2. proleterska udarna brigada

⚔️ 0. 3. 1942. Na predlog VŠ NOP i DV Jugoslavije, CK KPJ proglasio zamenika komandanta 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade Petra Lekovića za narodnog heroja Jugoslavije. [To je bio prvi narodni heroj Jugoslavije.]

⚔️ 1. 3. 1942. U Čajniču, odlukom CK KPJ i naređenjem vrhovnog komandanta NOP i DV Jugoslavije Josipa Broza Tita, formirana 2. proleterska NOU brigada (1. i 4 bataljon iz Užičkog, 2. bataljon iz Čačanskog i 3. bataljon iz 2. šumadijskog NOP odreda). Ministar inostranih poslova izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije saopštio ambasadoru SSSR-a u Londonu da partizanski rat u Jugoslaviji predstavlja socijalnu revoluciju, da NOB, kojom rukovodi KPJ, razbija i razdvaja snage otpora u zemlji.

⚔️ 3. 3. 1942. VŠ NOP i DV Jugoslavije naredio 2. proleterskoj NOU brigadi da ovlada Glasincem i tu stvori čvrstu bazu, a potom prodire ka Vlasenici; da pristupi formiranju omladinskih četa, zatim četa i bataljona dobrovoljačkih jedinica; da razvija politički rad u masama: da obnavlja i učvršćuje NO odbore i narodnooslobodilačke organizacije.

⚔️ 4. 3. 1942. VŠ NOV i DV Jugoslavije naredio Operativnom štabu NOP i DO za istočnu Bosnu da delom svojih snaga raspoređenih levo od puta Podromanija - Han-Pijesak i Birčanskim NOP odredom, kod Šekovića, sadejstvuje 2. proleterskoj NOU brigadi, koja će od 5. marta prodirati preko Glasinca ka Vlasenici u dve kolone, i da njoj uputi odeljenja i vodiče iz mesnih partizanskih jedinica. U naređenju se iznose taktički postupci 2. proleterske NOU brigade tokom prodora i daju obaveštenja o vremenskim terminima za sadejstvo.

⚔️ 4. 3. 1942. U istočnoj Bosni otpočele petnaestodnevne borbe u kojima je Proleterska udarna grupa (2. proleterska NOU brigada i tri bataljona 1. proleterske NOU brigade), u snažnom naletu, razbila Višegradski, Krajiški, Rogatički, Srebrenički, Vlasenički i Zvornički četnički odred i oslobodila više mesta (Vlasenicu, Srebrenicu, Bratunac).

⚔️ 6. 3. 1942. Generalni sekretar KPJ Josip Broz Tito uputio u Zagreb direktivno pismo Organizacionom sekretarijatu CK KPJ za neoslobođene krajeve: traži da CK KPH pojača rad među domobranskim jedinicama, da sprečava širenje provale u Zagrebu i da radnike iz gradova upućuje u odrede; obaveštava o formiranju 2. proleterske NOU brigade, o radu četnika u istočnoj Bosni i Crnoj Gori, o merama CK KPJ za razbijanje četnika u istočnoj Bosni i o moralno-političkom jačanju partizanskih jedinica u tom delu Bosne.

⚔️ 6. 3. 1942. U Foči, uglavnom od omladinaca iz Sarajeva i Mostara, formirana omladinska četa, koja je ušla u sastav 5. bataljona 1. proleterske NOU brigade kao 2. četa. Ona je. juna 1942. prešla u sastav 2. proleterske NOU brigade, gde je ostala do kraja rata.

⚔️ 7. 3. 1942. Druga proleterska NOU brigada iznenadnim napadom zauzela četničko uporište Ergele Borike (kod Rogatice), zarobila 130 četnika i Štab četničkog Rogatičkog odreda i zaplenila magacine sa znatnim zalihama namirnica i opreme.

⚔️ 18. 3. 1942. Druga proleterska NOU brigada ušla u Srebrenicu i Bratunac, koje su četnici napustili.

⚔️ 7. 4. 1942. Dva bataljona 2. proleterske NOU brigade i jedna četa Drinskog NO dobrovoljačkog odreda napali opkoljeni garnizon u Rogatici. Zbog napada četnika od Višegrada na delove 1. proleterske NOU brigade posada (dva domobranska bataljona) održala se uprkos prodoru partizana u centar varoši. U borbi je, pored ostalih, poginuo Branislav Obradović Džomba, narodni heroj.

⚔️ 17. 4. 1942. Po naređenju V5 NOP i DV Jugoslavije, delovi Južnohercegovačkog, Severnohercegovačkog, Kalinovičkog, Durmitorskog i Nikšićkog NOP odreda i Fočanskog NO dobrovoljačkog odreda, 1. hercegovački udarni bataljon i 3. bataljon 2. proleterske NOU brigade (oko 2.000 boraca) napali ustaško uporište Borac (1.300 žandarma ustaša i milicionera). Oni su ga, posle oštrih dvodnevnih borbi, zauzeli, ali se glavnina neprijatelja izvukla prema Nevesinju.

