Saradnja četnika sa okupatorom

⚔️ 0. 8. 1941. U s.Pločniku (kod Prokuplja) potpisan sporazum između predstavnika nemačkog zapovjednika Srbije i četničkog vojvode Koste Pećanca o zajedničkoj borbi protiv NOP-a u Srbiji.

⚔️ 24. 8. 1941. Kod s. Kaldrme (blizu Knina) italijanske jedinice, izdajstvom četnika, napale i uništile Šibenski NOP odred.

⚔️ 31. 8. 1941. U Drvaru održano savetovanje vojnih delegata NO gerilskih odreda Drvarske brigade. Prisustvovali 30 delegata sreskih i bataljonskih štabova, podštabova i gerilskih odreda, Štab brigade i član CK KPJ Marko Orešković. Razmatrana je situacija nastala nastojanjem italijanskog okupatora da pocepa ustaničke snage i razobličena je saradnja četnika s njima. Doneta je rezolucija o ciljevima borbe, koja je deo NOB-a svih naroda Jugoslavije; postavljen je hitan zadatak: dovršenje organizacije vojske i pozadine; izražena je spremnost za borbu protiv svih okupatora (posebno italijanskog) i domaćih izdajnika. U tom smislu izdati su proglasi Srbima, muslimanima i Hrvatima, kao i italijanskim vojnicima. Izabran je Vojni sud Drvarske brigade.

⚔️ 4. 9. 1941. Generalni sekretar KPJ Josip Broz Tito obavestio Kominternu o sporazumu četnika i nemačkih okupacionih vlasti za borbu protiv partizana i o stvaranju kvislinških snaga Milana Nedića.

⚔️ 5. 9. 1941. U Beogradu, na sastanku između Milana Nedića i predstavnika Draže Mihailovića zaključen sporazum o zajedničkoj akciji radi uništenja partizana i -uspostavljanje reda i mira u zemlji-, o pomaganju stvaranja četničkih jedinica u Bosni i Crnoj Gori, o obostranoj izmeni predstavnika Nedićeve i Mihailovićeve komande, kao i o potrebi da se o tome sporazumu obavesti nemački zapovednik, kako ne bi dolazilo do sukoba između njih i četnika.

⚔️ 8. 9. 1941. U s. Belanovici (kod Aranđelovca) delovi 1. šumadijskog NOP odreda zarobili Nedićevog p. pukovnika Olujića, kod koga je pronađen tekst sporazuma između Draže Mihailovića i Nedića o zajedničkim akcijama protiv NOP odreda.

⚔️ 9. 9. 1941. Po prethodnom sporazumu između komandanta italijanske divizije -Sasari- i komandanta Kninskog bataljona Drvarske brigade, italijanski vojnici ušli u Bos. Grahovo. Time se raspao i Grahovski bataljon Drvarske brigade.

⚔️ 0. 10. 1941. Da bi razbili blokadu Požarevca, jedan bataljon nemačkog 741. pešadijskog puka, dva dobrovoljačka odreda, šest četničkih odreda i žandarmi sa teritorije požarevačkog okruga, uz podršku monitora i mađarske dunavske flotile, preduzeli napad na Požarevački NOP odred. Borbe vođene do 20. novembra. Odred je pretrpeo osetne gubitke, većinom zbog osipanja ljudstva, tako da je od 1200 boraca, koliko ih je do tada imao, ostalo oko 150-200.

⚔️ 5. 10. 1941. U rejon Lija glava (na južnim padinama Deli Jovana) oko 500 nemačkih vojnika i Krajinski i Timočki četnički odred okružili i skoro potpuno uništili ostatak Krajinskog NOP odreda.

⚔️ 12. 10. 1941. Na Babičkoj gori oko 300 nemačkih vojnika, četnika i nedićevaca napalo Babički NOP odred, koji se povukao ka Babičkom Selu.

⚔️ 13. 10. 1941. Prvi bataljon 737. nemačkog pešadijskog puka iz Kruševca napao delove Kraljevačkog NOP odreda na Papinskoj reci (kod Trstenika) u cilju da se probije i pruži pomoć opsednutom garnizonu u Kraljevu. Zbog izdaje četnika koji su udarali sa leđa na partizanske položaje poginula su 42 borca.

⚔️ 27. 10. 1941. Krajinsko-timočki četnički odred uz pomoć nemačkih vojnika posle oštre borbe protiv delova Požarevačkog NOP odreda, zauzeo Majdanpek.

⚔️ 11. 11. 1941. U Višegradu Gorski štab četničkih odreda istočne Bosne sklopio sa izaslanikom štaba italijanskih trupa Crne Gore sporazum o nenapadanju i saradnji u borbi protiv NOP-a i obezbeđenju okupatorskih komunikacija od strane četnika.

⚔️ 12. 11. 1941. Kod s. Lopatnice (između Kraljeva i Ušća) delovi Kopaoničkog NOP odreda razbili nemačku jedinicu koja je pokušala da se iz Kraljeva probije u Rašku, a kod Raške razbili ujedinjene nemačke i četničke snage koje su iz Kosovske Mitroviće pokušale da zauzmu Rašku.

⚔️ 12. 11. 1941. Povodom izdaje četnika Draže Mihailovića napredne žene Čačka izdale proglas pozivajući sve rodoljubive žene da se zbiju u jedinstveni front protiv okupatora.

