Biblioteka Znaci

Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima [priredio: Goran Despotović (1957-2022)] **** 03.03.2024: 7 novih knjiga ****

ustanak

Zimske operacije u Jugoslaviji 1943/1944

Za ovaj pojam je pronađeno 31 hronoloških zapisa, 20 dokumenata i 94 fotografija.

Događaji

⚔️ 7. 11. 1943. Štab nemačke 2. oklopne armije, na konferenciji s komandantima korpusa i divizija, razradio planove u vezi sa predstojećim dejstvima nemačkih jedinica (zimske operacije 1943/1944. u centralnom delu Jugoslavije).

⚔️ 3. 12. 1943. Jake neprijateljske snage (nemačka 1. brdska divizija, 7. SS divizija -Princ Eugen- i delovi 187. rezervne i 369. legionarske divizije, delovi bugarske 24. pešadijske divizije, delovi nemačkog 92. i 901. motorizovanog puka i 1. rezervni lovački puk) otpočele nastupanje iz Sarajeva, Tuzle i Zvornika prema Kladnju i Vlasenici i s teritorije Hercegovine i Sandžaka prema istočnoj Bosni, u cilju okruženja i uništenja delova 3. i 2. udarnog korpusa NOVJ na prostoriji Rogatica-Srebrenica-Vlasenica. Ova limsko-drinska operacija, ili operacija -Kugelblic-, završena je 16. decembra.

⚔️ 4. 12. 1943. List -Asošijeted pres- objavio sastav Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije, uz komentar: da NOV i POJ ima oko 200.000 boraca, koji se požrtvovano i nesebično bore protiv nemačke vojske, dok četnici, kojih jedva ima 30.000, otvoreno sarađuju sa okupatorom.

⚔️ 6. 12. 1943. U Čajniče ušao 3. bataljon 98. puka nemačke 1. brdske divizije i produžio dejstvo ka odseku Ustiprača-Goražde, gde je stupio u vezu s jedinicama nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-.

⚔️ 6. 12. 1943. Nemačka pukovska borbena grupa -Berger-, nastupajući iz Bos. Grahova, slomila otpor dvaju bataljona 6. brigade 19. divizije NOVJ kod s. Luke i zauzela Livno Poginulo je nekoliko članova OK KPJ za Livno.

⚔️ 10. 12. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio svim jedinicama NOV i POJ da, povodom neprijateljskih zimskih operacija 194344. u centralnom delu Jugoslavije, na celoj teritoriji izvode još smelija ofanzivna dejstva protiv okupatora i njegovih slugu ustaša, četnika i drugih kvislingovaca.

⚔️ 16. 12. 1943. Na odseku s. Mekote - s. Han-Kram, posle dvodnevne borbe protiv jedinica nemačke 1. brdske divizije i 7. SS divizije -Princ Eugen-, 5. udarna divizija NOVJ probila se preko puta Han-Pijesak-Sokolac i produžila pokret ka Kladnju. Prilikom proboja pretrpela je osetne gubitke. Pored ostalih, poginuo je komandir čete u 1. južnomoravskoj NO brigadi Slavoljub Vuksanović Jajko, narodni heroj.

⚔️ 18. 12. 1943. Nastupajući s linije Sarajevo-Vlasenica i Tuzla-Doboj, nemačka 1. brdska divizija, 7. SS divizija -Princ Eugen-, delovi 369. legionarske divizije i 1. rezervni lovački puk otpočeli krivajsku operaciju (-Snešturm-) s ciljem da u dolini r. Krivaje okruže i unište 17. i 27. udarnu diviziju 3. udarnog korpusa NOVJ i 5. udarnu diviziju NOVJ. Operacija je završena 28, decembra probijanjem jedinica NOVJ iz okruženja.

⚔️ 24. 12. 1943. Na Manjin-vrhu (kod Vareša) 4. udarna brigada 5. udarne divizije NOVJ, posle desetočasovne borbe u okruženju, probila obruč dva bataljona 14. puka 7. SS divizije -Princ Eugen- i izvukla se ka s. Doboštici. Neprijatelj je pretrpeo velike gubitke. Brigada je imala 17 mrtvih i 40 ranjenih.

