Mrkonjić Grad u drugom svetskom ratu

⚔️ 21. 4. 1941. U Beču ministri inostranih poslova Nemačke i Italije otpočeli dvodnevni sastanak, na kome su, na osnovu Hitlerovih direktiva, definitivno utvrdili rasparčavanje Jugoslavije. Jugoslovensku državnu teritoriju su podelili demarkacionom linijom na dva osnovna dela: nemačko i italijansko interesno područje, s tim što su izvesne teritorije prepustili svojim satelitima Mađarskoj i Bugarskoj. Demarkaciona linija se, uglavnom, posle manjih izmena, protezala linijom Vrh - Lične - Ježica - Litija - Cerklje - Samobor - Petrinja - Glina - Bos. Novi - Sanski Most - Mrkonjić-Grad - D. Vakuf - juž. od Sarajeva - Ustiprača - Priboj - juž. od Novog Pazara - Orlova čuka - Šar-planina - ist. od Kičeva - Ohridsko jezero - Prespansko jezero.

⚔️ 0. 6. 1941. U Banjoj Luci formiran Oblasni vojni komitet (rukovodstvo) za Bos. krajinu. Na prvom sastanku, kojim je rukovodio član Pokrajinskog vojnog komiteta Mahmut Bušatlija, prenete su direktive o stvaranju diverzantskih grupa i mreže vojnih poverenika i imenovani su sreski vojni poverenici ga srezove: Bos. Grahovo, Bos. Petrovac, Ključ, Bos. Krupu, Bos. Novi, Bos. Dubicu. Prijedor, Prnjavor, Jajce i Mrkonjić-Grad i rukovodioci diverzantskih grupa.

⚔️ 0. 8. 1941. U s. Čardaku (kod Mrkonjić-Grada) formirana radionica za izradu ručnih bombi.

⚔️ 29. 8. 1941. Ustanici ušli u Mrkonjić-Grad, gde im se predala jedna četa domobrana i 10 žandarma. Zaplenjeno 15 kamiona i 30 p. mitraljeza.

⚔️ 30. 8. 1941. U Mrkonjić-Gradu, na inicijativu Oblasnog štaba za Bos. krajinu, formiran GNO odbor.

⚔️ 0. 9. 1941. Dva ustaška, dva domobranska i jedan nemački bataljon, uz podršku avijacije, prodorom iz Ključa i doline Vrbasa počeli šestodnevni konvergentan napad u cilju ugušenja ustanka u Janju i Pljevi. Neprijatelj je razbio neke ustaničke jedinice, ovladao Mrkonjić-Gradom, Jezerom, Šipovom, Mliništima i komunikacijama, izvršio masovne zločine [Tom prilikom je 1. bataljon 738. puka nemačke 718. pešadijske divizije spalio u selima Janja sve kuće i pobio 1195 ljudi, žena i dece, a jedna ustaška četa samo kod crkve u s. Jezeru ubila 165 ljudi.], ali je i sam pretrpeo gubitke.

⚔️ 2. 9. 1941. Dva ustaška bataljona iz Ključa savladali slab otpor ustaničkih odreda i zauzeli Mrkonjić-Grad. Štab NOP odreda za Bos. krajinu probio se pod borbom iz grada.

⚔️ 6. 9. 1941. Da bi sprečio prodor ustaških snaga iz rejona Mliništa prema Drvaru, Štab Drvarske brigade formirao Operativni štab Mliništa (-Komandu partizanskih odreda za Mliništa i okolinu-), objedinivši, pod njegovom komandom, jedinice iz srezova Glamoč, Ključ, Mrkonjić-Grad i Jajce. U sastav tih snaga ušli su i delovi 1. partizanskog bataljona -Sloboda-.

⚔️ 0. 10. 1941. Na inicijativu Štaba 1. partizanske čete za Bos. krajinu, na sastanku predstavnika 12 seoskih NO odbora sa Manjače formiran NO odbor opštine Mrkonjić-Grad, sa sedištem u s. Kuli (kasnije u s. Barama).

