2. proleterska divizija NOVJ

⚔️ 1. 11. 1942. Naredbom Vrhovnog komandanta NOP i DV Jugoslavije Josipa Broza Tita formirana 2. proleterska udarna divizija NOVJ, sastava: 2. proleterska NOU, 4. proleterska (crnogorska) NOU, i 2. dalmatinska NOU brigada.

⚔️ 15. 12. 1942. Posle desetodnevnih borbi 2. proleterska udarna divizija NOVJ zauzela Livno. Posada (oko dva bataljona ustaške 5. brigade i po jedna četa domobrana i milicije) potpuno je razbijena.

⚔️ 17. 12. 1942. Druga dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ ušla u Šujicu, iz koje se ustaška posada bez otpora povukla u Duvno.

⚔️ 19. 12. 1942. Posle kraće borbe delovi 2. proleterske udarne divizije NOVJ zauzeli Duvno. Ustaško-domobranska posada (delovi ustaške 5. brigade i domobranskog 1. dobrovoljačkog puka - oko 1.100 vojnika) u neredu se povukla u Posušje.

⚔️ 28. 12. 1942. Druga proleterska i 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ napale utvrđeni Kupres, ali ga, i pored velikih gubitaka, nisu zauzele, zbog intervencije delova ustaške 5. brigade iz Bugojna.

⚔️ 3. 1. 1943. Kod s. Brišnika (blizu Duvna) delovi 4. proleterske (crnogorske) udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ odbili napad deset ustaško-domobranskih četa, razbili ih i odbacili u Posušje i Imotski. Neprijatelj je imao 20 mrtvih, veći brqj ranjenih i 28 zarobljenih. Brigada je imala 5 mrtvih i 8 ranjenih. Zaplenila je 1 kamion i 45 pušaka.

⚔️ 27. 1. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito doneo definitivnu odluku o realizaciji operativno-strategijskog plana za protivofanzivu NOVJ radi razbijanja tzv. četvrte neprijateljske ofanzive. Prema toj odluci trebalo je obrazovati tri jake operativne grupacije. Prva grupacija, koju su sačinjavale 1. i 2. proleterska udarna, 3. udarna i 7. divizija NOVJ, treba da bude nosilac protivofanzive prema jugoistoku, na opštem pravcu Prozor - dolina r. Rame - Neretve - Hercegovina. U prvoj fazi protivofanzive (do r. Neretve) učestvovale bi i dalmatinske brigade (9. divizija NOVJ, koja je bila u formiranju) i 9. krajiška NOU brigada. Druga operativna grupa (1. bosanski udarni korpus NOVJ) treba da uporno brani slobodnu teritoriju Bosanske krajine, povlačeći se postepeno pred neprijateljem kako bi ga što duže zadržala i time Glavnoj operativnoj grupi stvorila potrebno vreme i prostor za uspešan razvoj ofanzive i za prelaz preko r. Neretve. Treća operativna grupa (1. hrvatski korpus NOVJ i Primorsko-goranska grupa brigada) treba takođe da uporno brani slobodnu teritoriju Like (koordinirajući svoja dejstva sa dejstvima 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ), a glavni joj je zadatak bio na tome prostoru da vezuje jake italijansko-četničke snage i da ne dozvoli da se italijanske jedinice pregrupišu i upute u pravcu Glavne operativne grupe.

⚔️ 28. 1. 1943. Delovi 2. dalmatinske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ posle kraće borbe potisli ustašku miliciju ka Širokom Brijegu (sada: Lištica) i Posušju i zauzeli s. Rakitno (kod Posušja).

⚔️ 8. 2. 1943. U Duvnu održano savetovanje na kome je Vrhovni komandant NOV i POJ upoznao komandante 1. i 2. proleterske udarne divizije i 3. udarne divizije NOVJ s planom protivofanzive i naredio im da odmah pređu u napad, razbiju neprijateljske snage na prostoru Mostar, Ivan-sedlo, Prozor i izbiju na r. Neretvu.

⚔️ 9. 2. 1943. Domobransko-ustaško uporište u Posušju, posle jednodnevne borbe, zauzele jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 10. 2. 1943. Ustaško uporište u Imotskom zauzele jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ pošto se ustaško-domobranska posada povukla prema Ljubuškom i Širokom Brijegu (sada: Listića). Zaplenjeno je 23 vagona duvana i drugog materijala.

⚔️ 16. 2. 1943. Na putu s. Jablanica - s. Drežnica jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbile 1. bataljon 260. puka italijanske divizije -Murđe-. koji se kretao uz Neretvu, i zauzele italiianska uporišta Drežnicu i Grabovicu (kod Mostara). Poginulo je 86, a zarobljeno 286 italijanskih vojnika, dok su jedinice NOVJ imale 12 ranjenih. Zaplenjeno: 23 kamiona sa ratnim materijalom, 10 mitraljeza, 14 p. mitraljeza, 260 pušaka i 2 tenka.

⚔️ 19. 2. 1943. Na pruzi Mostar-Jablanica delovi 2. proleterske udarne divizije NOVJ zauzeli italijansko uporište Karaulu, u kome je poginulo 5 i zarobljeno 68 italijanskih vojnika, a zaplenjeno 7 mitraljeza, 7 p. mitraljeza, 2 minobacača i 52 puške.

