3. krajiški partizanski odred

⚔️ 0. 10. 1941. Po naređenju GŠ NOP odreda za BiH, objedinjavanjem jedinica Sreskog štaba za Jajce i 1 (Banjalučke) partizanske čete za Bos krajinu, formiran 3. krajiški (Jajački) NOP odred. U njegov sastav je ušao četnički bataljon -Kočić-, a kasnije su ušli i Ribnički partizanski bataljon -Soko- i Glamočki partizanski bataljon -Budućnost-.

⚔️ 18. 10. 1941. Prema instrukcijama PK KPJ za BiH, formiran OK KPJ za Jajce, koji je nosio i naziv: OK KPJ 3. krajiškog NOP odreda.

⚔️ 24. 10. 1941. Kod s. Lipca (na pruzi Banja Luka - Kotor-Varoš) 3. krajiški NOP odred uništio jedan voz.

⚔️ 27. 10. 1941. Delovi 3. krajiškog NOP odreda zauzeli žand. st. Slatinu Ilidžu (kod Banje Luke): Posada se povukla u s. Klašnice. Sutradan su delovi nemačkog 823. landesšicen bataljona povratili mesto i pohapsili 36 Jevreja.

⚔️ 0. 11. 1941. Od delova rasformirane 1. partizanske čete za Bos. krajinu formiran 5. bataljon 3. krajiškog NOP odreda.

⚔️ 2. 11. 1941. Dva bataljona 3. krajiškog NOP odreda izvršila neuspeo 17-časovni napad na Jajce radi uništenja fabrike karbida.

⚔️ 21. 11. 1941. Dva bataljona 3. krajiškog NOP odreda upali u D. Vakuf (na levoj obali Vrbasa), razbili po jednu četu 26. pešadijskog puka italijanske divizije -Bergamo- i domobranskog 9. pešadijskog puka i spalili dve pilane, jednu železničku kompoziciju i tri motorna vozila. Zbog intervencije iz Bugojna mesto nije zauzeto.

⚔️ 21. 11. 1941. Delovi 5. bataljona 3. krajiškog NOP odreda razbili vod domobrana i zauzeli neprijateljsko uporište Crnu Rijeku (raskrsnicu puteva za Banju Luku, Jajce i Mrkonjić-Grad).

⚔️ 22. 11. 1941. Delovi 3. krajiškog NOP odreda zauzeli s. Hrvaćane (kod Prnjavora), uništili posadu (oko 100 žandarma, domobrana i milicionera) i zapalili žand. stanicu, poštu i opštinu.

⚔️ 23. 11. 1941. Iz zasede pod Malovanom (na putu Šujica-Kupres) Livanjski NOP odred i manji delovi 3. krajiškog NOP odreda razbili italijansku kolonu od 11 vozila. Uništen 1 tenk i 3 kamiona; zarobljeno 13 i ubijeno 8 vojnika, a zaplenjeno 40 pušaka, 3 p. mitraljeza i 5 sanduka municije.

⚔️ 26. 11. 1941. Posle 17 dana opsade, delovi 3. krajiškog NOP odreda zauzeli Sitnicu (pod pl. Manjačom). Kod s. Ratkova posada (6. četa domobranskog 10. pešadijskog puka i žandarmi) razbijena pri pokušaju proboja u Ključ.

⚔️ 26. 11. 1941. U pl. Borji Oblasni komitet KPJ za Bos. krajinu organizovao konferenciju komandnog kadra ustaničkih jedinica sa područja prnjavorskog i kotorvaroškog sreza. Iako su pojedini vodovi bili pod komandom četnika, formiran je partizanski bataljon i uključen u 3. krajiški NOP odred kao 6. bataljon. Kao jezgro novog bataljona poslužili su 2. i 4. partizanski odred 1. partizanske čete za Bos. krajinu.

⚔️ 5. 12. 1941. Kod s. Rastičeva dva bataljona 3. krajiškog NOP odreda i Livanjski NOP odred razbili jedan bataljon italijanske divizije -Bergamo-, ojačan ustašama iz Kupresa.