⚔️ 25. 12. 1943. U krivajskoj operaciji, u rejonu s. Borovice (kod Vareša), nemačka 7. SS divizija -Princ Eugen- i 369. legionarska divizija okružile 5. i 27. udarnu diviziju NOVJ. Posle trodnevnih borbi 27. udarna divizija NOVJ probila se iz okruženja preko Ravne planine (kod Vareša) ka Olovu, a 5. udarna divizija NOVJ preko r. Krivaje (kod s. Ribnice) ka Konjuhu. Poginulo je 200 nemačkih vojnika i zarobljeno ih je 30. Divizije NOVJ su imale 31 mrtvog i 57 ranjenih.

⚔️ 29. 12. 1943. Deseta hercegovačka udarna brigada 29. udarne divizije NOVJ napala Gacko, koje je branila četnička Gatačka brigada, ojačana manjim delovima nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-. Iako je slomila spoljnu odbranu i prodrla u grad, 10. brigada je u zoru obustavila napad, pretrpevši gubitke od 7 mrtvih i 16 ranjenih.

⚔️ 1. 1. 1944. Sest bataljona četničkog Nevesinjskog korpusa, ojačani četom minobacača iz nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-, iz Gacka, Uloga i Kifinog Sela počeli koncentričan napad na 10. hercegovačku udarnu brigadu 29. udarne divizije NOVJ u Gatačko-nevesinjskoj površi. Brigada je do 5. januara, iznenadnim udarima po odvojenim kolonama, odbacila neprijatelja u polazne garnizone i pri tom potpuno razbila jedan ojačani četnički bataljon.

⚔️ 2. 1. 1944. U Karlovac stigao iz Austrije Štab novoformirane nemačke 392. legionarske divizije (do 14. januara stigle su i sve njegove jedinice).

⚔️ 4. 1. 1944. Druga brigada nemačke 1. kozačke konjičke divizije ojačana 4. pukom domobranske 1. lovačke brigade zauzela Prnjavor koji je, na r. Ukrini, branila 12. udarna brigada 12. divizije NOVJ, Prnjavorski i Dobojsko-derventski NOP odred. U ovoj borbi je poginuo komandant Prnjavorskog NOP odreda Stanko Vukašinović, narodni heroj.

⚔️ 5. 1. 1944. Vrhovni komandant NOV i POJ maršal Jugoslavije Josip Broz Tito uputio Glavnom štabu NOV i PO za Sloveniju sledeću direktivu: jedinice ne grupisati, već ih razmestiti na širim operativnim područjima, stvarajući uslove za manevrisanje; u Sloveniji se nameće potreba za formiranje operativnih grupa: u Štajerskoj, ljubljanskom području, Slovenačkom primorju i Gorenjskoj. Uspostaviti vezu sa partizanskim jedinicama u Hrvatskom zagorju, Gorskom kotaru i italijanskim partizanskim jedinicama. Jedinice postaviti blizu komunikacija i dati im širi raspored, pa će se time vezati nemačke snage duž komunikacija; blokada mesta je nekorisna, a brz upad i zauzimanje pojedinih mesta mogu biti korisni ako to nalažu borbene prilike; organizovati čvrstu vojnu vlast u pozadini i posvetiti veeu pažnju uzdizanju starešinskog kadra.

⚔️ 8. 1. 1944. Nemačka 1. brdska divizija zauzela Skender-Vakuf posle ogorčenih borbi protiv 5. i 12. krajiške udarne brigade 11. udarne divizije NOVJ. Istovremeno je 7. SS divizija -Princ Eugen- izbila na pl. Vlašić.

⚔️ 8. 1. 1944. Nemački 92. motorizovani puk, slomivši otpor delova 1. udarne brigade 6. divizije NOVJ, prodro u Mrkonjić-Grad i time neposredno ugrozio pozadinu 11. udarne i 1. proleterske udarne divizije NOVJ koje u srednjoj Bosni pokušavaju da zadrže nastupanje nemačke 1. brdske i 7. SS divizije -Princ Eugen-.

⚔️ 10. 1. 1944. Jače nemačke, ustaške i domobranske snage iz Bos. Gradiške i s. Ivanjske otpočele napad na slobodnu teritoriju Kozare, ali su ih 6, 8. i 11. krajiška udarna brigada 4. udarne divizije NOVJ, Kozarski i Gradiško-lijevčanski NOP odred razbili i odbacili u polazne garnizone.