⚔️ 22. 2. 1943. Posle dvodnevnih borbi 4. proleterska udarna (crnogorska) brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ prinudila na predaju delove 1. bataljona 259. puka italijanske divizije -Murđe- i manji broj domobrana i žandarma i zauzela s. Jablanicu (kod Mostara). Zaplenjeno je: 200 pušaka, 9 p. mitraljeza, mitraljez, minobacač, kamion i vagon brašna. Oštećen je oklopni voz. Neprijatelj je imao 33 mrtva i 164 zarobljena.

⚔️ 27. 2. 1943. U rejonu s. Drežnice jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ, posle dvodnevnih žestokih borbi, sprečile prodor jakih italijanskih i četničkih snaga iz Mostara ka s. Jablanici. Neprijatelj je imao 34 mrtva i oko 40 ranjenih, a jedinice NOVJ 1 mrtvog i 26 ranjenih.

⚔️ 28. 2. 1943. U s. Gračanici (kod Prozora), na sastanku Politbiroa CK KPJ i VŠ NOV i POJ, doneta odluka da se protivudarom glavnih snaga ka G. Vakufu razbije najopasnija neprijateljska grupacija i na taj način spasu ranjenici, odmah zatim da se kod s. Jablanice izvrši forsiranje r. Neretve. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito je naredio da protivudar izvrše: 1. proleterska udarna divizija NOVJ, 2. proleterska udarna i 4. proleterska (crnogorska) udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ, 7. divizija NOVJ i 1. dalmatinska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ, s tim da u dolini Neretve ostanu 5. crnogorska udarna i 10. hercegovačka udarna brigada 3. udarne i 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 3. 3. 1943. Glavna operativna grupa VŠ NOV i POJ (1. i 2. proleterska udarna i 7. divizija NOVJ) prešla u protivnapad kod G. Vakufa protiv jedinica nemačke 717. pešadijske divizije i borbene grupe -Fogl-. U borbama do 5. marta nemačke i ustaško-domobranske snage su odbačene ka Bugojnu, zauzet je G. Vakuf i spaseno je 3500 ranjenih i bolesnih boraca NOV u Prozorskoj kotlini. Neprijatelj je imao 98 mrtvih, 161 ranjenog i 41 nestalog.

⚔️ 6. 3. 1943. Kod s. Jablanice (blizu Mostara) jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ otpočele forsiranje r. Neretve. Na levu obalu su prešli tri bataljona 2. dalmatinske i tri bataljona 2. proleterske NOU brigade, razbili i odbacili četnike u pravcu Konjica i obrazovali mostobran. Time je omogućeno i prebacivanje ostalih jedinica i ranjenika.

⚔️ 11. 3. 1943. Posle forsiranja r. Neretve i višednevhih borbi protiv četničkih i italijanskih jedinica, koje su se povukle ka Nevesinju, 2. proleterska udarna divizija NOVJ izbila u rejon s. Borci - Boračko jezero (kod Konjica). Poginulo je oko 150, zarobljeno 105 i ranjen veći broj neprijateljskih vojnika. Divizija je imala oko 20 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 13. 3. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio 2. proleterskoj udarnoj diviziji NOVJ da energično napadne i potuče četnike na liniji s. Cičevo - s. Glavatičevo - s. Zaborani, a zatim produži prema drumu Nevesinje-Ulog-Kalinovik. Trećoj udarnoj diviziji NOVJ naredio je da razbije neprijatelja na pravcu s. D. i G. Zimlje - Nevesinjsko polje, a 6. istočnobosanskoj NOU brigadi i Majevičkoj grupi udarnih bataljona - da krenu ka Kalinoviku, u susret Glavnoj operativnoj grupi.

⚔️ 14. 3. 1943. U rejonu s. Čičeva (kod Konjica) jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ, 1 proleterske i 10. Hercegovačke NOU brigade razbile centar četničke odbrane, a sutradan, posle upornih borbi, prodrle i zauzele s. Glavatičevo. Četnici su se iduće noći povukli na liniju Krstac (k. 807) - Devojački kuk - Tjeme (trig. 1328) - Rat kamen (k. 1302) - Bahtijevica. Poginulo je 20, ranjeno 30 i zarobljeno 7 četnika dok su jedinice NOVJ imale 9 ranjenih i 4 mrtva, među kojima je bio i zamenik komandira 3. čete 3. bataljona 1. proleterske NOU brigade Dragoljub Božović Zuća narodni heroj.

⚔️ 17. 3. 1943. U širem rejonu s. Glavatičeva jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ, 1. proleterske udarne i 10. hercegovačke NOU brigade napale četničke snage. Posle žestokih borbi, u kojima su pretrpeli velike gubitke, četnici su sutradan u neredu odstupili: crnogorski četnici preko s. G. i D. Zimija ka Nevesinju, radi odbrane grada, a hercegovački ka s. Bijelom Polju, radi sprečavanja prodora ka Mostaru. Poginuli su komandant 2. bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Pavle Vukoje Korčagin, narodni heroj, i komandir 1. čete 1. bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Obren Šupić, narodni heroj.

⚔️ 20. 3. 1943. Kod s. Obija (blizu Kalinovika) 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbila četničku grupu i zauzela ovo selo:

⚔️ 23. 3. 1943. Jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ i 1. proleterske NOU brigade zauzele Kalinovik, odbacivši četnike ka Foči i s. Dobrom Polju. U borbama za Kalinovik poginulo je, ranjeno i zarobljeno oko 400 četnika, dok je 2. proleterska udarna divizija NOVJ imala oko 135 mrtvih i ranjenih. Poginuli su zamenik komandanta 2 bataljona 1. proleterske NOU brigade Vojislav Grujič, narodni heroj, i politički komesar 1. bataljona 2. dalmatinske NOU brigade Slobodan Macura, narodni heroj.