⚔️ 8. 12. 1941. Kod Kupresa Livanjski NOP odred i delovi 2. bataljona 3. krajiškog NOP odreda napali iz zasede ojačanu italijansku mitraljesku četu na kamionima. Uništena 2 kamiona; zaplenjeno 5 mitraljeza, 6 sanduka municije i 10 pušaka; zarobljeno 13 i ubijeno 8 neprijateljskih vojnika.

⚔️ 10. 12. 1941. U s. Gerzovu (srez Mrkonjić-Grad), pod rukovodstvom sekretara Oblasnog komiteta KPJ za Bos. krajinu, održana konferencija komandnog kadra 3. krajiškog NOP odreda u cilju konsolidacije i čvršćeg povezivanja jedinica. Na konferenciji je sankcionisano postojanje četničkog bataljona -Kocić- u sastavu tog odreda.

⚔️ 11. 12. 1941. Delovi 6. bataljona 3. krajiškog NOP odreda posle jače borbe razbili mesnu miliciju i zauzeli s. Koričane (kod Travnika). Zaplenjeno 50 pušaka.

⚔️ 12. 12. 1941. Delovi 1. bataljona 3. krajiškog NOP odreda zauzeli i spalili ž. st. Bravnice (na pruzi Jajce - D. Vakuf) a domobransku posadu zarobili.

⚔️ 14. 12. 1941. Delovi 3. krajiškog NOP odreda ušli u Skender-Vakuf. Žanđarmerijsko-domobranska posada povukla se u Kotor-Varoš.

⚔️ 14. 12. 1941. Dve čete 6. bataljona 3. krajiškog NOP odreda zauzele s. Slatinu Ilidžu (kod Banje Luke).

⚔️ 14. 12. 1941. U s. Javoranima na konferenciji komandnog kadra Banjalučkog bataljona 3. krajiškog NOP odreda došlo do sukoba sa četničkim elementima, koji su se izdvojili iz bataljona i formirali zaseban četnički bataljon.

⚔️ 15. 12. 1941. Delovi 6. bataljona 3. krajiškog NOP odreda ušli u Maslovare (kod Kotor-Varoši).

⚔️ 18. 12. 1941. Delovi 5. bataljona 3. krajiškog NOP odreda izvršili neuspeo napad na 250 domobrana i žandarma u s. Krupi na Vrbasu (kod Banje Luke).

⚔️ 20. 12. 1941. Kod s. Galjipovaca (na putu Prnjavor - Banja Luka) delovi 6. bataljona 3. krajiškog NOP odreda sprečili prodor jednog domobranskog bataljona i oko 300 pripadnika -Kulturbunda- prema s. Hrvaćanima. U borbi, koja se produžila i sledeća dva dana, neprijatelj je imao 102 mrtva.

⚔️ 25. 12. 1941. Delovi 6. bataljona 3. krajiškog NOP odreda zauzeli žand. st. Dragolovce (na putu Teslić-Prnjavor), razbili mesnu miliciju i zarobili vod domobrana.

⚔️ 27. 12. 1941. Delovi 5. bataljona 3. krajiškog NOP odreda zarobili osiguranje banjalučkog vodovoda - Subotica (60 domobrana i 1 oficira).

⚔️ 1. 1. 1942. Na položajima oko s. Majdana (kod Jajca) dva bataljona 3. krajiškog NOP odreda, posle sedmočasovne borbe, razbili jedan bataljon domobranskog 9. pešadijskog puka i ovladali selom. Ubijeno i ranjeno 35, a zarobljeno 49 domobrana. Zaplenjeno: 2 mitraljeza, 4. p. mitraljeza i 80 pušaka.

⚔️ 5. 1. 1942. Delovi 3. krajiškog NOP odreda zauzeli i spalili ž. st. Komar (na pruzi Travnik - D. Vakuf).

⚔️ 10. 1. 1942. Kod s. Rakoviča (na putu Banja Luka-Sitnica) delovi 3. krajiškog NOP odreda razbili jednu domobransku četu i zarobili čitavu komoru (12 saonica hrane i municije).

⚔️ 25. 1. 1942. Grupa partizana 3. krajiškog NOP odreda, uz pomoć aktivista NOP-a iz grada, upala u Kotor-Varoš i iz mesne bolnice odnela lekove, zavojni materijal i hirurške instrumente.