⚔️ 22. 4. 1942. Nemačke, italijanske i ustaško-domobranske snage počele rogatičko-fočansku operaciju (-Trio I-) koja je trajala do 12. maja. U borbi protiv snaga operativnih štabova NOP i DV za istočnu Bosnu i Sandžak i 1. i 2. proleterske NOU brigade neprijatelj je zauzeo Čajniče, Goražde, Foču, Trnovo, Kalinovik i Ulog i deblokirao Praču i Rogaticu. Za vreme operacije, pod dejstvom četničke propagande, raspali su se dobrovoljački bataljon i nekoliko partizanskih bataljona iz Romanijskog i Kalinovičkog NOP odreda. Vrhovni štab NOP i DV Jugoslavije je izvukao proleterske NOU brigade ispod udara i uputio ih da pojačaju dejstva partizanskih jedinica u Crnoj Gori i Hercegovini.

⚔️ 24. 4. 1942. VŠ NOP i DV Jugoslavije uputio GŠ NOP odreda za Sandžak direktivu da preduzme efikasnija dejstva na italijansku diviziju -Pusterija- i održava najtešnju saradnju m 2. proleterskom NOU brigadom i Drinskim NO dobrovoljačkim odredom, koji su prebačeni na teren Sandžaka.

⚔️ 6. 5. 1942. Kod s. Miljenog (na putu Čajniče-Goražde) dva bataljona 2. proleterske NOU brigade i jedan bataljon 1. proleterske NOU brigade, u petočasovnoj borbi, razbili manje delove italijanske divizije -Pusterija-. Poginulo je oko 100 neprijateljskih vojnika i zaplenjeno 5 p. mitraljeza, 1 minobacač i drugo.

⚔️ 10. 5. 1942. Delovi italijanske divizije -Pusterija-, nastupajući s pravca Goražda, zauzeli Foču, iz koje su se Vrhovni štab NOP i DV Jugoslavije i delovi 1. i 2. proleterske NOU brigade, Romanijskog NOP i Fočanskog NO dobrovoljačkog odreda pravovremeno povukli.

⚔️ 14. 5. 1942. Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito naredio GŠ NOP i DO za Sandžak da jedinice pod njegovom komandom spreče prodor neprijatelja u pravcu s. Kovrena (kod Bijelog Polja) dok ne pristignu jedinice 2. proleterske NOU brigade; da se ispita mogućnost iznenadnog napada na Novu Varoš.

⚔️ 18. 5. 1942. U noćnom napadu na isturene položaje na Kruščici (kod Foče) delovi 2. proleterske NOU brigade razbili 141. četu bataljona >Bolcano- italijanske divizije -Pusterija-.

⚔️ 25. 5. 1942. U Žabljaku, na sastanku kome su prisustvovali načelnici VŠ i GŠ NOP odreda za Crnu Goru i Boku i članovi Štaba Durmitorskog NOP odreda, obrazovan Štab durmitorskih trupa, kome su stavljeni pod komandu delovi Durmitorskog, Komskog, Nikšićkog i Zetskog NOP odreda, 1. bataljon 1. proleterske NOU brigade i 3. bataljon 2. proleterske NOU brigade. Štab je bio pod neposrednom komandom VŠ NOP i DV Jugoslavije. Osnovni zadatak durmitorskih trupa bio je: da sprečavaju prodiranje italijansko-četničkih snaga ka Pivi.

⚔️ 2. 6. 1942. Jače četničke snage izvršile, preko masiva Durmitora, koncentričan napad na položaje 3. bataljona 2. proleterske NOU brigade u Dobrom dolu. Iskoristivši gustu maglu, vejavicu i noć, one su iznenadile partizane, brzo ih odbacile s položaja i zauzele Dobri do, izbivši na oko 10 km od partizanske bolnice u s. Pišću. Energičnim protivnapadom, 1. bataljon 1. proleterske NOU brigade i delovi 3. bataljona 2. proleterske NOU brigade odbacili su četnike prema s. Provaliji i ponovo ovladali Dobrim dolom. Neprijatelj je imao 20 mrtvih i 17 zarobljenih, dok su ukupni gubici 3. i 1. bataljona bili oko 20 poginulih i ranjenih boraca. Zaplenjeno je: 2 minobacača sa 2 sanduka mina, 1 mitraljez, 3 p. mitraljeza, 20 pušaka, 3 revolvera, oko 30 konja, sanitetski i drugi materijal. Za te borbe VŠ NOP i DV je pohvalio Štab durmitorskih trupa.

⚔️ 7. 6. 1942. Na položajima Stara gora, V. Buručkovac, Lojanik jedinice iz sastava Durmitorskih trupa (1. bataljon 1. proleterske, 2. bataljon 2. proleterske NOU brigade, 1 komski, 3. nikšićki i 3. durmitorski udarni bataljon) posle jednodnevne borbe odbile napad oko 500 četnika koji su prethodne noći od Šavnika, dolinom r. Komarnice, prodrli u rejon pl. Studene u Pivi. U toj borbi je poginulo 15 četnika, dok su partizanske jedinice imale 3 mrtva i 6 ranjenih boraca.

⚔️ 11. 6. 1942. Tri bataljona 1. proleterske NOU brigade i dva bataljona 2. proleterske NOU brigade izvršili neuspeo napad na četnička utvrđenja na brdu Gatu, koje dominira gornjim Gatačkim poljem. Bataljoni proleterskih brigada imali su oko 80 mrtvih i ranjenih, a četnički Gatački i Nevesinjski odred - oko 100. U borbi je poginula i politički komesar čete u 2. proleterskoj NOU brigadi Anđa Ranković, narodni heroj.