⚔️ 28. 3. 1943. VŠ NOV i POJ održao savetovanje sa štabovima 1. i 2. proleterske udarne divizije NOVJ, na kome je odlučeno da se Foča ne napada pre nego što se razbiju četnici na desnoj obali r. Drine i temeljno raščisti teren u širokom pojasu oko Foče.

⚔️ 29. 3. 1943. Kod s. Broda (blizu Foče) 2. proleterska udarna i 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ pokušale da iz pokreta forsiraju r. Drinu, ali u tome nisu uspele zbog nedostatka plovnih sredstava i zbog visokog vodostaja.

⚔️ 30. 3. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito precizirao zadatke i naredio štabovima divizija: da 2. proleterska udarna divizija NOVJ obrazuje južnu grupu, forsira r. Drinu kod s. Broda i napadne Foču; da glavnina 1. proleterske udarne divizije NOVJ, kao severna grupa, pređe r. Drinu u rejonu s. Ustikoline i takođe napadne Foču; da 3. udarna divizija NOVJ, iz Nevesinjskog i Gatačkog polja, razbije četnike i oslobodi Gacko, Avtovac i druga uporišta, a da delovi 10. hercegovačke NOU brigade nastupaju ka Popovom polju; da 7. divizija NOVJ zatvori pravce: Konjic - s. Glavatičevo i s. Trnovo-Kalinovik, a 9. divizija NOVJ pravce: Mostar - Nevesinje - s. Plužine, Prijevorac - Nevesinjsko polje, Rujište-Čehoje i Lokve - s. Kula.

⚔️ 31. 3. 1943. Kod s. Jelašaca (blizu Kalinovika) 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbila četnike i zaplenila dve haubice i 100 granata, a zatim produžila napad u pravcu Kalinovika.

⚔️ 0. 4. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito pohvalio jedinice 2. dalmatinske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ za izvršene zadatke i pokazanu hrabrost prilikom forsiranja r. Drine.

⚔️ 6. 4. 1943. Kod s. Kopilova 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ forsirala r. Drinu na odseku s. Brod - s. Bastasi (uzvodno od Foče). Do sutradan uveče i ostale su jedinice forsirale reku. Divizija je zatim, u trodnevnim borbama, razbila odbranu pet četničkih brigada, stvorila mostobran na liniji ušće r. Čehotine - s. Falovići - s. Dragočava - s. Šćepan Polje i okružila italijanske snage u kasarnama u Foči. U borbi pored ostalih smrtno je ranjen politički komesar 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ Aleksa Dejović, narodni heroj. Vrhovni komandant NOV i POJ pohvalio je 2. dalmatinsku NOU brigadu za odlično izvršenje zadatka.

⚔️ 10. 4. 1943. VŠ NOV i POJ uputio šest rukovodilaca u šavnički i četiri u kolašinski srez sa zadatkom da se, pre dolaska jedinica 2. proleterske udarne i 3 udarne divizije NOVJ, povežu s partizanskim grupama na terenu, da mobilišu ljudstvo i formiraju jače pozadinske jedinice za razbijanje četničkih snaga i da organizuju narodnu vlast u tom kraju.

⚔️ 15. 4. 1943. Četnička grupa limsko-sandžačkih odreda, ojačana četničkim Ibarskim odredom i italijanskim artiljerijskim jedinicama, napala delove 2. proleterske udarne divizije NOVJ. U dvodnevnim borbama u međurečju Čehotine i Tare ona ih je potisla od s. Čelebića prema r. Drini, ugrozivši fočanski mostobran. U borbi su, pored ostalih, poginuli komandir čete Tihomir Matijević i politički komesar čete Radmila Šišković, narodni heroji, oboje iz 2. proleterske NOU brigade.

⚔️ 17. 4. 1943. Po naređenju VŠ NOV i POJ, 2. proleterska udarna divizija NOVJ, ojačana 3. i 7. krajiškom NOU brigadom, izvršila protivudar s fočanskog mostobrana, te obuhvatom desnog krila povratila s. Čelebić i četničku Grupu limsko-sandžačkih odreda podržanu italijanskem artiljerijom, odbacila preko r. Tare. Prema nepotpunim podacima poginulo je oko 200, ranjeno 200 i zarobljeno 800 četnika.

⚔️ 21. 4. 1943. U s. Bezujama i s. Bajovom Polju (kod Šavnika) delovi 3. udarne i 2. proleterske udarne divizije NOVJ odbili napad jednog bataljona italijanske divizije -Ferara- i četnika sa pravca Javorka i naneli im gubitke od 4 mrtva i 19 ranjenih.

⚔️ 23. 4. 1943. U Žabljaku održan zbor kome je prisustvovalo oko 700 ljudi iz okolnih sela. Posle govora komandanta 2. proleterske udarne divizije NOVJ narod se izjasnio za opštu mobilizaciju.

⚔️ 8. 5. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito održao u s. D. Kruševu (u dolini r. Pive) sastanak sa zamenikom i pomoćnikom načelnika VŠ i komandantima divizija Glavne operativne grupe (sem komandanta 7. divizije NOVJ) na kome ih je upoznao s daljim planom dejstva i postavio zadatke: da 1. i 2. proleterska udarna divizija NOVJ unište preostale neprijateljske snage u istočnom delu Crne Gore, oslobode Kolašin i Berane (sada: Ivangrad), stvore povoljnu operacijsku osnovicu za prodor u Srbiju i, prodorom preko Kosova i Metohije, pomognu oslobodilački pokret u Albaniji; da 3. udarna divizija NOVJ obezbeđuje desni bok i pozadinu 2. proleterske divizije NOVJ, a 7. divizija NOVJ obezbeđuje levi bok i pozadinu 1. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 12. 5. 1943. Na Vratlu i gornjem toku r. Morače (Dragovića polje, Crkvice) 7. krajiška udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbila delove četničkih Limsko-sandžačkih odreda.