⚔️ 12. 1. 1944. VŠ NOV i POJ uputio depešu Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ obaveštavajući ga o iskustvima stečenim tokom zimskih operacija 1943!944. godine. U depeši se, pored ostalog, ističe: napad jedinica NOVJ na Banju Luku poremetio je neprijateljske operacije; taktika samostalnih operativnih grupa, dubinski raspoređenih, pokazala se pravilnom; izbegnuti su kruti frontovi i omogućeno je da se jedinice NOVJ zabace neprijatelju iza leđa i da mu nanose gubitke; operacije još traju, ali je neprijatelj nemoćan.

⚔️ 13. 1. 1944. Jedinice nemačke 1. brdske divizije i 7. SS divizije -Princ Eugen-, nadirući iz doline r. Bosne, zauzele Bugojno, D. i G. Vakuf, pošto su 1. i 2. ličku udarnu brigadu 6. divizije NOVJ odbacile ka Mrkonjić-Gradu.

⚔️ 13. 1. 1944. U Tuzlu stigla nemačka Borbena grupa -Švarc-, kao pojačanje 5. i 8. puku 3. domobranske lovačke brigade. Očekujući napad 3. udarnog korpusa NOVJ, neprijatelj je ubrzao radove na utvrđivanju mesta.

⚔️ 13. 1. 1944. Nastupajući s linije Jablanica-Konjic-Kreševo, delovi nemačke 369. legionarske divizije, posle sedmodnevnih borbi, odbacili 7. krajišku udarnu brigadu i Ramski NOP odred 10. udarne divizije NOVJ na pl. Radušu i zauzeli Prozor.

⚔️ 17. 1. 1944. Glavnina 3. udarnog korpusa NOVJ (17. udarna divizija, 19. birčanska udarna brigada 27. udarne divizije i 6 odreda) i 16. udarna divizija NOVJ otpočele napad na Tuzlu koju su branili 5. i 8. puk domobranske 3. lovačke brigade i nemačka Borbena grupa -Svare-. I pored uporne borbe, vođene do 20. januara pre podne, grad nije zauzet, jer su pristigla pojačanja: delovi domobranske 1. lovačke brigade, nemačka biciklistička jedinica iz Doboja i motorizovana kolona iz Zvornika. U borbi su poginuli politički komesar bataljona u 19. birčanskoj brigadi Stanko Menjić i zamenik političkog komesara bataljona u 16. muslimanskoj NOU brigadi Jusuf Džonlić, komandant bataljona Hamzo Hamzić i komandant Ozrenskog NOP odreda Simo Lukić, narodni heroj.

⚔️ 20. 1. 1944. Posle dvodnevnih borbi 12. slavonska brigada 12. divizije NOVJ i 14. srednjobosanska udarna brigada 11. udarne divizije NOVJ zauzele Prnjavor, koji su branili 1. bataljon lovačkog 4. puka domobranske 1. lovačke brigade, ustaše i nemački delovi (svega oko 750 ljudi). Gubici neprijatelja: 115 mrtvih i 36 zarobljenih, a gubici brigada: 30 mrtvih i 36 ranjenih boraca.

⚔️ 22. 1. 1944. Nemački avioni bombardovali Kolašin.

⚔️ 22. 1. 1944. Kod s. Bijelog Brda, s. Oskoruše i s. Štrbaca (blizu Priboja) jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ vodile ceo dan borbu protiv jednog bataljona nemačkog 3. puka -Brandenburg- i četničke Jurišne brigade Pavla Đurišića, koji su pokušali da spreče prelaz 2. divizije na levu obalu r. Lima i da je razbiju. Neprijatelj je odbačen prema Priboju uz gubitke od oko 60 mrtvih i 80 ranjenih, a zarobljeno je 13 četnika. Zaplenjena su 2 minobacača, 3 p. mitraljeza, 3 automata, preko 20 pušaka i dosta drugog materijala, uništen je 1 minobacač, 3 kamiona i 1 motocikl a oštećeno je više nemačkih kamiona. Gubici jedinica 2. divizije: 3 poginula i 7 ranjenih boraca.

⚔️ 25. 1. 1944. Nemački vojnici, kvislinzi s Kosova i Metohije, muslimanska milicija od Plava i Gusinja i četnici od Vrmoša (u Albaniji), jačine oko 2000 vojnika, napali jedinice Komskog NOP odreda i italijanske partizanske divizije -Garibaldi- i potisnuli ih do pred Andrijevicu. Sutradan su jedinice 4. proleterske (crnogorske) udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ protivnapadom razbile neprijatelja na oba pravca i nanele mu gubitke od 67 mrtvih a 36 četnika su zarobile. Jedinice NOVJ su imale 2 poginula i 2 ranjena borca.