⚔️ 12. 6. 1942. Delovi italijanskih divizija -Murđe- i -Taurinenze- i četnički Gatački i Nevesinjski odred, napadom iz Gacka, pokušali prodor prema Čemernu. Tri bataljona i dve čete, a kasnije još šest bataljona, pod komandom Štaba 2. proleterske NOU brigade, tri dana su zadržavali nastupanje neprijatelja i sprečili ga da do 15. juna ujutro ovlada Čemernom i time preseče odstupnicu jedinica koje su se povlačile iz Crne Gore. U toku tih borbi, na pl. Živnju je pored ostalih poginuo zamenik komandanta 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade Petar Leković, a smrtno je ranjen komandant istog bataljona Radosav Kovačević, narodni heroji. Neprijatelj je imao 36 mrtvih i 64 ranjena, uglavnom četnika.

⚔️ 24. 6. 1942. Delovi 1. i 2. proleterske NOU brigade prvog dana marša za Bos. krajinu zauzeli s. Boriju i s. Jelašca (kod Kalinovika) i odbacili četnički Zagorski bataljon u Kalinovik.

⚔️ 6. 7. 1942. Dva bataljona 2. proleterske NOU brigade zauzeli Kreševo, i u sađejstvu sa dva bataljona 4. proleterske NOU brigade rasterali 176 ustaša, žandarma i milicionera, demolirali žand. st., opštinsku zgradu i rudnička postrojenja i spalili pilanu.

⚔️ 11. 7. 1942. Delovi 2. proleterske NOU brigade potisnuli 105 ustaških milicionera i nekoliko žandarma i zauzeli s. Šebešić (kod Travnika), gde su porušili šumsku prugu i uništili 3 lokomotive i 4 upravne zgrade pilane -Ugar-.

⚔️ 13. 7. 1942. U s. Kalinu (kod Bugojna) od artiljerijske granate poginuo zamenik političkog komesara 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade Milisav Matović, narodni heroj.

⚔️ 14. 7. 1942. Treći bataljon 2. i delovi 1. proleterske NOU brigade napali ž. st. Oborce (na pruzi Travnik - D. Vakuf). Napadnutim domobranima polučeti pristigao je u pomoć 1. bataljon domobranskog 5. pešadijskog puka, zbog čega napad nije uspeo, U borbi je poginuo komandant 3. bataljona 2. proleterske NOU brigade Dušan Dugalić, narodni heroj.

⚔️ 15. 7. 1942. Druga proleterska NOU brigada pregazila r. Vrbas kod ž. st. Barica (nizvodno od D. Vakufa) i uhvatila vezu sa 3. krajiškim NOP odredom. Time su se spojile jedinice Grupe proleterskih udarnih brigada sa krajiškim jedinicama.

⚔️ 16. 7. 1942. Delovi ustaške Crne legije, koji su se probijali iz D. Vakufa u blokirani garnizon Bugojno, odbacili 3. bataljon 2. proleterske NOU brigade iz s. Urije, gde su zatim, pobili 65 ljudi, žena i dece. U borbi je poginula i politički komesar čete Rada Miljković, narodni heroj. Protivnapadom pristiglih pojačanja neprijatelj je istog dana odbačen u D. Vakuf, dok mu se glavnina probila u Bugojno.

⚔️ 1. 8. 1942. U noćnom napadu uoči ovog dana 2. proleterska NOU brigada, jedan bataljon 3. proleterske NOU brigade i delovi 3, krajiškog NOP odreda i bataljona -Vojin Zirojević- zauzeli s. Zlosela i visove oko Kupresa a zatim upali u Kupres, ali ga zbog snažnog otpora ustaške i milicijske posade i slabog sadejstva, nisu zauzeli.

⚔️ 23. 8. 1942. Po naređenju VŠ NOP i DV Jugoslavije, 1. krajiška i 2. proleterska NOU brigada zauzele Mrkonjić-Grad. Četnički odred -Petar Kočić- je napustio spoljnu odbranu i sa 123 domobrana pobegao preko r. Vrbasa, dok je glavnina 1. bataljona domobranskog 9. pešadijskog puka u gradu zarobljena. Zaplenjeno je: 8 mitraljeza, 9 p mitraljeza, 3 minobacača, 1 top i nekoliko stotina pušaka.

⚔️ 25. 8. 1942. CK KPJ saopštio političkom komesaru 2. proleterske NOU brigade Milinku Kušiću odluku o formiranju politodela pri 1. krajiškoj NOU brigadi i o njegovom postavljanju za rukovodioca tog politodela. (Politođeli su imali sledeće zadatke: organizaciono-partijski rad u brigadi; opšti političko-propagandni rad u brigadi i van nje; rad s partijskim organizacijama na terenu; organizacija pozadine uz pripomoć, saglasnost i kontrolu partijske organizacije u brigadi i na terenu, kao i zamenika politkoma - uz saradnju celokupnog partijskog aktiva. Kao organi CK KPJ, oni su direktno opštili s njim i podnosili mu izveštaj o svom radu. Kasnije su politođeli formirani i u drugim brigadama.)

⚔️ 31. 8. 1942. Otpočeo napad nemačke borbene grupe -Putlic-, ojačane sa još četom nemačkih tenkova i delovima četničkih odreda -Borje- i -Kočić-. Ona je od s. Kadine Vode (na Manjači) tek 5. septembra prodrla u s. Sitnicu, odbacivši 2. i delove 1. krajiške NOU brigade ali je zbog manevra 2. proleterske NOU brigade duž r. Vrbasa isti dan odstupila na polazne položaje.