⚔️ 17. 5. 1943. U rejonu Mojkovca i Kolašina 2. proleterska udarna divizija NOVJ, pod pritiskom jedinica nemačke 1. brdske divizije, povukla se preko r. Tare i na levoj obali organizovala odbranu s ciljem da sprečava prodor nemačkih jedinica ka Žabljaku.

⚔️ 18. 5. 1943. U dolini r. Platnice (kod pl. Umova) 4. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ okružila delove motorizovanog odreda -Daumiler- (54. izviđački bataljon i četu 98. puka nemačke l. brdske divizije), ali su je jače nemačke snage od s. Lipova i Kolašina napale s leđa i, posle oštrih borbi, deblokirale svoje okružene delove i zauzele Vučje (kod Kolašina).

⚔️ 19. 5. 1943. Iz Mojkovca 7. krajiška udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ otpočela pokret preko Sinjajevine i Šavnika ka s. Ravnom da pojača odbranu grupe bataljona 10. hercegovačke brigade 3. udarne divizije NOVJ na pravcu Gatačko polje - Pivska župa i sprečava prodor nemačke 118. lovačke i 7. SS divizije -Princ Eugen-.

⚔️ 20. 5. 1943. VŠ NOV i POJ doneo odluku da se težište operacija iz doline r. Pive, Tare i Lima prenese na severozapad i da se 1. proleterska udarna divizija NOVJ prebaci prema Foči, na front Drinske operativne grupe; da 7. divizija NOVJ na levoj obali r. Čehotine onemogući prodor neprijatelja od s. Boljanića ka s. Gradcu; da 3. udarna divizija NOVJ zatvori pravce Gacko - Pivska župa i Nikšić-Šavnik; da 2. proleterska udarna divizija NOVJ brani srednji tok r. Tare i zatvori pravac Pljevlja - Lever-Tara. Ovim pregrupisavanjem snaga i orijentisanjem 5. udarne divizije NOVJ iz centralne Bosne ka Foči izražena je osnovna ideja VŠ o proboju u istočnu Bosnu.

⚔️ 22. 5. 1943. VŠ NOV i POJ prebacio dva bataljona 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ sa pravca Nikšić - Lipova ravan na Vučevo da bi držanjem ovog mostobrana obezbedio proboj Glavne operativne grupe VŠ preko r. Sutjeske.

⚔️ 26. 5. 1943. Kod s. Lipove Ravni i na Surdupu (kod Nikšića) glavnina 5. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, ojačana 5. bataljonom 4. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ, napala ojačani 14. puk nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i motorizovanu grupu italijanske divizije -Ferara- s ciljem da preseče put Nikšić-Javorak i obezbedi desni bok na pravcu s. Jasenovo Polje

⚔️ 27. 5. 1943. VŠ NOV i POJ naredio 1. proleterskoj udarnoj diviziji NOVJ da što više snaga prebaci na Pivsku planinu i da do 28. maja, preko Vučeva, uputi 6. istočnobosansku NOU brigadu Drinske operativne grupe ka s. Čurevu, u pomoć 2. proleterskoj udarnoj brigadi 2. proleterske udarne divizije NOVJ koja je vodila teške borbe protiv nemačkih snaga.

⚔️ 1. 6. 1943. U rejonu s. Brljevo - Štirna - s. Budnja (Župa pivska) tri brigade 2. proleterske udarne i 3. udarne divizije NOVJ (4. proleterska, 7. krajiška i 10. hercegovačka NOU brigada) noćnim napadom razbile delove nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-, prešle r. Vrbnicu i izbile u s. Miloševiće (kod Šavnika). U borbi je poginuo borac bombaš Vojin Poleksić, narodni heroj.

⚔️ 3. 6. 1943. U s. Mratinju (na Pivi) VŠ NOV i POJ i CK KPJ održali savetovanje i odlučili da 1. i 2. proleterska udarna divizija NOVJ obrazuju Severnu grupu, a 3. udarna i 7. divizija NOVJ Južnu grupu za proboj i da se proboj iz okruženja izvrši divergentnim pravcima: 1. proleterska udarna divizija NOVJ pravcem Košur - s. Vrbnica, 2. proleterska udarna divizija NOVJ pravcem s. Suha - Gornje bare - Konjske vode, a 3. udarna i 7. divizija NOVJ, sa ranjenicima, ka pl. Ljubišnji, pl. Sinjajevini ili pl. Goliji.

