1. dalmatinska proleterska udarna brigada

Za ovaj pojam je pronađeno 59 hronoloških zapisa, 65 dokumenata i 34 fotografija.

Događaji

⚔️ 22. 8. 1942. Formiran Operativni štab južne grupe brigada (1. proleterska, 1. dalmatinska i 10. hercegovačka NOU brigada i 5. krajiški i Južnodalmatinski NOP odred) sa zadatkom da objedini komandu u predelu Livno, Duvno, Aržano i zatvori pravce od Imotskog, Sinja, Bos. Grahova i Mostara.

⚔️ 5. 9. 1942. U selu Dobrom (blizu Livna), po direktivi Vrhovnog štaba NOP i DV Jugoslavije, od 1. i 2. bataljona NOP odreda za srednju Dalmaciju, bataljona -Bude Borjan- iz NOP odreda za severnu Dalmaciju i delova bataljona -Jozo Jurčević- formirana 1. dalmatinska NOU brigada. Time je NOP odred za srednju Dalmaciju prestao da postoji.

⚔️ 16. 9. 1942. Delovi 4. bataljona 1. dalmatinske NOU brigade upali u ustaško-domobransko uporište s. Otok (blizu Sinja), porušili betonski most na putu Obrovac-Trilj i time onemogućili saobraćaj na ovoj komunikaciji.

⚔️ 17. 9. 1942. Kod s. Jabuke (blizu Sinja) delovi 4. bataljona 1. dalmatinske NOU brigade napali iz zasede italijansku kolonu ojačanu tenkovima, posle dvočasovne žestoke borbe naneli joj gubitke od 10 mrtvih i više ranjenih i prinudili je na povlačenje prema Trilju.

⚔️ 23. 9. 1942. Delovi 4. bataljona 1. dalmatinske NOU brigade izvršili prepad na rudnik uglja u s. Košutama (kod Sinja), demolirali rudnička postrojenja (čime je rudnik potpuno onesposobljen za rad) i zaplenili veću količinu eksploziva.

⚔️ 25. 9. 1942. Jedinice 1. dalmatinske NOU brigade zauzele s. Otok (kod Sinja) koje su branili domobrani i žandarmi i zaplenile 3 p. mitraljeza i 45 pušaka.

⚔️ 17. 10. 1942. U s. Cisti (na putu Trilj-Imotski) 3. bataljon 1. dalmatinske NOU brigade napao italijansku kolonu i prinudio je na povlačenje prema Trilju. Neprijatelj je imao 20 mtvih, a bataljon 3 ranjena borca. Uništen je 1 neprijateljski tenk.

⚔️ 21. 10. 1942. Delovi italijanskog 18. armijskog korpusa, sa ustaškom Crnom legijom i delovima četničke Dinarske divizije sa polukružne osnovice: Kupres, Šujica, Duvno, Imotski, Sinj, Vrlika, ukupno 12-14 bataljona, otpočeli livanjsku operaciju (-Beta-, -Livno-) za ovlađivanje slobodnom teritorijom oko Livna, deo nemačko-italijanske protiv ofanzive (ciklusa operacija -Dinara-). Dok su 1. dalmatinska NOU brigada i 3. NOP odred 4. operativne zone NOP odreda Hrvatske uspešno zadržavali ostalih pet koIona, izbijanjem kolone iz Kupresa u Livno prisililo je partizanske jedinice da 26. oktobra napuste odbranu i na ostalim pravcima i povuku se prema pl. Kamešnici i Glamoču.

⚔️ 23. 10. 1942. Jedinice 4. bataljona 1. dalmatinske NOU brigade zauzele neprijateljsko uporište s. Podgrada (ispod pl. Mosora) koje su branili žandarmi, te ovima nanele gubitke od 3 mrtva i 2 ranjena; odmah posle toga porušile Pavića most na Cetini i prekinule saobraćaj između Omiša i s. Podgrada.

⚔️ 25. 10. 1942. Kod s. Tugara (blizu Splita) 4. bataljon 1. dalmatinske NOU brigade napao jake italijanske snage iz Omiša i posle tročasovne borbe odbacio ih prema Omišu. Neprijatelj je imao 20 mrtvih i oko 40 ranjenih.

⚔️ 28. 10. 1942. Jedinice 4. bataljona 1. dalmatinske NOU brigade zauzele četnička uporišta u s. Kljakama i s. Otišiću (blizu Vrlike). Neprijatelj je uspeo da većim delom pobegne u pravcu Vrlike, dok je manji broj četnika zarobljen. Zaplenjen je veliki broj pušaka, municije i druge opreme.

⚔️ 6. 11. 1942. Jedinice Mosećkog i 4. bataljona 1. dalmatinske NOU brigade zauzele ustaško uporište u s. Kljakama (kod Drniša) i zaplenile 50 pušaka.

⚔️ 9. 11. 1942. Naredbom Vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita formirana 3. udarna divizija NOVJ, sastava: 5. crnogorska, 10. hercegovačka i 1. dalmatinska NOU brigada.

⚔️ 26. 11. 1942. Posle dvodnevnih borbi 1. proleterska i 3. krajiška udarna brigada 1. proleterske udarne divizije, NOVJ, 1, dalmatinska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ i delovi 3. krajiškog NOP odreda zauzeli Jajce. Nemačka motorizovana borbena grupa -Anaker- (jedan i po bataljon), intervencijom iz D, Vakufa, omogućila je izvlačenje manjeg dola posade. Za veliko junaštvo i primerno ispunjavanje postavljenih zadataka, VŠ NOV i POJ pohvalio je 1. dalmatinsku NOU brigadu. U borbi je pored ostalih poginuo pomoćnik političkog komesara čete u 3. krajiškom NOP odredu Stipo Đerek, narodni heroj.

