Prnjavor u drugom svetskom ratu

⚔️ 0. 6. 1941. U Banjoj Luci formiran Oblasni vojni komitet (rukovodstvo) za Bos. krajinu. Na prvom sastanku, kojim je rukovodio član Pokrajinskog vojnog komiteta Mahmut Bušatlija, prenete su direktive o stvaranju diverzantskih grupa i mreže vojnih poverenika i imenovani su sreski vojni poverenici ga srezove: Bos. Grahovo, Bos. Petrovac, Ključ, Bos. Krupu, Bos. Novi, Bos. Dubicu. Prijedor, Prnjavor, Jajce i Mrkonjić-Grad i rukovodioci diverzantskih grupa.

⚔️ 19. 9. 1941. U s. Kokorima (kod Prnjavora) ustanici spalili opštinsku zgradu.

⚔️ 0. 10. 1941. Na Luburića polju (na pl. Romaniji) Romanijski NOP odred, po naređenju VŠ NOP odreda Jugoslavije, uredio aerodrom radi prelaska nekih avijatičara NDH [Jednom od njih, prilikom preleta iz Zagreba u Sarajevo, avion je oštećen nad slobodnom teritorijom kod Prnjavora. Pilot je nastavio da se bori kao partizan, a avion su, iz neznanja, uništili seljaci iako se kvar mogao lako otkloniti.], a kasnije radi očekivanog spuštanja sovjetskih aviona.

⚔️ 0. 11. 1941. Na zboru predstavnika seoskih odbora formiran -odbor partizanske opštine- Potočani (kod Prnjavora), sa seđištem u s. Skucanom Vakufu. Opština je imala NO fond, sud, relejnu kurirsku stanicu i druge ustanove.

⚔️ 22. 11. 1941. Delovi 3. krajiškog NOP odreda zauzeli s. Hrvaćane (kod Prnjavora), uništili posadu (oko 100 žandarma, domobrana i milicionera) i zapalili žand. stanicu, poštu i opštinu.

⚔️ 26. 11. 1941. U pl. Borji Oblasni komitet KPJ za Bos. krajinu organizovao konferenciju komandnog kadra ustaničkih jedinica sa područja prnjavorskog i kotorvaroškog sreza. Iako su pojedini vodovi bili pod komandom četnika, formiran je partizanski bataljon i uključen u 3. krajiški NOP odred kao 6. bataljon. Kao jezgro novog bataljona poslužili su 2. i 4. partizanski odred 1. partizanske čete za Bos. krajinu.

⚔️ 0. 12. 1941. Formirani opštinski NO odbori Vijačani, Hrvaćani, Otpočivaljka i St. Martinac (kod Prnjavora).

⚔️ 20. 12. 1941. Kod s. Galjipovaca (na putu Prnjavor - Banja Luka) delovi 6. bataljona 3. krajiškog NOP odreda sprečili prodor jednog domobranskog bataljona i oko 300 pripadnika -Kulturbunda- prema s. Hrvaćanima. U borbi, koja se produžila i sledeća dva dana, neprijatelj je imao 102 mrtva.

⚔️ 25. 12. 1941. Delovi 6. bataljona 3. krajiškog NOP odreda zauzeli žand. st. Dragolovce (na putu Teslić-Prnjavor), razbili mesnu miliciju i zarobili vod domobrana.

⚔️ 0. 2. 1942. Izdvajanjem Manjačkog, Cemerničkog, Crnovrškog i Prnjavorskog bataljona iz 3. krajiškog NOP odreda formiran 4. krajiški NOP odred.

⚔️ 14. 3. 1942. Kod s. Galjipovaca (na putu Prnjavor - Banja Luka) delovi 4. krajiškog NOP odreda, posle dvodnevne borbe, odbili ispad na oslobođenu teritoriju šest četa ustaša, domobrana i kulturbundovaca. Neprijatelj je imao 80 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 0. 12. 1942. U rejonu Kotor-Varoši, odlukom Oblasnog komiteta KPJ za Bos. krajinu, formirano Okružno povereništvo KPJ za srednju Bosnu, koje je obuhvatalo Kotor-Varoš, Banju Luku, Prnjavor i Teslić.

