Šabac u drugom svetskom ratu

⚔️ 0. 5. 1941. U Šapcu održan sastanak OK KPJ za Šabac na kome je doneta odluka da se sklanja oružje, formiraju vojne desetine organizuju tečajevi za prvu pomoć i sakuplja sanitetski materijal.

⚔️ 29. 6. 1941. U s. Glušcima (kod Šapca) održana Okružna partijska konferencija za šabački okrug na kojoj je odlučeno da se formira četa od 50 ljudi, prikuplja oružje i vrše pripreme za ustanak.

⚔️ 0. 7. 1941. U Šapcu, od članova SKOJ-a, formirano deset vojnih desetina (grupa) koje su sakupljale oružje i vršile vojnu obuku i kurirsku službu. Pored toga, radilo je nekoliko tečajeva prve pomoći, u kojima je bilo obuhvaćeno oko 60 omladinki i žena.

⚔️ 15. 7. 1941. Na Bubanji (kod Bogatića) OK KPJ za Šabac formirao Mačvanski NOP odred (nazivan i Podrinskim NOP odredom).

⚔️ 8. 8. 1941. U s. Prnjavoru delovi Mačvanskog NOP odreda razoružali žand. posadu i spalili opštinske arhive u selima Prnjavoru i Petkovići (kod Šapca).

⚔️ 10. 8. 1941. Mačvanski NOP odred razoružao žand. posade u selima Crnoj Bari i Badovincima i spalio opštinske arhive u selima Glušcima, Noćaju, Noćajskom Salašu, Klenju, Crnoj Bari i Badovincima (kod Šapca).

⚔️ 12. 8. 1941. PK KPJ za Srbiju uputio OK KPJ za Šabac direktivno pismo u kome mu, pored ostalog, postavlja zadatke: da stvara, jača i proširuje NOP odred; formira odbore NO fronta; oslobađa zarobljene partizane; zavodi gvozdenu disciplinu u partijskim organizacijama i u odredu.

⚔️ 19. 8. 1941. Između Lešnice i Novog Sela delovi Podrinskog NOP odreda napali kolonu nemačkih kamiona i naneli joj gubitke, a spalili opštinske arhive u selima Varni i Nakučanima (kod Šapca).

⚔️ 0. 9. 1941. Kod s. Štitara (nedaleko od Šapca) poginuo komandir čete Mačvanskog NOP odreda Dragoslav Srnić Padobranac, narodni heroj.

⚔️ 0. 9. 1941. U s. Drenovcu (kod Šapca) formiran MNO odbor.

⚔️ 4. 9. 1941. Kod Novog Sela, između Šapca i Ušća, Posavski NOP odred zaustavio putnički brod -Kraljica Marija-, na kome je bilo oko 260 putnika i 36 Nedićevih podoficira. Veću količinu hrane podelio narodu a sanitetski materijal zaplenio.

⚔️ 21. 9. 1941. U s. Štitaru (kod Šapca), pod rukovodstvom Štaba Podrinskog NOP odreda, održan sastanak sa štabovima bataljona Podrinskog NOP odreda, Podgorskog bataljona Valjevskog NOP odreda, 4. bataljona Posavskog NOP odreda i Cerskog četničkog odreda, na kome je doneta odluka i razrađen plan za napad na Šabac. Početak napada je određen za 21 čas istog dana. Međutim, napad je izvršen u 23 časa, ali zbog izdaje četnika nije uspeo.

⚔️ 21. 9. 1941. Komandant nemačkog 18. korpusa izdao zapovest 342. pešadijskoj diviziji da na odseku Srem. Mitrovica - Šabac forsira r. Savu i otpočne čišćenje Mačve nastupajući prema s. Lipolistu. Ojačani nemački 125. samostalni pešadijski puk iz Valjeva treba da sadejstvuje dolinom r. Jadra prema Loznici, a ustaško-domobranske snage i jedinice nemačke 718. pešadijske divizije na r. Drini imaju zadatak da spreče prelazak partizana u Bosnu. Sva naselja iz kojih se (ili iz čije se okoline) bude davao otpor, ili u čijoj se blizini bude našlo oružje ili municija, treba spaliti; sve muško stanovništvo od 15 do 60 godina uputiti u koncentracione logore severno od Save, a celokupno žensko stanovništvo koristiti za prinudni rad; svu stoku prikupiti u torove na obema obalama Save.