⚔️ 12. 11. 1941. Na dan 11. i 12. novembra srpski oružani odredi i četnici u saradnji sa nemačkom vojskom izvršili su čišćenje terena u pravcu Jagodina-Bagrdan-Kragujevac. Kod sela Strižila sukobili su se sa komunistima te je u borbi ubijeno 28 komunista i njihovih jataka. Uhvaćena su dva živa komunista i 4 jataka. Među poginulima se nalazi i politički komesar bande. Selo Strižilo je po naređenju nemačke vojske spaljeno pošto je utvrđeno da se iz kuća pucalo na srpske i nemačke vojnike.

⚔️ 13. 11. 1941. U s. Divcima (kod Valjeva) komandant jugoslovenske vojske u otadžbini Draža Mihailović vodio razgovore sa nemačkim šefom upravnog štaba komandanta Srbije dr Georgom Kislom, i obećao mu da će četnici voditi borbu protiv partizana a neće pružati otpor nemačkim trupama.

⚔️ 13. 11. 1941. Nedićevci i četnici, podržani nemačkim tenkovima, artiljerijom i avijacijom, posle oštrih borbi na komunikaciji Lazarevac-Belanovica uspeli da odbace 1. šumadijski i Kosmajski NOP odred i 2. bataljon Posavskog NOP odreda i zauzmu Belanovicu.

⚔️ 23. 11. 1941. Kolubarska grupa nedićevsko-četničkih odreda i jedan nemački bataljon, podržani tenkovima i artiljerijom, zauzeli s. Rudnik i odbacili delove Pomoravskog i Kragujevačkog NOP odreda ka s. Krasojevcima i G. Milanovcu.

⚔️ 25. 11. 1941. Otpočeo napad nemačke 342. i delova nemačke 704. pešadijske divizije, četnika, nedićevaca i ljotićevaca preko Ljubovije i Kosjerića u pravcu Užica (sada: Titovo Užice). Istovremeno su delovi nemačke 113. pešadijske divizije iz Kraljeva odbacili Kraljevački NOP odred ka Čačku.

⚔️ 27. 11. 1941. Kod s. Bačevaca (blizu Valjeva) delovi nemačke 342. pešadijske divizije, uz podršku avijacije i tenkova, i četnici slomili otpor delova Valjevskog, 2. šumadijskog i Užičkog NOP odreda i odbacili ih ka Bukovima, Tisoviku i Leskovici.

⚔️ 28. 11. 1941. Nedićevei i četnici, uz podršku nemačkog vazduhoplovstva, posle oštrih borbi protiv delova 1. šumadijskog, Kosmajskog i Posavskog NOP odreda zauzeli Rudnik.

⚔️ 30. 11. 1941. U Goraždu potpisan sporazum između komande četničkih snaga u Bosni i Hercegovini i predstavnika Štaba italijanskog 6. armijskog korpusa o zajedničkoj borbi protiv NOP odreda Jugoslavije.

⚔️ 30. 11. 1941. Na Ravnoj gori održano savetovanje četničkih komandanata na kome je komandant jugoslovenske vojske u otadžbini Draža Mihailović govorio o vođenju borbe protiv partizana i o legalizaciji četničkih odreda kod okupatora.

⚔️ 0. 12. 1941. Na prelazu preko Drine kod St. Broda (nizvodno od Višegrada) četnici na prevaru razoružali jednu kombinovanu partizansku četu (formiranu na Zlatiboru) i nekoliko boraca predali nemačkim vojnicima, koji su ih u Užicu streljali.

⚔️ 3. 12. 1941. Delovi nemačke 717. pešadijske divizije i dobrovoljačkih i četničkih odreda Niške grupe otpočeli napad iz Leskovca ka Lebanu, protiv Jablaničkog i Kukavičkog NOP odreda. U borbi, vođenoj do noći, neprijatelj je prisiljen da se, u neredu, povuče za Leskovac, pretrpevši gubitke od 30 mrtvih i 17 zarobljenih. Naši gubici: 6 mrtvih. Zaplenjeno: 2 mitraljeza, desetina hiljada metaka i drugo oružje i oprema.

⚔️ 5. 12. 1941. Devet četničkih odreda (Zlatarski, Rogatički, Višegradski, Čajnički, Kalinovički, 1. hercegovački (Fočanski), 1, 2. i 3. udarni), po sporazumu sa italijanskim okupacionim vlastima, koje su ih i naoružale sa oko 3.000 pušaka, preuzeli srezove Foču i Čajniče, a zatim izvršili masovan pokolj muslimanskog stanovništva (zaklali preko 500 ljudi, žena i dece), spalili nekoliko stotina kuća i opljačkali većinu naselja.

⚔️ 7. 12. 1941. U Dubrovniku predstavnici četničke Komande operativnih jedinica za istočnu Bosnu i Hercegovinu i Štaba italijanskog 6. armijskog korpusa potpisali preliminarni sporazum o saradnji u borbi protiv NOP-a.

⚔️ 13. 12. 1941. Kod s. Krente (blizu Knjaževca) oko 80 nemačkih vojnika i 300 četnika Koste Pećanca napali Knjaževačko-boljevački NOP odred, U borbi poginulo 10 partizana među kojima i Milenko Hadžić, naredni heroj, a ostatak se po grupama probio.

⚔️ 17. 12. 1941. Oko 700 nemačkih vojnika i 3000-4000 četnika Koste Pećanca i žandarma preduzeli koncentričan napad ka Lebanu, odbacili Jablanički NOP odred i ušli u Lebane.