⚔️ 15. 12. 1942. Prva proleterska udarna divizija NOVJ (bez 3. krajiške NOU brigade) u četvorodnevnim borbama protiv delova četničkog odreda -Borje-, ojačanih manjim nemačkim jedinicama, oslobodila sela u rejonu Prnjavor - Kotor-Varoš - Banja Luka i odbacila ih u s. Čelinac i s. Klašnice (kod Banje Luke).

⚔️ 28. 12. 1942. Kod s. Devetine (na putu Banja Luka - Prnjavor) dva bataljona 1. proleterske NOU brigade razbila nemačko-četničku kolonu (350 nemačkih vojnika i 150 četnika sa 2 tenka, 4 minobacača, 2 haubice) i proterala je u s. Klašnice.

⚔️ 2. 1. 1943. Na prostoriji s. Lišnja -- s. Dubrava - s. Crni Vrh - s. Devetina nemačke jedinice, ustaše i četnici iz Banje Luke i Prnjavora napali delove 1. proleterske udarne i 3. proleterske (sandžačke) udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ. Posle četvorodnevnih borbi, u kojima je imao 11 mrtvih i 27 ranjenih, neprijatelj je obustavio napad i povukao se u polazne garnizone, pošto je opljačkao i opustošio više sela. 

⚔️ 16. 1. 1943. Prnjavor i s. Glogovac zauzeli 2. i 4. bataljon 1. proleterske udarne brigade 1, proleterske udarne divizije NOVJ, zarobivši u Prnjavoru bataljon domobrana iz sastava 5. pešadijskog puka, zaplenivši 300 pušaka, 3 mitraljeza, 20 p. mitraljeza, 2 minobacača, 2 kamiona i 1 autobus.

⚔️ 3. 2. 1943. Na području Prnjavora i Kotor-Varoši, po naređenju Štaba 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ, od novomobilisanog ljudstva obnovljen 4. krajiški NOP odred.

⚔️ 11. 5. 1943. Peta udarna divizija 1. bosanskog udarnog korpuka NOVJ sa gornjeg toka r. Vrbanje, preko Borje planine i Uzlomca, napala četnički Borjanski odred i, u trodnevnim borbama, odbacila ga prema Banjoj Luci, Prnjavoru i Tesliću, izbivši na liniju s. Jošavka - s. Popović - s. Ukrnjica.

⚔️ 16. 5. 1943. Četnički Borjanski odred i delovi četničkog Trebavskog odreda, ojačani nemačkim bataljonom i dvema četama domobrana, protivnapadom iz Teslića, Banje Luke i Prnjavora odbacili glavninu 5 udarne divizije 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ iz doline r. M. i V, Ukrine na pl. Uzlomac.

⚔️ 18. 5. 1943. U rejonu s. Stanara (na putu Prnjavor-Teslić) 4. krajiška udarna brigada 5. udarne divizije NOVJ razbila oko 900 četnika Trebavskog odreda i uništila štab ovog odreda.

⚔️ 20. 5. 1943. U trouglu Kotor-Varoš-Teslić-Prnjavor 5. udarna divizija NOVJ posle trodnevnih borbi razbila četnički Borjanski odred i delove četničkog Trebavskog odreda (oko 2.000 četnika) i odbacila ih u garnizone Teslić i Prnjavor.

⚔️ 1. 6. 1943. Kod s. Vijačana (blizu Prnjavora) 5. krajiška NOU brigada razbila ojačani 2. bataljon 1. puka domobranske 4. pešadijske divizije i ostatke odbacila prema Prnjavoru.

⚔️ 4. 6. 1943. Kod s. Vijačana (blizu Prnjavora), u oštroj susretnoj borbi, dva bataljona 4. krajiške NOU brigade 5. udarne divizije NOVJ sprečili prodor nemačke borbene grupe -Huve- - nepotpunog bataljona 721. puka 114. lovačke divizije - prema s. Pribiniću. Poginuo je politički komesar 3. bataljona Ante Rukavina, narodni heroj.

