5. krajiška (kozarska) udarna brigada

⚔️ 23. 9. 1942. Na Paležu (na pl. Kozari), od delova 2. krajiškog NOP odreda, formirana 5. krajiška (kozarska) NOU brigada.

⚔️ 19. 10. 1942. Glavnina nemačke 714. pešadijske divizije, sa domobranskim, ustaškim i četničkim delovima (preko 10 bataljona), otpočela koncentričan napad (poduhvat -Kozara-) u cilju ponovnog čišćenja Kozare. Peta krajiška NOU brigada je izbegla odlučne sudare, pa se, sklonivši ranjenike, 21. i 24. oktobra, u dva pravca, probila u Podgrmeć. Do 27. oktobra neprijatelj je krstario Kozarom vršeći represalije, aus. Jelovcu i s. Palančištu (kod Prijedora) pobio oko 620 ljudi, žena i dece.

⚔️ 2. 11. 1942. Po odluci VŠ NOP i DV Jugoslavije, Operativni štab NOP i DV za Bos. krajinusa svojih pet brigada (1, 2, 3, 5. i 6. brigadom) i tri brigade (2, 4. i 8. brigadom) i dva odreda 1. operativne zone NOV i PO Hrvatske, otpočeo bihaćku operaciju u cilju uništenja neprijateljskih uporišta u međurečju Une i Korane i spajanja oslobođene teritorije u Bosni i Hrvatskoj. Operacija, koja je trajala do 15. novembra, izvedena je u dve etape: u prvoj etapi (2-4. novembra) naše snage su zauzele Bihać, u drugoj etapi (5-15. novembra), gonjenjem neprijatelja, zauzeti su Bos. Krupa, Cazin, Velika Kladuša, Cetingrad, Pećigrad, Vrnograč i Slunj. U toku operacije uništeni su glavnina ustaške 4. brigade i delovi dva domobranska puka, a zarobljeni domobrani (860) pušteni su kućama. 

⚔️ 5. 11. 1942. Delovi 5. krajiške NOU brigade ušli u Bos. Krupu, koju su spalili i napustili ostaci ustaške 4. brigade.

⚔️ 26. 11. 1942. Prvi bosanski udarni korpus NOVJ i 1. hrvatski korpus NOVJ otpočeli zajednička dejstva u cilju uništenja neprijatelja u dolini r. Sane i r. Une (Bos. Novi, Dvor, Ljubija). Premda je ubačena 5. krajiška NOU brigada privremeno izolovala Prijedor, neprijatelj je, zbog nedovoljnih priprema i slabog sadejstva među korpusima uspeo ojačati ionako brojne posade Bos. Novog i Dvora, te su 29. novembra ujutru napadi obustavljeni.

⚔️ 10. 12. 1942. Otpočeo napad 4. i 5. udarne divizije 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ na dobro utvrđeni neprijateljski pojas odbrane od San. Mosta do Ljubije. U oštrim borbama je zauzeto preko 20 uporišta spoljne odbrane, a 1. i 6. krajiška NOU brigada su prodrle u San. Most. Ipak, nepotpuno izolovana posada se održala do 22. decembra, kada se spojila s jednom kombinovanom nemačko-domobranskom pukovskom borbenom grupom koja je intervenisala iz Prijedora. U borbi kod San. Mosta je pored ostalih poginuo komandant bataljona u 4. krajiškoj NOU brigadi Simo Bajić, a kod s. Stare Rijeke komandir čete u 5. krajiškoj NOU brigadi Tomica Španović, narodni heroji.

⚔️ 27. 12. 1942. Peta krajiška NOU brigada, ubačena u pozadinu neprijateljskog fronta, posle kraće borbe zauzela Blagaj (na putu Prijedor - Bos. Novi), gde je zarobila četu domobrana i zaplenila 130 pušaka, 3 mitraljeza, 5 p. mitraljeza i drugo.

⚔️ 29. 12. 1942. Na pruzi Bos. Novi - Kostajnica 1. bataljon 5. krajiške NOU brigade uništio dva veća gvozdena mosta (na r. Strižni i na Đurića jarku) i razoružao obezbeđenja (polučetu domobrana), zaplenivši 7 p. mitraljeza, 46 pušaka i 5 sanduka municije.

⚔️ 13. 1. 1943. U s. Knežici (kod Prijedora) jedinice 5. krajiške (kozarske) NOU brigade napale žandarmerijsku i nemačku posadu. Sutradan, posle desetočasovne borbe, one su se povukle, pretrpevši gubitke od 2 mrtva i 6 ranjenih. Neprijatelj je imao 5 mrtvih i ranjenih žandarma.