⚔️ 1. 12. 1942. Vrhovni komandant NOV i PO Jugoslavije Josip Broz Tito pohvalio 1. dalmatinsku NOU brigadu što je uspešno izvršila zadatke u borbama za zauzimanje Jajca.

⚔️ 1. 12. 1942. Treća udarna divizija NOVJ, ojačana 3. proleterskom NOU brigadom i delovima 3. krajiškog NOP odreda, pri napadu na železničku prugu Turbe - D. Vakuf, naišla na nemačku 718. pešadijsku diviziju (bez dva bataljona), ojačanu delovima ustaške 5. brigade i domobranskog 9. i 15. pešadijskog puka, u razvoju za napad prema Jajcu. Posle žestokog susretnog boja s nadmoćnim neprijateljem 3. udarna divizija NOVJ je vodila odbrambene borbe sve do 6. decembra kada je neprijatelj, zauzeo Jajce. U tim borbama je, pored ostalih, poginuo komandant 1. dalmatinske NOU brigade Marijan Bilić, narodni heroj.

⚔️ 26. 12. 1942. Prva dalmatinska i 10. hercegovačka udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ zauzela Turbe (kod Travnika), razbile 1. bataljon domobranskog 9. pešadijskog puka i uništile ž. st. Turbe i Goleš, jedan veći vijadukt, pilanu i električnu centralu. U borbi, na Ravnoj gori, poginuo je politički komesar čete u 3. bataljonu 10. hercegovačke NOU brigade Asim Zupčević, narodni heroj.

⚔️ 3. 1. 1943. Domobransko uporište u s. Busovači (kod Travnika) posle osmočasovne borbe zauzela 1. dalmatinska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ i porušila put Sarajevo-Travnik.

⚔️ 20. 1. 1943. Delovi 1. dalmatinske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ napali žandarme i nemačke vojnike u s. Vitezu (kod Travnika). Pošto su porušili prugu, uništili instalacije i spalili ž. st., žand. st. i ustaški dom, delovi 1. dalmatinske NOU brigade su se povukli u pravcu s. Rastova.

⚔️ 1. 2. 1943. U blizini G. Vakufa 1. dalmatinska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ odbila napad ustaša iz Bugojna, nanevši im gubitke od 60 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 3. 2. 1943. Kod Bugojna jedinice 1. dalmatinske udarne i 5. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ odbile napad ustaških snaga, nanevši im gubitke od oko 100 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 24. 2. 1943. CK KPJ uputio pismo politodelu 1. dalmatinske NOU brigade u kojem ukazuje na zadatke u pogledu vojničkog i političkog učvršćenja jedinice koji se nameću dolaskom 500 novih boraca iz južne Dalmacije.

⚔️ 28. 2. 1943. U s. Gračanici (kod Prozora), na sastanku Politbiroa CK KPJ i VŠ NOV i POJ, doneta odluka da se protivudarom glavnih snaga ka G. Vakufu razbije najopasnija neprijateljska grupacija i na taj način spasu ranjenici, odmah zatim da se kod s. Jablanice izvrši forsiranje r. Neretve. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito je naredio da protivudar izvrše: 1. proleterska udarna divizija NOVJ, 2. proleterska udarna i 4. proleterska (crnogorska) udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ, 7. divizija NOVJ i 1. dalmatinska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ, s tim da u dolini Neretve ostanu 5. crnogorska udarna i 10. hercegovačka udarna brigada 3. udarne i 2. dalmatinska udarna brigada 2. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 1. 3. 1943. U rejonu Kobile, Crnog vrha, s. Voljevca i s. Seferovića (kod G. Vakufa) jedinice nemačke 717. pešadijske divizije ojačane grupom -Fogl- nastupajući prema Prozoru napale 3. krajišku NOU brigadu, 7. brigadu 7. divizije NOVJ i 1. dalmatinsku NOU brigadu, te posle upornih borbi odbacile ih prema Vilića gumnu i Makljenu.

⚔️ 2. 3. 1943. Istočno od puta Prozor - G. Vakuf delovi 2. proleterske i 1. dalmatinske NOU brigade slomili napad jedinica nemačke 717. pešadijske divizije i u toku noći zauzeli Crni vrh. Poginuo je komandir voda u 1. bataljonu 2. proleterske NOU brigade Vladimir Radovanović, narodni heroj.

⚔️ 5. 4. 1943. Prva dalmatinska udarna brigada i tri bataljona 10. hercegovačke udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, bez gubitaka, zauzeli s. Kulu Fazlagić (kod Gacka), gde su razoružali mesni milicijski bataljon i zaplenili oko 200 pušaka i 20.000 metaka.

⚔️ 8. 4. 1943. U rejonu prevoja Kobilja glava (kod Gacka) 1. dalmatinska NOU brigada i glavnina 10. hercegovačke udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ razbile delove četničkog Trebinjskog korpusa i odbacile ih prema Bileći. U borbi je poginuo komandir čete 3. bataljona 10. hercegovačke NOU brigade Hasan Zahirović Laća, narodni heroj.