⚔️ 10. 6. 1943. Naredbom Štaba 12. udarne divizije NOVJ, iz Banjalučkog NOP odreda izdvojen Prnjavorski bataljon i od njega formiran Prnjavorski NOP odred.

⚔️ 14. 6. 1943. Po jedna pukovska borbena grupa nemačke 114. lovačke i 373. legionarske i domobranske 4. pešadijske divizije, te glavnina četničkog Srednjobosanskog korpusa (ukupno 10.000-12.000 vojnika) iz Banje Luke, Kotor-Varoši, Teslića, Dervente i Prnjavora počeli koncentričan napad (operacija -Pfingsten-) na 12. udarnu diviziju 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ u srednjoj Bosni. U petodnevnim borbama, počesnim razbijanjem kolona od Banje Luke (preko s. Jošavke), Kotor-Varoši i Teslića i izbegavanjem sudara sa glavnim kolonama, 12. divizija je izbegla okruženje i prisilila neprijatelja da se 18. juna povuče u polazne garnizone. Neprijatelj je imao oko 200 izbačenih iz stroja, a uništen mu je i jedan avion.

⚔️ 18. 6. 1943. Posle dvanaestodnevnog marša, pod borbom, 5. udarna divizija (dve brigade) 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ stigla iz rejona Prnjavora na određene joj položaje (s. Hadžići, s. Tarčin, Ivan-sedlo) na ž. pruzi Sarajevo-Mostar u cilju prihvata Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ po proboju sa Sutjeske. [Udarna grupa (tri bataljona) 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ, posle šestodnevnog marša iz s. Blagaja (kod Kupresa), tri dana kasnije, na južnim padinama pl. Bitovnje, ušla je u sastav 5. udarne divizije NOVJ.]

⚔️ 9. 7. 1943. Druga i 5. krajiška udarna brigada i Prnjavorski NOP odred 12. udarne divizije NOVJ razbili delove četničke Vrbaske brigade i 10. četu domobranskog 5. pešadijskog puka i zauzeli Prnjavor.

⚔️ 17. 7. 1943. Dvanaesta divizija 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ napala četnički Motajički odred, ojačan manjim domobranskim i nemačkim delovima. Posle petodnevnih borbi ona ga je razbila i oslobodila prostrano područje između Prnjavora, r. Vrbasa, r. Save i Dervente.

⚔️ 19. 7. 1943. Dvanaesta udarna divizija NOVJ (2, 5. i 12. krajiška NOU brigada i Banjalučki i Prnjavorski NOP odred) 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ po naređenju VŠ NOV i POJ, prešla u sastav 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ.

⚔️ 0. 8. 1943. Podelom OK KPJ za centralnu Bosnu formiram OK KPJ za Banju Luku i OK KPJ za Prnjavor (centralnu Bosnu).

⚔️ 22. 8. 1943. Naredbom Štaba 11. udarne divizije NOVJ formirana Komanda Banjalučkog vojnog područja (sa sedištem u s. Bebama). Obuhvatala je srednju Bosnu s komandama mosta: Prnjavor, Maslovare, Šiprage i Skender-Vakuf.

⚔️ 23. 8. 1943. Kod s. Kalenderovaca i s. Detlaka 2. krajiška udarna brigada 11. udarne divizije NOVJ, ojačana sa dva bataljona 5. krajiške udarne brigade i Prnjavorskim NOP odredom, iznenadnim obuhvatnim napadom razbila 2. bataljon domobranskog 6. pešadijskog puka i prodrla do Dervente. Angažovanjem ojačanog 2. jurišnog bataljona iz Sl. Broda domobranski puk je održao mesto. Neprijatelj je imao 9 mrtvih, 17 ranjenih i 118 zarobljenih, a jedinice 11. divizije 4 mrtva i 3 ranjena. Zaplenjeno: 2 mitraljeza, 6 puškomitraljeza i 160 pušaka

⚔️ 14. 9. 1943. Četnici zauzeli Prnjavor, ali ga je, uz pomoć pristiglih delova 5. krajiške udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ. Prnjavorski NOP odred povratio.