⚔️ 9. 9. 1942. Prva i 2. krajiška i 2. proleterska NOU brigada izvršile noćni napad na neprijateljska uporišta s. Kadinu Vodu, Klisinu i Han-Kola (na Manjači). Pošto je dotadanja nemačka borbena grupa -Putlic-, ojačana sa novim snagama i preimenovana u borbenu grupu -Vedel-, napad nije uspeo. [Borbena grupa -Vedel- bila je sledećeg sastava: nemački 3. bataljon 721. puka 714. pešadijske divizije 2. baterija 661. artiljerijskog diviziona, 714. inžinjerijska četa i 1. četa 202. oklopnog puka; domobranski 1. i 2. bataljon 5. brdske brigade, 1. regrutni bataljon, baterija 8. artiljerijskog diviziona i izvestan broj četnika.]

⚔️ 10. 9. 1942. Član VŠ NOP i DV Jugoslavije Aleksandar Ranković uputio Štabu 2. proleterske NOU brigade uputstvo o organizaciji političke i kulturno-prosvetne nastave na omladinskom vojno-političkom kursu pri Operativnom štabu NOP i DV za Bos. krajinu.

⚔️ 18. 9. 1942. Operativni štab NOP i DV za Bos. krajinu, 1. i 2. krajiškom i 2. proleterskom NOU brigadom i delovima 3. sandžačke i 4. crnogorske NOU brigade i 6. krajiškog NOP odreda, otpočeo protivudar (na Manjači) na nemačku pukovsku borbenu grupu -Vedel-. Prodorom 3. krajiške NOU brigade od Ključa prema Bronzanom Majdanu borbena grupa -Vedel- se povukla na prilaze Banje Luke kod s. Han-Kola.

⚔️ 2. 10. 1942. Obuhvatnim manevrom preko planine Lisine nemačka borbena grupa -Vedel- potisnula 2. proletersku NOU brigadu prema selu Jezeru (blizu Jajca) i zauzela Mrkonjić-Grad.

⚔️ 14. 10. 1942. Kod s. Surjana (na Manjači) 2. proleterska NOU brigada razbila četnički odred -Kočić- i jednu četu 721. puka nemačke 714. pešadijske divizije, kojom su četnici bili ojačani.

⚔️ 17. 10. 1942. Na svečanosti u Drvaru vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito predao brigadnu i bataljonske vojne zastave 2. proleterskoj NOU brigadi i tim povodom održao govor.

⚔️ 26. 10. 1942. U rejonu Bos. Grahova, po naređenju VŠ NOP i DV Jugoslavije, otpočeo trodnevni protivudar 1. i 2. proleterske i 4. krajiške NOU brigade protiv delova italijanske divizije -Sasari- i četničke Dinarske divizije, u cilju paralisanja neprijateljskih dejstava u nemačko-italijanskoj protivofanzivi (ciklusa operacija -Dinara-), Zbog sporog i nepotpunog grupisanja snaga nije postignuto iznenađenje, pa protivudar nije uspeo, iako je Udarna grupa brigada zauzela s. Strmicu, razbila četnike na spoljnoj odbrani Bos. Grahova i nanela velike gubitke italijansko-četničkom utvrđenom garnizonu. U tim borbama pored ostalih, poginuo je i puškomitraljezac iz 2. proleterske NOU brigade Radiša Radosavljević Šoša, narodni heroj.

⚔️ 12. 2. 1943. U s. Vranićima (na putu Posušje-Mostar), u borbi protiv ustaša i domobrana, poginuo zamenik političkog komesara 3. bataljona 2. proleterske NOU brigade Durakić Radomir, narodni heroj.

⚔️ 21. 2. 1943. U s. Ravnom (kod Konjica) četničke i italijanske snage iz Mostara napale delove 2. proleterske NOU brigade, te posle žestoke borbe zauzele i spalile selo. Neprijateljske jedinice su imale 28 ranjenih, a 2. brigada 7 mrtvih i 20 ranjenih.

⚔️ 2. 3. 1943. Istočno od puta Prozor - G. Vakuf delovi 2. proleterske i 1. dalmatinske NOU brigade slomili napad jedinica nemačke 717. pešadijske divizije i u toku noći zauzeli Crni vrh. Poginuo je komandir voda u 1. bataljonu 2. proleterske NOU brigade Vladimir Radovanović, narodni heroj.

⚔️ 6. 3. 1943. Kod s. Jablanice (blizu Mostara) jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ otpočele forsiranje r. Neretve. Na levu obalu su prešli tri bataljona 2. dalmatinske i tri bataljona 2. proleterske NOU brigade, razbili i odbacili četnike u pravcu Konjica i obrazovali mostobran. Time je omogućeno i prebacivanje ostalih jedinica i ranjenika.

⚔️ 7. 3. 1943. Kod s. Jablanice (blizu Mostara), pod zaštitom jedinica 2. dalmatinske i 2. proleterske NOU brigade, inžinjerijska četa VŠ NOV i POJ i inžinjerijski vod 7. divizije NOVJ podigli na r. Neretvu, namesto porušenog železničkog mosta, pešački viseći most za prebacivanje Glavne operativne grupe i ranjenika.

⚔️ 20. 3. 1943. Kod s. Obija (blizu Kalinovika) 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbila četničku grupu i zauzela ovo selo:

⚔️ 31. 3. 1943. Kod s. Jelašaca (blizu Kalinovika) 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbila četnike i zaplenila dve haubice i 100 granata, a zatim produžila napad u pravcu Kalinovika.

