Priboj u drugom svetskom ratu

⚔️ 21. 4. 1941. U Beču ministri inostranih poslova Nemačke i Italije otpočeli dvodnevni sastanak, na kome su, na osnovu Hitlerovih direktiva, definitivno utvrdili rasparčavanje Jugoslavije. Jugoslovensku državnu teritoriju su podelili demarkacionom linijom na dva osnovna dela: nemačko i italijansko interesno područje, s tim što su izvesne teritorije prepustili svojim satelitima Mađarskoj i Bugarskoj. Demarkaciona linija se, uglavnom, posle manjih izmena, protezala linijom Vrh - Lične - Ježica - Litija - Cerklje - Samobor - Petrinja - Glina - Bos. Novi - Sanski Most - Mrkonjić-Grad - D. Vakuf - juž. od Sarajeva - Ustiprača - Priboj - juž. od Novog Pazara - Orlova čuka - Šar-planina - ist. od Kičeva - Ohridsko jezero - Prespansko jezero.

⚔️ 11. 9. 1941. Koncentričnim napadom iz Čelića, Koraja, Priboja i Simina Hana, četiri domobranska bataljona razbila Majevički NOP odred Podštaba Majevica. Četnici koji su bili u sastavu tog odreda pobegli su u Srbiju; jedna grupa partizana probila se u Birač, a druga se prikupila na Međedniku (na pl. Majevici).

⚔️ 17. 10. 1941. Iz s. Bijelo Brdo (kod Priboja) delovi Užičkog NOP odreda proterali italijansku posadu.

⚔️ 25. 10. 1941. U s. Štrpcima (kod Priboja) delovi Užičkog NOP odreda napali italijansku posadu. Posle borbe, videvši da se bez velikih gubitaka neprijatelj ne može likvidirati, oni su se povukli. Sutradan su italijanski vojnici, pokupivši mrtve i ranjene, pobegli u Priboj.

⚔️ 0. 11. 1941. U Sandžaku formirane Bjelopoljska, Prijepoljska i Pribojska partizanska četa.

⚔️ 29. 11. 1941. Štab Crnogorskog NOP odreda za operacije u Sandžaku izveštava VŠ NOP odreda Jugoslavije o stanju svoje jedinice i o nameri da odmah zauzme Pljevlja, a zatim Priboj i Rudo i ostala mesta u Sandžaku.

⚔️ 4. 3. 1942. Mileševski bataljon -Ljubiša Miodragović- upućen iz pljevaljskog sreza na prostoriju pl. Kamena gora - s. Jabuka - pl. Pobiljenik da zatvori pravac Prijepolje-Pljevlja, spreči stvaranje četničkih jedinica u mileševskom i pribojskom srezu i omogući jačanje NOP-a na toj prostoriji i pridolazak novih boraca.

⚔️ 17. 3. 1943. Kod s. Priboja (na pruzi Leskovac - Vladičin Han) 1. bataljon 2. južnomoravskog NOP odreda likvidirao bugarsku stražu i porušio most, usled čega je saobraćaj bio prekinut 10 dana.

⚔️ 10. 5. 1943. Kod s. Dobrakova (blizu Bijelog Polja) 2. bataljon 1. proleterske NOU brigade, u višečasovnoj borbi, uništio italijansku kolonu od 19 kamiona, s posadom od 300 vojnika, koja je išla iz Priboja za Bijelo Polje. Neprijatelj je pretrpeo gubitke od 150 mrtvih i 70 ranjenih, a zaplenjeno je 11 minobacača, 10 p. mitraljeza i 150.000 metaka.

⚔️ 21. 10. 1943. Štab 2. udarnog korpusa NOVJ doneo odluku da glavninu svojih snaga izvuče iz doline r. Morače i gornjeg toka r. Tare i r. Lima prema severoistoku da bi izbegao udare nemačke 118. lovačke i 297. pešadijske divizije, četnika i balista i doveo jedinice u pogodniji položaj za dejstvo, a 2. proletersku diviziju orijentisao prema Priboju radi razbijanja četnika.

⚔️ 29. 10. 1943. Jedinice 4. krajiške udarne i 10 krajiške udarne brigade 5. udarne divizije NOVJ i 2. proleterska NOU brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ zauzele Priboj.