⚔️ 5. 6. 1943. Prva proleterska udarna divizija NOVJ (1. proleterska, 3. krajiška, 6. istočnobosanska, Majevička NOU brigada i dva bataljona 2. proleterske NOU brigade), podržana sa dva diviziona artiljerije [Pošto je utrošena skoro sva municija, oruđa oba diviziona (1. i 2. proleterske udarne divizije NOVJ) zakopana su.], napala glavninu nemačke 118. lovačke divizije i pokušala da proširi mostobran na Sutjesci i otvori povoljniji pravac za proboj preko s. Popova Mosta i s. Vrbniče. Nemačke borbene grupe -Gertler- i -Tribukajt- 118. lovačke divizije uz gubitke od nekoliko stotina mrtvih, održale su Košur i ostale utvrđene položaje na levoj obali Sutjeske; međutim, 1. proleterska divizija je u rejonu s. Mrkalji-Borovno uništila nemački mostobran na desnoj obali Sutjeske i time obezbedila nešto slabiji pravac proboja preko s. Krekova, odnosno uz Usovački potok. Pored ostalih kod s. Popova Mosta smrtno je ranjen komandant 1. bataljona Majevičke NOU brigade Milinko Cvitković a kod Borovna je poginuo vodnik Fočanske omladinske čete 3. bataljona 1. proleterske NOU brigade Šerif Lojo, narodni heroji.

⚔️ 5. 6. 1943. Nemačka borbena grupa -Anaker- (glavnina 738. puka 118. lovačke divizije, u toku borbi ojačana delovima puka -Brandenburg- i 659. pionirskog motorizovanog bataljona, podržavana delom artiljerije nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-) napadom preko pl. Tovarnice pokušala da levom obalom Sutjeske izbije u rejon s. Tjentišta. Upornom aktivnom trodnevnom odbranom, uz gubitke od oko 235 poginulih i nestalih, 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ održala je položaje u rejonu katuna Bare i time, po oceni Vrhovnog komandanta NOV i POJ, -odigrala presudnu ulogu u povlačenju naše glavnine preko tjesnaca Sutjeske-, zbog čega je pohvaljena. Brigada je 8. juna ojačana Majevičkom brigadom (takođe iscrpljenom), ali ih je neprijatelj (sada ojačan i pešadijskim delovima 7. SS divizije) pred veče odbacio na liniju M. i V. Siljevica - Stoca, gde su se zadržale do 9. juna, kada je VŠ NOV i POJ naredio napuštanje odbrane na ovom pravcu. Poginuli su, između ostalih, komandir čete Boško Zunić i politički komesar čete Drago Marković (oba iz 2. dalmatinske NOU brigade), narodni heroji.

⚔️ 6. 6. 1943. Po naređenju Vrhovnog štaba NOV i POJ rasformirana 3. dalmatinska NOU brigada i njenim ljudstvom popunjene jedinice 1. i 2. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 7. 6. 1943. U rejonu šume Milinklade 1. i 4. bataljon 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ sprečili prodor dvaju bataljona nemačke 118. lovačke divizije uz dolinu r. Hrčavke. Od bombi koje su na položaje 2. proleterske udarne brigade bacile dve nemačke eskadrile [Toga dana, podržavajući trupe na zemlji (u operaciji -Švarc-) nemačko vazduhoplovstvo je izvršilo 96 aviopoleta, od čega 78 borbenih.] poginuli su zamenik komandira 3. čete 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade Milun Ivanović i, kod s. Krekova, komandant 6. bataljona 1. proleterske NOU brigade Milan Šarac, narodni heroji.

⚔️ 9. 6. 1943. U međurečju Sutjeske i Hrčavke delovi nemačke 118. lovačke i 7. SS divizije -Princ Eugen- pokušali da ovladaju grebenom, čime bi presekle Glavnu operativnu grupu NOVJ i prekinule svaku vezu između Severne i Južne grupe za proboj. Neprijatelj je u toku dana ovladao s. Suhom, s. D. Barama i Medveđom planinom s juga i s. Krekovima i Milinkladom sa severa. Međutim, delovi 2. dalmatinske, 2. i 4. proleterske, 6. istočnobosanske i 10. hercegovačke NOU brigade su održali uzak pojas grebena između Tisovog brda, Pleća, k. 1349 i Kazana, s jedne, i Milinklade, Ozrena i s. Tjentišta, sa druge strane. Na taj su način izvučeni svi delovi 2. proleterske udarne divizije NOVJ i u toku noći obezbeđen prihvat 7. divizije NOVJ.

⚔️ 10. 6. 1943. Delovi nemačke 118. lovačke i 369. legionarske pešadijske divizije, uz podršku avijacije [Tog dana je izvršeno 76 aviopoleta, od čega 63 borbenih. Delovi 2. proleterske NOU brigade uništili su jedan avion.], pokušali da u rejonu katuna Zamršten (na pl. Zelengori) preseku stazu kojom se iz doline r. Sutjeske i r. Hrčavke probijala Glavna operativna grupa VŠ NOV i POJ. Međutim, 3. bataljon 4. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ, kao bočna osiguranja upornom odbranom na Ljubinom grobu [Kako je neprijatelj prostreljivao kolonu u bolnici 4. proleterske NOU brigade ponovo je teško ranjen zamenik komandanta bataljona Vojin Kantić, narodni heroj. Da ne bi bio teret jedinici, on je izvršio samoubistvo.], i na Košuti, slomili su mnogobrojne juriše neprijatelja i obezbedili izvlačenje Glavne operativne grupe NOVJ. U tim borbama je 3. bataljon 4. proleterske NOU brigade izgubio trećinu boraca, a u 1. četi 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade u stroju je ostalo svega 9 boraca. Za upornost u odbrani, Prezidi] um Narodne skupštine FNR.J odlikovao je (posle rata) 2. četu 3. bataljona 4. proleterske NOU brigade Ordenom zasluga za narod I reda. [-Smo preko nas mrtvih Nijemci mogu proći- - glasila je poruka te čete.]