⚔️ 21. 1. 1943. Na putu Banja Luka - Bos. Gradiška jedinice 2. i 5. krajiške udarne brigade 4. udarne divizije NOVJ napale domobrane i žandarme u s. Klašnicama i drugim uporištima, te zauzele s. Krnete i s. Klašnice, a u ovom selu zapalile zgradu opštine i žand. stanicu.

⚔️ 20. 2. 1943. Po naređenju Štaba 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ, od 3. bataljona 5. krajiške NOU brigade, 2. čete 1. bataljona 2. krajiške NOU brigade i jedne čete 6. krajiške NOU brigade formirana 12. krajiška NOU brigada (kao 12. krajiška NOU polubrigada), sastava dva bataljona, jačine oko 600 boraca.

⚔️ 25. 2. 1943. Delovi domobranske 4. pešadijske divizije i nemačke snage iz Prijedora i Bos. Novog napali 5. krajišku udarnu brigadu 4. udarne divizije NOVJ na Karanu. U borbama do 27. februara brigada je pretrpela velike gubitke, i povukla se na pl. Kozaru. Neprijatelj je imao 6 ranjenih i mrtvih i 22 zarobljena.

⚔️ 5. 3. 1943. Na šumskoj pruzi Bos. Gradiška - s. G. Podgradci delovi 5. krajiške udarne brigade 4. udarne divizije NOVJ napali i spalili dva ustaško-domobranska teretna voza. Poginulo je 8, ranjeno 30 i zarobljeno 15 ustaša i domobrana.

⚔️ 14. 3. 1943. Drugi bataljon 5. krajiške NOU brigade, posle tročasovne borbe, zauzeo s. Dobrljin (kod Bos. Novog). Zarobljeno je 90 domobrana i 4 oficira. Bataljon je imao 1 mrtvog i 4 ranjena. Zaplenjeno je: 1 minobacač, 1 mitraljez, 2 p. mitraljeza, 55 pušaka, 12 sanduka ručnih bombi i 4 sanduka minobacačke municije.

⚔️ 25. 3. 1943. Na Karanu (kod Prijedora) ustaško-domobranske i nemačke snage iz Prijedora, Kostajnice i Bos. Novog napale 5. krajišku udarnu brigadu 4. udarne divizije NOVJ. Posle dvodnevne borbe neprijatelj je, pretrpevši velike gubitke, prinuđen na povlačenje u polazne garnizone. Brigada je imala 5 mrtvih i 4 ranjena.

⚔️ 25. 3. 1943. Između ž. stanica Brezičana i Svodna (na pruzi Prijedor - Bos. Novi) 1. bataljon 5. krajiške NOU brigade napao neprijateljski teretni voz. Poginulo je 6 nemačkih vojnika i 3 ustaše, a ranjeno 16 nemačkih vojnika.

⚔️ 18. 4. 1943. U s. Dobrljinu (kod Bos. Novog) 1. bataljon 5. krajiške udarne brigade 4. udarne divizije NOVJ razoružao 42 domobrana.

⚔️ 24. 4. 1943. Grupa od 17 boraca 5. krajiške udarne brigade 4. udarne divizije NOVJ upala u Prijedor, pobila 12 stražara u logoru -Ciglana- i oslobodila 120 zatvorenika (64 zdrava bivša zatvorenika stupila u brigadu).

⚔️ 7. 5. 1943. S linije Bos. Dubica - Bos. Kostajnica - Bos. Novi - Prijedor - Lijevče polje - Bos. Gradiška delovi nemačke 114. lovačke divizije i domobranskog 2. korpusa (ukupno 9 bataljona) počeli devetodnevni koncentrični napad (operaciju -Ulrih-) u cilju uništenja 5. krajiške udarne brigade 4. udarne divizije NOVJ na Kozari i Prosari. Brigada je, veštim manevrima, izbegla sukobe s jačim neprijateljskim kolonama i gotovo bez gubitaka se održala na pl. Kozari.

⚔️ 17. 5. 1943. Kod s. Brezičana (na pruzi Prijedor - Bos. Novi) 1. bataljon 5. krajiške NOU brigade uništio iz zasede nemački transportni voz od 2 lokomotive i 20 vagona. Poginulo je 45 nemačkih vojnika i 5 oficira i zarobljeno 55 nemačkih vojnika.

