Hvar u drugom svetskom ratu

⚔️ 11. 4. 1941. Održan sastanak MK KPH za Hvar na kome su donate odluke: da se ne priznaje ni ustaška ni okupatorska vlast; da se ne odaziva nikakvim pozivima ustaške vlasti; da se skuplja oružje i municija i organizuje obaveštajna služba.

⚔️ 18. 5. 1941. U Rimu potpisan ugovor o određivanju granica između NDH i Italije. Tim. ugovorom Italija je anektirala Sušak sa zaleđem i svim otocima Hrvatskog primorja (sem o. Paga), Dalmaciju od Splita do Novigradskog mora sa zaleđem do Zrmanje i gotovo sva dalmatinska ostrva (sem Bpača, Hvara, Šćedra i ostrva dubrovačkog primorja), kao i šire područje Boke Kotorske. Obrazovan je tzv. Guvernatorat Dalmacije u Zadru, sa Zadarskom, Splitskom i Bokokotorskom provincijom.

⚔️ 27. 6. 1941. Na o. Hvaru izašao prvi broj lista -Izveštaj-, organa SK KPH za Hvar.

⚔️ 9. 5. 1942. Partizanski vodovi na o. Hvaru razoružali žand. st. Bogomolje (na o. Hvaru).

⚔️ 20. 6. 1942. Nedaleko od s. Vrbnja (na o. Hvaru), od postojećih partizanskih grupa i novodošlih boraca, formirana Hvarska partizanska četa -Matija Ivanić-.

⚔️ 5. 7. 1942. U s. Pitvanska Plaža (na o. Hvaru) delovi Hrvatske partizanske čete razoružali finanse i zaplenili 4 puške, 300 metaka i drugi materijal.

⚔️ 8. 7. 1942. U s. Bogomoljama (na o. Hvaru) delovi Hvarske partizanske čete spalili opštinsku arhivu i razrušili poštu.

⚔️ 8. 7. 1942. U s. Vrbnju (na o. Hvaru) delovi Hvarske partizanske čete razoružali posadu žand. st. Zaplenjeno je 8 pušaka, 2 pištolja i oko 250 metaka.

⚔️ 20. 7. 1942. Delovi Hvarske partizanske čete upali u Vrbosku (na Hvaru) i iz fabrike sardina -Neptun- podelili stanovništvu oko 3000 kilograma ulja i oko 40.000 kutija sardina.

⚔️ 30. 7. 1942. U Starom Gradu (na o. Hvaru) delovi Hvarske partizanske čete upali u zgradu Opštine i Poreske uprave i zaplenili sav novac a arhive spalili.

⚔️ 31. 7. 1942. Skojevska grupa iz s. Sućurja (na o. Hvaru) iznela iz ustaške i domobranske kasarne celokupno neprijateljsko osnovno naoružanje (puške, sanduke s municijom i bombama, odeću i obuću) dok su pijani vojnici i stražari spavali.

⚔️ 0. 8. 1942. U svim mestima o. Hvara održani izbori za NO odbore i izabrani delegati za sresku konferenciju u s. Poljici.

⚔️ 5. 8. 1942. Na o. Hvaru formiran SNO odbor.

⚔️ 8. 8. 1942. Vod Hvarske partizanske čete -Matija Ivanić- napao žandarmerijsku posadu u St. Gradu na o. Hvaru i razoružao 11 žandarma.

⚔️ 15. 8. 1942. Formiran OK KPH za Brač, Hvar i Korčulu.

⚔️ 27. 8. 1942. U logoru 1. voda Bračke partizanske čete održana okružna konferencija SKOJ-a za Brač, Hvar i Korčulu, na kojoj je izabran OK SKOJ-a za Brač, Hvar i Korčulu.

⚔️ 21. 10. 1942. PK KPH za Dalmaciju poslao SK KPH za Hvar uputstvo o sakupljanju smokava u makarskom srezu radi ishrane vojske i uputstvo o ulozi Partije u odnosu na NO odbore povodom nekih učinjenih grešaka.

⚔️ 22. 11. 1942. Pod pritiskom partizanskih snaga, italijanski vojnici, domobrani i žandarmi napustili s. Sućuraj (na Hvaru).

⚔️ 0. 12. 1942. Na o. Hvaru održana prva konferencija AFŽ-a.

⚔️ 24. 3. 1943. Kod rta Kabal na o. Hvaru partizani zarobili neprijateljski motorni jedrenjak -Sv. Nikola-.

⚔️ 14. 4. 1943. Na južnoj obali o. Hvara posada partizanskog motornog leuta zarobila italijanski motorni jedrenjak -Afrikano- (-Africano-), Teret je iskrcan, a brod zapaljen.

⚔️ 0. 9. 1943. Po naređenju Štaba 4. operativne zone NOV i PO Hrvatske formirana Komanda vojnog područja za otoke Brač, Hvar, Vis i Šoltu (početkom novembra preimenovana u Komandu Srednjodalmatinskog otočkog područja).