⚔️ 27. 12. 1941. Jedinice Nikšićkog NOP odreda, posle skoro mesec dana teških borbi na sektoru Grahovo-Crkvice, ušle u Grahovo i pohvatale i razoružale mesne četnike. Italijanski garnizon (jedinica iz divizije -Mesina-), uz prihvat snaga iz Boke Kotorske, pod borbom je odstupio u pravcu Risna i Crkvica.

⚔️ 28. 12. 1941. U Vlasenici četnička -Privremena uprava istočne Bosne- održala konferenciju četničkih delegata iz istočne Bosne: pripremljena kapitulacija četnika u istočnoj Bosni i prihvaćeni uslovi Nedića i nemačkog okupatora.

⚔️ 0. 1. 1942. CK KPJ, VŠ NOP i DV Jugoslavije i PK KPJ i GŠ NOP i DV za BiH izdali proglas narodima Bosne i Hercegovine: iznose nedela nemačkih i italijanskih okupatora i njihovih slugu - ustaša, nedićevaca, Ijotićevaca i četnika; pozivaju Srbe, Hrvate i muslimane da se zajednički bore protiv okupatora, ustaša i četnika; posebno pozivaju domobranske vojnike, podoficire i oficire da okrenu oružje protiv ustaša i okupatorskih vojnika i da pređu na stranu partizana.

⚔️ 0. 1. 1942. Formiran Prenćanski partizanski bataljon. On je orijentisan na pravac Pljevlja-Žabljak radi odbrane slobodne teritorije od eventualnih napada italijanskih i četničkih snaga iz Pljevalja.

⚔️ 0. 1. 1942. U s. Sušici (kod Valjeva), u borbi protiv nemačkih vojnika, nedićevaca i četnika, poginuo politkomesar partizanskog bataljona Tamnavskog NOP odreda Rajko Mihajlović, narodni heroj.

⚔️ 11. 1. 1942. U Dubrovniku potpisan preliminarni sporazum između predstavnika četničke Komande operativnih jedinica istočne Bosne i Hercegovine i Štaba italijanskog 6, armijskog korpusa, u kome se, pored oslalog, kaže da četnici neće nikada upotrebiti oružje protiv Italijana.

⚔️ 15. 1. 1942. U Višegradu održan sastanak između predstavnika četničke Komande istočne Bosne i Hercegovine, i predstavnika nemačkih i italijanskih komandi iz Višegrada, na kome je postignut sporazum da četnici napuste položaje i omoguće slobodan prolaz okupatorskih jedinica, napadaju partizane i daju informacije o njihovom kretanju.

⚔️ 15. 1. 1942. Četnička komanda istočne Bosne i Hercegovine - dogovorivši se istog dana sa predstavnicima italijanske i nemačke komande u Višegradu - naredila svim četničkim jedinicama u istočnoj Bosni da nemačkim jedinicama omoguće slobodan prolaz na svim pravcima i da im daju sva obaveštenja o partizanskim jedinicama.

⚔️ 15. 1. 1942. Manje italijanske snage iz Berana (sada: Ivangrad), četnici i muslimanska milicija napali partizansku četu u s. Polici. U višečasovnoj borbi neprijatelj je uspeo da potisne partizane i uđe u selo, gde je opljačkao imovinu pripadnika NOP-a i maltretirao meštane.

⚔️ 15. 1. 1942. U istočnoj Bosni otpočela tzv. II neprijateljska ofanziva. U dve etape (Romanijsko-birčanska i druga ozrenska operacija) do 7. februara 1942. jake nemačke, ustaške i domobranske snage (preko 35.000 vojnika) podržane avijacijom, uz pomoć četnika, ovladale su komunikacijama u centralnom delu istočne Bosne (od r. Drine do r. Bosne). Zahvaćene jedinice (1. proleterska NOU brigada, Romanijski, Birčanski, -Zvijezda- i Ozrenski NOP odred, ne upuštajući se u frontalne borbe, sačuvale su živu silu i u dvadesetpetodnevnim borbama nanele neprijatelju znatne gubitke i po prolasku neprijateljskih glavnih kolona ponovo ovladale izgubljenim delovima slobodne teritorije.

⚔️ 17. 1. 1942. Ojačam 697. puk nemačke 342. pešadijske divizije ušao u Vlasenicu, koju su četnici, po prethodnom dogovoru, napustili.

⚔️ 24. 1. 1942. Kod s. Medenog Polja (blizu Bos. Petrovca) dva voda 3. bataljona 1. krajiškog NOP odreda razbili jednu ojačanu četu italijanske divizije -Sasari- i manji broj četnika (oko 300 vojnika) te ubili i ranili oko 80 vojnika i oficira, zarobili 2 oficira i zaplenili 80 pušaka, 2 p. mitraljeza, 1 mitraljez i 2 topa 65 mm.

⚔️ 27. 1. 1942. Italijanske snage iz Ključa, uz pomoć i zaštitu četničkog bataljona -Petar Kočić-, doturile opkoljenom garnizonu u Mrkonjić-Gradu borbene potrebe i ojačale ga novim snagama.

⚔️ 29. 1. 1942. Partizani 1. ličkog NOP odreda -Velebit- napali italijansku posadu u s. Raduču (kod Gospića). Napad nije uspeo, pošto su četnici pravovremeno obavestili italijansku posadu.

⚔️ 30. 1. 1942. U Beogradu otpočeli trodnevni razgovori između predstavnika nemačkih okupacionih vojnih i civilnih vlasti, predsednika kvislinške vlade Srbije Nedića i četnika iz istočne Bosne o zajedničkoj borbi protiv NOP i DV Jugoslavije. Tada je rešeno (a docnije opozvano) da se 17 srezova istočne Bosne izuzme iz NDH i pripoji okupiranoj Srbiji.