⚔️ 6. 4. 1943. Kod s. Kopilova 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ forsirala r. Drinu na odseku s. Brod - s. Bastasi (uzvodno od Foče). Do sutradan uveče i ostale su jedinice forsirale reku. Divizija je zatim, u trodnevnim borbama, razbila odbranu pet četničkih brigada, stvorila mostobran na liniji ušće r. Čehotine - s. Falovići - s. Dragočava - s. Šćepan Polje i okružila italijanske snage u kasarnama u Foči. U borbi pored ostalih smrtno je ranjen politički komesar 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ Aleksa Dejović, narodni heroj. Vrhovni komandant NOV i POJ pohvalio je 2. dalmatinsku NOU brigadu za odlično izvršenje zadatka.

⚔️ 15. 4. 1943. Četnička grupa limsko-sandžačkih odreda, ojačana četničkim Ibarskim odredom i italijanskim artiljerijskim jedinicama, napala delove 2. proleterske udarne divizije NOVJ. U dvodnevnim borbama u međurečju Čehotine i Tare ona ih je potisla od s. Čelebića prema r. Drini, ugrozivši fočanski mostobran. U borbi su, pored ostalih, poginuli komandir čete Tihomir Matijević i politički komesar čete Radmila Šišković, narodni heroji, oboje iz 2. proleterske NOU brigade.

⚔️ 2. 5. 1943. Na Javorku (kod Nikšića), posle dvodnevne teške borbe, tri bataljona 2. proleterske NOU brigade, 4. proleterska NOU brigada i 5. crnogorska NOU brigada razbile jače snage četničke Nikšićke brigade i puk italijanske divizije -Ferara- (samo se komanda ovog puka i manji deo vojnika izvukli prema Nikšiću). Neprijatelj je pretrpeo gubitke od 670 mrtvih oficira i vojnika i 500 zarobljenih italijanskih oficira i vojnika i 200 četnika, dok su naše jedinice imale 10 mrtvih i 28 ranjenih. Zaplenjeno: 7 tenkova, 17 kamiona, 15 minobacača, 4 brdska topa 75 mm, 8 mitraljeza, 12 p. mitraljeza, 500 pušaka, 5 radio-stanica i velika količina municije, opreme i hrane.

⚔️ 22. 5. 1943. VŠ NOV i POJ prebacio dva bataljona 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ sa pravca Nikšić - Lipova ravan na Vučevo da bi držanjem ovog mostobrana obezbedio proboj Glavne operativne grupe VŠ preko r. Sutjeske.

⚔️ 22. 5. 1943. Na Vučevu (visoravan pod pl. Maglićem) dva bataljona 2. proleterske NOU brigade odbacila izviđačke delove nemačke 118. lovačke divizije i na r. Pivi obrazovala -mostobran za slučaj potrebe- [Još 18. maja 1943. posle 18,25 časova upućena je jedna četa 2. proleterske NOU brigade na Vučevo.].

⚔️ 26. 5. 1943. VŠ NOV i POJ doneo odluku da se proboj Glavne operativne grupe VŠ u istočnu Bosnu izvrši preko Vučeva i r. Sutjeske, te naredio 1. proleterskoj udarnoj diviziji NOVJ da blokira neprijateljske snage kod s. Zlatnog Bora, da -po svaku cenu- osigura prelaz preko r. Tare kod s. Uzlupa, jer je -taj prelaz od životne važnosti-, i da na levu obalu r. Drine uputi 2. proletersku NOU brigadu (a po mogućstvu i Majevičku NOU brigadu) sa zadatkom da izbije na liniju s. Suha - s. Vrbnica - s. Zakmur - s. Trbušće.

⚔️ 27. 5. 1943. VŠ NOV i POJ naredio 1. proleterskoj udarnoj diviziji NOVJ da što više snaga prebaci na Pivsku planinu i da do 28. maja, preko Vučeva, uputi 6. istočnobosansku NOU brigadu Drinske operativne grupe ka s. Čurevu, u pomoć 2. proleterskoj udarnoj brigadi 2. proleterske udarne divizije NOVJ koja je vodila teške borbe protiv nemačkih snaga.

⚔️ 29. 5. 1943. VŠ NOV i POJ konkretizovao ideju o proboju preko r. Sutjeske. Ponovo je objedinio 2. proletersku, Majevićku i 6. istočnobosansku NOU brigadu pod Štabom 2. proleterske NOU brigade, kako bi one očistile dolinu r. Sutjeske i izbile na liniju s. Suha - s. Vrbnica - s. Zakmur - s. Trbušće, a 1. proleterskoj udarnoj diviziji NOVJ naredio da na odsecima s. Uzlup - s. Bastasi i s. Mratinje - Trnovačko jezero - s. Suha organizuje odbranu Tare i Drine i spreči prodor nemačkih snaga sa severa i juga ka Vučevu i Sutjesci. Time bi se omogućilo prebacivanje 7. divizije NOVJ na levu obalu Tare i prikupljanje ka Pivi.