⚔️ 25. 1. 1942. Na konferenciji u s. Rorama (kod Glamoča) Glamočki bataljon -Budućnost-, 3. krajiškog NOP odreda proglasio se četničkim.

⚔️ 0. 2. 1942. Izdvajanjem Manjačkog, Cemerničkog, Crnovrškog i Prnjavorskog bataljona iz 3. krajiškog NOP odreda formiran 4. krajiški NOP odred.

⚔️ 0. 2. 1942. Na putu između s. Ravnog i s. D. Vukovskog (kod Kupiesa) delovi Livanjskog i 3. krajiškog NOP odreda napali italijansku kolonu, uništili 2 topa i 2 kamiona i zaplenili 30 pušaka.

⚔️ 5. 2. 1942. Grupa od 22 partizana 3. krajiškog NOP odreda, u domobranskim uniformama, upala u žandarmerijsku stanicu i sekciju za izgradnju pruge u selu Vrbanji (kod Banje Luke) i u kratkoj borbi zarobila i ubila 56 žandarma a zaplenila 2 p. mitraljeza, 45 pušaka i 10.000 metaka. Tu akciju je pripremila banjolučka partijska organizacija.

⚔️ 5. 2. 1942. Oblasni komitet SKOJ-a za Bos. krajinu formirao OK SKOJ-a za Jajce (područje 3. krajiškog NOP odreda).

⚔️ 6. 2. 1942. U s. Agićima (pod pl. Cemernicom) održana konferencija komandnog kadra 1, 2. i 4. bataljona 3. krajiškog NOP odreda, na kojoj je učinjen poslednji pokušaj da se spreči rascep sa četnicima. Na konferenciji je izabran štab novog 3. krajiškog NOP odreda.

⚔️ 10. 2. 1942. Kod s. Rekavice (blizu Banje Luke) delovi 3. krajiškog NOP odreda uništili 22. četu domobranskog 10. pešadijskog puka, ojačanu žandarmima, pri njenom izvlačenju iz do tada blokiranog s. Krupe na Vrbasu, prema Banjoj Luci.

⚔️ 15. 2. 1942. Kod s. Magaljdola (na putu Jajce - Mrkonjić-Grad) 2. bataljon 3. krajiškog NOP odreda razbio delove (319 vojnika) domobranskog 9. pešadijskog puka, koji je pokušao da se iz Jajca probije u Mrkonjić-Grad, i zarobio komoru (60 konja s tovarima).

⚔️ 25. 2. 1942. Otpočeo četvorodnevni napad 3. krajiškog NOP odreda i četničkog bataljona -Kočić- na Mrkonjić-Grad, u kome su se nalazili jedan bataljon italijanske divizije -Sasari- i dve čete domobrana. Delovi 3. krajiškog NOP odreda su bili prodrli u centar grada, ali su četnici omogućili italijanskom bataljonu da se izvuče na njihove položaje i da bočnim protivnapadom slomi partizanski napad.

⚔️ 11. 3. 1942. Posle višednevnih borbi 4. bataljon 3. krajiškog NOP odreda uništio italijansko-domobransku posadu, jačine čete, u s. Radaslijama (kod Glamoča) i zapalio pilanu i parni mlin.

⚔️ 25. 4. 1942. Obostranim dejstvom, delovi domobranskog 9. pešadijskog puka iz Jajca odbacili delove 3. krajiškog NOP odreda i deblokirali jedan bataljon italijanske divizije -Bergamo- u Mrkonjić-Gradu. Zatim je italijanska posada Mrkonjić-Grada zamenjena domobransko-četničkom.

⚔️ 4. 5. 1942. Jedan ojačani bataljon italijanske divizije -Bergamo- otpočeo napad na Vukovsko. Livanjski NOP odred i delovi 3. krajiškog NOP odreda, uz pomoć naoružanih seljaka, sprečili su prodor i u protivnapadu zarobili dva topa. Sutradan je neprijatelj angažovao još oko dva bataljona i, uz podršku tenkova, prodro u Vukovsko, gde je opljačkao i spalio oko 400 domova.