⚔️ 17. 6. 1943. U rejonu Vitez-Podvitez (na pruzi Sarajevo-Višegrad) 2. proleterska NOU brigada, kao leva kolona 2. proleterske udarne divizije NOVJ, razbila nemačku posadu (vod pešadije i 2 tenka), ali zbog pristizanja oklopnog voza nije zauzela ž. st. Stambulčić, Brigada je u toku dana sprečila nemačku borbenu grupu -Vertmiler- (1. bataljon 4. puka -Brandenburg-, 369. protivtenkovski bataljon, 12. četa 202. tenkovskog bataljona i delovi 2. bataljona ustaške 1. brigade) da iz Pala prodre prema Sjetlini i Podgrabu, te je, na taj način, obezbedila neometan prelaz Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ.

⚔️ 17. 6. 1943. Glavna operativna grupa VŠ NOV i POJ (1. i 2. proleterska udarna i 7. divizija NOVJ), prodirući divergentno s Jahorine, u snažnom naletu razbila delove domobranskog 3. korpusa i nemačke 369. legionarske divizije i ovladala većim delom istočne Bosne (između reka Prače i Spreče), gde su je prihvatile 1. i 2. vojvođanska NOU brigada i Birčanski NOP odred. Grupa je do 7. jula izbila na r. Drinu kod Zvornika i na r. Bosnu kod Doboja, gde je odmorila i popunila svoje iscrpene jedinice.

⚔️ 24. 6. 1943. Druga proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ rasterala malobrojnu mesnu miliciju i zauzela Olovo, gde je uništila ž. st., dve lokomotive i oko 30 vagona.

⚔️ 27. 6. 1943. Delovi 2. i 4. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbili mesni bataljon milicije i zauzeli Kladanj.

⚔️ 7. 7. 1943. U rudarskom bazenu Banovići kod Tuzle (Banovići, Mušići, Radin, Begov Potok) 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ uništila instalacije i potopila rudničke jame.

⚔️ 11. 7. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Štabu 2. proleterske udarne divizije NOVJ da, ofanzivno dejstvujući na pl. Ozrenu i u Trebavi, poruši prugu i put Tuzla-Doboj i prugu Maglaj-Doboj, likvidira četnička uporišta, stvori slobodnu teritoriju na tom području i omogući mobilizaciju naših boraca i smeštaj naših bolnica.

⚔️ 17. 7. 1943. Na pruzi Doboj-Tuzla 2. i 4. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbile po jednu četu domobrana, četnika i milicije i zauzele s. Bos. Petrovo Selo i s. Miričinu. U zauzetim selima su spalile ž. stanice i srušile most na r. Spreči.

⚔️ 20. 7. 1943. Na Ozrenu ojačana 2. proleterska udarna divizija NOVJ (2. proleterska, 1. i 2. dalmatinska, 4. proleterska i 5, crnogorska NOU brigada) napala četnički Ozrenski odred, ojačan delovima Trebavskog odreda (oko 1.650 četnika). U trodnevnim borbama ona je, razbijanjem odvojenih kolona, izbacila neprijatelja sa Ozrena u dolinu r. Bosne iako su u borbu naknadno ubačeni još tri bataljona nemačke 369. legionarske divizije, delovi četničkog Zeničkog odreda i dve čete domobrana i milicije. Poginulo je 87 nemačkih vojnika. 30 četnika i 4 domobrana, ranjeno 108 nemačkih vojnika, 35 četnika i 10 domobrana i zarobljeno 80 četnika. Divizija je imala 38 ranjenih i 24 poginula (među kojima su pomoćnik političkog komesara bataljona u 2. dalmatinskoj NOU brigadi Miroslav Višić i komandir voda u 2. proleterskoj NOU brigadi Radomir Dražević, narodni heroji).

⚔️ 22. 7. 1943. Na Omerovim vodama (Ozren-planina) 2. i 4. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ, razbile dva batljona nemačke 369. legionarske divizije, koji su, pod zaštitom avijacije, odstupili prema Zavidovićima. Neprijatelj je imao 72 mrtva i 78 ranjenih, a jedinice NOVJ 18 mrtvih i 23 ranjena.

⚔️ 29. 7. 1943. U Puračiću dva bataljona 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske divizije NOVJ razoružali mesnu miliciju i srušili most na r. Spreči.

⚔️ 0. 8. 1943. U Foči četnici otkrili i u borbi ubili obaveštajnog oficira 2. proleterske udarne divizije NOVJ Rada Janićijevića, narodnog heroja.

⚔️ 5. 8. 1943. U Bolu (na o. Braču) grupa od oko 30 partizana i članova KPJ iznenada napala italijansku posadu. Zarobljeno je 85 vojnika i 3 oficira iz 159. puka italijanske 17. obalske brigade, 2 žand. narednika i 2 domobrana. Partizanska grupa je imala 1 mrtvog i 5 ranjenih. Zaplenjeno je 4 mitraljeza, 7 puškomitraljeza, 150 pušaka i veća količina drugog ratnog materijala i namirnica.

⚔️ 8. 8. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Štabu 2. proleterske udarne divizije NOVJ da svoja dejstva usmeri u pravcu Foče, Sandžaka i Crne Gore sa zadatkom da na toj prostoriji likvidira četnike, reorganizuje 3. proletersku (sandžačku) NOU brigadu, prikupi delove 5. crnogorske NOU brigade, vrši mobilizaciju, formira 2. korpus NOVJ i vojnički se pripremi za događaje u slučaju brze kapitulacije fašističke Italije.