⚔️ 1. 2. 1942. Jedinice bataljona -13. juli- Lovćenskog NOP odreda zaustavile autobus koji saobraća između Cetinja i Budve i zarobile jednog višeg italijanskog oficira, dva podoficira, tri vojnika i jednog četnika.

⚔️ 2. 2. 1942. U Beogradu vođeni dvodnevni razgovori između predstavnika NDH, vođe četnika u istočnoj Bosni Jezdimira Dangića, opunomoćenog generala u NDH Edmunda Glajze Horstenaua, nemačkog poslanika u NDH Zigfrida Kašea i opunomoćenog komandu i ućeg generala u Srbiji Paula Badera. Predstavnici NDH su se suprotstavili zahtevima Dangića i generala Badera ca 17 srezova istočne Bosne pređu u nadležnost četnika i da se priključe Nedićevoj Srbiji. Odlučeno je da to područje i dalje ostane u sastavu NDH.

⚔️ 5. 2. 1942. Otpočeo napad četničko-nedićevskih, italijanskih i muslimanskih fašističkih jedinica na oslobođenu teritoriju između Lima i Uvca, koju su branili Čačanski, Užički i 2. šumadijski NOP odred, 1. i 2. Zlatarski i Mileševski partizanski bataljon.

⚔️ 7. 2. 1942. Završena okupatorsko-kvisiinška cianzivna dejstva u istočnoj Bosni (tzv. druga neprijateljska ofanziva). Nemačke, ustaško-domobranske i četničke snage su ovladale slobodnom teritorijom u istočnoj Bosni i time osujetile plan VŠ NOP i DV Jugoslavije da prodre u industrijske i rudarske centre toga područja. Za vreme tih đejstava četnici su otvoreno sarađivali sa okupatorom i ustaško-domobranskim snagama, a svojom propagandom uticali na osipanje nekih partizanskih jedinica.

⚔️ 9. 2. 1942. Pod rukovodstvom delegata VŠ NOP i DV Jugoslavije i člana Politbiroa CK KPJ Ivana Milutinovića održan sastanak komandanata i političkih komesara jedinica Nikšićkog NOP odreda. Na sastanku je rešeno: i dalje čvrsto držati blokadu italijanskog garnizona u Nikšiću i, u cilju utvrđivanja borbenog stanja i jačine neprijatelja, stalno izvoditi prepade na isturene položaje oko grada; formirati bombaška odeljenja, koja bi imala zadatak da se neprimetno privlače neprijatelju i uništavaju ga; deo Nikšićkog NOP odreda i deo partizanskih snaga koje odredi Operativni štab za Hercegovinu prebaciti na sektor Gacko-Borač sa zadatkom da pristupe čišćenju Borča od ustaša i četničkih grupa.

⚔️ 14. 2. 1942. Posle više bezuspešnih pokušaja da iz Danilovgrada prodru u Nikšić i deblokiraju 207. puk italijanske divizije -Taro-, jake italijanske snage (47. ojačani pešadijski puk divizije -Alpi Graje-, 2. i 4. grupa alpinaca -Vale- i dva diviziona artiljerije), uz pomoć četničkih jedinica preduzele napad glavnim pravcem Danilovgrad-Nikšić. Nakon petodnevnih borbi one su savladale odbranu (jedinice NOP odreda -Bijeli Pavle- i delovi Nikšićkog NOP odreda) i 19. februara prodrle u Nikšić. Neprijatelj je imao oko 30 mrtvih i znatan broj ranjenih, dok su gubici partizanskih jedinica bili mali.

⚔️ 16. 2. 1942. Kod sela Breježđa, Krčmara, Bačevaca i Leskovice (blizu Valjeva), završene petodnevne borbe delova, nemačke 714. divizije, dobrovoljaca i četnika Koste Pećanca protiv Valjevskog i Suvoborskog NOP odreda u kojima su partizani imali 72 mrtva i veći broj ranjenih boraca.

⚔️ 18. 2. 1942. U s. Kulini (kod Zvornika) održan sastanak između načelnika štaba nemačkog opunomoćenog generala za Srbiju i predstavnika vlade Nedića i četnika Dangića o zajedničkom napadu na partizane u istočnoj Bosni.

⚔️ 24. 2. 1942. Kod s. Cučuga i s. Gvozdenovića (kod Uba), posle teških borbi protiv nemačkih vojnika, nedićevaca i četnika, razbijen Posavski NOP odred.

⚔️ 24. 2. 1942. Posle teških borbi kod sela Beljine, Dučine i Stojnika (blizu. pl. Kosmaj) četnici, nedićevci i nemački vojnici razbili Kosmajski NOP odred i Šumadijsku partizansku četu.

⚔️ 25. 2. 1942. Otpočeo četvorodnevni napad 3. krajiškog NOP odreda i četničkog bataljona -Kočić- na Mrkonjić-Grad, u kome su se nalazili jedan bataljon italijanske divizije -Sasari- i dve čete domobrana. Delovi 3. krajiškog NOP odreda su bili prodrli u centar grada, ali su četnici omogućili italijanskom bataljonu da se izvuče na njihove položaje i da bočnim protivnapadom slomi partizanski napad.