⚔️ 29. 5. 1943. Nemačka pukovska borbena grupa -Anaker- 118. lovačke divizije, nastupajući iz s. Čureva i s. Tjentišta, napala Majevičku NOU brigadu i 2. bataljon 2. proleterske NOU brigade na visoravni Vučevu. Kada su pristigli 6. istočnobosanska NOU brigada i dva bataljona 1. proleterske NOU brigade, neprijatelj je noćnim protivnapadom razbijen i niz litice Stožera i Koritnika zbačen u dolinu r. Sutjeske, čime je sprečen njegov pokušaj da zatvori prelaz preko r. Pive.

⚔️ 29. 5. 1943. Druga proleterska NOU brigada delom snaga prešla r. Sutjesku i u rejonu s. Suha - s. D. i G. Bare - s. Krekovi - s. Tjentište obrazovala mostobran, koji je održala do 5. juna kada su na mostobran počele pristizati glavne snage Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ.

⚔️ 29. 5. 1943. Na brdu Košuru (k. 787), u međurečju Sutjeske i Hrčavke, jedinice 2. proleterske NOU brigade otpočele niz napada na delove pukovske borbene grupe -Gertler- nemačke 118. lovačke divizije. Neprekidnim ojačavanjem neprijatelj je uspeo da solidno utvrdi i održi ovaj važan položaj, iako su od 5. do 7. juna u borbu ubačene i 6. istočnobosanska i 7. krajiška NOU brigada. U jednom od desetak napada, 4. juna, poginuo je zamenik komandira 2. čete 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade Radoš Bojović, narodni heroj.

⚔️ 31. 5. 1943. Po naređenju VŠ NOV i POJ, Drinska operativna grupa pokušala da noćnim napadom ovlada utvrđenim rejonom u dolini r. Sutjeske: Košur, Borovno, s. Mrkalje, s. Popov Most, s. Šadići, s. Čurevo. Zbog slabe organizacije napada i slabih veza napad odvojenih kolona nije uspeo, iako su delovi 6. istočnobosanske NOU brigade bili ovladali s. Čurevom a delovi 2. proleterske NOU brigade, privremeno Košurom.

⚔️ 5. 6. 1943. Prva proleterska udarna divizija NOVJ (1. proleterska, 3. krajiška, 6. istočnobosanska, Majevička NOU brigada i dva bataljona 2. proleterske NOU brigade), podržana sa dva diviziona artiljerije [Pošto je utrošena skoro sva municija, oruđa oba diviziona (1. i 2. proleterske udarne divizije NOVJ) zakopana su.], napala glavninu nemačke 118. lovačke divizije i pokušala da proširi mostobran na Sutjesci i otvori povoljniji pravac za proboj preko s. Popova Mosta i s. Vrbniče. Nemačke borbene grupe -Gertler- i -Tribukajt- 118. lovačke divizije uz gubitke od nekoliko stotina mrtvih, održale su Košur i ostale utvrđene položaje na levoj obali Sutjeske; međutim, 1. proleterska divizija je u rejonu s. Mrkalji-Borovno uništila nemački mostobran na desnoj obali Sutjeske i time obezbedila nešto slabiji pravac proboja preko s. Krekova, odnosno uz Usovački potok. Pored ostalih kod s. Popova Mosta smrtno je ranjen komandant 1. bataljona Majevičke NOU brigade Milinko Cvitković a kod Borovna je poginuo vodnik Fočanske omladinske čete 3. bataljona 1. proleterske NOU brigade Šerif Lojo, narodni heroji.

⚔️ 7. 6. 1943. U rejonu šume Milinklade 1. i 4. bataljon 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ sprečili prodor dvaju bataljona nemačke 118. lovačke divizije uz dolinu r. Hrčavke. Od bombi koje su na položaje 2. proleterske udarne brigade bacile dve nemačke eskadrile [Toga dana, podržavajući trupe na zemlji (u operaciji -Švarc-) nemačko vazduhoplovstvo je izvršilo 96 aviopoleta, od čega 78 borbenih.] poginuli su zamenik komandira 3. čete 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade Milun Ivanović i, kod s. Krekova, komandant 6. bataljona 1. proleterske NOU brigade Milan Šarac, narodni heroji.

⚔️ 10. 6. 1943. Delovi nemačke 118. lovačke i 369. legionarske pešadijske divizije, uz podršku avijacije [Tog dana je izvršeno 76 aviopoleta, od čega 63 borbenih. Delovi 2. proleterske NOU brigade uništili su jedan avion.], pokušali da u rejonu katuna Zamršten (na pl. Zelengori) preseku stazu kojom se iz doline r. Sutjeske i r. Hrčavke probijala Glavna operativna grupa VŠ NOV i POJ. Međutim, 3. bataljon 4. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ, kao bočna osiguranja upornom odbranom na Ljubinom grobu [Kako je neprijatelj prostreljivao kolonu u bolnici 4. proleterske NOU brigade ponovo je teško ranjen zamenik komandanta bataljona Vojin Kantić, narodni heroj. Da ne bi bio teret jedinici, on je izvršio samoubistvo.], i na Košuti, slomili su mnogobrojne juriše neprijatelja i obezbedili izvlačenje Glavne operativne grupe NOVJ. U tim borbama je 3. bataljon 4. proleterske NOU brigade izgubio trećinu boraca, a u 1. četi 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade u stroju je ostalo svega 9 boraca. Za upornost u odbrani, Prezidi] um Narodne skupštine FNR.J odlikovao je (posle rata) 2. četu 3. bataljona 4. proleterske NOU brigade Ordenom zasluga za narod I reda. [-Smo preko nas mrtvih Nijemci mogu proći- - glasila je poruka te čete.]