⚔️ 22. 12. 1943. Između Vranjske Banje i Priboja diverzantska grupa 2. južnomoravskog NOP odreda minirala prugu i izbacila iz koloseka kompoziciju teretnog voza.

⚔️ 20. 1. 1944. Kod s. Jablanice (na pl. Zlatiboru) jedinice 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ vodile borbu protiv četnika i odbacile ih ka Priboju.

⚔️ 21. 1. 1944. Na položaju s. Brezovac - Strmečica - Bijela glava (kod Priboja) 4. bataljon 2. proleterske udarne i jedan bataljon 2. dalmatinske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ odbili napad oko 550 četnika. Neprijatelj je imao 16 mrtvih i oko 42 ranjena, a jedinice NOVJ - 3 mrtva i 6 ranjenih boraca.

⚔️ 22. 1. 1944. Kod s. Bijelog Brda, s. Oskoruše i s. Štrbaca (blizu Priboja) jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ vodile ceo dan borbu protiv jednog bataljona nemačkog 3. puka -Brandenburg- i četničke Jurišne brigade Pavla Đurišića, koji su pokušali da spreče prelaz 2. divizije na levu obalu r. Lima i da je razbiju. Neprijatelj je odbačen prema Priboju uz gubitke od oko 60 mrtvih i 80 ranjenih, a zarobljeno je 13 četnika. Zaplenjena su 2 minobacača, 3 p. mitraljeza, 3 automata, preko 20 pušaka i dosta drugog materijala, uništen je 1 minobacač, 3 kamiona i 1 motocikl a oštećeno je više nemačkih kamiona. Gubici jedinica 2. divizije: 3 poginula i 7 ranjenih boraca.

⚔️ 8. 3. 1944. Na grebenu pl. Biča (kod Priboja) jedan bataljon 5. puka SDK, oko 300 četnika Pribojske brigade, delovi nemačkog 3. puka -Brandenburg- i legije -Krempler- - ukupno oko 1500 vojnika - napali dva bataljona 4. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ. Posle oštre borbe napad je odbijen a neprijatelj je odbačen u Priboj, uz gubitke od 37 mrtvih, više ranjenih i 1 zarobljenog. Jedinice 4. brigade su imale 9 poginulih i 17 ranjenih boraca.

⚔️ 10. 3. 1944. Iz Priboja i Pljevalja dva bataljona nemačkog 3. puka -Brandenburg-, dva bataljona 5. puka SDK i četnička Pljevaljska i Pribojska brigada izvršili napad na 2. proletersku udarnu diviziju NOVJ. Napad je zadržan na grebenu pl. Biča i kod s. Gotovuše i s. G. Krče, a zatim je neprijatelj odbačen prema Priboju i Pljevljima, uz gubitke od oko 25 mrtvih i ranjenih, dok je 2. divizija imala 5 mrtvih i 17 ranjenih boraca.

⚔️ 17. 3. 1944. Četvrta krajiška udarna brigada 5. udarne divizije NOVJ i dva bataljona 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ napali na 1. i 2. bataljon 5. puka SDK, četničku Jurišnu brigadu Pavla Đurišića, četničku Pribojsku brigadu, četnički Pribojski odred i muslimansku fašističku milicuju - svega oko 2300 vojnika - koji su branili Priboj. Grad je zauzet, ali ga je neprijatelj sutradan povratio uz pomoć delova nemačkog 3. puka -Brandenburg- i četničke 2. mileševske brigade. Poginulo je oko 100, ranjeno oko 150 i zarobljeno 26 neprijateljskih vojnika, a zaplenjeno je dosta oružja i drugog materijala. Brigade NOV su imale 5 mrtvih i 26 ranjenih boraca.

⚔️ 21. 3. 1944. Na položajima u s. Trnavci - s. Odžak - Bjelušine (koa Višegrada) nemačke jedinice i četnici sa pravca Priboja napali 4. krajišku udarnu brigadu 5. udarne divizije NOVJ i potisli je ka s. Bijelom Brdu, ali su protivnapadom 2. proleterske udarne brigade 2. proleterske udarne divizije NOVJ s linije s. Janjići - s. Bijelo Brdo - s. Lanište zaustavljeni i odbačeni ka s. Strpcima. Gubici neprijatelja: oko 50 izbačenih iz stroja, a jedinica NOVJ: 26 mrtvih i 13 ranjenih boraca.

