Bugojno u drugom svetskom ratu

⚔️ 21. 11. 1941. Dva bataljona 3. krajiškog NOP odreda upali u D. Vakuf (na levoj obali Vrbasa), razbili po jednu četu 26. pešadijskog puka italijanske divizije -Bergamo- i domobranskog 9. pešadijskog puka i spalili dve pilane, jednu železničku kompoziciju i tri motorna vozila. Zbog intervencije iz Bugojna mesto nije zauzeto.

⚔️ 13. 7. 1942. U s. Kalinu (kod Bugojna) od artiljerijske granate poginuo zamenik političkog komesara 1. bataljona 2. proleterske NOU brigade Milisav Matović, narodni heroj.

⚔️ 16. 7. 1942. Ojačana 4. proleterska NOU brigada napala dobro branjeni garnizon Bugojno (oko 900 vojnika - uglavnom ustaša). Uprkos velikom zalaganju napad je, uz osetne gubitke, odbijen. U borbi je ranjeno 23 i poginulo 22 borca među kojima i Milorad Jovančević, narodni heroj iz 4. batalojona 4. proleterske NOU brigade.

⚔️ 16. 7. 1942. Delovi ustaške Crne legije, koji su se probijali iz D. Vakufa u blokirani garnizon Bugojno, odbacili 3. bataljon 2. proleterske NOU brigade iz s. Urije, gde su zatim, pobili 65 ljudi, žena i dece. U borbi je poginula i politički komesar čete Rada Miljković, narodni heroj. Protivnapadom pristiglih pojačanja neprijatelj je istog dana odbačen u D. Vakuf, dok mu se glavnina probila u Bugojno.

⚔️ 20. 7. 1942. Druga i 4. proleterska NOU brigada i tri bataljona 1. proleterske NOU brigade izvršili novi napad na ponovno ojačani garnizon u Bugojnu. Slabo organizovan i nejednovremeno i nepovezano otpočet, napad se, i pored obostrano vrlo visokih gubitaka, završio neuspehom.

⚔️ 11. 8. 1942. U s. Glavicama (kod Bugojna) delovi ustaške Crne legije poklali 76 žena, dece i staraca.

⚔️ 14. 9. 1942. Po naređenju Vrhovni štab NOP i DV Jugoslavije, u cilju razvijanja dejstava prema Bugojnu, Travniku i Fojnici, formiran Operativni štab Udarne grupe brigada (5. crnogorska i 10. hercegovačka NOU brigada i mesne jedinice 3. krajiškog NOP odreda).

⚔️ 22. 9. 1942. Delovi ustaško-domobranskog garnizona iz Bugojna iznenadili manje delove 5. crnogorske NOU brigade i probili se u G. Vakuf, ali su se istog dana povukli.

⚔️ 9. 10. 1942. Motorizovanl delovi domobranskog 15. pešadijskog puka i ustaše prodrli iz Bugojna, savladali slab otpor malobrojnih delova 5. crnogorske NOU brigade i zaštitnice Komande mesta iz G. Vakufa i zauzeli G. Vakuf.

⚔️ 13. 10. 1942. Ustaško-domobranske snage iz garnizona Travnika, Komara, Oboraca, D. Vakufa, Bugojna, G. Vakufa i Busovače izvršile koncentričan napad na 5. crnogorsku i 10. hercegovačku NOU brigadu u međurečju Vrbasa i Lašve. Razbijanjem manjih kolona i manevrom preko pl. Vlašića napad je odbačen.

⚔️ 26. 1. 1943. VŠ NOV i POJ naredio 3. udarnoj diviziji NOVJ da po mogućstvu zauzme Bugojno i G. Vakuf, da bi sprečila neprijateljski prodor ka Livnu, koje je bilo izuzetno važno zbog evakuacije ranjenika.