⚔️ 17. 6. 1943. U rejonu Vitez-Podvitez (na pruzi Sarajevo-Višegrad) 2. proleterska NOU brigada, kao leva kolona 2. proleterske udarne divizije NOVJ, razbila nemačku posadu (vod pešadije i 2 tenka), ali zbog pristizanja oklopnog voza nije zauzela ž. st. Stambulčić, Brigada je u toku dana sprečila nemačku borbenu grupu -Vertmiler- (1. bataljon 4. puka -Brandenburg-, 369. protivtenkovski bataljon, 12. četa 202. tenkovskog bataljona i delovi 2. bataljona ustaške 1. brigade) da iz Pala prodre prema Sjetlini i Podgrabu, te je, na taj način, obezbedila neometan prelaz Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ.

⚔️ 24. 6. 1943. Druga proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ rasterala malobrojnu mesnu miliciju i zauzela Olovo, gde je uništila ž. st., dve lokomotive i oko 30 vagona.

⚔️ 7. 7. 1943. U rudarskom bazenu Banovići kod Tuzle (Banovići, Mušići, Radin, Begov Potok) 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ uništila instalacije i potopila rudničke jame.

⚔️ 20. 7. 1943. Na Ozrenu ojačana 2. proleterska udarna divizija NOVJ (2. proleterska, 1. i 2. dalmatinska, 4. proleterska i 5, crnogorska NOU brigada) napala četnički Ozrenski odred, ojačan delovima Trebavskog odreda (oko 1.650 četnika). U trodnevnim borbama ona je, razbijanjem odvojenih kolona, izbacila neprijatelja sa Ozrena u dolinu r. Bosne iako su u borbu naknadno ubačeni još tri bataljona nemačke 369. legionarske divizije, delovi četničkog Zeničkog odreda i dve čete domobrana i milicije. Poginulo je 87 nemačkih vojnika. 30 četnika i 4 domobrana, ranjeno 108 nemačkih vojnika, 35 četnika i 10 domobrana i zarobljeno 80 četnika. Divizija je imala 38 ranjenih i 24 poginula (među kojima su pomoćnik političkog komesara bataljona u 2. dalmatinskoj NOU brigadi Miroslav Višić i komandir voda u 2. proleterskoj NOU brigadi Radomir Dražević, narodni heroji).

⚔️ 29. 7. 1943. U Puračiću dva bataljona 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske divizije NOVJ razoružali mesnu miliciju i srušili most na r. Spreči.

⚔️ 5. 8. 1943. U Bolu (na o. Braču) grupa od oko 30 partizana i članova KPJ iznenada napala italijansku posadu. Zarobljeno je 85 vojnika i 3 oficira iz 159. puka italijanske 17. obalske brigade, 2 žand. narednika i 2 domobrana. Partizanska grupa je imala 1 mrtvog i 5 ranjenih. Zaplenjeno je 4 mitraljeza, 7 puškomitraljeza, 150 pušaka i veća količina drugog ratnog materijala i namirnica.

⚔️ 10. 8. 1943. Kod s. Predražića (blizu Olova) utopio se u r. Krivaji zamenik komandanta 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade Milorad Bondžulić, narodni heroj.

⚔️ 21. 8. 1943. Kod s. Careva Hana (u dolini r. Krivaje, blizu Olova) nesrečnim slučajem smrtno ranjen komandant 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade Bogoljub Čukić, narodni heroj.

⚔️ 3. 9. 1943. Kod Ustikoline (blizu Foče) 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ, gazom i skelom, forsirala Drinu i zauzela Foču. Četnici su pružili slab otpor.

⚔️ 10. 9. 1943. VŠ NOV i POJ naredio je Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ da formira jednu manevarsku grupu koja bi, iz rejona Kalinovika, sadejstvovala sa 3. bosanskim udarnim korpusom NOVJ u borbama oko Sarajeva, s tim da 2. proletersku NOU brigadu uputi u Sandžak, a 5. crnogorsku NOU brigadu u Crnu Goru.

⚔️ 12. 9. 1943. Štab 2. proleterske udarne divizije NOVJ, sa svojom 2. proleterskom NOU brigadom, krenuo iz rejona Kalinovika, preko Pljevalja, u Sandžak, da po naređenju Štaba 2. udarnog korpusa NOVJ reorganizuje 3. proletersku (sandžačku) NOU brigadu i tamo nastavi dejstva protiv neprijatelja.

⚔️ 16. 9. 1943. Na putu Pljevlja - s. Šahovići (sada: Tomaševo) jedinice 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ razbile četničku kolonu, nanevši joj gubitke od 18 mrtvih.

⚔️ 30. 9. 1943. Četničke brigade 1. i 2. beranska, Kolašinska, Jurišna i Andrijevička otpočele napad sa pravca s. Mateševa na 4. proletersku NOU brigadu i 2. bataljon 83. puka italijanske partizanske divizije -Venecija- u Kolašinu. Hitno prebačeni iz Mojkovca, delovi 2. dalmatinske NOU i 2. proleterske NOU brigade, uz sadejstvo Vasojevićkog partizanskog bataljona i Bjelopoljskog bataljona 3. proleterske (sandžačke) NOU brigade, 4. oktobra su protivnapadom razbili četnike i odbacili ih ka s. Mateševu uz gubitke od oko 200 mrtvih i ranjenih. Za izvanrednu požrtvovanost u žestokim višednevnim borbama pri oslobođenju i odbrani Kolašina Vrhovni komandant je pohvalio 4. proletersku NOU brigadu i 2. bataljon 83. puka italijanske partizanske divizije -Venecija-.