⚔️ 22. 9. 1941. Jedinice Podrinskog, Valjevskog i Posavskog NOP odreda u 23 časa obnovile napad na Šabac i prodrle do centra grada, odakle su sutradan, protivnapadom svežih snaga nemačke 342. pešadijske divizije, odbačene na polazne položaje.

⚔️ 23. 9. 1941. General Berne naredio nemačkoj 342. pešadijskoj diviziji da pređe u Šabac i sve muškarce od 14 do 70 godina pohvata i prebaci u koncentracioni logor koji ta divizija treba da podigne severno od reke Save.

⚔️ 24. 9. 1941. U Šapcu delovi nemačke 342. divizije, uz pomoć tamošnjih jedinica, preduzeli pretresanje i hapšenje. Do 27. septembra uhapsili 6418 lica od 14 do 70 godina i 200 njih streljali, uništavajući i pljačkajući imovinu stanovništva. Uhapšene građane nemački vojnici naterali da trče oko 20 km do s. Jarka (kod Srem. Mitrovice), gde je podignut koncentracioni logor. Uz put ubijali sve one koji fizički nisu mogli da izdrže pakleni tempo trčanja.

⚔️ 25. 9. 1941. U borbi kod Šapca poginuo komesar Podrinskog NOP odreda Mika Mitrović Jarac, narodni heroj.

⚔️ 25. 9. 1941. Nemačka avijacija bombardovala Dumaču, Jelenču, Mišar i mlin u s. Majuru (kod Šapca).

⚔️ 28. 9. 1941. Kod Šapca prešao Savu 699. puk, a kod M. Mitroviće 697. puk nemačke 342. pešadijske divizije.

⚔️ 29. 9. 1941. Otpočele operacije nemačke 342. pešadijske divizije sa težištem na komunikaciji Šabac-Loznica (početak prve neprijateljske ofanzive).

⚔️ 29. 9. 1941. Mađarska dunavska flotila bombardovala Debrc i Novo Selo (između Šapca i Obrenovca).

⚔️ 2. 10. 1941. Između Beograda i Obrenovca jedinice Posavskog NOP odreda napale delove nemačkog armijskog puka za vezu i ubile 21 vojnika. Za odmazdu, nemački vojni zapoveđnik u Srbiji naredio da se strelja 2100 zatvorenika iz koncentracionog logora u Šapcu i Beogradu.

⚔️ 2. 11. 1941. Iz Srem. Mitrovice prebačen u Šabac nemački 597. landesšicen bataljon radi obezbeđenja pozadine nemačke 342. pešadijske divizije.

⚔️ 0. 1. 1942. Nemačka 342. pešadijska divizija sa prostorije Užice (sada: Titovo Užice), Valjevo, Šabac prebačena u istočnu Bosnu radi napada na istočnobosanske partizanske jedinice i 1. proletersku NOU brigadu.

⚔️ 26. 2. 1942. U borbi kod s. Rumske (blizu Šapca) delovi Mačvanskog NOP odreda zarobili nekoliko dobrovoljaca.

⚔️ 18. 3. 1942. U šumi Šicari (kod s. Klenka, blizu Šapca, na levoj obali r. Save) nemačke vlasti streljale 62 izmučena i zlostavljana rodoljuba iz šabačkog koncentracionog logora, među njima i sekretara OK SKOJ-a i člana OK KPJ za Šabac Veru Blagojević, narodnog heroja.

⚔️ 29. 6. 1943. Između s. Klenka i s. Grabovaca i između s. Klenka i s. Hrtkovaca (na putu Šabac-Ruma) delovi 3. bataljona 3. NOP odreda 3. operativne zone NOV i PO Hrvatske posekli 222 tt stuba.

⚔️ 10. 9. 1944. U borbi protiv nemačkih jedinica koje su iz Šapca nadirale ka s. Klenku, 2. bataljon 6. vojvođanske NOU brigade i bataljon Posavskog NOP odreda uništili jedan i oštetili drugi tenk na samom mostu na r. Savi. U s. Klenku su zapalili opštinsku arhivu. Tom prilikom je u redove NOV i POJ prešlo 80 domobrana sa oružjem.