⚔️ 6. 5. 1943. Italijansko-četnička borbena grupa -Somavila- (73. legija crnih košulja italijanske divizije -Sasari-, 2. bataljon 260. pešadijskog puka italijanske divizije -Murđe-. Četnička Bilećka i Gatačka brigada, jedna baterija i po jedna četa tenkova i minobacača), nastupajući iz Gacka, posle trodnevnih borbi odbacila 1. dalmatinsku udarnu brigadu 3. udarne divizije NOVJ i zauzela prevoj Čemerno.

⚔️ 9. 5. 1943. Štab 3. udarne divizije NOVJ uputio 1. dalmatinsku udarnu brigadu (iz svoje rezerve) na položaje s. Dragovoljići - s. Oblatno - s. Zagrad radi zatvaranja pravaca Nikšić-Župa i Nikšić-Šavnik.

⚔️ 22. 5. 1943. Na grebenu Žirovnice (kod Nikšića) 5. crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ razbila četničke snage. Neposredno potom 14. puk nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i motorizovana pukovska grupa italijanske divizije -Ferara- otpočeli su jak napad pravcima Nikšić-Šavnik i Nikšić - Pivska župa. Brigada se pod borbom povukla na liiju Gradac - s. V. i M. Orah - s. Jasenovo Polje, gde je s 1. dalmatinskom udarnom brigadom iste divizije zadržala dalji prodor neprijatelja.

⚔️ 27. 5. 1943. Iz rejona Bukovik - s. Gvozd (kod Nikšića) Štab 3. udarne divizije NOVJ uputio 1. dalmatinsku NOU brigadu da posedne desnu obalu r. Komarnice, zatvori sve prelaze između s. Duži i Pivskog manastira i prihvati 5. crnogorsku NOU brigadu koja je zatvarala pravac Nikšić-Šavnik.

⚔️ 28. 5. 1943. Na Krnovskoj glavici, Ostrvici i Komanđirovom brdu (na pravcu Nikšić-Šavnik) 5. crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ vodila žestoke ođbrambene borbe protiv 14. puka nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i delova italijanske divizije -Ferara-, a potom se, 30. maja, prebacila na desnu obalu r. Komarnice, gde se povezala sa 1. dalmatinskom udarnom brigadom i 3. proleterskom (sandžačkom) udarnom brigadom 1. proleterske udarne divizije NOVJ.

⚔️ 8. 6. 1943. Delegat VŠ NOV i POJ pri Štabu Južne grupe za proboj Milovan Đilas obavestio VŠ da se 3. udarna divizija NOVJ i Centralna bolnica VŠ neće probijati sa Pivske planine ka Sutjesci, kako je bilo naređeno, već prema Sandžaku. Međutim, pokušaj prebacivanja preko r. Tare kod s. Uzlupa nije uspeo, pošto su desnu obalu čvrsto držale jake snage domobranske 4. lovačke brigade i delovi italijanske divizije -Taurinenze-. Tom prilikom se utopio zamenik komandanta 1. dalmatinske NOU brigade Gojko Ujdurović, narodni heroj.

⚔️ 11. 6. 1943. Kod s. Tjentišta 1. dalmatinska NOU brigada (bez 2. bataljona, a ojačana 1. bataljonom 5. crnogorske NOU brigade), kao prvi ešelon 3. udarne divizije NOVJ, razbila manje delove nemačke 118. lovačke divizije i forsirala r. Sutjesku. Po padu mraka, kada je trebalo da se nastavi prebacivanje glavnine 3. udarne divizije i ranjenika, neprijatelj je iznenadnim protivnapadom povratio izgubljene položaje. Brigada se, po delovima, probila prema Vrbničkim kolibama.

⚔️ 14. 6. 1943. U rejonu katuna Lučke i Vrbničke kolibe (na pl. Zelengori) prikupila se glavnina razbijene 3. udarne divizije NOVJ (Štab divizije, 1. dalmatinska NOU brigada bez 2. bataljona, 5. crnogorska NOU brigada bez dva bataljona i 5. bataljon 3. proleterske NOU brigade, divizijska baterija i nekoliko stotina pokretnih ranjenika i tifusara iz Centralne bolnice VŠ NOV i POJ). Divizija je zatim, izvršivši reorganizaciju, nastavila pokret i posle sedam dana na Romaniji ušla u sastav Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ. Ostale jedinice su se probile u dva pravca: glavnina 3. proleterske NOU brigade na Vučevo, a odatle preko Pive i Tare u Sandžak; nekoliko stotina boraca i ranjenika, čiju su većinu sačinjavali Mostarski bataljon 10. hercegovačke NOU brigade i 2. bataljon 1. dalmatinske NOU brigade, preko Maglića u s. Izgore.

⚔️ 19. 6. 1943. U rejonu s. Sjetline glavnina razbijene 3. udarne divizije NOVJ (sem po jednog bataljona 1. dalmatinske i 5. crnogorske NOU brigade) [Odsečeni od glavnine prilikom prelaska pruge, oni su, preko pl. Jahorine, skrenuli prema Hercegovini i priključili se 10. hercegovačkoj NOU brigadi.] prešla prugu Sarajevo-Višegrad i, u toku dana, na Romaniji se priključila Glavnoj operativnoj grupi VŠ NOV i POJ.