⚔️ 9. 10. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito uputio GŠ NOV i PO za Srbiju direktivu o daljem vojno-političkom radu; rušiti komunikaciju Skoplje-Niš-Beograd i onemogućiti izvlačenje nemačkog ratnog materijala; sa četnicima Draže Mihailovića ne sklapati nikakav sporazum, a njihove vođe raskrinkavati; za 1. i 2. proletersku NOU brigadu mobilisati nove borce; naše snage koncentrisati na najpodesnijim mestima, kako bi se razoružali Nemci ili Bugari itd.

⚔️ 29. 10. 1943. Jedinice 4. krajiške udarne i 10 krajiške udarne brigade 5. udarne divizije NOVJ i 2. proleterska NOU brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ zauzele Priboj.

⚔️ 6. 11. 1943. U s. Ljubišu (kod Čajetine) 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ napala oko 300-400 bugarskih vojnika. Zbog jakog otpora neprijatelja t zbog nepovoljnijeg položaja ona se u zoru povukla ka Medveđem brdu i Borovoj glavi, uz gubitke 7 poginulih i 34 ranjena. Neprijatelj je imao oko 25 mrtvih i 30 ranjenih.

⚔️ 28. 11. 1943. Kod s. Jabuke (blizu Pljevalja), u borbi protiv četničke zasede, poginuo borac-bombaš 4. bataljona 2. proleterske NOU brigade Boško Buha, narodni heroj.

⚔️ 4. 12. 1943. Nemačka 1. brdska divizija i delovi nemačke legije -Krempler-, nastupajući glavnim snagama iz Sjenice, napale 2. proletersku udarnu diviziju NOVJ u rejonu Prijepolja. Zbog razvučenosti delova 2. proleterske udarne brigade na položajima, nemački delovi su se provukli u Prijepolje i zauzeli most na Limu. Posle teških borbi protiv dva bataljona 2. proleterske i dva bataljona 1. šumadijske NO brigade brojno i tehnički nadmoćniji neprijatelj je uspeo da zauzme Prijepolje i stvori mostobran na levoj obali r. Lima. Jedinice 2. proleterske i 1. šumadijske brigade su imale nekoliko stotina poginulih i ranjenih. Pored ostalih su poginuli: zamenik komandanta i zamenik komesara 2. bataljona 2. proleterske NOU brigade Milorad Umljenović, Mićo i Dušan Ječmenić Ječmenica i komesar 3. bataljona 1. šumadijske NO brigade Miroslav Jovanović, narodni heroji.

⚔️ 10. 1. 1944. U s. Klisuri 3. bataljon 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ odbio napad dve čete bugarskih vojnika, ojačanih sa 4 tenka, i odbacio ih u Arilje. Neprijatelj Je imao 5 mrtvih i više ranjenih, a zarobljeni su 1 oficir i 2 vojnika. Zaplenjena su 2 p. mitraljeza i 4 automata. 

⚔️ 21. 9. 1944. Delovi 7. SS divizije -Princ Eugen-, posle borbe protiv jedinica 2. proleterske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ, probili se iz Čačka u G. Milanovac, a zatim nastavili proboj prema Rudniku i Kragujevcu, Istoga dana je 4. srpska udarna brigada vodila borbu protiv četnika na položaju Ržanik-Parac i kod s. Banje (blizu G. Milanovca), a 5. srpska udarna brigada protiv nemačkih vojnika na Mutinjskoj kosi (iznad Rudnika). Neprijatelj je imao 17 mrtvih, 35 ranjenih i 40 zarobljenih, a 21. divizija 2 mrtva i 6 ranjenih i kontuzovanih boraca.

⚔️ 22. 9. 1944. Tri bataljona 2. proleterske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ, posle kraće borbe, zauzeli G. Milanovac. Istog dana 4. srpska udarna brigada u okolini s. Belog Polja (kod G. Milanovca) vodila borbu protiv četnika Levačke brigade i pripadnika SDS a 5. srpska udarna brigada protiv delova nemačkog 14. puka 7 SS divizije -Princ Eugen- kod Rudnika i G. Trešnjevice. Neprijatelj je imao 33 poginula, 65 ranjenih i 110 zarobljenih. Zaplenjeno je 140 pušaka, 3 mitraljeza i dosta drugog materijala. Jedinice NOVJ imale su 4 mrtva i 5 ranjenih boraca.

⚔️ 27. 9. 1944. U G. Milanovac ušla 2. proleterska udarna brigada 21. udarne divizije NOVJ, a nemački vojnici se povukli za Kragujevac. Brigada je, uz to, iz s. Semedraže proterala četničke jedinice.

⚔️ 28. 9. 1944. Na odseku Straževica-Šarani (kod Čačka) 1. bataljon 2. proleterske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ vodio borbu protiv oko 150 četnika i odbacio ih prema Čačku. Ostale jedinice te brigade su ovladale Rožnjsm i zauzele s. Milićevce i s. Brđane.

⚔️ 30. 1. 1945. U s. Bapskoj (kod Šida), u bolnici 2. proleterske udarne divizije NOVJ, podlegao teškoj rani pomoćnik komesara 3. bataljona 2. proleterske NOU brigade Petar Ivanović Perica, narodni heroj.