⚔️ 26. 2. 1942. Delovi Hercegovačkog i Nikšićkog NOP odreda razbili Ljubomirski i Bilećki bataljon 1. hercegovačkog četničkog puka. U višednevnim borbama je ubijen 31 četnik, većina četnika se predala, a ostaci su se povukli u italijansko-domobranski garnizon u Bileći.

⚔️ 27. 2. 1942. Kod s. Bratača (blizu Nevesinja) delovi 1. hercegovačkog udarnog bataljona i bataljona -Nevesinjska puška- odbili napad oko 300 vojnika 3. puka italijanske divizije -Taurinenze- i 200 četnika četničkog Nevesinjskog odreda i naneli im gubitke od 40 mrtvih.

⚔️ 7. 3. 1942. Kod s. Građenika (blizu Slavkovice) Suvoborski NOP odred vodio borbu protiv nemačkih jedinica, SDS i četnika.

⚔️ 8. 3. 1942. Kod s. Limljana delovi bataljona -Jovan Tomašević- Lovćenskog NOP odreda napali na oko bataljon italijanskih vojnika i četnika, koji su se tek posle petočasovne borbe probili iz Bara u s. Limljane. Istog dana oko 60 italijanskih vojnika iz Virpazara pokušalo je da se probije u s. Limljane, kao pomoć koloni iz Bara, ali su u borbi kod s. Boljevića odbačeni u Virpazar. U tim borbama neprijatelj je imao 12 mrtvih i više ranjenih, dok su partizani imali 2 ranjena borca. Sutradan se neprijatelj, uz podršku artiljerije i minobacačke vatre, probio u Virpazar.

⚔️ 11. 3. 1942. Član CK KPJ Moša Pijade uputio vrhovnom komandantu NOP i DV Jugoslavije Josipu Brozu Titu pismo o zabrinjavajućoj situaciji u Crnoj Gori stvorenoj ofanzivom četnika i italijanskih vojnika i o uzaludnom čekanju pomoći iz Sovjetskog Saveza.

⚔️ 16. 3. 1942. Italijanske snage i četnici iz Virpazara, pod zaštitom artiljerijske vatre, napale jedinice Lovćenskog NOP odreda u G. Crmnici, jednom kolonom prema s. Sotonićima, a drugom u pravcu s. Dupila. U oštrim borbama u rejonu s. Sotonića i rejonu Sokola, na pravcu s. Dupila, bataljoni -Jovan Tomašević- i -Stevan Štiljanović- Lovćenskog NOP odreda odbacili su neprijatelja, nanevši mu znatne gubitke (a sami su imali 5 mrtvih i ranjenih boraca) i zaplenivši 1 p. mitraljez, veći broj pušaka, 2 revolvera, 100 komada bombi i veću količinu municije i druge opreme.

⚔️ 18. 3. 1942. Na prostoriji s. Rogljević - s. Beloševac - s. Paune - s. Klinci (kod Valjeva), posle teških osmodnevnih borbi protiv nadmoćnih nemačkih i četničkih snaga, Suvoborski NOP odred okružen i skoro potpuno uništen.

⚔️ 19. 3. 1942. Kod s. Tulara (blizu Lebana) jedna četa Kukavičkog NOP odreda naišla na zasedu četnika Koste Pećanca i skoro potpuno izginula: od 63 borca spasio se samo 16. Četnici su ranjene i zarobljene partizane pobili, a neke predali Nemcima.

⚔️ 26. 3. 1942. Otpočeo prodor italijansko-četničkih snaga od Cetinja preko pl. Simunje i Crnog vrha ka s. Ćevu. U oštrim borbama na pl. Simunji jedinice Lovćenskog NOP odreda su zadržale i odbile neprijatelja, nanevši mu gubitke od oko 15 mrtvih i ranjenih (a same su imale 3 ranjena borca).

⚔️ 27. 3. 1942. Kod s. Vlahinje (blizu Bileće) dva bataljona Južnohercegovačkog i jedan bataljon Nikšićkog NOP odreda sprečili ispad iz Bileće 56. puka italijanske divizije -Marke-, ojačanog sa 4 tenka i četnicima. Posle desetočasovne borbe neprijatelj je prisiljen na povlačenje uz gubitke od 69 mrtvih i ranjenih italijanskih vojnika i 5 četnika. VŠ NOP i DV Jugoslavije pohvalio je 5 boraca, zbog. junačkog držanja u toj borbi.

⚔️ 27. 3. 1942. Prvi udarni bataljon Nikšićkog NOP odreda napao četničko uporište u s. Ozrinićima kod Nikšića. Iako potpomognuti italijanskom artiljerijom i tenkovima, četnici su imali 27 poginulih i znatan broj ranjenih. Bataljon je imao 27 lakše ranjenih i 2 poginula borca.

⚔️ 28. 3. 1942. U Ljubljani održana konferencija vojnih predstavnika Nemačke, Italije i NDH na kojoj je utvrđen detaljan plan za okupatorsko-kvislinške operacije u proleće (tzv. treću neprijateljsku ofanzivu) protiv NOP i DV Jugoslavije. Tu je, verovatno, dogovoreno da, uporedo sa operacijama u istočnoj Bosni, četničke i italijanske snage preduzmu ofanzivu protiv partizanskih jedinica u Crnoj Gori, Sandžaku i Hercegovini.