⚔️ 1. 8. 1943. VŠ NOV i POJ, sa 1. proleterskom, 1. dalmatinskom udarnom i 7. i 8. NO brigadom 7. divizije NOVJ, do svanuća forsirao r. Bosnu i prugu Sarajevo -SI. Brod na odseku ž. st. Vranduk - ž. st. Begov Han. Uništene su ž. stanice Vranduk, Nemila i Begov Han, dve kompozicije i više mostova i razbijena su domobranska obezbeđenja na pruzi (sem u Nemiloj, koja se održala uz pomoć oklopnog voza i delova 1. bataljona 369. puka nemačke 369. legionarske divizije). Zarobljeno je 97 domobrana i 19 četnika, a zaplenjeno 5 mitraljeza i 109 pušaka.

⚔️ 8. 9. 1943. U Dalmaciji, po naređenju VŠ NOV i POJ, od 3. i 1. dalmatinske NOU brigade ponovo formirana 9. divizija NOVJ.

⚔️ 14. 9. 1943. Jedinice 1. dalmatinske udarne brigade 9. divizije NOVJ u toku danonoćne borbe odbile više napada delova nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- koji su iz blokiranog Klisa pokušavali proboj ka Splitu.

⚔️ 15. 9. 1943. Na položajima južno od s. Dicma dočekali su ih delovi 3. dalmatinske udarne i Cetinske brigade i prinudili ih da se, uz velike gubitke, povuku u Sinj, a manje delove okružili U zaseoku Sv. Jakovu. Istovremeno je 1. dalmatinska udarna brigada odbila neprijatelja koji je pokušao da se probije iz blokiranog Klisa.

⚔️ 21. 9. 1943. Kod s. Dicma delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i 27. ustaški bataljon, nadirući iz Sinja ka Splitu, savladali odbranu 1. dalmatinske udarne brigade 9. divizije NOVJ i zauzeli tvrđavu Klis. Tada je poginuo i Đuro Đapić, narodni heroj.

⚔️ 27. 9. 1943. Split zauzele snage nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-, 92. motorizovanog puka i 27. ustaškog bataljona posle dvodnevnih borbi protiv 1. dalmatinske udarne i 4. dalmatinske (splitske) brigade u rejonu Klisa. U prodoru iz Sinja ka Splitu nemačke jedinice (oko 2500 Vojnika i oficira) imale su 176 mrtvih i nestalih i 557 ranjenih.

⚔️ 12. 10. 1943. Posušje zauzela 1. dalmatinska udarna brigada 9. divizije NOVJ posle dvodnevnih borbi protiv delova ustaške 5. brigade, manjih delova nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i ustaške milicije, koje je odbacila u Imotski i Široki Brijeg (sada: Listića).

⚔️ 12. 10. 1943. Jedinice 1. dalmatinske udarne brigade 9. divizije NOVJ sprečile prodor ustaške 5. brigade iz Posušja (kod Imotskog) ka oslobođenom Duvnu i u protivnapadu zauzele Posušje.

⚔️ 13. 10. 1943. Posušje zauzeli delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i ustaške 5. brigade posle višečasovne borbe protiv 1. dalmatinske udarne brigade 9. dalmatinske divizije NOVJ, koju su potisnuli prema Duvnu.

⚔️ 17. 10. 1943. Prva dalmatinska udarna brigada 9. divizije NOVJ odbila napad manjih delova nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i 5. ustaške brigade iz Posušja ka Duvnu, uz sopstvene gubitke od 6 mrtvih i 5 ranjenih.

⚔️ 19. 10. 1943. Posle dvodnevne borbe na Radovan-brdu 1. dalmatinska udarna brigada 9. divizije NOVJ odbacila u Imotski delove ustaške 5. brigade ali ga je sutradan napustila pod pritiskom jačih delova nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-.

⚔️ 23. 10. 1943. Na poluostrvo Pelješac izvršili desant delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- iz Ploča i Metkovića, uz jednovremen napad delova 7. SS i 118. pešadijske divizije iz Stona. Neprijatelj je iznenadio 13. dalmatinsku brigadu 26. divizije NOVJ, obrazovao mostobran i u trodnevnim borbama odbacio ovu brigadu u pravcu s. Trpnja. Od 26. do 28. oktobra prebačena je iz Podgore na Pelješac i 1. dalmatinska udarna brigada 9. divizije NOVJ. Jake borbe su trajale do 9. novembra, kada je, zbog pogoršane situacije na Biokovu, prebačena u Podgoru 1. dalmatinska udarna brigada, a 13. dalmatinska brigada se povukla na o. Korčulu. Nemačke jedinice su imale 350, a jedinice NOVJ oko 230 mrtvih, ranjenih i nestalih.

⚔️ 22. 12. 1943. S Pelješca izvršili desant na o. Korčulu 750. puk nemačke 118. lovačke divizije, delovi 668. artiljerijskog puka, bataljon -Brandenburgs i četa tenkova. Ostrvo su branili 13. dalmatinska brigada 26. divizije NOVJ, 1. prekomorska brigada i Korčulanski NOP odred, a 23/24, decembra su stigla i dva bataljona 1. dalmatinske udarne brigade 9. divizije NOVJ sa o. Visa. Pod pritiskom nadmoćnog neprijatelja, sve jedinice NOVJ su se noću 24/25. decembra i sledećih noći povukle na ostrva Vis i Hvar. Pretrpevši osetne gubitke: od 1057 boraca 13. brigade evakuisano je samo 525, dok je 1. prekomorska brigada imala oko 300 ljudi izbačenih iz stroja. Prema nepotpunim podacima, nemačke jedinice su imale oko 100 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 22. 3. 1944. Dva bataljona 1. dalmatinske udarne brigade 26. divizije NOVJ i jedan saveznički komandos sa o. Visa izvršili desant na o. Hvar. U borbama vođenim do 25. marta protiv delova 738. puka nemačke 118. lovačke divizije oni su zarobili 131 nemačkog vojnika i 2 oficira a sami su imali 4 mrtva i 12 ranjenih boraca. Bataljoni su se na o. Hvaru zadržali do 31. marta, kada su se, sa zbegom i novodošlim borcima, povukli na o. Vis.