⚔️ 17. 5. 1942. U s. Glavicama (kod Glamoča) četnici izvršili puč u 5. četi bataljona -Budućnost- 3. krajiškog NOP odreda. Oni su zarobili i, posle, zverskog mučenja, živog zakopali komandanta batal/ona Miloša Ticu, narodnog heroja.

⚔️ 29. 5. 1942. Delovi 3. krajiškog NOP odreda i Livanjski NOP odred izvršili napad na spoljna uporišta oko Kupresa, od kojih su neka i zauzeli. Ustaše i milicioneri su imali 22 mrtva i 15 ranjenih.

⚔️ 6. 6. 1942. Udarni bataljon 5. krajiškog NOP odreda i 4. bataljon 3. krajiškog NOP odreda izvršili napad na Glamoč, ali su, zbog četničkog napada na naše jedinice s leđa, napad obustavili.

⚔️ 28. 6. 1942. Kod s. Dragnić Podova (blizu Jajca; dve čete Udarnog bataljona 5. krajiškog NOP odreda i Udarna četa 3. krajiškog NOP odreda razbile delove četničkog puka -Manjača- i odreda -Kočić-, ojačane jednom četom domobrana (ukupno 600 vojnika). Zaplenjeno: 2 topa, 1 minobacač 81 mm, 3 mitraljeza, 3 p, mitraljeza i oko 100 pušaka.

⚔️ 30. 6. 1942. Dva ustaška bataljona, glavnina jednog domobranskog pešadijskog puka i delovi četničkog odreda -Kočić- preduzeli iz Kupresa, Jajca, D. Vakufa i Mrkonjić-Grada jednovremeni napad na 3. krajiški NOP odred, ali je ovaj, ojačan Udarnim bataljonom 5. krajiškog NOP odreda, slomio napad tri napadne kolone (od njih sedam), pa je napad obustavljen.

⚔️ 15. 7. 1942. Druga proleterska NOU brigada pregazila r. Vrbas kod ž. st. Barica (nizvodno od D. Vakufa) i uhvatila vezu sa 3. krajiškim NOP odredom. Time su se spojile jedinice Grupe proleterskih udarnih brigada sa krajiškim jedinicama.

⚔️ 20. 7. 1942. Posle jedanaestodnevne blokade delovi 5. i 3. krajiškog NOP odreda zauzeli Glamoč. Glavnina 18. čete domobranskog 13. pešadijskog puka probila se u Livno, dok je ostatak uništen.

⚔️ 27. 7. 1942. U borbi s četnicima u Pljevi (kod Jajca) poginuo komandir Udarne čete 3. krajiškog NOP odreda Dušan Rakita, narodni heroj.

⚔️ 0. 8. 1942. U sastavu 3. krajiškog NOP odreda, od bivših četnika iz sela oko r. Plive (kod Jajca) formiran Pljevski NO dobrovoljački bataljon.

⚔️ 0. 8. 1942. Naređenjima VŠ NOP i DV Jugoslavije, na novooslobođenoj teritoriji Prozor - Duvno - Livno - Kupres - G. Vakuf, u sastavu 3. krajiškog NOP odreda, Livanjskog vojnog područja i 4. operativne zone NOP odreda Hrvatske, formirano pet novih partizanskih bataljona (Livanjski, Duvanjski -Mihovil Tomić-, Kupreški, Prozorski i Zijametski).

⚔️ 1. 8. 1942. U noćnom napadu uoči ovog dana 2. proleterska NOU brigada, jedan bataljon 3. proleterske NOU brigade i delovi 3, krajiškog NOP odreda i bataljona -Vojin Zirojević- zauzeli s. Zlosela i visove oko Kupresa a zatim upali u Kupres, ali ga zbog snažnog otpora ustaške i milicijske posade i slabog sadejstva, nisu zauzeli.

⚔️ 11. 8. 1942. Druga i 4. proleterska NOU brigada, 10. hercegovačka NOU brigada i delovi 3. proleterske NOU brigade i 3. krajiškog NOP odreda izvršili napad na utvrđeni garnizon Kupres (1500 ustaša Crne legije i mesnih milicionera sa baterijom topova i oklopnim automobilom). Iako su dve čete bile prodrle u grad, neprijatelj je protivnapadom, uz znatne obostrane gubitke, odbacio partizanske snage na polazne položaje.