⚔️ 21. 11. 1941. Delovi 5. bataljona 3. krajiškog NOP odreda razbili vod domobrana i zauzeli neprijateljsko uporište Crnu Rijeku (raskrsnicu puteva za Banju Luku, Jajce i Mrkonjić-Grad).

⚔️ 10. 12. 1941. U s. Gerzovu (srez Mrkonjić-Grad), pod rukovodstvom sekretara Oblasnog komiteta KPJ za Bos. krajinu, održana konferencija komandnog kadra 3. krajiškog NOP odreda u cilju konsolidacije i čvršćeg povezivanja jedinica. Na konferenciji je sankcionisano postojanje četničkog bataljona -Kocić- u sastavu tog odreda.

⚔️ 27. 1. 1942. Italijanske snage iz Ključa, uz pomoć i zaštitu četničkog bataljona -Petar Kočić-, doturile opkoljenom garnizonu u Mrkonjić-Gradu borbene potrebe i ojačale ga novim snagama.

⚔️ 15. 2. 1942. Kod s. Magaljdola (na putu Jajce - Mrkonjić-Grad) 2. bataljon 3. krajiškog NOP odreda razbio delove (319 vojnika) domobranskog 9. pešadijskog puka, koji je pokušao da se iz Jajca probije u Mrkonjić-Grad, i zarobio komoru (60 konja s tovarima).

⚔️ 25. 2. 1942. Otpočeo četvorodnevni napad 3. krajiškog NOP odreda i četničkog bataljona -Kočić- na Mrkonjić-Grad, u kome su se nalazili jedan bataljon italijanske divizije -Sasari- i dve čete domobrana. Delovi 3. krajiškog NOP odreda su bili prodrli u centar grada, ali su četnici omogućili italijanskom bataljonu da se izvuče na njihove položaje i da bočnim protivnapadom slomi partizanski napad.

⚔️ 25. 4. 1942. Obostranim dejstvom, delovi domobranskog 9. pešadijskog puka iz Jajca odbacili delove 3. krajiškog NOP odreda i deblokirali jedan bataljon italijanske divizije -Bergamo- u Mrkonjić-Gradu. Zatim je italijanska posada Mrkonjić-Grada zamenjena domobransko-četničkom.

⚔️ 27. 4. 1942. U Mrkonjić-Gradu potpisan sporazum između komandanta četničkog odreda -Petar Kočić- i predstavnika NDH o zajedničkoj borbi protiv NOP-a. o međusobnom priznanju i o stavljanju četnika pod ustašku komandu.

⚔️ 1. 5. 1942. Kod s. Bunareva (na putu Mrkonjić-Grad - Banja Luka) delovi četničkog puka -Manjača- iz zasede ubili grupu od 8 partijskih i političkih radnika, među kojima i sekretara OK KPJ za Banju Luku Kasima Hadžića i sekretara OK SKOJ-a za Banju Luku Draga Langa, narodne heroje.

⚔️ 30. 6. 1942. Dva ustaška bataljona, glavnina jednog domobranskog pešadijskog puka i delovi četničkog odreda -Kočić- preduzeli iz Kupresa, Jajca, D. Vakufa i Mrkonjić-Grada jednovremeni napad na 3. krajiški NOP odred, ali je ovaj, ojačan Udarnim bataljonom 5. krajiškog NOP odreda, slomio napad tri napadne kolone (od njih sedam), pa je napad obustavljen.

⚔️ 16. 8. 1942. Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito izdao uputstvo Operativnom štabu NOP i DV za Bos. krajinu da se pripremi za zauzimanje Bos. Grahova, Mrkonjić-Grada i Jajca u cilju proširenja oslobođene teritorije i stvaranje čvrstog oslonca za preduzimanje dejstva ka San. Mostu, pl. Kozari i r. Uni.

⚔️ 23. 8. 1942. Po naređenju VŠ NOP i DV Jugoslavije, 1. krajiška i 2. proleterska NOU brigada zauzele Mrkonjić-Grad. Četnički odred -Petar Kočić- je napustio spoljnu odbranu i sa 123 domobrana pobegao preko r. Vrbasa, dok je glavnina 1. bataljona domobranskog 9. pešadijskog puka u gradu zarobljena. Zaplenjeno je: 8 mitraljeza, 9 p mitraljeza, 3 minobacača, 1 top i nekoliko stotina pušaka.