⚔️ 31. 3. 1942. Udružene nemačko-italijanske, ustaške i četničke snage otpočele operacije protiv NOP i DV Jugoslavije u istočnoj Bosni, Crnoj Gori, Sandžaku i Hercegovini (tzv. treću ofanzivu). U borbama koje su trajale preko dva meseca (vlaseničko-srebrenička - -Trio II-, rogatičko-fočanska - -Trio I-, operacija -Stolac- i druge) neprijatelj je ovladao slobodnom teritorijom u istočnoj Hercegovini, Crnoj Gori, Sandžaku i većem delu istočne Bosne. Nanoseći neprijatelju znatne gubitke snage oko VŠ NOP i DV Jugoslavije, zbog nadmoćnosti neprijatelja i četničkih pučeva, postepeno su se povlačile prema rejonu pl. Zelengore, gde je VŠ formirao tri nove proleterske NOU brigade.

⚔️ 0. 4. 1942. VŠ NOP i DV Jugoslavije naredio da se Centralna bolnica iz Foče evakuiše na plato Pivske planine, usled pritiska italijanskih i četničkih snaga na oslobođenju teritoriju. Evakuacija je završena 9. maja 1942.

⚔️ 0. 4. 1942. Delovi nemačke 714. pešadijske divizije, domobranske Banjalučke brigade i četnici odbacili delove 4. krajiškog NOP odreda i Proleterski bataljon Operativnog štaba NOP i DV za Bos. krajinu sa Crnog vrha i iz Banje Luke prodrli u Kotor-Varoš.

⚔️ 5. 4. 1942. Prvi udarni hercegovački bataljon i delovi Nikšićkog, Durmitorskog i Severnohercegovačkog NOP odreda (svega 6 bataljona), posle trodnevnih borbi, razbili u gornjem Gatačkom polju četnički Gatački odred i oslobodili desetak sela. Ostatak od oko 400 četnika povukao se u italijansko-domobranske garnizone Avtovac i Gacko.

⚔️ 7. 4. 1942. Otpočele trodnevne borbe u kojima su delovi italijanske divizije -Sasari- i četničke Dinarske divizije, uz podršku tenkova, artiljerije i avijacije, prodrli iz Bos. Grahova i Bos. Petrovca u Drvar, odbacili delove 5. krajiškog NOP odreda, zapalili desetak sela i uspostavili saobraćaj sa dotada blokiranim garnizonom u Drvaru.

⚔️ 12. 4. 1942. Delovi 47. italijanskog pešadijskog puka iz Nikšića i četnici od Podgorice i Danilovgrada izvršili upad u Nikšićku župu. Jedinice Nikšićkog NOP odreda, odreda -Bijeli Pavle- i Zetskog NOP odreda su im pružile snažan otpor, ali su se morale povući. Tom prilikom su italijanski vojnici i četnici popalili sela Bršno i Laz, a u Nikšićkoj župi opljačkali sve što se moglo nositi i vršili teror nad stanovništvom.

⚔️ 15. 4. 1942. Delovi italijanske divizije -Taurinenze- i oko 300 četnika Nevesinjskog četničkog odreda počeli akciju čišćenja u gornjem Nevesinjskom polju. U trodnevnim borbama oni su uništili desetak sela, internirali deo stanovništva i ubili oko 70 lica. Braneći sela, seoske straže su ubile 11 i ranile 43 italijanska vojnika. Četnički gubici nisu poznati.

⚔️ 15. 4. 1942. Jače italijanske snage iz Pljevalja, zajedno sa četnicima, izvršili napad pravcem s. Gotovuša - s. Boljanići, protiv 2. zlatarskog i 2, pljevaljskog partizanskog bataljona. Neprijatelj je u početku imao uspeha, ali su pred noć partizanske jedinice izvršile protivnapad i odbacile neprijatelja prema Pljevljima. Partizani nisu imali gubitaka.

⚔️ 15. 4. 1942. Jedinice Nikšićkog NOP odreda, sa delovima NOP odreda -Bijeli Pavle- i Zetskog NOP odreda, izvršile protivnapad na italijansko-četničke snage u Nikšićkoj župi. U žestokoj borbi italijanski vojnici i četnici su razbijeni, a partizanske jedinice su ponovo povratile položaje koje su držale pre neprijateljskog upada u Zupu. Četnici su imali velike gubitke. Zaplenjeno: 4 mitraljeza, 12 p. mitraljeza, oko 70 pušaka i 2 minobacača. U borbama od 12. do 15. aprila partizani su imali 12 mrtvih i 35 ranjenih boraca.

⚔️ 22. 4. 1942. Nemačke, italijanske i ustaško-domobranske snage počele rogatičko-fočansku operaciju (-Trio I-) koja je trajala do 12. maja. U borbi protiv snaga operativnih štabova NOP i DV za istočnu Bosnu i Sandžak i 1. i 2. proleterske NOU brigade neprijatelj je zauzeo Čajniče, Goražde, Foču, Trnovo, Kalinovik i Ulog i deblokirao Praču i Rogaticu. Za vreme operacije, pod dejstvom četničke propagande, raspali su se dobrovoljački bataljon i nekoliko partizanskih bataljona iz Romanijskog i Kalinovičkog NOP odreda. Vrhovni štab NOP i DV Jugoslavije je izvukao proleterske NOU brigade ispod udara i uputio ih da pojačaju dejstva partizanskih jedinica u Crnoj Gori i Hercegovini.

⚔️ 23. 4. 1942. Delovi italijanske divizije -Pustcrija- i četnici iznenadili delove GŠ NOP i DV za Sandžak i zauzeli Čajniče.