⚔️ 21. 9. 1943. Na ostrvima Braču, Hvaru, Visu i Šolti po naređenju GŠ NOV i PO za Hrvatsku, formirana 1. otočka brigada (12. dalmatinska brigada 26. divizije NOVJ).

⚔️ 0. 10. 1943. Na o. Hvaru i o. Visu, po naređenju Štaba 8. korpusa NOVJ, formiran Hvarsko-viški, a na o. Korčuli Korčulanski NOP odred.

⚔️ 1. 10. 1943. Iz s. Starigrada na Hvaru otputovali za Bari (Italija) predstavnici NOVJ sa zadatkom da uspostave vezu sa saveznicima i oforme Bazu NOV i POJ. (Ovo predstavništvo jo 29. oktobra z.vanično oformljeno kao delegacija NOV i POJ.)

⚔️ 6. 11. 1943. Snage nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- iz Splita, Sinja i Imotskog izvršile napad na jedinice 8. korpusa NOVJ na području između Sinja, Splita i donjeg toka r. Neretve. Ubacujući u borbu i delove nemačke 118. lovačke divizije, neprijatelj je, posle desetodnevnih žestokih borbi, ovladao obalom između Splita i Metkovića, dok su se snage 8. korpusa NOVJ povukle delom ka Kninu, a delom brodovima na o. Brač i o. Hvar. Gubici neprijatelja: 527 mrtvih i ranjenih, a 8. korpusa: oko 450 mrtvih, ranjenih i nestalih.

⚔️ 10. 12. 1943. Kod o. Hvara naoružam brod -NB 6- sa delovima Hvarske i Primorske flotile 4. pomorsko-obalskog sektora Mornarice NOVJ posle jednočasovne borbe zarobio neprijateljski motorni jedrenjak -Sv. Nikola-. Poginuli su 1 nemački podoficir i kapetan broda.

⚔️ 12. 12. 1943. Na o. Braču i o. Hvaru održani izbori za NO odbore.

⚔️ 18. 12. 1943. U gradu Hvaru otpočela dvodnevna konferencija kojoj je prisustvovao 41 umetnik, književnik i publicista Dalmacije. Konferencija je izdala proglas u kome, ukazujući na izdajnički rad izbegličke londonske vlade, osuđuje one umetnike i javne radnike koji su se stavili u službu okupatora i njihovih slugu i poziva umetnike sa neoslobođene teritorije da što pre stupe u redove NOVJ.

⚔️ 20. 12. 1943. Kod rta Pelegrina (na o. Hvaru) patrolni čamci 4. pomorsko-obalskog sektora Mornarice NOVJ, u sadejstvu sa britanskim torpednim čamcima, zarobili 2 nemačka naoružana broda.

⚔️ 22. 12. 1943. S Pelješca izvršili desant na o. Korčulu 750. puk nemačke 118. lovačke divizije, delovi 668. artiljerijskog puka, bataljon -Brandenburgs i četa tenkova. Ostrvo su branili 13. dalmatinska brigada 26. divizije NOVJ, 1. prekomorska brigada i Korčulanski NOP odred, a 23/24, decembra su stigla i dva bataljona 1. dalmatinske udarne brigade 9. divizije NOVJ sa o. Visa. Pod pritiskom nadmoćnog neprijatelja, sve jedinice NOVJ su se noću 24/25. decembra i sledećih noći povukle na ostrva Vis i Hvar. Pretrpevši osetne gubitke: od 1057 boraca 13. brigade evakuisano je samo 525, dok je 1. prekomorska brigada imala oko 300 ljudi izbačenih iz stroja. Prema nepotpunim podacima, nemačke jedinice su imale oko 100 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 25. 12. 1943. U bolnici na o. Hvaru, podlegavši teškim ranama koje je prethodnog dana zadobio u borbi protiv nemačkih jedinica na o. Korčuli, umro komandant 26. divizije NOVJ Nikola Martinović, narodni heroj.

⚔️ 27. 12. 1943. U luci Hvaru nemački avioni potopoli naoružani brod -NB 5- iz 4. pomorsko-obalskog sektora Mornarice NOVJ.

⚔️ 0. 1. 1944. Po naređenju Štaba 8. korpusa NOVJ, posle povlačenja njegovih delova na o. Vis, na ostrvima Braču, Hvaru, Korčuli, Mljetu, Lastovu i poluostrvu Pelješcu formirani mali NOP odredi, koji su nosili nazive po istoimenim ostrvima i poluostrvu.

⚔️ 17. 1. 1944. VŠ NOV i POJ naredio Štabu Mornarice NOVJ: da se dve brigade 26. divizije NOVJ odmah prebace sa o. Hvara na kopno a da na ostrvu ostanu samo izviđačke grupe.