⚔️ 13. 8. 1942. Druga proleterska, 1. krajiška, 2. bataljon 3. sandžačke, 4. crnogorska i 10. hercegovačka NOU brigada i delovi 3. krajiškog NOP odreda, pod komandom Operativnog štaba kupreških snaga, ponovili napad na Kupres. Frontalni juriš je zaustavljen pred rovovima na ivici grada. Uporni neprijatelj prvo je izbacio iz grada uklinjene delove 1. krajiške i 4. crnogorske NOU brigade, a zatim odbacio i sve ostale snage. U napadima na Kupres (11-14. avgusta) naše jedinice su imale 141 ranjenog i 97 mrtvih boraca, među kojima je sedam narodnih heroja: Špiro Mugoša, zamenik komandanta 4. crnogorske NOU brigade, Dušan Metlić i Simo Šolaja, komandanti 1. i 2. bataljona 3. krajiškog NOP odreda, Mašo Brguljan i Sekula Popović, politički komesari četa, Jelica Mašković Jeja, desetar, i Đuro Petrović, puškomitraljezac - svi iz 4. crnogorske NOU brigade. Gubici neprijatelja su bili 72 mrtva i 115 ranjenih.

⚔️ 16. 8. 1942. Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito naredio Štabu 3. krajiškog NOP odreda da na prostoriji Livno - G. Vakuf - Travnik formira dva bataljona koji će dejstvom na komunikaciji Travnik - D. i G. Vakuf i u širem rejonu Kupresa ceo taj kraj aktivirati i podići u borbu.

⚔️ 29. 8. 1942. Ustaško-domobranska posada Kupresa (oko 1.000 ustaša i domobrana) izvršila ispad u s. Blagaj i Novo Selo, potisnula 1. bataljon 4. crnogorske NOU brigade i dve čete Kupreškog bataljona 3. krajiškog NOP odreda, spalila oko 250 domova i pobila oko 150 ljudi, žena i dece.

⚔️ 14. 9. 1942. Po naređenju Vrhovni štab NOP i DV Jugoslavije, u cilju razvijanja dejstava prema Bugojnu, Travniku i Fojnici, formiran Operativni štab Udarne grupe brigada (5. crnogorska i 10. hercegovačka NOU brigada i mesne jedinice 3. krajiškog NOP odreda).

⚔️ 25. 9. 1942. Pod rukovodstvom Operativnog štaba NOP i DV za Bos. krajinu, 1. i 2. krajiška, 2. proleterska i 4. crnogorska NOU brigada i tri bataljona 3. krajiškog NOP odreda, posle 18-časovne borbe, zauzeli utvrđeni garnizon Jajce. Posada (ojačani ustaški 17. bataljon, 2. bataljon domobranskog 9. pešadijskog puka i četa žandarma - do 1000 vojnika) uglavnom je uništena. Zaplenjeni su naoružanje i oprema dva ojačana bataljona.

⚔️ 25. 9. 1942. Pet četa ustaške Crne legije, ojačanih mesnom milicijom, izvršilo ispad iz Duvna u pravcu s. Šćita. Sutradan, posle upornih borbi na pl. Ljubuši, 10. hercegovačka NOU brigada i Prozorski bataljon 3. krajiškog NOP odreda su ih odbacili u Duvanjsko polje.

⚔️ 26. 9. 1942. Delovi 4. crnogorske NOU brigade sprečili intervenciju jedne nemačke čete i oko 200 domobrana i žandarma iz D, Vakufa prema Jajcu i razbili posadu ž. st. Vijenac, jačine domobranske čete. U borbi kod s. Vijenca poginuli su zamenik političkog komesara 1. bataljona 3. krajiškog NOP odreda Milan Ilić i politički komesar 1. čete 1. bataljona 4. crnogorske NOU brigade Vojin Dragović, narodni heroji.

⚔️ 0. 10. 1942. Kod s. Kozila (blizu Jajca) četnici uništili bolnicu 3. krajiškog NOP odreda i pobili veću grupu ranjenika i nekoliko lekara.