⚔️ 24. 4. 1942. Italijansko-četničke snage iz Nikšića, uz podršku 12 tenkova, pokušale da prodru ka Trebinju. Delovi Nikšićkog NOP odreda su dočekali neprijatelja kod s. Štedima i s. Riđana (blizu Nikšića) i u jednodnevnoj borbi ga odbacili. Neprijatelj je imao veći broj mrtvih i ranjenih. Partizani su imali 4 ranjena borca.

⚔️ 25. 4. 1942. Obostranim dejstvom, delovi domobranskog 9. pešadijskog puka iz Jajca odbacili delove 3. krajiškog NOP odreda i deblokirali jedan bataljon italijanske divizije -Bergamo- u Mrkonjić-Gradu. Zatim je italijanska posada Mrkonjić-Grada zamenjena domobransko-četničkom.

⚔️ 30. 4. 1942. GŠ NOP odreda za Crnu Goru i Boku uputio proglas stanovništvu neoslobođenih krajeva Crne Gore i Boke: iznosi izdajnički rad četnika, separatista i drugih petokolonaša koji za račun italijanskog okupatora raspiruju bratoubilačku borbu, apeluje na sve zavedene ili nasilno mobilisane da se ne odazivaju pozivu okupatora i domaćih izdajnika, nego da stupaju u partizanske jedinice; posebno se obraća narodnoj omladini, pozivajući je da se u redovima partizanskih odreda bori za slobodu i nov život.

⚔️ 4. 5. 1942. Delovi italijanske divizije -Sasari- i trupe Zadra (oko dva puka sa ojačanjima i nešto četnika) prodrli iz Drvara i Ključa ka Bos. Petrovcu. Delovi 3. i 1. krajiškog NOP odreda naneli su im gubitke od nekoliko stotina izbačenih iz stroja ali su se italijanske jedinice sutradan probile i deblokirale okruženi Bos. Petrovac.

⚔️ 4. 5. 1942. Oko 1000 italijanskih vojnika, u sadejstvu s četnicima, preduzelo jake napade na položaje Lovćenskog NOP odreda i 2. nikšićkog udarnog bataljona Nikšićkog NOP odreda na s. Meoce - s. Ubli (kod Ceva). Posle oštre borbe neprijatelj je prinudio partizanske snage da se povuku na liniju Ligunar - G. Brestice - Rokoči (kod Grahova). Gubici neprijatelja nisu poznati, dok su partizani imali 7 mrtvih i 17 ranjenih boraca. Borbe su nastavljene 6. maja.

⚔️ 4. 5. 1942. Jake četničke snage, dobro naoružane italijanskim lakim i teškim oružjem, otpočele koncentrične napade od Kolašina, dolinom Tare i preko Sinjajevine, i od Berana. preko pl. Bjelasice i Bijelog Polja, u pravcu Mojkovca i s. Šahovića, na jedinice Bjelopoljskog, Durmitorskog, Komskog NOP odreda, delove Zetskog NOP odreda i 1. bataljona 1. proleterske NOU brigade. Četnici su u toku dvodnevnih borbi, i pored jakog otpora partizanskih jedinica, uspeli da zauzmu Mojkovac i da izbiju na padine Sinjajevine. U tim borbama oni su, prema nepotpunim podacima, imali 66 mrtvih, više ranjenih i 14 zarobljenih, a partizani 11 poignulih i ranjenih boraca.

⚔️ 4. 5. 1942. Drugi udarni bataljon Zetskog NOP odreda i drugi put izvršio prodor iz rejona Nikšićke župe u Bjelopavliće, do linije Ostrog - s. Dolovi Kovačevića, a manjim delovima izbio i do Taraša. U jakim borbama italijanski vojnici i četnici su pretrpeli gubitke od blizu 60 mrtvih, priličan broj ranjenih i 48 zarobljenih; zaplenjeno je oko 60 pušaka, 1 p. mitraljez, 20 ručnih bombi i druga oprema. Partizani su imali 3 poginula i 11 ranjenih boraca.

⚔️ 5. 5. 1942. Italijansko-četničke snage iz Nikšića izvršile napad na položaje 1. udarnog bataljona Nikšićkog NOP odreda na brdu Uzdomiru kod Nikšića. Posle tročasovne oštre borbe neprijateljske nadmoćne snage, podržavane artiljerijskom vatrom, uspele su da potisnu partizane i, uz veće gubitke, zauzmu Uzdomir. Iz 1. udarnog bataljona je poginulo 6 i ranjeno 18 boraca.

⚔️ 6. 5. 1942. U Londonu predstavnik izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije tražio od predstavnika vlade V. Britanije da odobri saradnju četnika Draže Mihailovića sa italijanskim okupacionim vlastima u Dalmaciji, Hercegovini i Crnoj Gori. Vlada V. Britanije to nije odobrila.

⚔️ 6. 5. 1942. Četnički elementi, sklopivši sporazum s nemačkim komandantom u Zenici, izvršili puč u Zeničkom NOP odredu, pobili političke komesare i najodanije borce, pa taj odred proglasili četničkim i stavili ga pod nemačko-ustašku komandu.

⚔️ 7. 5. 1942. Gatački bataljon Severnohercegovačkog NOP odreda i delovi 4. udarnog bataljona Operativnog štaba NOP odreda za Hercegovinu i južnu Dalmaciju, u trinaestočasovnoj borbi, odbili napad ojačanog 52. puka italijanske divizije -Kačatori dele Alpi- i četničkog Gatačkog odreda iz Avtovca prema s. Lipniku i Samoboru. Neprijatelj je imao 23 mrtva, 42 ranjena i 4 zarobljena vojnika.