⚔️ 16. 10. 1943. U s. Glogovcu (kod Prnjavora), po naređenju Štaba 5. udarnog korpusa NOVJ. od Banjalučkog i Prnjavorskog NOP odreda formirana 14. srednjobosanska NOU brigada, sastava: 3 bataljona.

⚔️ 18. 10. 1943. U Prnjavoru, od diverzantske čete 11. udarne divizije NOVJ, grupa boraca iz 5, i 12. krajiške udarne brigade i novomobilisanog ljudstva, formiran Crnovrški NOP odred.

⚔️ 0. 11. 1943. U Prnjavoru formiran ONO odbor za centralnu Bosnu.

⚔️ 4. 1. 1944. Druga brigada nemačke 1. kozačke konjičke divizije ojačana 4. pukom domobranske 1. lovačke brigade zauzela Prnjavor koji je, na r. Ukrini, branila 12. udarna brigada 12. divizije NOVJ, Prnjavorski i Dobojsko-derventski NOP odred. U ovoj borbi je poginuo komandant Prnjavorskog NOP odreda Stanko Vukašinović, narodni heroj.

⚔️ 13. 1. 1944. Prnjavorski NOP odred ušao u sastav 5. krajiške NOU brigade kao njen 5. bataljon.

⚔️ 20. 1. 1944. Posle dvodnevnih borbi 12. slavonska brigada 12. divizije NOVJ i 14. srednjobosanska udarna brigada 11. udarne divizije NOVJ zauzele Prnjavor, koji su branili 1. bataljon lovačkog 4. puka domobranske 1. lovačke brigade, ustaše i nemački delovi (svega oko 750 ljudi). Gubici neprijatelja: 115 mrtvih i 36 zarobljenih, a gubici brigada: 30 mrtvih i 36 ranjenih boraca.

⚔️ 18. 2. 1944. Naredbom Štaba 11. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ, od 5. bataljona 5. krajiške NOU brigade, ponovo formiran Prnjavorski NOP odred.

⚔️ 0. 3. 1944. Na Okružnoj konferenciji u Prnjavoru izabran ONO odbor za okrug Prnjavor.

⚔️ 0. 3. 1944. U Prnjavoru održana konferencija sa predstavnicima poljskih i ukrajinskih manjina u cilju osnivanja njihovih vojničkih jedinica u sastavu NOVJ.

⚔️ 16. 4. 1944. Na položajima kod s. Miljanovaca i s. Prnjavora (na putu Tuzla-Zvornik) 1. vojvođanska udarna brigada 16. udarne divizije NOVJ napala na oko 500 zelenokadrovaca i posle osmočasovne borbe razbila ih, nanevši im gubitke od oko 45 mrtvih. Brigada je imala 4 mrtva i 4 ranjena borca.

⚔️ 7. 5. 1944. U s. Martincu (kod Prnjavora), od omladinaca poljske nacionalne manjine u srednjoj Bosni formiran 1. poljski bataljon. On je ušao u sastav 14. srednjobosanske udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ.

⚔️ 0. 6. 1944. Od Prnjavorskog NOP odreda, Poljskog bataljona 14. srednjobosanske brigade, jedne čete Motajičkog NOP odreda i jedne čete Tešanjsko-teslićkog NOP odreda formirana 18. srednjobosanska NOU brigada

⚔️ 6. 6. 1944. Sa linije s. Capardi - s. Osmaci - s. Prnjavor, u tri napadne kolone otpočelo nastupanje jedinica 3. udarnog korpusa NOVJ ka pl. Majevici, protiv nemačke 13. SS divizije -Handžar- i ustaško-domobranskih jedinica. Cilj im je bio da olakšaju položaj 1, 5. i 8. korpusa NOVJ koji su, posle nemačkog vazdušnog desanta na Drvar, vodili teške borbe protiv nemačkih snaga u zapadnoj Bosni i severnoj Dalmaciji.