⚔️ 25. 8. 1942. U blizini Glamoča održano savetovanje VŠ NOP i DV Jugoslavije s komandantom GŠ NOP odreda za Hrvatsku, sekretarom Operativnog rukovodstva CK KPH i predstavnicima Operativnog štaba NOP i DV za Bos. krajinu i Štaba 4. operativne zone NOP odreda Hrvatske. Na njemu je zaključeno da se pristupi bržem formiranju novih jedinica - brigada, s perspektivom stvaranja divizija i korpusa; da se učvrsti i proširi slobodna teritorija u zapadnoj Bosni i Dalmaciji, usmeravajući glavni udar protiv četničkih uporišta na terenu Mrkonjić-Grada i Banje Luke, srednje Bosne i Kninske krajine; da se borbena dejstva prenesu u dolinu Save i Une; da hrvatske jedinice aktivnije napadaju komunikacije Zagreb-Split, Zagreb-Rijeka i Zagreb-Beograd, da se čvršće povezu s partizanskim snagama Slovenije i da prodiru u oblast Zagreba i Hrvatskog zagorja.

⚔️ 25. 8. 1942. Kod s. Bunareva (na putu Banja Luka - Mrkonjić-Grad) dva bataljona 2. krajiške NOU brigade u susretnoj borbi zaustavila nemačku motorizovanu borbenu grupu -Putlic- nemačke 714. pešadijske divizije (3. bataljon 721. puka sa vodom oklopnih automobila) koja je podržana eskadrilom lovaca nastupala iz Banje Luke. U borbi su uništeni 1 avion, 1 oklopni automobil i 3 motorna vozila a oštećena 2 aviona i 2 oklopna automobila.

⚔️ 30. 8. 1942. Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito uputio Operativnom štabu NOP i DV za Bos. krajinu uputstvo o učvršćivanju postignutih uspeha na širem području Mrkonjić-Grada i o pripremanju oslobođenja Jajca.

⚔️ 31. 8. 1942. Vrhovni štab NOP i DV Jugoslavije naredio Operativnom štabu NOP i DV za Bos. krajinu da uspostavi železnički saobraćaj na relacijama Mliništa-Drvar i Srnetica-Grmeč i telefonsku liniju Mrkonjić-Grad-Mliništa.

⚔️ 0. 9. 1942. Odlukom Oblasnog komiteta KPJ za Bos. krajinu, na teritoriji 6. krajiškog NOP odreda formiran OK KPJ za okrug Ključ-Mrkonjić-Grad.

⚔️ 3. 9. 1942. U Mrkonjić-Gradu održana okružna konferencija KPJ za Jajce, na kojoj je izabran novi OK KPJ za Jajce.

⚔️ 9. 9. 1942. Italijanska Vrhovna komanda uputila Višoj komandi -Slovenija-Dalmacija- (Superslodi) direktivu za preduzimanje operacije u rejonu Mostara i susednim oblastima protiv partizanskih jedinica na tom području. Docnije je plan operacije proširen i na područje Imotski, Travnik, Mrkonjić-Grad, Glamoč.

⚔️ 28. 9. 1942. Glavnine nemačke 714. i 718. pešadijske divizije, ojačane bataljonom -Ludvig fon Baden-, ustaškim 21. bataljonom, delovima domobranskog 2. i 3. korpusa i sa pet odreda Glavnog štaba bosanskih četničkih odreda, koncentričnim dejstvom iz rejona San. Most - Banja Luka i D. Vakuf - Travnik, otpočele prvu jajačku operaciju (-Jajce I-) deo nemačko-italijanske protivofanzive (ciklusa operacija -Dinara-), Do 6. oktobra su ovladale Ključem, Mrkonjić-Gradom i Jajcem. Iznenađeni Operativni štab NOP i DV za Bos. krajinu, sa šest brigada i dva odreda na tome sektoru, zbog slabih veza nije mogao pružiti jači otpor, ali je jedinice izvukao ispod udara nadmoćnih neprijateljskih snaga.