⚔️ 29. 1. 1944. Kod rta Ploče (zapadno od o. Arhanđela i o. M. Drvenika) britanska motorna topovnjača MGB 662 i torpedni čamac MTB 97 potopili nemački tanker -Folgore- od 330 tona i motorni jedrenjak -Roma- od 120 tona.

⚔️ 30. 1. 1944. Kod s. Radoboja (blizu Krapine) jedinice Zagorskog NOP odreda vodile petočasovnu borbu protiv 450 nemačkih vojnika, nanevši im gubitke od 80 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 31. 1. 1944. Delovi nemačke 392. legionarske divizije i 33. ustaškog bataljona otpočeli dvodnevni napad na jedinice 1. i 3. udarne brigade 8. divizije NOVJ u rejonu s. Plaškog (kod Ogulina). U tim borbama oni su potisli jedinice 8. divizije i zauzeli s. Plaški, popalivši i opljačkavši više sela. Neprijatelj je imao 24 mrtva i 32 ranjena, a jedinice NOVJ 3 mrtva i 23 ranjena borca.

⚔️ 29. 2. 1944. Nemački poslanik u NDH Zigfrid Kaše uputio ministarstvu inostranih poslova Trećeg Rajha izveštaj o zimskim operacijama nemačkih, ustaško-domobranskih i četničkih snaga; kaže da jedinice NOV i POJ nisu ozbiljno oslabljene; naprotiv, one sada pokazuju pojačanu aktivnost.

Dokumenti

📜 Obaveštenje Edvarda Kardelja od 17 januara 1943 god. Vrhovnom komandantu NOV i POJ drugu Titu o pregrupisavanju neprijateljskih snaga, njihovom moralno-političkom stanju i namerama

📜 Procena komandanta Jugoistoka feldmaršala Vajksa od 1. novembra 1943. vojno-političke situacije na području Jugoslavije krajem oktobra 1943. godine

📜 Zapovijest komandanta Borbene grupe Petersen (Trinaestog SS brdskog lovačkog puka Sedme SS divizije Princ Eugen) od 2 decembra 1943 god. za napad na jedinice NOVJ u istočnoj Bosni

📜 Izvještaj Komande Četrnaestog SS brdskog lovačkog puka Sedme SS divizije Princ Eugen od 2 decembra 1943 god. o prebacivanju na prostoriju Šivolja

📜 Naređenje Komande Četrnaestog SS brdskog lovačkog puka Sedme SS divizije Princ Eugen od 5 decembra 1943 god. za nastupanje pravcem Dobro Polje - Jahorina Pl.

📜 Naređenje Komande Četrnaestog SS brdskog lovačkog puka Sedme SS divizije Princ Eugen od 8 decembra 1943 god. o prodoru na prostoriju Bara

📜 Zapovest komandanta 5. SS-brdskog korpusa od 23. decembra 1943. potčinjenim komandama za operaciju Napfkuhen protiv jedinica NOV i POJ u centralnoj Bosni

📜 Naređenje Komande Četrnaestog SS brdskog lovačkog puka Sedme SS divizije Princ Eugen od 24 decembra 1943 god. za protivnapad

📜 Izvještaj Prvog bataljona Četrnaestog brdskog lovačkog puka Sedme SS divizije Princ Eugen o akcijama u istočnoj Bosni od 1 decembra 1943 do 1 januara 1944 godine

📜 Naređenje Komande 2. oklopne armije od 6. januara 1944. Komandi 15. brdskog armijskog korpusa za zauzimanje ostrva Brača (operacija »Morgenvind«) i Šolte (operacija »Morgenvind II«)

📜 Naređenje Komande 15. brdskog armijskog korpusa od 8. januara 1944. Prvoj kozačkoj i 373. legionarskoj diviziji za dejstva u operaciji »Brandfakel« na širem području Kozare

📜 Obavještenje Komande Petog SS-brdskog armijskog korpusa od 9. siječnja 1944. Komandi Petnaestog brdskog armijskog korpusa za izvođenje operacija Morgenwind na Brač i Morgenvind II na Šoltu

📜 Izveštaj političkog komesara 4. korpusa NOVJ od 15. januara 1944. Centralnom komitetu KPH o političkom stanju u podređenim jedinicama za vreme zimskih operacija 1943-44. na Kordunu i u Baniji

