 6. 1943. Delovi 1. proleterske udarne divizije NOVJ razbili po jedan bataljon 724. puka 104. nemačke lovačke divizije i 369. puka nemačke 369. legionarske divizije i zauzeli s. Rataj i s. Jeleč (na putu Kalinovik-Foča). Međutim, udarom u leđa preko Husad-planine neprijatelj je ponovo zauzeo s. Jeleč.

⚔️ 18. 6. 1943. U rejonu s. Bara i s. Čemernice (na putu Sarajevo-Goražde) 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ razbila nemačku borbenu grupu -Kuhtner- (Kuchtner) 369. legionarske divizije i druge manje nemačke delove, a na ž. st. Renovica zarobila četu domobranskog 9. pešadijskog puka.

⚔️ 20. 6. 1943. U rejonu Sokolca 1. proleterska divizija Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ uspostavila vezu s jedinicama Operativnog štaba za istočnu Bosnu (1. i 2. vojvođanskom NOU brigadom i Birčanskim i Majevičkim NOP odredom).

⚔️ 24. 6. 1943. Prva proleterska udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ razbila 28. bataljon ustaške 1. brigade i zauzela Han-Pijesak.

⚔️ 25. 6. 1943. Treća krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ savladala manje delove ustaške 1. brigade i zauzela Srebrenicu i Bratunac.

⚔️ 0. 7. 1943. Kod Sokolca, u borbi protiv nemačkih jedinica, poginuo zamenik komandanta bataljona u 3. krajiškoj udarnoj brigadi 1. proleterske udarne divizije NOVJ Nikola Vojvodić Vojvoda, narodni heroj.

⚔️ 5. 7. 1943. Prva proleterska udarna brigada 1. proleterske udarne divizije i 2. vojvođanska udarna brigada 16. udarne divizije NOVJ zauzele Zvornik, prisilivši jedan bataljon nemačke 369. legionarske divizije i delove razbijene ustaške 1. brigade i domobranskog 15. pešadijskog puka da se, uz prihvat delova nemačke 104. lovačke divizije i Ruskog zaštitnog korpusa, povuku preko Drine u Srbiju. U borbi su poginuli politički komesar 1. proleterske udarne divizije NOVJ Filip Kljajić Fića i politički komesar čete u 1. bataljonu 1. proleterske NOU brigade Radovan Gardašević, narodni heroji. Neprijatelj je svoje gubitke procenio na 400-500 izbačenih iz stroja.

⚔️ 13. 7. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Štabu 1. proleterske udarne divizije NOVJ da se Centralna bolnica VŠ NOV i POJ iz Šekovića, u kojoj je biio 700 teških i lakih ranjenika, evakuiše u predeo južno od Vlasenice. Sve lake i veći deo teških ranjenika preuzele su i, proleterska udarna divizija NOVJ, 2. vojvođanska udarna brigada 16. udarne divizije NOVJ i 6, istočnobosanska udarna brigada 17, udarne divizije NOVJ. U rejonu Šekovića je ostao (sakrivan po zemunicama, pećinama i šumama) deo najtežih ranjenika i bolesnika, s najnužnijim sanitetskim osobljem.

⚔️ 17. 7. 1943. Treća krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ porušila prugu Sarajevo-Višegrad na 9 mesta i uništila ž. stanice Sjetlina, Podgrab, Renovica i 3 mosta. Uz pomoć oklopnog voza održala se samo posada ž. st. Prača.

⚔️ 18. 7. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito uputio Štabu 1. proleterske udarne divizije NOVJ naredbu o zadacima jedinica te divizije prilikom marša za Bosansku krajinu: da poruše prugu Višegrad-Sarajevo i Sarajevo-Mostar i da likvidiraju okupatorska, domobransko-ustaška i četnička uporišta.

⚔️ 27. 7. 1943. Prva proleterska udarna divizija NOVJ (bez 1. proleterske NOU brigade) počela marš iz rejona s. Bogoviči-Ponor (na pl. Romaniji) za srednju Bosnu. (Divizija je, u toku devetodnevnog marša preko planina Jahorine, Treskavice, Bjelašnice i Bitovnje, pod borbom prešla pruge Sarajevo-Višegrad i Sarajevo-Mostar, porušila na njima više objekata zauzela Trnovo i razbila više grupa mesne milicije).

⚔️ 31. 7. 1943. Na maršu iz istočne u srednju Bosnu, 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ posle kraće borbe rasterala žandarme i mesnu četu milicije i zauzela Trnovo (kod Sarajeva).

⚔️ 0. 8. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito izdao dnevnu zapovest kojom je pohvalio i izrazio zahvalnost i priznanje borcima, komandirima, komandantima i političkim komesarima 3, krajiške udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ i 4. krajiške udarne brigade 5. udarne divizije NOV za. junaštvo u borbama pri osvajanju Bugojna.

⚔️ 3. 8. 1943. Na odseku Konjic-Ivan-sedlo 1. proleterska udarna divizija NOVJ, na maršu iz istočne u zapadnu Bosnu, pod borbom prešla prugu Mostar-Sarajevo i produžila pokret u rejon Prozor - G. Vakuf.

⚔️ 6. 8. 1943. Ramski NOP odred i delovi 7. krajiške udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ prisilili delove nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- da napuste Prozor.

⚔️ 16. 8. 1943. Treća krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ, skoro bez otpora, zauzela D. Vakuf, gde je zarobila glavninu jednog eskadrona domobranskog 1. konjičkog puka. Ostatak eskadrona izvukao je ojačani 1. divizion istog puka, koji se iz Jajca vozom povlačio u Travnik, prihvatajući usputne posade.