⚔️ 21. 3. 1944. Na položajima kod s. Štrbaca i s. Bijelog Brda 4. krajiška udarna brigada 5. udarne divizije i 2. proleterska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ odbacile oko 2.000 nemačkih vojnika, nedićevaca i četnika u Priboj i nanele im gubitke od 39 mrtvih i oko 70 ranjenih. Jedinice NOVJ su imale 14 mrtvih i 29 ranjenih boraca. U borbi je poginuo politički komesar 2. bataljona 2. proleterske NOU brigade Božo Tomić, narodni heroj.

⚔️ 7. 4. 1944. VŠ NOV i POJ naredio Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ da pređe u ofanzivu na svim sektorima, da jednu operativnu grupu zadrži na odseku Zlatar-Priboj-Rudo i da veću pažnju posveti primorskom sektoru.

⚔️ 11. 4. 1944. VŠ NOV i POJ naredio Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ da na odseku Priboj-Rudo drži jače snage kao mostobran u slučaju povlačenja 2. proleterske udarne i 5. udarne divizije NOVJ.

⚔️ 13. 5. 1944. Kod s. Brezovca i s. D. Jablanice (blizu Priboja) jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ vodile borbu protiv delova četničkog Drinskog i Zlatiborskog korpusa i odbacile ih na komunikaciju Priboj-Višegrad.

⚔️ 14. 5. 1944. Kod s. D. Jablanice (blizu Priboja) jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ odbile napad sedam četničkih brigada Cersko-majevičke grupe korpusa i 4. grupe jurišnih korpusa, koje su napale od s. Bijelog Brda i sa pravca s. Semegnjeva. Neprijatelj je imao 10 mrtvih i 15 ranjenih.

⚔️ 22. 5. 1944. U Bijelom Polju Štab 2. udarnog korpusa NOVJ održao savetovanje sa štabovima 2, 3. i 5. divizije NO.VJ. Jedinicama je određen raspored: 37. udarnoj diviziji rejon Pljevlja-Prijepolje-Priboj; 5. udarnoj diviziji rejon Brodarevo-Pljevlja; 3. udarnoj diviziji rejon Prijepolje-Sjenica, a njena 9. udarna brigada ostala je na odseku prema Podgorici (sada: Titograd); 2. proleterskoj udarnoj diviziji rejon Andrijevica - Berane (sada: Ivangrad) - Rožaje.

⚔️ 7. 8. 1944. Kod s. Rutoša i na Crnom vrhu (blizu Priboja) dva bataljona 4. sandžačke udarne brigade 37. udarne divizije NOVJ napala četnički 4. jurišni korpus i posle oštre borbe proterela ga preko r. Uvca ka s. Bijelim Brdima. Tom prilikom je razbijen jedan bataljon četničke Zlatiborske jurišne brigade. Neprijatelj je imao 20 mrtvih, oko 30 ranjenih i 1 zarobljenog. Zaplenjeno je 16 pušaka i 1 p. mitraljez. Jedinice NOVJ su imale 4 ranjena borca.

⚔️ 10. 8. 1944. Jedinice 22. divizije NOVJ napale bugarska obezbeđenja objekata na pruzi Vladičin Han - Ristovac, te porušile signale i skretnice na ž. st. Priboj, zauzele ž. st. Vranje i tu uništile 2 lokomitive, porušile most kod s. Zlatokopa, propust kod s. Kumareva i propust između Ristovca i s. Neradovca, prekinule prugu na 17 mesta i srušile 17 tt stubova. Pri tome su pretrpele gubitke od 4 poginula i 14 ranjenih boraca.

⚔️ 14. 8. 1944. Iz rejona Vranje - s. Priboj i iz Bosiljgrada, preko Besne kobile, dva pešadijska i jedan bugarski konjički puk preduzeli napad na jedinice 22. divizije NOVJ na položajima: Sv. Ilija, s. Brezovac, Srpska čuka, s. Kriva Feja. U jednodnevnoj borbi neprijatelj je pretpeo gubitke od 80 mrtvih, više ranjenih i 7 zarobljenih. Gubici 22. divizije9 mrtvih i 30 ranjenih boraca. Zaplenjeno je 6 minobacača, 6 mitraljeza, 7 p. mitraljeza, 35 pušaka i 20 konja. Sutradan se neprijatelj povukao u polazne garnizone.