⚔️ 22. 9. 1944. Prvi bataljon 10. vojvođanske NOU brigade odbacio delove nemačkog 5. SS policijskog puka (sa 3 tenka) koji su od Šapca, preko s. Klenka, pokušali da povrate izgubljeno s. Grabovce (u južnom Sremu). U borbi je onesposobljen 1 tenk. Intervenciju, u istom cilju, iz Rume, preko s. Platičeva (delovi 4. policijske čete s nešto žandarma i gestapovaca, ukupno oko 300 ljudi), dočekale su jedinice 3. bataljona 6. vojvođanske NOU brigade kod s. Novih Vitojevaca i odbacile neprijatelja ka Rumi, nanevši mu gubitke od 28 poginulih i 10 ranjenih vojnika. Bataljon je imao 1 mrtvog i 7 ranjenih. Zaplenio je: 1 mitraljez, 2 p. mitraljeza, 5 automata, 17 pušaka, 1 tromblon, oko 1000 metaka i dosta druge opreme.

⚔️ 24. 9. 1944. Između s. Klenka i s. Platičeva (na pruzi Šabac-Ruma) 3. bataljon 6. vojvođanske NOU brigade razrušio oko 5 km pruge i posekao preko 60 tt stubova.

⚔️ 25. 9. 1944. Na položaju s. G. Dobrić - Četenište - Golo brdo (kod Šapca) 2. vojvođanska udarna brigada 16. udarne divizije NOVJ slomila otpor četničkog Majevičkog korpusa i odbacila ga prema Šapcu.

⚔️ 26. 9. 1944. VŠ NOV i POJ naredio štabu 1. armijske grupe NOVJ da 6. proletersku diviziju NOVJ -Nikola Tesla- uputi u rejon pl. Cera i Šapca, radi sadejstva 12. udarnom korpusu NOVJ.

⚔️ 26. 9. 1944. Na odseku Lešnica - pl. Cer, posle višečasovne borbe, jedinice 12. udarnog korpusa NOVJ slomile otpor četničke 4. grupe jurišnih korpusa, četničkog Korpusa gorske garde, puka RZK, bataljona SDK i bataljona nemačkog 5. policijskog puka (podržanih sa 5 tenkova), zauzele Lešnicu, ovladala pl. Cerom i prodrle u Mačvu i Pocerinu, do linije s. Badovinci - s. Zminjak - s. Dobrić - s. Slatina. Neprijatelj se glavninom povukao prema Bogatiću i Šapcu, a delom preko r. Drine, u istočnu Bosnu.

⚔️ 27. 9. 1944. U s. Metkoviću (kod Šapca) tri bataljona 5. krajiške (kozarske) udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ razbila grupu od oko 1000 četnika.

⚔️ 28. 9. 1944. U s. Bogosavcu, s. Lipolistu i s. Dublju (kod Šapca) 1. i 2. vojvođanska udarna brigada 16. udarne divizije NOVJ napale nemačke vojnike, četnike i pripadnike SDK. Brigade su Lipolist i Bogosavac zauzele posle tročasovne borbe protiv oko 400 pripadnika SDK, a Dublje uveče. Neprijatelj je imao oko 30 mrtvih i 15 zarobljenih. Zaplenjena su 3 p. mitraljeza, dvoja kola municije i dr. Jedinice 16. divizije su imale 2 poginula i 10 ranjenih boraca.

⚔️ 29. 9. 1944. Dva bataljona 1. vojvođanske udarne brigade 16. udarne divizije NOVJ oslobodila Bogatić, iz koga se neprijatelj ranije povukao u Šabac, Srem. Mitrovicu, i, preko r. Drine, u istočnu Bosnu.

⚔️ 1. 10. 1944. U s. Hodžinom Selu (kod Šapca) 4. bataljon 5. krajiške (kozarske) udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ napao nemačke vojnike i odbacio ih u Šabac.

⚔️ 1. 10. 1944. U s. Miloševcu (kod Šapca), od Mačvanskog NOP odreda i dva bataljona 11. udarne divizije NOVJ, formirana 32. srpska (mačvanska) brigada. Ona je ušla u sastav 11. udarne divizije NOVJ.

⚔️ 2. 10. 1944. Treća vojvođanska udarna brigada 36. udarne divizije NOVJ zauzela s. Debrc i presekla vezu između Šapca i Obrenovca.

⚔️ 2. 10. 1944. Dva bataljona 1. vojvođanske udarne brigade 16. udarne divizije NOVJ izvršili neuspeo napad na nemačku posadu u s. Majuru (kod Šapca). Neprijatelj je imao 8 mrtvih vojnika.