⚔️ 10. 4. 1944. Sa o. Visa dva ojačana bataljona 11. dalmatinske brigade i bataljon 1. dalmatinske udarne brigade 26. divizije NOVJ izvršili desant na o. Mljet. U dvodnevnim oštrim borbama oni su razbili nemačku posadu (dve čete 750. puka nemačke 118. lovačke divizije), a zatim se noću 2223. aprila povukli na o. Lastovo. Prema nepotpunim podacima neprijatelj je u tim borbama imao 96 mrtvih i 46 zarobljenih vojnika, a desantne snage 25 mrtvih i 76 ranjenih boraca.

⚔️ 10. 5. 1944. Sa o. Visa 1. dalmatinska udarna brigada 26. divizije NOVJ izvršila desant na o. Šoltu. U jednodnevnoj borbi ona je uništila nemačku posadu (dve ojačane čete 892. puka 264, pešadijske divizije) u Grohotama, a u uvali Rogač razbila neprijateljsko pojačanje (oko 200 vojnika) koje je pristiglo iz Splita, pa se u toku noći povukla na o. Vis. Neprijatelj je imao oko 250 mrtvih i ranjenih i 52 zarobljena vojnika. Brigada je imala 40 mrtvih i 129 ranjenih boraca.

⚔️ 11. 5. 1944. Između o. Šolte i o. Visa nemački borbeni čamci potopili bolnički brod -Marin II- sa oko 60 ranjenika 1. dalmatinske udarne brigade 26. divizije NOVJ.

⚔️ 21. 7. 1944. Sa o. Visa se iskrcao u uvalu Potomje na poluostrvu Pelješcu 4. bataljon 1. dalmatinske udarne brigade 26. divizije NOVJ, postavio zaseđu u rejonu s. Kuna - s. Oskorušno i zarobio 43 a ubio 12 nemačkih vojnika. Bataljon je imao 1 mrtvog i 5 ranjenih boraca.

⚔️ 15. 8. 1944. Na poluostrvu Pelješcu dve čete 1. bataljona 1. dalmatinske udarne brigade 26. divizije NOVJ iz zasede napale nemačku kolonu koja se kretala iz s. Lovišta prema Orebiću. Neprijatelj je imao 12 mrtvih i 21 zarobljenog.

⚔️ 11. 9. 1944. Sa o. Visa 1. dalmatinska udarna i 12. dalmatinska brigada 26. divizije NOVJ i jedan saveznički komandos izvršili desant na o. Brač. Borbe protiv delova 738. puka nemačke 118. lovačke divizije vođene su do 18. septembra, kada su zauzeta i poslednja neprijateljska uporišta. Prema nepotpunim podacima, preko 700 nemačkih vojnika je izbačeno iz stroja a 26. divizija NOVJ imala je 35 mrtvih i 197 ranjenih boraca.

⚔️ 12. 9. 1944. Na predlog vrhovnog komandanta NOV i POJ maršala Jugoslavije Josipa Broza Tita, Predseđništvo AVNOJ-a donelo odluku da se 1. dalmatinska NOU brigada odlikuje Ordenom narodnog oslobođenja.

⚔️ 12. 9. 1944. U govoru na smotri jedinica 1. dalmatinske NOU brigade na ostrvu Visu, vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito upozorio svetsku javnost na rešenost naroda Jugoslavije da pomognu dugogodišnju borbu naroda Istre i Slovenačkog primorja za prisajedinjenje Jugoslaviji.

⚔️ 19. 9. 1944. Naređenjem VŠ NOV i POJ, zbog uspeha u borbama protiv okupatora i kvislinških formacija, 1. dalmatinska NOU brigada nazvana proleterskom.

Dokumenti

📜 Naređenje Štaba Četvrte operativne zone od 26. kolovoza 1942. komandantu NOP Odreda za srednju Dalmaciju da uputi dva bataljona koja će ući u Prvu dalmatinsku brigadu koja se formira

📜 Naređenje Štaba Četvrte operativne zone od 27. kolovoza 1942. Štabu Sjevernodalmatinskog NOP odreda za dejstvo u Bukovici i Primorju i za formiranje novog Drugog bataljona zbog odlaska 1. bataljona u sastav 1. dalmatinske udarne brigade

📜 Naređenje Štaba Četvrte operativne zone od 28. kolovoza 1942. Štabu bataljona »Josip Jurćević« da uputi dvije čete koje će ući u Prvu dalmatinsku brigadu koja se formira

📜 Izvještaj političkog komesara Sjevernodalmatinskog NOP odreda od 29. kolovoza 1942. Štabu Četvrte operativne zone o političkom radu na terenu i upućivanju bataljona »Bude Borjan« u sastav 1. dalmatinske brigade