⚔️ 20. 8. 1944. U rejonu manastira Banje (kod Priboja) 1. proleterska udarna divizija NOVJ izvršila prelaz preko r. Lima, razbila četnike, zauzela Priboj i prodrla u Srbiju.

⚔️ 22. 8. 1944. Na položaju kod s. Cigle i s. Jablanice (blizu Priboja) jedinice 3. proleterske (sandžačke) udarne brigade 37. udarne divizije NOVJ napale četničku Zlatiborsku brigadu i, posle kraće borbe, odbacile je ka Priboju. Neprijatelj je imao 3 mrtva i nekoliko ranjenih, a jedinice NOVJ - 1 poginulog i 1 ranjenog borca.

⚔️ 25. 8. 1944. Posle dvodnevnih borbi na položaju Gumnište - Kljinačka glava - Bijela glava - Šanac - Kik (kod Priboja) 8. crnogorska udarna brigada i jedan bataljon 3. proleterske (sandžačke) udarne brigade 37. udarne divizije NOVJ odbili napad oko 2.000 nemačkih vojnika i četnika s komunikacije Priboj - s. Dobrun. Neprijatelj je imao oko 100 izbačenih iz stroja. Pored ostalog, zaplenjen je i 1 top. Jedinice 37. divizije su imale 6 mrtvih i 6 ranjenih boraca.

⚔️ 25. 8. 1944. U s. Brestovcu, s. Priboju i s. Pečenjevcu (na pruzi Leskovac-Niš) 11. srpska brigada 24. divizije NOVJ napala bugarske posade, ali ih, zbog snažnog otpora, nije mogla likvidirati. Porušila je prugu na 9 mesta i zapalila zgradu ž. st. Pečenjevci.

⚔️ 29. 8. 1944. Kod manastira Banje (blizu Priboja) 6. proleterska divizija NOVJ -Nikola Tesla- prešla r. Lim i prodrla u Srbiju.

⚔️ 4. 9. 1944. U s. Bijelim Brdima (kod Priboja) delovi 37. udarne divizije NOVJ vodili oštru borbu protiv četničke Crnogorske brigade. Neprijatelj je zauzeo selo.

⚔️ 8. 9. 1944. Na liniji s. Mokra Gora - s. Vardište - s. Bijelo Brdo (kod Priboja) jedinice 37. udarne divizije NOVJ napale delove nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i četnike i zauzele delimično njihove položaje. Neprijatelj je imao oko 80 vojnika izbačenih iz stroja, a 37. divizija 15 mrtvih i ranjenih boraca.

⚔️ 24. 9. 1944. VŠ NOV i POJ uputio direktivu Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ: razbijene četničke snage, koristeći se odsustvom naših većih jedinica, nastoje da se prikupe i stvore nova uporišta u Sandžaku i na području Goražde - Kalinovik - pl. Jahorina; potrebno je da jedinice toga korpusa zauzmu Pljevlja i Prijepolje i povežu se sa 37. udarnom divizijom NOVJ na liniji Rudo-Priboj-Bistrica; Štab korpusa će jednu udarnu grupu uputiti na područje Goražde - Kalinovik - pl. Jahorina da razbije četnike i protera ih iz te oblasti; Primorska operativna grupa moći će i sama da reši zadatke na crnogorsko-hercegovačkom primorju; vojničke uspehe iskoristiti za organizaciju čvrste vlasti u pozadini; dostaviti izveštaj o situaciji na svom području.

⚔️ 6. 10. 1944. VŠ NOV i POJ uputio direktivu Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ: važno je držanje doline r. Lima, naročito odseka s. Rudo - Priboj - Prijepolje - Pljevlja; zadatak je jedinica toga korpusa da očiste prostoriju Čajniče - Goražde - pl. Jahorina, razbivši četnike koji se tu prikupljaju; ističe se značaj zauzimanja Sjenice; ovi zadaci ne smeju omesti aktivnost na hercegovačko-crnogorskom primorju, hercegovačke jedinice treba da izdvoje snage za kalinovičko-jahorinski odsek, odakle će one prodirati ka Sarajevu i obezbediti vezu sa delovima 3. udarnog korpusa NOVJ.