⚔️ 2. 10. 1942. Obuhvatnim manevrom preko planine Lisine nemačka borbena grupa -Vedel- potisnula 2. proletersku NOU brigadu prema selu Jezeru (blizu Jajca) i zauzela Mrkonjić-Grad.

⚔️ 2. 10. 1942. U s. Trnovu (kod Mrkonjić-Grada) četnici uhvatili na prevaru, a potom zaklali i bacili u Grujiča jamu na Baraćkom brdu komandanta brigade, zamenika političkog komesara brigade i komandanta 4. bataljona 3. sandžačke NOU brigade Vladimira Kneževića, Rifata Burdžovića i Tomaša Žižića, narodne heroje.

⚔️ 4. 10. 1942. Delovi nemačke 714. i 718. pešadijske divizije, nastupajući od Mrkonjić-Grada i D. Vakufa, zauzeli Jajce. Delovi 4. crnogorske i 3. sandžačke NOU brigade i 3. krajiškog NOP odreda blagovremeno su evakuisali pozadinske ustanove i uništili fabriku karbida i druge važne objekte.

⚔️ 10. 10. 1942. Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito naredio da se od 3. sandžačke i 4. crnogorske NOU brigade formira udarna grupa za zaštitu pravca Mrkonjić-Grad-Mliništa, razoružavanje četničkih elemenata i politički rad na terena, a od 2. proleterske i 2. dalmatinske NOU brigade formira udarna grupa za zaštitu pravaca Bos. Grahovo - Drvar i Bos. Grahovo - Peulje - Livanjsko polje.

⚔️ 12. 10. 1942. Grupa brigada (2. proleterska, 3. sandžačka i 4. crnogorska NOU) zauzela Mrkonjić-Grad iz koga se nemačka borbena grupa -Tomas- povukla u s. Sitnicu. Ostavljeni delovi četnika i domobrana lako su razbijeni.

⚔️ 19. 10. 1942. Delovi četničkog odreda -Kočić- iznenadili zaštitnicu Komande mesta i zauzeli Mrkonjić-Grad, ali su sutradan protivnapadom izbačeni iz grada.

⚔️ 26. 10. 1942. Preko s. Jezera nemačka pukovska borbena grupa -Šušnig- 718. pešadijske divizije prodrla u Mrkonjić-Grad. Manji delovi 3. sandžačke NOU brigade povukli su se na jugozapad. Nemačke vlasti su u gradu pohapsile 273 lica koja su sproveli u Jajce.

⚔️ 0. 11. 1942. Po naređenju Štaba 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ formirana Komanda vojnog područja za okrug Ključ - Mrkonjić-Grad.

⚔️ 20. 11. 1942. Delovi 1. proleterske NOU divizije ušli u Mrkonjić-Grad, iz koga su delovi četnikog odreda -Petar Kočić- pobegli.

⚔️ 5. 12. 1942. Po naređenju Vrhovnog komandanta NOV i POJ formiran Štab operativnog sektora Mrkonjić-Grad-Jajce, koji je objedinjavao dejstva po jednog bataljona 5. crnogorske i 10. hercegovačke NOU brigade i dva bataljona 3. krajiškog NOP odreda, sa zadatkom: odbrana pravca Jajce-Mrkonjić-Grad.

⚔️ 5. 1. 1943. Po naređenju VŠ NOV i POJ rasformiran Štab operativnog sektora Jajce-Mrkonjić-Grad a položaje preuzela 7. krajiška udarna brigada 5. udarne divizije NOVJ.

⚔️ 24. 1. 1943. Kod s. Trijebova (blizu Mrkonjić-Grada) delovi 4. krajiške NOU brigade razbili četnike s Manjače.

⚔️ 17. 2. 1943. U rejonu Mrkonjić-Grada ustaške i nemačke snage iz Jajca napale delove 7. i 9. krajiške NOU brigade i, posle trodnevnih borbi, potisle ih u pravcu s. Šipova.

⚔️ 22. 2. 1943. Mrkonjić-Grad zauzeli delovi nemačke 717. pešadijske divizije iz Ključa posle jednodnevne borbe protiv jedinica 7. krajiške udarne brigade 5. udarne divizije NOVJ.