📜 Izvještaj štaba Četvrte operativne zone od 1 rujna 1942 god. političkom komesaru Glavnog štaba NOP odreda Hrvatske o formiranju Prve dalmatinske udarne brigade, o povoljnim izgledima za dalju mobilizaciju boraca i o situaciji u Kninskoj Krajini

📜 Izvještaj Štaba Četvrte operaitivne zone od 1. rujna 1942. političkom komesaru Glavnog Štaba NOP odreda Hrvatske o formiranju Prve dalmatinske udarne brigade, o povoljnim izgledima za dalju mobilizaciju boraca i o situaciji u Kninskoj krajini

📜 Naredba štaba Četvrte operativne zone od 5 rujna 1942 god. za formiranje Prve dalmatinske NOU brigade

📜 Naredba Štaba Četvrte operativne zone od 5. rujna 1942. za formiranje Prve dalmatinske NOU brigade

📜 Izvještaj štaba Četvrte operativne zone od 6 rujna 1942 god. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o formiranje Prve dalmatinske NO udarne brigade

📜 Izvještaj Štaba Četvrte operativne zone od 6. rujna 1942. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o formiranju Prve dalmatinske NOU brigade

📜 Naređenje Štaba Prve dalmatinske NOU brigade od 6. rujna 1942. Štabu Prvog bataljona »Ante Jonić« u povodu formiranja prištapskih jedinica Brigade

📜 Izvještaj štaba Četvrte operativne zone od 7 rujna 1942 god. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o formiranju Prve dalmatinske NO udarne brigade i Trećeg odreda

📜 Izvještaj Štaba Četvrte operativne zone od 7. rujna 1942. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o formiranje Prve dalmatinske NOU brigade i Trećeg odreda

📜 Izvještaj Štaba Prve dalmatinske NOU brigade od 9. rujna 1942. Štabu Četvrte operativne zone o rasporedu jedinica za obranu na Borovoj glavi

📜 Zapovijest Štaba 1. dalmatinske NOU brigade od 11. septembra 1942. za napad na Duvno

📜 Naređenje Štaba Četvrte operativne zone od 11. rujna 1942. Štabu 4. bataljona 1. dalmatinske brigade za zatvaranje pravca Sinj—Obrovac—Vaganj—Prolog

📜 Zapovjest Štaba 1. dalmatinske NOU brigade od 11. rujna 1942. za napad na Duvno

📜 Izvještaj Prvog bataljona »Ante Jonić« od 14. rujna 1942. Štabu Prve dalmatinske NOU brigade o borbama kod Duvna

📜 Izvještaj štaba Četvrte operativne zone od 18 rujna 1942 god. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o akcijama Mosećkog bataljona i Prve dalmatinske NO udarne brigade

📜 Izvještaj Štaba Četvrte operativne zone od 18. rujna 1942. Vrhovnom štabu NOP i DV Jugoslavije o akcijama Mosećkog bataljona i Prve dalmatinske NO udarne brigade

📜 Pregled nacionalnog i socijalnog sastava 1. dalmatinske NOU brigade od 24. septembra 1942. godine

📜 Pregled nacionalnog i socijalnog sastava 1. dalmatinske NOU brigade od 24. rujna 1942. godine

📜 Proglas Štaba 4. bataljona Prve dalmatinske NOU brigade od 27. rujna 1942. stanovništvu sela Obrovca kojim objašnjava cilj NOB-e

📜 Naređenie štaba Četvrte operativne zone od 30. rujna 1942. Štabu 1. dalmatinske udarne brigade za vršenje noćnih prepada na Duvno

📜 Izvještaj Štaba 1. dalmatinske brigade iz decembra 1942. Štabu 4. operativne zone NOP odreda Hrvatske o dejstvima od 19. novembra do 5. decembra 1942. godine

📜 Pohvala Vrhovnog komandanta NOV i POJ druga Tita od 1 decembra 1942 god. Prve dalmatinske NOU brigade za uspešno izvršenje zadatka u borbi za oslobođenje Jajca

📜 Izvještaj štaba Treće (Prve dalmatinske NOP) brigade Treće NOU divizije od 1 decembra 1942 god. Štabu divizije o kretanju neprijatelja sa planine Radalje prema selu Selići

📜 Izveštaj zamenika političkog komesara Treće (Prve dalmatinske) NOU brigade od 21. decembra 1942. Centralnom komitetu KPJ

📜 Izveštaj Politodjela 1. dalmatinske brigade 3. NOU divizije od 17. januara 1943. Centralnom komitetu KPJ o partijsko-političkom radu

📜 Izvještaj Politodjela 1. dalmatinske brigade 3. NOU divizije od 17. siječnja 1943. Centralnom komitetu KPJ o partijsko-političkom radu

📜 Pismo Štaba Četvrte operativne zone od 31 siječnja 1943 god. Štabu Prve dalmatinske NO brigade o stanju na području Dalmacije

📜 Pismo Štaba Četvrte operativne zone od 31. siječnja 1943. Štabu Prve dalmatinske NOU brigade o stanju na području Dalmacije

📜 Izveštaj zamenika političkog komesara 1. dalmatinske brigade 3. NOU divizije od 9. februara 1943. Centralnom komitetu KPJ o radu partijske i skojevske organizacije posle brigadne partijske konferencije

📜 Izvještaj zamjenika političkog komesara 1. dalmatinske brigade 3. NOU divizije od 9. veljače 1943. Centralnom komitetu KPJ o radu partijske i skojevske organizacije poslije brigadne partijske konferencije