⚔️ 18. 1. 1944. VŠ NOV i POJ naredio Štabu Mornarice NOVJ: da sa o. Hvara evakuiše jedinice NOVJ na kopno; da svestrano ispita mogućnost odbrane o. Visa i eventualne prinudne evakuacije jedinica NOVJ sa ovog ostrva.

⚔️ 19. 1. 1944. Na o. Hvar se iskrcao 2. bataljon 738. puka nemačke 118. lovačke divizije. Jedinice 26. divizije 8. korpusa NOVJ povukle su se sa o. Hvara na o. Vis.

⚔️ 22. 3. 1944. Dva bataljona 1. dalmatinske udarne brigade 26. divizije NOVJ i jedan saveznički komandos sa o. Visa izvršili desant na o. Hvar. U borbama vođenim do 25. marta protiv delova 738. puka nemačke 118. lovačke divizije oni su zarobili 131 nemačkog vojnika i 2 oficira a sami su imali 4 mrtva i 12 ranjenih boraca. Bataljoni su se na o. Hvaru zadržali do 31. marta, kada su se, sa zbegom i novodošlim borcima, povukli na o. Vis.

⚔️ 25. 3. 1944. VŠ NOV i POJ uputio Štabu mornarice NOVJ direktivu: proceniti mogućnost da se održi o. Hvar (na koji su snage NOVJ izvele desant i tih dana ga uglavnom držale pod svojom kontrolom), kao i da se zauzmu ostali otoci, uz jače angažovanje saveznika.

⚔️ 29. 8. 1944. Kod rta Kabal na o. Hvaru nemačka artiljerija sa o. Brača potopila patrolni čamac PČ 47 iz Hvarske flotile 4. pomorsko-obalskog sektora Mornarice NOVJ.

⚔️ 3. 9. 1944. Posle trodnevnih borbi jedinice 1. proleterske (dalmatinske) udarne brigade 26. divizije NOVJ i četa mornaričke pešadije zauzele nemačko uporište u Sućuraju i time završile oslobođenje o. Hvara.

⚔️ 7. 9. 1944. U Hvarskom kanalu britanski torpedni čamci MTB 667 i 674 potopili nemački torpedni čamac.

⚔️ 8. 9. 1944. Sa o. Visa prebacila se na o. Hvar 1. proleterska dalmatinska udarna brigada 26. divizije NOVJ. Sutradan, u šestočasovnoj borbi, u rejonu Starigrad-Vrboska razbila je bataljon -Brandenburg- nemačke 118. lovačke divizije. Ostaci nemačkog bataljona, ukrcani na pet brodova, napustili su o. Hvar, ali su saveznički brodovi i avijacija potopili četiri broda (sa oko 300 nemačkih vojnika).

⚔️ 14. 9. 1944. Kod s. Sućurja (na o. Hvaru) nemački brodovi zarobili patrolni čamac PČ 73 iz 4. pomorsko-obalskog sektora Mornarice NOVJ.

⚔️ 20. 9. 1944. U gradu Hvaru, na okružnoj konferenciji NOF-a, izabran Okružni odbor NOF-a za srednjodalmatinsko otočje.

⚔️ 0. 10. 1944. Na o. Hvaru, na zajedničkoj konferenciji 162 delegata sa ostrva Visa, Lastov, Hvara, Brača i Šolte, izabran Okružni odbor NOF-a za srednjodalmatinska ostrva.

⚔️ 10. 10. 1944. U gradu Hvaru, na Oblasnoj konferenciji NOF-a za Dalmaciju, izabran Oblasni odbor NOF-a.

⚔️ 12. 10. 1944. U gradu Hvaru, u prisustvu 800 odbornika seoskih, opštinskih, sreskih i okružnih NO odbora iz Dalmacije, otpočeo dvodnevni rad II Zasedanja Oblasne skupštine Dalmacije. Raspravljalo se o privredi, finansijama, socijalnim, prosvetnim, sudskim i zdravstvenim pitanjima i o štampi. Na zasedanju je izabran novi Oblasni NO odbor.

⚔️ 10. 11. 1944. Posle konačnog oslobođenja Dalmacije Štab 8. korpusa NOVJ izdao naredbu za rasformiran je: Grupe južnodalmatinskih NOP odreda (Neretvanski i Biokovski NOP odred i 1. grupa biokovskih udarnih bataljona), Grupe južnodalmatinskih otočkih NOP odreda (Dubrovački i Konavljanski NOP odred i dva bataljona boraca iz ranije rasformiranih odreda: Bračkog, Hvarskog, Korčulanskog, Mljetskog, Lastovskog i Pelješačkog), Grupe srednjodalmatinskih NOP odreda (Šibensko-trogirski, Dinarski i Mosorski NOP odred) i Grupe severnodalmatinskih NOP odreda (Kninski i Zadarski NOP odred i Skradinska četa). Naredba je sprovedena do kraja meseca a ljudstvo je uključeno u divizije 8. korpusa.