⚔️ 19. 8. 1943. Iz garnizona Turbe (kod Travnika) prebegli na stranu NOVJ i priključili se 3. krajiškoj udaroj brigadi 1. proleterske udarne divizije NOVJ 3 oficira, 6 podoficira i 45 domobrana 1. diviziona domobranskog 1. konjičkog puka, dok se glavnina ovog diviziona pokolebala i povukla u Travnik.

⚔️ 24. 8. 1943. Na odseku Turbe - D. Vakuf delovi 1. proleterske udarne divizije NOVJ porušili (počevši od 18. avgusta) prugu Travnik - D. Vakuf i sve objekte na njoj (mostove, tunele, ž. st.) da bi zaprečili pravac koji od Travnika vodi u oslobođenu dolinu gornjeg toka Vrbasa.

⚔️ 27. 8. 1943. U Jajcu održan sastanak VŠ NOV i POJ sa Štabom 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ i sekretarima biroa Oblasnog komiteta KPJ za Bosansku krajinu, na kome je razmatrana vojno-politička situacija i odlučeno: da u sastav 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ ostanu 4. i 10. udarna divizija; da se brigade popune, te u njima bude 800 do 1000 boraca, a NOP odredi svedu na manje formacije; da Korpus uputi 1000 boraca za popunu 1. proleterske udarne divizije NOVJ, a Drvarski NOP odred 150 boraca za popunu 3. krajiške NOU brigade.

⚔️ 12. 9. 1943. Po odluci VŠ NOV i POJ 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ dobila naziv proleterska.

⚔️ 15. 9. 1943. VŠ NOV i POJ naredio Štabu 1. proleterske udarne divizije NOVJ da hitnom intervencijom u pravcu srednje Dalmacije pomogne dalmatinskim jedinicama u sprečavanju prodora nemačkih snaga u Split.

⚔️ 16. 9. 1943. Prozor 1. proleterska udarna divizija NOVJ da novoformiranim jedinicama pruža pomoć u odbrani Splita.

⚔️ 22. 9. 1943. Delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i 92. motozirovani puk otpočeli prodor iz Imotskog ka Sinju. Posle borbi sa 1. proleterskom udarnom brigadom 1. proleterske udarne divizije NOVJ na liniji Aržano-Lovreć oni su se sutradan kod Trilja prebacili preko r. Cetine i izbili u Sinj, gde su se spojili sa snagama koje su ranije avionima prebačene u grad.

⚔️ 22. 9. 1943. Iz Sinja delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- podržavani avijacijom, otpočeli napad ka s. Dicmu, te posle teških borbi potisnuli 3. proletersku udarnu (krajišku) brigadu 1. proleterske udarne divizije NOVJ s položaja Visoko (trig. 891) i ovladali položajima u rejonu s. Manđaca. Brigada je imala 11 mrtvih i 26 ranjenih.

⚔️ 22. 9. 1943. Sinj napali 3. proleterska udarna (krajiška) brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ i delovi 4. udarne divizije NOVJ. Jedinice 3. proleterske brigade su izbile u predgrađe Sinja, ali su se, zbog jakog otpora nemačko-ustaških snaga, u svanuće morale povući. Iduće noći napad je ponovljen, ali bez uspeha.

⚔️ 25. 9. 1943. Kod s. Lovreća (na putu Imotski-Sinj) 3. bataljon 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ napao iz zasede nemačku motorizovanu kolonu i uništio 8 kamiona i 4 oklopna automobila, a zaplenio 2 motocikla. Poginulo je 12 i zarobljeno 4 nemačka vojnika, dok je 3. bataljon imao 1 ranjenog.

⚔️ 25. 9. 1943. Snage nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-, nemačke 114. lovačke divizije i 92. motorizovanog puka, sa ustaško-četničkim jedinicama iz Sinja, Vrlike, Drniša i Šibenika, otpočele koncentričan napad ka Splitu. Novoformirane dalmatinske jedinice, sa 1. proleterskom udarnom i 4. udarnom divizijom. NOVJ, prihvatile su borbu na svim pravcima. Na pravcu Sinj-Split nemačka 7. SS divizija -Princ Eugen- i 92. motorizovani puk potisli su 3. proletersku udarnu (krajišku) brigadu 1. proleterske udarne divizije NOVJ i prodrli u Klis, gde su se povezali s posadom koja se 14 dana nalazila u okruženju.

⚔️ 2. 10. 1943. U Duvno ušle jedinice 1. proleterske udarne divizije NOVJ, pošto su se delovi ustaške 5. brigade povukli u Posušje.

⚔️ 5. 10. 1943. Naredbom vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita formiran 1. proleterski udarni korpus NOVJ. (Korpus je do sredine novembra 1943. pod svojom komandom imao samo 1. proletersku udarnu diviziju NOVJ, a tada su u njegov sastav ušle i 6. divizija NOVJ i 13. proleterska NOU brigada -Rade Končar-.)

⚔️ 10. 10. 1943. U Zenici upala 3. proleterska (krajiška) udarna brigada 1. proleterske udarne divizije NOVJ i, posle borbe protiv dve čete iz nemačke 369. legionarske divizije, delova domobranskog 17. železničko-stražarskog bataljona i žandarma, zauzela industrijski deo grada. Pošto nije uspela da zauzme ostali deo grada, ona je uništila fabrička postrojenja, električnu centralu, slagališta, 27 lokomotiva, 150 vagona i mnogobrojna vozila, sutradan uveče se povukla na desnu obalu r. Lašve.

Hronološki zapisi se učitavaju...