⚔️ 13. 8. 1943. Treća udarna brigada 8. divizije NOVJ napala delove domobranskog 3. brdskog puka u momentu kada su napuštali V. Kladušu i povlačili se ka Cazinu. Neprijatelj je imao 16 mrtvih, 10 ranjenih i 276 zarobljenih vojnika, 4 oficira i 3 lekara. Brigada je imala 1 mrtvog i 1 ranjenog borca.

⚔️ 14. 8. 1943. Na pruzi Zagreb-Križevci partizani (verovatno delovi Kalničkog NOP odreda) napali ž. st. Gradec i zapalili nemački voz sa 25 vagona sena i slame.

⚔️ 17. 8. 1943. U Puračić ušli delovi 4. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ, gde im je, prema ranijem dogovoru, prišla mesna četa milicije (preko 100 ljudi).

⚔️ 21. 8. 1943. Iz s. Seone (na pl. Ozrenu) 2. proleterska udarna divizija NOVJ, po naređenju VŠ NOV i POJ, krenula na marš pravcem Olovo - Konjuh (Zvijezda) - Romanija - Jahorina - Ustikolina - Foča. Divizija je uz put razbila više manjih posada i 30. avgusta stigla u rejon Foča-Kalinovik.

⚔️ 21. 8. 1943. Na pl. Ozrenu četnički Ozrenski, Trebavski i Zenički odred, uz podršku nemačkih minobacača, artiljerije i avijacije, počeli napad na 4. proletersku udarnu brigadu 2. proleterske udarne divizije NOVJ, koja je obezbeđivala ranjenike. Brigada je uspešno odolevala do 22/23. avgusta, kada je pristigla 17. udarna divizija NOVJ, te su četnici obustavili napad, u kome su inače imali velike gubitke.

⚔️ 26. 8. 1943. Druga proleterska udarna divizija NOVJ, maršujući sa Ozrena za Foču, prešla prugu Sarajevo-Višegrad na odseku s. Podgrab - s. Renovica.

⚔️ 28. 8. 1943. Četvrta proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne diviziie NOVJ rasterala manju domobransku posadu i zauzela Olovo.

⚔️ 3. 9. 1943. Kod Ustikoline (blizu Foče) 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ, gazom i skelom, forsirala Drinu i zauzela Foču. Četnici su pružili slab otpor.

⚔️ 5. 9. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Štabu 2. proleterske udarne divizije NOVJ da zbog predstojećih važnih događaja ubrza rad na formiranju korpusa koji treba da preuzme komandu nad jedinicama u Crnoj Gori, Sandžaku i Hercegovini i da glavninu svojih snaga orijentiše na ova područja.

⚔️ 6. 9. 1943. U Goražde ušli delovi 2. proleterske i 3. udarne divizije NOVJ, pošto su se delovi nemačke 369. legionarske divizije povukli ka s. Ustiprači.

⚔️ 9. 9. 1943. Povodom kapitulacije Italije, vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito uputio depešu Štabu 2. proleterske udarne divizije NOVJ: sa italijanskim jedinicama pregovarati o predaji oružja ili o zajedničkoj borbi protiv nemačkih jedinica; najhitnije preduzeti mobilizaciju u Sandžaku, Crnoj Gori i Hercegovini.

⚔️ 9. 9. 1943. U čajniče ušli delovi 2. proleterske udarne divizije NOVJ, pošto su ga napustili delovi nemačke 118. lovačke i 369. legionarske divizije.

⚔️ 9. 9. 1943. U Kalinovik ušli delovi 2. proleterske udarne divizije NOVJ, pošto su se nemačka posada i žandarmi povukli u Trnovo.

⚔️ 10. 9. 1943. U s. Ivovićima (kod Foče), po naređenju VŠ NOV i POJ, formiran 2. udarni korpus NOVJ, u čiji su sastav ušle 2. proleterska udarna i 3. udarna divizija NOVJ.

⚔️ 12. 9. 1943. Štab 2. proleterske udarne divizije NOVJ, sa svojom 2. proleterskom NOU brigadom, krenuo iz rejona Kalinovika, preko Pljevalja, u Sandžak, da po naređenju Štaba 2. udarnog korpusa NOVJ reorganizuje 3. proletersku (sandžačku) NOU brigadu i tamo nastavi dejstva protiv neprijatelja.

⚔️ 16. 9. 1943. Na putu Pljevlja - s. Šahovići (sada: Tomaševo) jedinice 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbile četničku kolonu, nanevši joj gubitke od 18 mrtvih.

⚔️ 20. 9. 1943. Štab 2. udarnog korpusa NOVJ, 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ i 4. proleterska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ otpočeli marš iz rejona Foče u Sandžak i Crnu Goru radi mobilizacije novog ljudstva, razbijanja četnika i razoružavanja italijanske divizije -Venecija-.

⚔️ 20. 9. 1943. Četnička 1. i 2. bjelopoljska i Jurišna brigada i deo četničke Kolašinske brigade izbili iz Bijelog Polja na liniju s. Kovren - s. Bliškovo s ciljem da prodru prema Pljevljima i odbrane ih od jedinica 2. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 22. 9. 1943. Jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbile četničke snage Istočnog fronta i miliciju i zauzele Pljevlja. Poginulo je 20, ranjeno 40 i zarobljeno 20 neprijateljskih vojnika, a zaplenjeno: 9 mitraljeza, 20 p. mitraljeza, 3 kamiona, 2 putnička automobila i dosta drugog ratnog materijala. Oko 200 muslimana je tada stupilo u NOVJ.