⚔️ 17. 3. 1943. U okolini Mrkonjić-Grada delovi 4. krajiške udarne brigade 5. udarne divizije NOVJ napali četnike u D. Ratkovu, Orahovljanima, Čađavici, Peckoj, Baraćima, Podrašnici, Mračaju, Gracima i Mednoj i posle dvodnevne borbe zauzeli ova sela, odbacivši četnike u pravcu Mrkonjić-Grada.

⚔️ 18. 3. 1943. Na putu s. Sitnica - s. Čađavica (kod Mrkonjić-Grada) 2. bataljon 7. krajiške NOU brigade napao iz zasede nemačku kolonu i zaplenio 3 kamiona s namirnicama i odećom.

⚔️ 18. 3. 1943. Jedinice 4. krajiške NOU brigade vodile oštru borbu protiv delova 741. puka nemačke 714. pešadijske divizije i zauzele s. Čađavicu (kod Mrkonjić-Grada). Neprijatelj se, uz gubitke od 2 mrtva i 6 ranjenih, povukao u pravcu s. Sitnice.

⚔️ 24. 7. 1943. Četnička Dinarska divizija iz rejona Bos. Grahova počela napad u pravcu Mrkonjić-Grada u cilju spajanja sa snagama Glavnog štaba bosanskih četničkih odreda. U šestodnevnim borbama delovi 4. udarne divizije 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ i 6. divizije 1. hrvatskog korpusa NOVJ potisli su četnike sa pl. Šatora i Staretine i odbacile ih preko grebena pl. Dinare. Poginulo je i zarobljeno 135 četnika i ranjeno 60, dok su se dva voda četnika predala.

⚔️ 8. 8. 1943. U Ključu, u prisustvu 50 delegata, održana okružna konferencija KPJ za okrug Ključ-Mrkonjić-Grad.

⚔️ 9. 8. 1943. Delovi 6. krajiške udarne brigade i Ribničkog NOP odreda 4. udarne divizije NOVJ rasterali jednu četničku brigadu i zauzeli Mrkonjić-Grad, koji je prethodnog dana bila napustila domobranska posada.

⚔️ 23. 8. 1943. U rejonu Ključ-Mrkonjić-Grad, po naređenju Štaba 2, bosanskog udarnog korpusa NOVJ, od Ribničkog NOP odreda formirana 13. krajiška udarna brigada 10. udarne divizije NOVJ, sastava: 3 bataljona.

⚔️ 4. 9. 1943. VŠ NOV i POJ naredio Štabu 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ da područje Jajce - Mrkonjić Grad očisti od četnika.

⚔️ 26. 9. 1943. U Mrkonjić-Gradu u prisustvu 200 delegata, održana oblasna konferencija delegata NO odbora Bos. krajine na kojoj je izabran Oblasni KO odbor za Bos. krajinu (40 članova, računajući i 9 članova Izvršnog odbora) i doneta rezolucija o zadacima.

⚔️ 8. 10. 1943. U rejonu Mrkonjić-Grada, od Pljevske partizanske čete, formiran Pljevski NOP odred (u sastavu 10. udarne divizije NOVJ).

⚔️ 27. 11. 1943. U Mrkonjić-Grad i završila dvodnevni rad osnivačka skupština Zemaljskog antifašističkog veća narednog oslobođenja Bosne i Hercegovine ZAVNOBiH, na kojoj su izabrani Veće i Prezidijum, kao i delegati za Drugo zasedanje AVNOJ-a. Skupština je odredila zadatko ZAVNOBiH-a kao najvišeg predstavništva naroda Bosne i Hercegovine.

⚔️ 7. 1. 1944. Jedinice nemačkog 92. motorizovanog puka iznenadile delove 3, proleterske (krajiške) udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ i Udarnog NOP odreda 5. udarnog korpusa NOVJ i zauzele s. Čađavicu (kod Mrkonjić-Grada).

⚔️ 8. 1. 1944. Nemački 92. motorizovani puk, slomivši otpor delova 1. udarne brigade 6. divizije NOVJ, prodro u Mrkonjić-Grad i time neposredno ugrozio pozadinu 11. udarne i 1. proleterske udarne divizije NOVJ koje u srednjoj Bosni pokušavaju da zadrže nastupanje nemačke 1. brdske i 7. SS divizije -Princ Eugen-.