📜 Obaveštenje Centralnog komiteta KPJ od 24. februara 1943. Politodelu 1. dalmatinske NOU brigade o izmenama u politodelu i o popuni Brigade novim borcima

📜 Obavještenje Centralnog komiteta KPJ od 24. veljače 1943. Politodjelu 1. dalmatinske NOU brigade o izmjenama u Politodjelu i o popuni Brigade novim borcima

📜 Izvještaj Štaba Prve dalmatinske brigade Treće NOU divizije od 27. veljače 1943. Vrhovnom štabu NOV i PO Jugoslavije o posjedanju položaja sjeverno od Prozora i o teškoćama oko evakuiranja bolnice

📜 Izvještaj Štaba Prve dalmatinske brigade Treće NOU divizije od 27 februara 1943 god. Vrhovnom štabu NOV i PO Jugoslavije o posjedanju položaja sjeverno od Prozora i o teškoćama oko evakuacije bolnice

📜 Izvještaj štaba Prve proleterske divizije od 5 marta 1943 god. pomoćniku načelnika Vrhovnog štaba NOV i PO Jugoslavije o upućivanju Prve dalmatinske brigade u sastav Treće NOU divizije i o rasporedu divizije na pravcu Gornji Vakuf-Prozor

📜 Izvještaj Štaba Prve proleterske divizije od 5. ožujka 1943. pomoćniku načelnika Vrhovnog štaba NOV i PO Jugoslavije o upućivanju Prve dalmatinske brigade u sastav Treće NOU divizije i o rasporedu Divizije na pravcu Gornji Vakuf - Prozor

📜 Izvještaj štaba Treće NOU divizije od 14 marta 1943 god. Vrhovnom štabu NOV i PO Jugoslavije o prebacivanju Prve dalmatinske brigade na lijevu obalu Neretve i o rasporedu Pete crnogorske NOU brigade

📜 Izvještaj Štaba Treće NOU divizije od 14. ožujka 1943. Vrhovnom štabu NOV i PO Jugoslavije o prebacivanju Prve dalmatinske brigade na lijevu obalu Neretve i o rasporedu Pete crnogorske NOU brigade

📜 Izveštaj zamenika političkog komesara 1. dalmatinske brigade 3. NOU divizije od 17. marta 1943. Centralnom komitetu KPJ o partijskom radu u Brigadi

📜 Izvještaj zamjenika političkog komesara 1. dalmatinske brigade 3. NOU divizije od 17. ožujka 1943. Centralnom komitetu KPJ o partijskom radu u Brigadi

📜 Izveštaj Politodela 1. dalmatinske brigade 3. NOU divizije od 30. aprila 1943. Centralnom komitetu KPJ o moralno-političkom stanju u ovoj brigadi i o političkom radu u narodu

📜 Naređenje Vrhovnog komandanta NOV i POJ druga Tita od 5 maja 1943 Štabu Druge proleterske divizije da popuni Četvrtu i Petu crnogorsku brigadu novomobilisanim borcima s teritorije Šavničkog sreza i pošalje Prvoj dalmatinskoj brigadi pomoć u odelu, oružju i municiji

📜 Izvještaj zamjenika političkog komesara Prve dalmatinske NOU brigade od 23 maja 1943 god. Centralnom komitetu Komunističke partije Jugoslavije o radu i stanju partijske organizacije

📜 Izvještaj Štaba Druge proleterske divizije od 30 juna 1943 god. . Vrhovnom štabu NOV i PO Jugoslavije o napadu neprijatelja na Petu crnogorsku i Prvu dalmatinsku brigadu

📜 Izvještaj Lastovske flotile od 21 jula 1944 Štabu Petog pomorskog obalskog sektora o prebacivanju snaga Prve dalmatinske brigade sa otoka Lastova na obalu poluotoka Pelješca

📜 Naređenje Štaba Lastovske flotile od 22 jula 1944 podređenim jedinicama za prebacivanje jedne čete Prve dalmatinske brigade sa otoka Lastova na otok Mljet

📜 Izvještaj Štaba Lastovske flotile od 23 jula 1944 Štabu Petog pomorskog obalskog sektora o prebacivanju jednog bataljona Prve dalmatinske brigade s poluotoka Pelješca na otok Lastovo

📜 Izvještaj Lastovske flotile od 27 jula 1944 Štabu Petog pomorskog obalskog sektora o prebacivanju dijelova Prve dalmatinske brigade

📜 Izvještaj Štaba Prve dalmatinske NOU brigade od 1 avgusta 1943 god. Vrhovnom štabu NOV i POJ o rezultatima napada na Begov Han

📜 Naređenje načelnika Vrhovnog štaba NOV i POJ od 24. oktobra 1943. Štabu Desete hercegovačke NOU brigade da Treći bataljon Prve dalmatinske NOU brigade uputi Štabu Osmog korpusa NOVJ

📜 Izvještaj zamjenika političkog komesara Prve dalmatinske NOU brigade od 15. prosinca 1943. Oblasnom komitetu KPH za Dalmaciju o sastavu i brojnom stanju Prve prekomorske brigade

📜 Izvod iz izveštaja zamenika političkog komesara 1. dalmatinske NOU brigade od 20. decembra 1943. Centralnom komitetu KP Jugoslavije o stanju i radu partijske organizacije od 8. avgusta do 20. decembra