⚔️ 26. 5. 1943. Na pl. Kozari, po naređenju Štaba 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ, od 5. bataljona 5. krajiške NOU brigade, prezdravelih boraca i mobilisanog ljudstva s Kozare formiran Kozarski NOP odred. (Odred je za 20 dana narastao na deset četa.)

⚔️ 29. 5. 1943. Maršujući s Kozare za srednju Bosnu 5. krajiška NOU brigada razbila manju žandarmerijsko-domobransku posadu, zauzela s. Klašnice (kod Banje Luke) i prešla r. Vrbas.

⚔️ 1. 6. 1943. Kod s. Vijačana (blizu Prnjavora) 5. krajiška NOU brigada razbila ojačani 2. bataljon 1. puka domobranske 4. pešadijske divizije i ostatke odbacila prema Prnjavoru.

⚔️ 9. 6. 1943. Na Kozari počela dvodnevna okružna konferencija KPJ za Kozaru, kojoj je prisustvovalo 127 delegata. Pošto je pretreseno stanje svih partijskih organizacija, odlučeno je da se preduzmu mere za obnovu organa narodne vlasti i za bržu popunu Kozarskog NOP odreda, da bi ovaj mogno primiti zadatke 5. krajiške NOU brigade.

⚔️ 9. 7. 1943. Druga i 5. krajiška udarna brigada i Prnjavorski NOP odred 12. udarne divizije NOVJ razbili delove četničke Vrbaske brigade i 10. četu domobranskog 5. pešadijskog puka i zauzeli Prnjavor.

⚔️ 25. 7. 1943. Druga krajiška udarna brigada 11. udarne divizije NOVJ, ojačana sa 2 bataljona 5. krajiške NOU brigade napala ustaško-domobranske posade na ž. pruzi Doboj - Teslić - s. Blatnica, te zauzele ž. stanice Blatnicu, Tešanjku i Komušina, banju i rudnik Vrućicu, i grad Tešanj (bez tvrđave). Domobranska i milicijska posada Tešnja i ž. st. Jelaha održala se do pristizanja pojačanja iz Zepča i Doboja.

⚔️ 23. 8. 1943. Kod s. Kalenderovaca i s. Detlaka 2. krajiška udarna brigada 11. udarne divizije NOVJ, ojačana sa dva bataljona 5. krajiške udarne brigade i Prnjavorskim NOP odredom, iznenadnim obuhvatnim napadom razbila 2. bataljon domobranskog 6. pešadijskog puka i prodrla do Dervente. Angažovanjem ojačanog 2. jurišnog bataljona iz Sl. Broda domobranski puk je održao mesto. Neprijatelj je imao 9 mrtvih, 17 ranjenih i 118 zarobljenih, a jedinice 11. divizije 4 mrtva i 3 ranjena. Zaplenjeno: 2 mitraljeza, 6 puškomitraljeza i 160 pušaka

⚔️ 12. 9. 1943. U s. Kotorskom (kod Doboja) delovi 5. krajiške udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ razbili nemačko-domobransku posadu (oko 100-200 vojnika). Ovim je omogućeno da se sledeće noći južno od s. Kotorskog prebaci preko r. Bosne u Trebavu štab 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ sa 2. krajiškom NOU brigadom.

⚔️ 14. 9. 1943. Četnici zauzeli Prnjavor, ali ga je, uz pomoć pristiglih delova 5. krajiške udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ. Prnjavorski NOP odred povratio.

⚔️ 23. 9. 1943. U s. Razboju (kod Bos. Gradiške) dva bataljona 5. krajiške udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ napali žand. stanicu i posle šestočasovne borbe zarobili 54 žandarma. Poginulo je 6 žandarma, dok su bataljoni imali 5 ranjenih. Zaplenjeno: 2 p. mitraljeza i 58 pušaka.

⚔️ 1. 1. 1944. U toku banjalučke operacije dva bataljona 5. krajiške udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ slomili otpor nemačke posade u s. Trapistima i uništili električnu centralu.

⚔️ 5. 1. 1944. Nemački 901. motorizovani puk s jednim bataljonom 383. puka nemačke 373. legionarske divizije zauzeo Kotor-Varoš. Delovi 12. i 5. krajiške udarne brigade 11. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ izvukli su se ispred udara neprijatelja, povukavši se u rejon Skender-Vakuf - zaselak Borci - s. Siprage.

⚔️ 13. 1. 1944. Prnjavorski NOP odred ušao u sastav 5. krajiške NOU brigade kao njen 5. bataljon.

⚔️ 18. 2. 1944. Naredbom Štaba 11. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ, od 5. bataljona 5. krajiške NOU brigade, ponovo formiran Prnjavorski NOP odred.