⚔️ 13. 1. 1944. Jedinice nemačke 1. brdske divizije i 7. SS divizije -Princ Eugen-, nadirući iz doline r. Bosne, zauzele Bugojno, D. i G. Vakuf, pošto su 1. i 2. ličku udarnu brigadu 6. divizije NOVJ odbacile ka Mrkonjić-Gradu.

⚔️ 15. 1. 1944. U rejonu s. Carevac - s. Berići (kod Mrkonjić-Grada) 3. lička udarna brigada 6. divizije NOVJ, posle trodnevne borbe, odbacila nemački 92. motorizovani puk koji je pokušavao da prodre ka s. Mliništima. Neprijatelj je imao oko 105 mrtvih i veći broj ranjenih. Gubici 3. brigade: 21 mrtav i 36 ranjenih.

⚔️ 17. 1. 1944. U rejonu s. Pecke (kod Mrkonjić-Grada) 3. i 1. lička udarna brigada 6. divizije NOVJ odbile napad nemačkih jedinica iz rejona Jajca.

⚔️ 20. 1. 1944. U rejonu s. Carevac - zaselak Štrbina (kod Mrkonjić-Grada) delovi 6. i 10. udarne divizije NOVJ napali nemačku motorizovanu kolonu (oko 150 vozila) koja se kretala od Mliništa prema Strbini. Posle jednodnevne borbe neprijatelj je, uz osetne gubitke, odbačen prema s. Carevcu.

⚔️ 0. 2. 1944. Kod Mrkonjić-Grada, u borbi protiv nemačkih jedinica, poginuo zamenik političkog komesara bataljona 1. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije Jovan Vučković, narodni heroj

⚔️ 3. 4. 1944. Iz Jajca delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- izvršili upad u Mrkonjić-Grad, ali su se istog dana povukli.

⚔️ 9. 4. 1944. Kod Magaljdola, posle oštre borbe, jedinice 39. divizije 5. udarnog korpusa NOVJ odbile pokušaj nemačkih jedinica (jačine 350 vojnika) da iz Jajca prodru prema Mrkonjić-Gradu. Poginulo je 30 nemačkih vojnika. Gubici 39. divizije: 1 ranjen borac.

⚔️ 22. 4. 1944. Motorizovani delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- iz Jajca izvršili prodor u Mrkonjić-Grad, odbacivši 1. proletersku i 13. proletersku udarnu brigadu -Rade Končar-.

⚔️ 2. 5. 1944. Otpočeo dvodnevni neuspeo napad 1. i 13. proleterske udarne brigade 1. proleterske udarne divizije NOVJ na Mrkonjić-Grad, koji su branili delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-.

⚔️ 25. 5. 1944. Vazdušnim napadom na Drvar, nemačke, domobranske i četničke snage (ojačani 500. SS padobransko-lovački bataljon, ojačana pukovska grupa nemačke 373. legionarske divizije, pukovska grupa nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-, nemački 92. motorizovani puk ojačan domobranskim 1. pukom 2. lovačke brigade i nemačkim 54. brdskim izviđačkim odredom, nemački 105. izviđački SS odred sa ojačanim izviđačkim odredom nemačke 369. legionarske divizije, nemački 1. puk -Brandenburg- bez jednog bataljona, manje četničke snage upotrebljene na svim pravcima i oko 100 aviona za podršku jedinica) iz garnizona Bos. Krupa, Bihać, Srb, Knin, Livno, Jajce, Mrkonjić-Grad i Banja Luka otpočele drvarsku operaciju s ciljem da unište VŠ NOV i POJ, koji se nalazio u Drvaru, a zatim okruže i unište jedinice NOVJ u zapadnoj Bosni (1. proleterski udarni i 5. udarni korpus NOVJ i delove 8. korpusa NOVJ). Operacija je neuspešno završena sredinom, juna.