⚔️ 4. 10. 1942. Delovi nemačke 714. i 718. pešadijske divizije, nastupajući od Mrkonjić-Grada i D. Vakufa, zauzeli Jajce. Delovi 4. crnogorske i 3. sandžačke NOU brigade i 3. krajiškog NOP odreda blagovremeno su evakuisali pozadinske ustanove i uništili fabriku karbida i druge važne objekte.

⚔️ 12. 10. 1942. Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito naredio Štabu Kupreškog bataljona 3. krajiškog NOP odreda da, pored drugih zadataka, preduzima hitne mere za materijalno zbrinjavanje stanovništva iz popaljenih sela G. i D. Vukovskog.

⚔️ 21. 10. 1942. Glavnina nemačke 718. pešadijske divizije, ojačana ustaško-domobranskim snagama (devet pešadijskih bataljona, 4 artiljerijska diviziona i jedan oklopni bataljon), i nemačko-domobransko-četnička borbena grupa -Tomas-, jačine oko dva bataljona, otpočela jedanaestodnevnu drugu jajačku operaciju (-Jajce II-) za razbijanje partizanskih jedinica u Janju i Pljevi, deo nemačko-italijanske protivofanzive (ciklusa operacija -Dinara-), Treća sandžačka NOU brigada i 3. krajiški NOP odred izvukli su se na greben Vitoroga bez većih gubitaka. Nemački vojnici su opljačkali i spalili sva napuštena sela i na najsvirepiji način pobili deo stanovništva, koje je, ostalo kod kuća.

⚔️ 26. 11. 1942. Posle dvodnevnih borbi 1. proleterska i 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije, NOVJ, 1, dalmatinska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ i delovi 3. krajiškog NOP odreda zauzeli Jajce. Nemačka motorizovana borbena grupa -Anaker- (jedan i po bataljon), intervencijom iz D, Vakufa, omogućila je izvlačenje manjeg dola posade. Za veliko junaštvo i primerno ispunjavanje postavljenih zadataka, VŠ NOV i POJ pohvalio je 1. dalmatinsku NOU brigadu. U borbi je pored ostalih poginuo pomoćnik političkog komesara čete u 3. krajiškom NOP odredu Stipo Đerek, narodni heroj.

⚔️ 1. 12. 1942. Treća udarna divizija NOVJ, ojačana 3. proleterskom NOU brigadom i delovima 3. krajiškog NOP odreda, pri napadu na železničku prugu Turbe - D. Vakuf, naišla na nemačku 718. pešadijsku diviziju (bez dva bataljona), ojačanu delovima ustaške 5. brigade i domobranskog 9. i 15. pešadijskog puka, u razvoju za napad prema Jajcu. Posle žestokog susretnog boja s nadmoćnim neprijateljem 3. udarna divizija NOVJ je vodila odbrambene borbe sve do 6. decembra kada je neprijatelj, zauzeo Jajce. U tim borbama je, pored ostalih, poginuo komandant 1. dalmatinske NOU brigade Marijan Bilić, narodni heroj.

⚔️ 5. 12. 1942. Po naređenju Vrhovnog komandanta NOV i POJ formiran Štab operativnog sektora Mrkonjić-Grad-Jajce, koji je objedinjavao dejstva po jednog bataljona 5. crnogorske i 10. hercegovačke NOU brigade i dva bataljona 3. krajiškog NOP odreda, sa zadatkom: odbrana pravca Jajce-Mrkonjić-Grad.

⚔️ 27. 12. 1942. U s. Orahovljanima (kod Ključa), od krajiške polubrigade i delova 3. krajiškog NOP odreda, formirana 7. krajiška udarna brigada 5. udarne divizije NOVJ.

⚔️ 22. 1. 1943. U s. Blagaju (kod Kupresa), po naređenju Štaba 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ, od jedinica 3 krajiškog NOP odreda formirana 9. krajiška NOU brigada -Simo Šolaja-, sastava četiri bataljona i jačine oko 700 boraca. (Sa formiranjem ove brigade prestao je da postoji 3. krajiški NOP odred.)

⚔️ 0. 2. 1943. U rejonu Prozora, po naređenju Štaba 1. bosanskog udarnog korpusa, od Prozorskog partizanskog bataljona (iz rasformiranog 3. krajiškog NOP odreda) i novopridošlog ljudstva formiran Ramski NOP odred.