📜 Izveštaj 264. pešadijske divizije od 25. januara 1944. Komandi 15. brdskog armijskog korpusa o sopstvenim i neprijateljskim gubicima u operaciji »Frilingsgeviter« na. prostoru Knin — Kistanje

📜 Izveštaj Komande 21. brdskog armijskog korpusa od 10. februara 1944. Komandi 2. oklopne armije o preduzimanju operacije »Pik« u širem rejonu Kičeva i Đakovice

📜 Izveštaj zamenika političkog komesara 6. istočnobosanske brigade 17. NOU divizije od 19. februara 1944. Oblasnom komitetu KPJ za istočnu Bosnu o političkom stanju u Brigadi posle zimskih operacija

📜 Izveštaj Politodela 1. proleterske brigade 1. proleterske divizije od 29. februara 1944. Centralnom komitetu KPJ o političkom stanju u vreme zimskih operacija

📜 Izveštaj zamenika političkog komesara 2. vojvođanske brigade 16. NOU divizije od 13. marta 1944. Centralnom komitetu KPJ o političkom stanju u Brigadi posle nemačkih zimskih operacija

📜 Rezultati borbi Četvrte NOU divizije u zimskim operacijama od 29. novembra 1943. do 10. februara 1944. godine

📜 Izveštaj 373. legionarske divizije »Tigar« od 1. januara 1944. Komandi 15. brdskog armijskog korpusa o rezultatima i toku operacije »Ristov« na komunikaciji Bosanski Novi — Prijedor od 24. do 28. decembra 1943. godine

Fotografije

Istorijske fotografije se učitavaju...

Povezane odrednice

Narodni heroji Jugoslavije ★ Gacko ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1943. ★ Operacija Kugelblitz ★ 16. muslimanska udarna brigada ★ Vlasenica ★ Operacija Snežna oluja ★ Prnjavor ★ Brač ★ 19. sjevernodalmatinska divizija NOVJ ★ 1. lička proleterska udarna brigada ★ 7. SS divizija Prinz Eugen ★ Mrkonjić Grad ★ Tuzla ★ 12. slavonska divizija NOVJ ★ 5. krajiška udarna divizija NOVJ ★ Borbe u Lici 1943. ★ Borbe u Crnoj Gori 1943. ★ 29. hercegovačka divizija NOVJ ★ 1. kozačka divizija Vermahta ★ Bijelo Polje ★ Komunistička partija Hrvatske ★ 1. lovački zdrug (NDH) ★ 2. oklopna armija ★ 1. proleterska udarna brigada ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1944. ★ Sanski Most ★ Partizanke ★ Saradnja četnika sa okupatorom ★ Avijacija u oslobodilačkom ratu ★ 1. brdska divizija Vermahta ★ 27. istočnobosanska divizija NOVJ ★ Doboj ★ 15. brdski armijski korpus ★ Politički komesari u NOR-u ★ 12. slavonska proleterska udarna brigada ★ Tenkovi u Jugoslaviji u drugom svetskom ratu ★ 2. udarni korpus NOVJ ★ Četnici u drugom svetskom ratu ★ Ranjenici u ratu ★ Kozara u oslobodilačkom ratu ★ 8. kordunaška divizija NOVJ ★ 6. lička proleterska divizija NOVJ ★ Danilo Jauković ★ Borbe u Sloveniji 1943. ★ Josip Broz Tito ★ Zvornik ★ Borbe u Srbiji 1944. ★ 7. banijska divizija NOVJ ★ Centralni komitet KPJ ★ 14. slovenska divizija NOVJ ★ 2. lička proleterska udarna brigada ★ 16. vojvođanska divizija NOVJ ★ Pljevlja ★ Kupres ★ Borbe u Crnoj Gori 1944. ★ Italijanski partizani ★ Partizanska taktika ★ Borbe u Sloveniji 1944. ★ Borbe u Hrvatskoj 1943. ★ Foča ★ 4. proleterska (crnogorska) udarna brigada ★ 1. krajiška udarna brigada ★ Borbe na Jadranu 1944. ★ Borbe u Srbiji 1943. ★ 2. krajiška udarna brigada ★ 3. udarni korpus NOVJ (1. bosanski) ★ Druga neprijateljska ofanziva ★ 369. legionarska divizija (vražja) ★ 1. proleterska divizija NOVJ ★ 10. hercegovačka udarna brigada ★ Britanija i Jugoslavija ★ 3. proleterska (sandžačka) udarna brigada ★ Prijepolje ★ Borbe u Hrvatskoj 1944. ★