⚔️ 25. 5. 1944. Za vreme drvarske operacije, na pravcima: Mrkonjić-Grad - s. Mliništa - s. Jezero - s. Dragnić Podovi, s. Vijenac - s. Pljevski Podovi, 1. proleterska udarna brigada i 13. proleterska udarna brigada -Rade Končar- 1. proleterske udarne divizije NOVJ i delovi 9. krajiške udarne brigade 10. udarne divizije NOVJ vodili odbrambene borbe protiv ojačanog izviđačkog odreda i 13. SS puka 7. SS divizije -Princ Eugen- i zadržali ih na liniji Dimitor - Crni vrh i s. Dragnić Podovi.

⚔️ 31. 5. 1944. Grupa od 12 savezničkih aviona, u tri navrata, bacila na neprijateljski garnizon u Mrkonjić-Gradu oko 400 bombi; uništila i oštetila više od 100 kuća, ubila 33 i ranila oko 100 lica.

⚔️ 3. 6. 1944. Po ulasku u Ključ 13. i 16. krajiška udarna brigada 39. divizije NOVJ proterale neprijatelja preko Klokotovca i s. Čađavice i nastavile gonjenje ka Mrkonjić-Gradu.

⚔️ 5. 6. 1944. Na putu Mrkonjić-Grad-Glamoč (kod Jasenovog potoka) delovi 6. krajiške udarne brigade 4. udarne divizije NOVJ napali neprijateljsku kolonu i naneli joj gubitke od oko 18 mrtvih i većeg broja ranjenih. Brigada je imala 7 ranjenih boraca.

⚔️ 5. 6. 1944. Na prostoriji pl. Dimitor - s. Štrbina - s. Pecka (kod Mrkonjić-Grada) jedinice 39. divizije 5. udarnog korpusa NOVJ vodile borbu protiv delova nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-. Neprijatelj je pretrpeo gubitke od 14 mrtvih i 20 ranjenih. Gubici jedinica NOVJ: 3 mrtva i 12 ranjenih boraca.

⚔️ 22. 6. 1944. Na prostoriji s. Strbina - Podrašnica (kod Mrkonjić-Grada) i na Klupama (kod Banje Luke) jedinice 39. divizije 5. udarnog korpusa NOVJ vodile borbu protiv četnika i nanele im gubitke od 7 mrtvih, 14 ranjenih i 1 zarobljenog, uz sopstvene gubitke od 1 ranjenog borca. Zaplenjeno: 16 pušaka, 1 automat i 2 pištolja.

⚔️ 8. 7. 1944. Udarna grupa 13. krajiške udarne brigade 39. divizije NOVJ napala Štab četničkog srednjobosanskog korpusa u Mrkonjić-Gradu. Tom prilikom je poginulo 10 četnika i 3 oficira (među kojima i načelnik štaba korpusa) a ranjeno 5 četnika i 1 oficir. Udarna grupa je imala 1 mrtvog i 6 ranjenih.

⚔️ 24. 7. 1944. Kod s. Veleševa i s. Klokotovca (na putu Ključ-Mrkonjić-Grad) Ribnički NOP odred napao nemačko-ustašku kolonu i naneo joj gubitke od oko 60 mrtvih vojnika.

⚔️ 12. 8. 1944. U s. Baraćima (kod Mrkonjić-Grada), u borbi protiv četnika, poginuo komandant Mrkonjićko-pljevskog NOP odreda Antonije Ivić, narodni heroj.

⚔️ 0. 9. 1944. Jedinice 5. udarnog korpusa ušle u Bos. Grahovo, San. Most, Ključ, Mrkonjić-Grad, Glamoč, Kupres i Prozor, iz kojih su se povukle nemačke jedinice.

⚔️ 31. 12. 1944. Na sreskoj konferenciji za srez Mrkonjić-Grad izabran Sreski odbor NOF-a.

⚔️ 11. 3. 1945. Po naredbi Štaba 5. udarnog korpufa JA rasformirana Komanda mrkonjićkog vojnog područja čije su komande mesta u Ključu i Bronzanom Majdanu potpale pod Komandu prijedorskog vojnog područja a komande mesta u Mrkonjić-Gradu i Mliništima pod Komandu jajačkog vojnog područja.