📜 Izvod iz izvještaja zamjenika političkog komesara 1. dalmatinske brigade od 20. prosinca 1943. Centralnom komitetu KP Jugoslavije o stanju i radu partijske organizacije od 8. kolovoza do 20. prosinca 1943

📜 Naredba Štaba Devete divizije NOVJ za 29. siječnja 1944. o promjeni brojnih naziva brigada i ulasku Prve dalmatinske brigade u sastav Dvadesetšeste divizije a Trinaeste brigade u sastav Devete divizije

📜 Obaveštenje delegata Centralnog komiteta KPJ Svetislava Stefanovića i sekretara Oblasnog komiteta KP Hrvatske za Dalmaciju Vicka Krstulovića od 24. marta 1944. članovima Biroa Oblasnog komiteta KP Hrvatske za Dalmaciju Andriji Božaniću i Ivici Kukoču o uspešnim borbama 1. dalmatinske NOU brigade na ostrvu Hvaru

📜 Obavještenje delegata Centralnog komiteta KPJ Svetislava Stefanovića i sekretara Oblasnog komiteta KP Hrvatske za Dalmaciju Vicka Krstulovića od 24. ožujka 1944. članovima Biroa Oblasnog komiteta KP Hrvatske za Dalmaciju Andriji Božaniću i Ivici Kukoču o uspješnim borbama 1. dalmatinske NOU brigade na otoku Hvaru

📜 Pohvala vrhovnog komandanta NOV i POJ maršala Jugoslavije Josipa Broza Tita od sredine maja 1944. boračkom i rukovodećem sastavu 1. i 3. bataljona 1. dalmatinske NOU brigade

📜 Obaveštenje predsednika Nacionalnog komiteta oslobođenja Jugoslavije od 15. septembra 1944. predsedniku Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Makedonije o razlozima nepominjianja Makedonije u svom govoru od 12. septembra 1944. prilikom dvogodišnjice formiranja 1. dalmatinske brigade

📜 Izvještaj operativnog oficira Štaba Četvrtog pomorskog obalskog sektora od 20. oktobra 1944. Štabu sektora o prebacivanju jedinica Prve dalmatinske brigade

📜 Izvještaj Štaba 1. dalmatinske proleterske brigade od 26. oktobra 1944. Štabu 26. divizije NOVJ o napadu na Slivno Ravno, Neum, Duži i Ošlje i o razbijanju neprijateljske kolone na komunikaciji Dubrovnik - Metković

📜 Izveštaj pomoćnika političkog komesara 1. dalmatinske proleterske brigade 26. NOU divizije Centralnom komitetu KPJ o radu i organizacionom stanju partijske organizacije u novembru 1944. godine

Fotografije

Istorijske fotografije se učitavaju...

Povezane odrednice

Saradnja četnika sa okupatorom ★ Bugojno ★ Borbe za Livno 1942. ★ 717. pešadijska divizija ★ Gornji Vakuf ★ Diverzije u oslobodilačkom ratu ★ Borbe u Dalmaciji 1943. ★ Borbe u Hercegovini 1943. ★ Travnik ★ Vrhovni štab NOVJ ★ Imotski ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1942. ★ Bitka za Split 1943. ★ Operacija Weiss ★ 5. ustaška brigada ★ Bitka na Sutjesci ★ 3. proleterska (sandžačka) udarna brigada ★ Pero Ćetković ★ 1. proleterska divizija NOVJ ★ 10. hercegovačka udarna brigada ★ 5. proterska (crnogorska) udarna brigada ★ Pohod proleterskih brigada u Zapadnu Bosnu ★ Operacija Schwarz ★ Vrlika ★ Bolnice u oslobodilačkom ratu ★ Borbe u Crnoj Gori 1943. ★ Borbe za Jajce 1942. ★ Slobodne teritorije u oslobodilačkom ratu ★ Jajce ★ Politički komesari u NOR-u ★ Tenkovi u Jugoslaviji u drugom svetskom ratu ★ 1. prekomorska brigada ★ Četnici u drugom svetskom ratu ★ Nikšić ★ Operacija Beta ★ Duvno ★ Operacija Dinara ★ 118. lovačka divizija ★ Vis ★ Komunistička partija Hrvatske ★ Borbe u Hrvatskoj 1944. ★ Trilj ★ 7. banijska divizija NOVJ ★ 7. SS divizija Prinz Eugen ★ Borbe u Dalmaciji 1942. ★ Bitka na Neretvi ★ Narodni heroji Jugoslavije ★ Srednjodalmatinski partizanski odred ★ Šibenik ★ Hvar ★ Borbe u Dalmaciji 1944. ★ Pelješac ★ Borbe u Hrvatskoj 1942. ★ Josip Broz Tito ★ Italija u drugom svetskom ratu ★ Operacija Jesenji pljusak ★ Vicko Krstulović ★ 26. dalmatinska divizija NOVJ ★ Borbe u Hrvatskoj 1943. ★ Centralna bolnica NOVJ ★ Prozor ★ 2. proleterska divizija NOVJ ★ Livno ★ Bitka za Prozor 1943. ★ Borbe na Jadranu 1944. ★ Gacko ★ 13. dalmatinska udarna brigada (južnodalmatinska) ★ Sinj ★ Šavnik ★ Zasede u oslobodilačkom ratu ★ 9. dalmatinska divizija NOVJ ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1943. ★ Ranjenici u ratu ★ 3. udarna divizija NOVJ ★ Centralni komitet KPJ ★