⚔️ 7. 5. 1942. Delovi italijanske divizije -Taurinenze-, uz pomoć četnika koji su izvršili puč u Trebevićkom i Igmanskom bataljonu Kalinovičkog NOP odreda, zauzeli Trnovo, ali su na Kogoju (prevoju južno od Trnova) zaustavljeni od pet bataljona Kalinovičkog NOP i Fočanskog NO dobrovoljačkog odreda. Italijanske jedinice su imale gubitke od preko 100 vojnika izbačenih iz stroja.

⚔️ 9. 5. 1942. Jedinice 4. udarnog bataljona Nikšićkog NOP odreda i 2. udarnog bataljona Zetskog NOP odreda, pod pritiskom nadmoćnijih snaga italijanske divizije -Alpi Graje- i četnika, povukle su se s položaja Žirovnica - Kablena glava - s. Kunak - Ostroška greda - Međeđe prema Ponikvici i Nikšićkoj župi. Neprijateljski gubici nisu poznati, a 4. bataljon je imao 4 mrtva i 3 ranjena borca.

⚔️ 13. 5. 1942. U Bišini (na putu Nevesinje-Mostar) delovi 2. i 3. udarnog bataljona i bataljona -Bišina- Operativnog štaba NOP odreda za Hercegovinu i južnu Dalmaciju dočekali italijansko-četničku motorizovanu kolonu (76 vozila) u kojoj su se nalazili Štab divizije -Murđe- i delegat četničke Vrhovne komande kod italijanskog 6. armijskog korpusa. U borbi je poginulo 7 italijanskih oficira i dvadesetak vojnika, a uništen je veći broj vozila.

⚔️ 13. 5. 1942. Kod Bendera (blizu Knina) jedinice Kombinovanog NOP odreda GŠ NOP odreda za Hrvatsku napale posadu vijadukta, ali su odbijene od strane italijanske posade i četnika. Neprijatelj je imao oko 35 mrtvih i više ranjenih vojnika a partizani 2 mrtva i 10 ranjenih boraca. Zaplenjena su 2 p. mitraljeza i 30 pušaka.

⚔️ 14. 5. 1942. Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito izdao direktivu načelniku VŠ: da se NOP odredi u istočnoj Bosni reorganizuju i učvršćuju i da se 1. proleterska NOU brigada postepeno prebaci u Sandžak radi razbijanja četnika i italijanskih uporišta na tom području.

⚔️ 18. 5. 1942. Romanijski NOP odred (od 400 boraca, sa oko 100 izbeglica) otpočeo proboj sa pl. Zelengore na pl. Romaniju. U borbama protiv italijanskih vojnika i četnika, pri prelazu preko komunikacija Foča-Kalinovik i Kalinovik-Trnovo, on je pretrpeo osetne gubitke a zatim se, do 25. maja, prebacio preko pl. Jahorine i pruge Sarajevo-Višegrad na pl. Romaniju gde se zbog gubitaka uskoro osuo.

⚔️ 18. 5. 1942. Blizu Knina, prilikom sukoba Kombinovanog NOP odreda sa italijanskim vojnicima, ustašama i četnicima, 1. proleterski NOU bataljon Hrvatske uništio artiljerijsku bateriju od 4 topa. Italijanski vojnici su imali 2 oficira i 29 vojnika mrtvih, 3 oficira i 39 vojnika ranjenih i 3 nestala.

⚔️ 21. 5. 1942. Italijanska divizija -Kačatori dele Alpi-, jači delovi divizija -Marke- i -Murđe- i ojačani četnički Nevesinjski i Gatački odred otpočeli koncentričan napad iz Nevesinja, s. Plužina, Gacka, s. Hutova, Čapljine i Mostara (operacija -Stolac-). U osmodnevnim borbama oni su razbili jače delove Južnohercegovačkog i Severnohercegovačkog NOP odreda i 28. maja se spojili u rejonu do tada odsečenog garnizona Stolac. Italijanske jedinice i četnici su u 25 sela spalili oko 1.000 kuća.

⚔️ 21. 5. 1942. Kod s. Dolca (blizu Knina) italijanski vojnici, četnici i ustaše napali bataljon -Bude Borjan- i delove bataljona -Marko Orešković- Kombinovanog NOP odreda G5 NOP odreda za Hrvatsku. U borbi koja je trajala nekoliko časova, italijanske jedinice su imale oko 80 mrtvih i ranjenih a 3 oficira i 52 vojnika su zarobljena. Bataljon -Bude Borjun- je imao 3 mrtva i 2 ranjena. Zaplenio je 3 minobacača sa 80 mina, 4 mitraljeza, 6 p. mitraljeza i 40 pušaka.

⚔️ 25. 5. 1942. U Žabljaku, na sastanku kome su prisustvovali načelnici VŠ i GŠ NOP odreda za Crnu Goru i Boku i članovi Štaba Durmitorskog NOP odreda, obrazovan Štab durmitorskih trupa, kome su stavljeni pod komandu delovi Durmitorskog, Komskog, Nikšićkog i Zetskog NOP odreda, 1. bataljon 1. proleterske NOU brigade i 3. bataljon 2. proleterske NOU brigade. Štab je bio pod neposrednom komandom VŠ NOP i DV Jugoslavije. Osnovni zadatak durmitorskih trupa bio je: da sprečavaju prodiranje italijansko-četničkih snaga ka Pivi.

Hronološki zapisi se učitavaju...