⚔️ 23. 9. 1943. Štab 2. udarnog korpusa sa 4. proleterskom udarnom brigadom 2. proleterske udarne divizije NOVJ ušao u Žabljak, koji su napustile nemačke jedinice.

⚔️ 26. 9. 1943. Druga proleterska udarna i 3. proleterska (sandžačka) udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ zauzele Prijepolje. Zarobljeno je 98 italijanskih vojnika, dok su se četnici Grupe limsko-sandžačkih odreda razbežali.

⚔️ 29. 9. 1943. Jedinice 2. proleterske udarne divizije 2. udarnog korpusa NOVJ zauzele Bijelo Polje, nanevši četničkim jedinicama Istočnog fronta gubitke od 18 mrtvih i 22 ranjena.

⚔️ 7. 10. 1943. Nastupajući dolinom r. Jelovice i pravcem pl. Patkovica - Konjsko brdo, 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ i Udarna grupa bataljona odbacile četničku 1. i 2. beransku brigadu i Kolašinski odred i izbile na liniju Meka - Soko - pl. Šestarevac (kod Berana, sada: Ivangrad). Sutradan je odbijen pokušaj četnika da ponovo ovladaju ovim položajem, a time su stvoreni uslovi za prenošenje dejstava u dolinu r. Lima i uspostavljanje taktičke veze s jedinicama Zetskog NOP odreda kod Bioča.

⚔️ 8. 10. 1943. U Bijelom Polju jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ odbile napad četničke 1. i 2. bjelopoljske brigade.

⚔️ 12. 10. 1943. Na Trešnjeviku i Rudom brdu (kod Andrijevice) 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ, u sađejst.vu sa delovima 4. proleterske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, razbila četničku 1. i 2. beransku brigadu i Šekularski, Kolašinsko-rečanski, Slatinski i Trepački bataljon, te tako slomila i poslednji pokušaj četničkih snaga da ovladaju dolinom r. Lima i povrate Berane (sada: Ivangrad).

⚔️ 12. 10. 1943. Jedinice 2. dalmatinske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ ušle u Andrijevieu, gde su im prišla još dva italijanska bataljona divizije -Venecija-.

⚔️ 14. 10. 1943. Po naređenju Štaba 2. udarnog korpusa NOVJ, 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ otpočela pokret iz Andrijevice uz r. Lim s ciljem da rejon s. Murino - s. Velika očisti od neprijatelja i da ruši put preko prevoja Čakora, kako bi se otežao eventualni prodor neprijateljskih motorizovanih snaga iz Peći.

⚔️ 18. 10. 1943. Delovi nemačke 297. pešadijske divizije, sa 4000 balista, sa prevoja Čakora, od s. Murinog posle žestokih borbi odbacili 2. dalmatinsku udarnu brigadu 2. proleterske udarne divizije NOVJ ka Andrijevici i zauzeli Jelezovu kosu i pl. Sjekiricu. Poginulo je oko 70 nemačkih vojnika i ranjen ih je veliki broj.

⚔️ 19. 10. 1943. Jedinice nemačke 118. lovačke divizije sa četnicima Istočnog fronta otpočelo na stupanje iz s. Lijeve Rijeke prema dolini r. Lima i r. Tare, uz istovremeno nastupanje nemažke 297. pešadijske divizije s linije Jelezova kosa - pl. Sjekirica ka Andrijevici i iz Rožaja ka Beranama (sada: Ivangrad). Zbog ovog koncentričnog napada 2. proleterska udarna divizija NOVJ i italijanska partizanska divizija -Venecija- našle su se u prilično teškoj situaciji.

⚔️ 20. 10. 1943. Posle dvodnevne borbe na liniji Veliki krš - pl. Piševo protiv delova nemačke 297, pešadijske divizije i balista, koji su nastupali sa Čakora i od s. Murinog, 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ, sa delovima italijanske partizanske divizije -Venecija-, napustila odbranu Andrijevice i povukla se ka s. Trepči i s. Vinickoj na putu Andrijevica-Berane (sada Ivangrad).

⚔️ 20. 10. 1943. Jedinice nemačke 118. pešadijske divizije, nastupajući od s. Bioča, odbacile delove 2. proleterske udarne divizije i zauzele s. Mateševo (kod Kolašina).

⚔️ 21. 10. 1943. Štab 2. udarnog korpusa NOVJ doneo odluku da glavninu svojih snaga izvuče iz doline r. Morače i gornjeg toka r. Tare i r. Lima prema severoistoku da bi izbegao udare nemačke 118. lovačke i 297. pešadijske divizije, četnika i balista i doveo jedinice u pogodniji položaj za dejstvo, a 2. proletersku diviziju orijentisao prema Priboju radi razbijanja četnika.

⚔️ 23. 10. 1943. Jedinice nemačke 297. pešadijske divizije, nastupajući sa pravca s. Murino, ušle u nebranjenu Andrijevicu, a potom potisle delove 2. proleterske udarne divizije NOVJ i zauzele Berane (sada: Ivangrad). Time je u dolini gornjeg toka r. Lima i r. Tare završena nemačka operacija -Balkanšluht-.

⚔️ 29. 10. 1943. Jedinice 4. krajiške udarne i 10 krajiške udarne brigade 5. udarne divizije NOVJ i 2. proleterska NOU brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ zauzele Priboj.

⚔️ 0. 11. 1943. Slovenačka NO brigada -Simon Gregorčič- uključena u sastav 19. slovenačke NO brigade -Srečko Kosovel-.

Hronološki zapisi se učitavaju...