⚔️ 23. 3. 1944. Kod s. Ljubiša, na maršu od Rudog ka r. Ibru, 2. proleterska udarna i 5. krajiška udarna divizija NOVJ prešle stari put Užice (sada: Titovo Užice) - Nova Varoš.

⚔️ 28. 5. 1944. Kod Doboja 5. krajiška udarna brigada 11. udarne divizije NOVJ srušila nemački voz. Poginulo je 35 nemačkih vojnika.

⚔️ 18. 9. 1944. U Krupnju četnički Cerski korpus i delovi jednog bataljona SDS napali 5. krajišku (kozarsku) udarnu brigadu 11. udarne divizije i odbacili je prema s. Stolicama.

⚔️ 27. 9. 1944. U s. Metkoviću (kod Šapca) tri bataljona 5. krajiške (kozarske) udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ razbila grupu od oko 1000 četnika.

⚔️ 1. 10. 1944. U s. Hodžinom Selu (kod Šapca) 4. bataljon 5. krajiške (kozarske) udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ napao nemačke vojnike i odbacio ih u Šabac.

⚔️ 2. 10. 1944. Prvi bataljon 5. krajiške (kozarske) udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ napao na nemačke vojnike i četnike u s. Dumači, ali bez uspeha, jer je neprijatelju stiglo pojačanje iz Šapca. Neprijatelj je imao 5 mrtvih i više ranjenih, a 5. brigada - 2 poginula i 2 nestala borca.

⚔️ 5. 10. 1944. Iz Šapca nemački vojnici, podržavani tenkovima, izvršili ispad, ali su ih s položaja kod s. M. Vranjske, s. Mišara, s. Orida, s. Kormana i s. Majura odbile jedinice 2. vojvođanske udarne brigade 16. udarne divizije NOVJ i 1. i 2. bataljon 5. krajiške (kozarske) brigade 11. udarne divizije NOVJ. Neprijatelj je imao oko 45 mrtvih i ranjenih. Oštećena su 2 tenka. Jedinice NOVJ imale su 3 mrtva i 4 ranjena borca.

⚔️ 10. 10. 1944. Na nemačke jedinice u s. Mislođinu (kod Obrenovca) neuspešno napala 5. krajiška (kozarska) brigada 11. udarne divizije NOVJ. Brigada je imala 6 mrtvih i 11 ranjenih boraca.

⚔️ 15. 10. 1944. Posle dvanaest časova oštre borbe protiv nemačkih jedinica 5. krajiška (kozarska) udarna brigada i jedan bataljon 12. krajiške udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ oslobodili s. Žarkovo (kod Beograda). Neprijatelj je imao 30 mrtvih, 40 ranjenih i 55 zarobljenih. Zaplenjeno je: 6 protivtenkovskih topova, 2 protivavionska mitraljeza, 2 vagona artiljerijske municije, 60 pušaka i dosta drugog materijala. Peta brigada je imala 24 poginula i 32 ranjena borca.

⚔️ 20. 10. 1944. Posle sedmodnevnih borbi, lomeći uporan otpor delova nemačke armijske grupe -Felber-, 1. armijska grupa NOVJ (1. proleterski i 12. udarni korpus) i jedinice 3. ukrajinskog fronta Crvene armije oslobodili Beograd, glavni grad Jugoslavije. Hiljade Beograđana uzele su učešća u borbama za oslobođenje svoga grada. Neprijatelju su naneti veliki gubici u ljudstvu i materijalu. Poginulo je oko 15.000 a zarobljeno oko 9.000 nemačkih vojnika i oficira. Jedinice Crvene armije imale su oko 1.000 poginulih a jedinice NOVJ 2.952 poginula, među kojima politički komesar 5. krajiške (kozarske) NOU brigade Mahmud Ibrahimović Mašo, komandant bataljona u 1. proleterskoj NOU brigadi Dušan Milutinović, politički komesar bataljona u 1. proleterskoj NOU brigadi Blažo Popivoda i komandant bataljona u 8, crnogorskoj NOU brigadi Milisav Đurović, narodni heroji.

⚔️ 15. 11. 1944. Predsedništvo AVNOJ-a, na predlog vrhovnog komandanta NOV i POJ maršala Jugoslavije Josipa Broza Tita, za naročite zasluge u borbama za oslobođenje Beograda odlikovalo Ordenom partizanske zvezde I reda 5. krajišku udarnu brigadu 11. udarne divizije i 6. vojvođansku udarnu brigadu 36. udarne divizije NOVJ.