⚔️ 2. 10. 1944. Prvi bataljon 5. krajiške (kozarske) udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ napao na nemačke vojnike i četnike u s. Dumači, ali bez uspeha, jer je neprijatelju stiglo pojačanje iz Šapca. Neprijatelj je imao 5 mrtvih i više ranjenih, a 5. brigada - 2 poginula i 2 nestala borca.

⚔️ 3. 10. 1944. Na položaju Doktorovača - s. Bogosavac (kod Šapca) 4. bataljon 2. vojvođanske udarne brigade 16. udarne divizije NOVJ vodio borbu protiv oko 300 nemačkih vojnika i 20 tenkova. Uništena su 2 tenka a poginulo je 12 nemačkih vojnika. Bataljon je imao 1 poginulog i 2 ranjena borca.

⚔️ 5. 10. 1944. VŠ NOV i POJ naredio 28. udarnoj diviziji NOVJ da se iz Semberije hitno prebaci preko r. Drine u Mačvu i poveže sa 12. udarnim korpusom NOVJ koji, ovladavši Mačvom, opseda Šabac.

⚔️ 5. 10. 1944. Iz Šapca nemački vojnici, podržavani tenkovima, izvršili ispad, ali su ih s položaja kod s. M. Vranjske, s. Mišara, s. Orida, s. Kormana i s. Majura odbile jedinice 2. vojvođanske udarne brigade 16. udarne divizije NOVJ i 1. i 2. bataljon 5. krajiške (kozarske) brigade 11. udarne divizije NOVJ. Neprijatelj je imao oko 45 mrtvih i ranjenih. Oštećena su 2 tenka. Jedinice NOVJ imale su 3 mrtva i 4 ranjena borca.

⚔️ 9. 10. 1944. Šesta vojvođanska NOU brigada prebacila se na desnu obalu Save, u s. Mrđanovac (kod Šapca), radi ulaska u sastav 36. udarne divizije NOVJ.

⚔️ 10. 10. 1944. U rejonu s. Klenka 3. bataljon 10. vojvođanske NOU brigade iz zasede napao deo nemačke motorizovane kolone (od preko 100 kamiona s vojnicima i 30 tenkova) koja se iz Šapca kretala ka Rumi. Posle jednočasovne borbe bataljon se, pred nadmoćnim neprijateljem, povukao, nanevši mu velike gubitke. Bataljon je imao 4 poginula i 2 ranjena borca.

⚔️ 20. 10. 1944. Kod s. Skele (blizu Obrenovca) jedinice 1. i 2. vojvođanske udarne brigade 16. udarne divizije NOVJ, uz sadejstvo artiljerijskih jedinica Crvene armije, izvršili napad na oko 700 vojnika nemačke 1. brdske divizije koji su se probili od Beograda. Posle oštre borbe neprijatelj je razbijen i nateran da se delom povuče preko r. Save u Srem a delom ka Šapcu.

⚔️ 21. 10. 1944. Na odseku s. Stubline - s. Skela (kod Obrenovca) završene dvodnevne borbe jedinica 16. udarne divizije NOVJ protiv oko 3.000 nemačkih vojnika koji su se probijali od Avale. Poginulo je oko 800 a zarobljeno oko 1.000 nemačkih vojnika. Ostatak se probio prema Šapcu, a delom se rasuo po terenu, gde je kasnije uništen ili zarobljen od partizanskih jedinica i naroda toga kraja.

⚔️ 23. 10. 1944. Nemačke jedinice minirale puteve u jugoistočnom Sremu, razorile železničku prugu istočno od Rume i srušile most na r. Savi kod Šapca.

⚔️ 26. 10. 1944. Jedinice 23. udarne divizije NOVJ ušle u Šabac, iz koga su se nemačke snage povukle preko r. Save u Srem.

⚔️ 0. 11. 1944. Po naređenju VŠ NOV i POJ, od ljudstva upućenog iz Beograda, formirana Mornarička baza Šabac sa zadatkom da pruža pomoć kopnenim snagama NOVJ.

⚔️ 15. 3. 1945. U s. Pričinoviću (kod Šapca) formirana Artiljerijska brigada 2. proleterske udarne divizije JA.

⚔️ 20. 3. 1945. U Šapcu, od brodova Mornaričke baze Šabac i Komande rečne plovidbe, formirana Savska flotila.