⚔️ 1. 11. 1944. Na položaju s. Sedobro - s. Rasno (kod Prijepolja) delovi 5. sandžačke udarne bragade 37. udarne divizije NOVJ vodili borbu protiv oko 500 nemačkih vojnika i odbacili ih ka komunikaciji Prijepolje-Priboj. Neprijatelj je imao znatne gubitke, a zaplenjeno je 6 mitraljeza, 3 p. mitraljeza, 3 automata, 5 minobacača, 7 pištolja, 60 pušaka i dosta drugog materijala. Gubici delova 5. brigade: 6 mrtvih i 1 ranjen borac.

⚔️ 20. 11. 1944. Posle trodnevnih borbi protiv oko 600 nemačkih vojnika na prostoriji s. Gračanica - s. Cikote - s. Banja - Kutlovac - Jarmovac (kod Priboja) 4. sandžačka udarna brigada 37. udarne divizije NOVJ i 2. sandžački NOP odred povukli se na položaj Leskovac - s. Gračanica - Orašac, ne uspevši da preseku komunikaciju Prijepolje-Priboj i onemoguće izvlačenje neprijatelja ka Višegradu, Neprijatelj je pretrpeo osetne gubitke, a zaplenjeno je 10 pušaka, 3 p. mitaraljeza, 5 pištolja, 1 minobacač i dosta drugog materijala. Jedinice NOVJ su imale 3 poginula i 13 ranjenih boraca.

⚔️ 22. 11. 1944. Četvrta sandžačka udarna brigada 37. udarne divizije NOVJ napala oko 700 nemačkih vojnika na položajima s. Banja - Rakoviča brdo - s. Potpeć (kod Priboja). Posle oštre borbe neprijatelj je odbačen na komunikaciju Priboj - s. Bistrica, uz gubitke od 58 mrtvih i 50 ranjenih vojnika i oficira. Zaplenjeno je: 5 p. mitraljeza, 1 automat, oko 35 pušaka, 9 pištolja i dosta drugog materijala. Brigada je imala 2 poginula i 15 ranjenih boraca.

⚔️ 25. 11. 1944. Na odseku Bitovik - s. Čelice jedinice 4. i 5. sandžačke udarne brigade 37. udarne divizije NOVJ napale nemačke jedinice koje su osiguravale komunikaciju Prijepolje-Priboj. Zbog jake utvrđenosti i upornosti neprijatelja napad je samo delimično uspeo. U tim borbama neprijatelj je imao 72 mrtva i ranjena, a zaplenjena su 3 p. mitraljeza, 1 mitraljez, i drugi materijal. Brigade su imale 10 poginulih i 31 ranjenog borca.

⚔️ 25. 12. 1944. Kod s. Rutoša (blizu Priboja), posle dvodnevnih borbi protiv dva nemačka bataljona, jedinice 5. sandžačke udarne brigade 37. udarne divizije NOVJ odbacile neprijatelja ka Priboju, nanevši mu gubitke od 75 mrtvih i ranjenih. Brigada je imala 3 poginula i 5 ranjenih boraca.

⚔️ 12. 1. 1945. Goneći zaštitnicu nemačkog 21. armijskog korpusa i četnike dolinom r. Lima jedinice 37. udarne divizije NOVJ oslobodile Priboj.

⚔️ 14. 1. 1945. U rejonu s. Priboj - s. Kozluk - s. Memići (kod Zvornika) dve brigade 45. divizije 2. armije NOVJ u dvodnevnoj borbi razbile jače četničke snage.

⚔️ 25. 3. 1945. U Novom Pazaru AVNO Sandžaka odlučilo da se srezovi pribojski, mileševski, zlatarski, sjenički, deževski i štavićki pripoje federalnoj Srbiji, a srezovi pljevaljski i bjelopoljski - federalnoj Crnoj Gori. Odlučeno je, takođe, da se raspusti AVNO Sandžaka a da dosadašnji većnici iz srezova koji će se priključiti Srbiji odmah obrazuju skupštinu i izaberu privremeni Izvršni odbor.