⚔️ 1. 2. 1943. U blizini G. Vakufa 1. dalmatinska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ odbila napad ustaša iz Bugojna, nanevši im gubitke od 60 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 3. 2. 1943. Kod Bugojna jedinice 1. dalmatinske udarne i 5. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ odbile napad ustaških snaga, nanevši im gubitke od oko 100 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 13. 2. 1943. Kod s. Hapstića, s. G. Odžaka, s. D. Ričice i s. Draževa Dola (blizu Bugojna) ustaške i domobranske snage iz Bugojna (jačine oko 1000 vojnika) napale delove 1. proleterske udarne i 3. krajiške udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ Posle devetočasovne borbe jedinice NOVJ su sprečile prodor neprijateljskih snaga u pravcu G. Vakufa i odbacile ih u Bugojno.

⚔️ 21. 2. 1943. Od Bugojna, Sarajeva i Mostara otpočelo nadiranje udruženih neprijateljskih snaga ka s. Jablanici (kod Konjica). Nemačka 718. divizija, ojačana ustaško-domobranskim jedinicama i podržavana tenkovima i avijacijom, nastupala je u dve kolone: grupa -Fogl- [Sastava: 738. puk (bez jednog bataljona), 5. ustaška brdska brigada, delovi 668. diviziona, dva domobranske baterije, dve pionirske čete, i delovi 202. tenkovskog bataljona.] pravcem Bugojno - G. Vakuf - Prozor - s. Jablanica i grupa -Anaker- [Sastava: 750. puk (bez jednog bataljona), dva bataljona domobranskog 7. lovačkog puka, jedan ustaški bataljon i dve brdske baterije.] pravcem s. Tarčin - Ivan-sedlo - Konjic - s. Jablanica. Delovi italijanskog 6. armijskog korpusa i četničke snage nastupali su od Mostara obema obalama Neretve, dok je levom obalom ove reke, od Konjica ka Jablanici, nastupalo oko 2000 četnika. [U Mostaru su bile formirane 2 kolone: desna (3. bataljon 56. puka italijanske divizije -Marke- i oko 2.500 hercegovačkih četnika) i leva (2. bataljon 260. puka italijanske divizije -Murđe-, 2. bataljon 55. puka, 49. bataljon crnih košulja, jedna baterija italijanske divizije -Marke- i 2.500 crnogorskih četnika).]

⚔️ 3. 3. 1943. Glavna operativna grupa VŠ NOV i POJ (1. i 2. proleterska udarna i 7. divizija NOVJ) prešla u protivnapad kod G. Vakufa protiv jedinica nemačke 717. pešadijske divizije i borbene grupe -Fogl-. U borbama do 5. marta nemačke i ustaško-domobranske snage su odbačene ka Bugojnu, zauzet je G. Vakuf i spaseno je 3500 ranjenih i bolesnih boraca NOV u Prozorskoj kotlini. Neprijatelj je imao 98 mrtvih, 161 ranjenog i 41 nestalog.

⚔️ 5. 3. 1943. Kod s. Planinice i s. Pernica (blizu G. Vakufa) 4. bataljon 3. krajiške NOU brigade odbio napad delova nemačke 717. pešadijske divizije sa pravca Bugojna, nanevši im gubitke od oko 40 mrtvih i ranjenih, uz sopstvene gubitke od 2 mrtva i 5 ranjenih.

⚔️ 7. 3. 1943. Jedinice nemačke 717, pešadijske divizije i borbena grupa -Fogl- iz Bugojna, uz podršku artiljerije, tenkova i avijacije, napale glavninu i. proleterske udarne divizije NOVJ i 16. brigadu 7. divizije NOVJ koje su bile u zaštitnici prema Prozoru, U borbama do 9. marta neprijatelj je ovladao linijom s. Zdrimce - s. Pidriš - Vilića gumno - s. Zahum.

⚔️ 22. 8. 1943. Treća krajiška udarna brigada 1, proleterske udarne divizije NOVJ i 4. krajiška udarna brigada 5. udarne divizije NOVJ uništle ojačani bataljon ustaške 5. brigade i zauzele Bugojno. Poslednji otpor iz nekoliko utvrđenih kuća savladan je pred veče 25. avgusta. Istovremeno su delovi 1. proleterske i 5. i 10. udarne divizije vršili obezbeđenje napada od Travnika, Prozora i Kupresa.