⚔️ 0. 8. 1944. Jedinice 5. udarnog korpusa NOVJ oslobodile Prnjavor, iz koga su se povukli nemački vojnici.

⚔️ 1. 8. 1944. U rejonu s. Dubrava (kod Prnjavora) delovi 53. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ napali četnike i naneli im gubitke od 25 mrtvih i 17 ranjenih, a sami imali 4 mrtva i 31 ranjenog borca.

⚔️ 19. 8. 1944. Kod s. Devetine (blizu Prnjavora) delovi 53. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ napali jače četničke snage i u sedmočasovnoj borbi naneli im gubitke od 12 mrtvih i 18 ranjenih, a sami imali 4 ranjena i 1 zarobljenog.

⚔️ 3. 10. 1944. Kod s. Cerana (blizu Prnjavora) jedinice 53. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ, iznenadnim napadom, razbile preko 1200 četnika i nanele im gubitke od 14 mrtvih, 31 ranjenog i 11 zarobljenih. Gubici jedinica NOVJ: 5 mrtvih i 2 nestala borca. Zaplenjeno: 1 mitraljez, 9 pušaka, 320 metaka, 2 sanduka sanitetskog materijala i 15 konja.

⚔️ 4. 10. 1944. Kod s. Ilove i s. Pojezne (blizu Prnjavora) delovi 53. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ, u oštroj borbi, razbili jaču grupu četnika i naneli im gubitke od 19 mrtvih, 11 ranjenih i 2 zarobljena, a sami imali 3 mrtva i 6 ranjenih boraca. Zaplenjeno 6 pušaka i 250 metaka.

⚔️ 17. 10. 1944. Delovi 53. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ napali četnike u s. Devetinama i s. Lađevcima (kod Prnjavora) i naneli im gubitke od 17 mrtvih i 24 ranjena.

⚔️ 25. 10. 1944. Na prostoriji s. Rađići - s. Javorani (kod Kotor-Varoši) - s. Presjek - s. Potočani (kod Prnjavora) delovi 53. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ napali četnike i naneli im gubitke od 40 mrtvih, 45 ranjenih i 4 zarobljena, a Lami imali 1 mrtvog i 6 ranjenih boraca.

⚔️ 26. 10. 1944. Iz s. D. Lupljanice, s. Cerana i s. Johovca oko 1000 nemačkih vojnika, ustaša i milicionera izvršilo ispad ka položajima delova 53. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ na liniji s. M. Prnjavor - s. V. Sočanica (između Doboja i Dervente). Posle žestoke borbe neprijatelj je razbijen i odbačen u polazne garnizone, uz gubitke od oko 80 mrtvih i 60 ranjenih. Gubici delova 53. divizije: 10 mrtvili i 13 ranjenih boraca. Zaplenjeno: minobacač, 2 automata i 10 pušaka.

⚔️ 14. 11. 1944. Kod s. Kalenderovaca (na putu Derventa-Prnjavor) delovi 53. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ iz zasede napali nemačku kolonu jačine 400 vojnika, razbili je i odbili ka Prnjavoru, nanevši joj gubitke od 17 mrtvih, 19 ranjenih i 8 zaroIjenih i zaplenivši 2 mitraljeza, 1 p. mitraljez, 4 puške, 1500 metaka i drugu opremu (uz sopstvene gubitke od 8 ranjenih boraca).

⚔️ 18. 11. 1944. Delovi 53. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ odbili ispad jače nemačko-ustaške kolone iz s. Lupljanice ka Prnjavoru i naneli im gubitke od 3 mrtva i 4 ranjena, a oni imali 4 ranjena borca.

⚔️ 3. 1. 1945. Na sreskoj izbornoj konferenciji NOF-a za srez prnjavorski, kojoj je prisustvovalo oko 270 delegata, izabran Sreski odbor NOF-a od 110 članova.