⚔️ 13. 1. 1944. Jedinice nemačke 1. brdske divizije i 7. SS divizije -Princ Eugen-, nadirući iz doline r. Bosne, zauzele Bugojno, D. i G. Vakuf, pošto su 1. i 2. ličku udarnu brigadu 6. divizije NOVJ odbacile ka Mrkonjić-Gradu.

⚔️ 28. 1. 1944. Delovi 9. krajiške udarne brigade 10. udarne divizije NOVJ ušli u Bugojno koje su napustile nemačke jedinice.

⚔️ 2. 3. 1944. Na liniji s. Kopčić - s. Urija - s. Guvna - Oštrulja (između Bugojna i D. Vakufa) delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- (jačine oko 1500 vojnika) napali 9. krajišku udarnu brigadu 10. udarne divizije NOVJ. Neprijateljski gubici: 115 mrtvih i ranjenih, a gubici 9. brigade: 3 mrtva.

⚔️ 8. 4. 1944. Dva bataljona 7. krajiške udarne brigade 10. udarne divizije NOVJ, potisnuvši delove nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-, zauzela s. Veselu (kod Bugojna) i uništila električnu centralu. Blokada s. Vesele i centrale otpočela je 3. aprila. Neprijatelj je pretrpeo gubitke od 78 mrtvih i 97 ranjenih, a gubici bataljona NOVJ iznose 10 mrtvih i 20 ranjenih.

⚔️ 10. 5. 1944. Na sektoru s. Vukovo - Krive jelike - s. Kneževići (kod Bugojna) delovi 10. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ vodili sedmočasovnu borbu protiv delova nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i naneli im gubitke od 80 mrtvih i ranjenih vojnika. Gubici 10. udarne divizije: 1 mrtav i 19 ranjenih boraca.

⚔️ 6. 7. 1944. Blizu Kaštela i Kamenjaša (kod Bugojna) jedinice 10. udarne divizije NOVJ napale kolonu nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- (jačine oko 3000 vojnika) i nanele joj gubitke od oko 140 mrtvih i ranjenih i 29 zarobljenih. Jedinice NOVJ imale su 12 mrtvih i 25 ranjenih boraca. Zaplenjeno: 1 minobacač, 1 p. mitraljez, 5 automata, 26 pušaka, 3 pištolja, 20 bombi, 21.000 metaka i veća količina ostale ratne opreme.

⚔️ 24. 8. 1944. Između s. Komara i s. Oboraca (na putu Travnik - D. Vakuf - Bugojno) Travnički NOP odred 10. udarne divizije NOVJ napao nemačku kolonu jačine 25 kamiona. Poginulo je 20 a ranjeno 30 nemačkih vojnika; uništeno je 7 kamiona.

⚔️ 9. 9. 1944. Četvrti bataljon 7. krajiške udarne brigade 10. udarne divizije NOVJ oslobodio Bugojno, koje su branile ustaše. Neprijateljski gubici: 5 mrtvih i 7 ranjenih. Zaplenjeno 6 pušaka i 2000 metaka.

⚔️ 0. 10. 1944. U Bugojnu formirana 1. vazduhoplovna baza 5. udarnog korpusa NOVJ, sa zadatkom da snabdeva 1. eskadrilu 5. udarnog korpusa i da prikuplja i transportuje materijal koji su saveznici bacali padobranima.

⚔️ 10. 10. 1944. U Bugojnu, na sreskoj konferenciji NOF-a za srez Bugojno, izabran Sreski odbor NOF-a.

⚔️ 19. 11. 1944. U Bugojnu održana sreska konferencija NOF-a: izabran Sreski odbor NOF-a za srez Bugojno.

⚔️ 0. 12. 1944. Iz Bugojna se prebacila na Glamočko polje 1. vazduhoplovna baza 5. udarnog korpusa NOVJ.

⚔️ 15. 3. 1945. U Bugojnu, na konferenciji kojoj je prisustvovalo 300 delegata NO odbora bivšeg jajačkog i livanjskog okruga, izabran Okružni NO odbor i Okružni narodni sud za Travnik.