Biblioteka Znaci

Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima [priredio: Goran Despotović (1957-2022)]            **** 03.03.2024: 7 novih knjiga ****
ustanak

Deca u ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 33 hronoloških zapisa, 21 dokumenata i 130 fotografija.

Događaji

⚔️ 28. 4. 1941. Na sajmištu u Gudovcu (kod Bjelovara) ustaše pobile 300 srpskih žena, dece i staraca.

⚔️ 23. 6. 1941. Iz Gacka oko 200 ustaša prodrlo u sela Stepen. Pržine, Šukoviće i Pusto Polje. Zbog gubitaka u borbi sa ustanicima na Zbornoj gomili, ustaše su pri povratku pobile oko 80 ljudi, žena i dece i spalile prva tri sela.

⚔️ 21. 11. 1941. Ministarstvo domobranstva ustaške NDH izdalo naređenje da se pri čišćenju terena ubije svako naoružano lice koje ne pripada oružanim formacijama NDH ili okupatora i da se sela iz kojih se puca na vojsku zapale a žene i deca oteraju u logor.

⚔️ 7. 1. 1942. U selu Dražgošama (kod Škofje Loke) nemačke snage napale dve čete Cankarevog partizanskog bataljona. Posle trodnevne borbe, u kojoj je neprijatelj pretrpeo osetne gubitke, partizani su se povukli na planinu Jelovicu. Za odmazdu, nemački okupator je selo Dražgoše sravnio sa zemljom, odrasle muškarce streljao, a žene i decu iselio.

⚔️ 17. 2. 1942. Za odmazdu zbog pretrpljenih gubitaka u s. Bojniku (13.11 1942) delovi bugarskog 13. pešadijskog puka streljali oko 500 ljudi, žena i dece iz s. Bojnika i s. Dragovca a sela zapalili i potpuno opljačkali.

⚔️ 27. 3. 1942. Na pijaci u Splitu žene demonstrirale protiv nedostatka životnih namirnica, jer su ove kupovane za italijansku vojsku. Čule su se parole: -Van s fašističkim otimačima!-, -Dajte nam hleba, deca nam umiru od gladi-. Na te demonstracije kao i na mnoge druge akcije splitskih rodoljuba, italijanske vlasti su odgovorile pojačanim terorom i masovnim hapšenjem i slanjem u koncentracione logore.

⚔️ 0. 6. 1942. UD. Lapcu (u Lici) izašao prvi broj lista -Pionir-. Izdavao ga je Glavni odbor USAOH-a.

⚔️ 8. 7. 1942. Kao represalije zbog akcije Kokrškog NOP odreda u Tuhinjskoj dolini i zbog pretrpljenih gubitaka, nemački okupator spalio sela Gradišće, Koreno i Hom, žene i decu odveo u logore a muškarce starije od 18 godina poubijao i zapalio u kućama.

⚔️ 2. 8. 1942. Između s. Gerova i s. Crnog Luga (kod Delnica) 1. proleterski NOU bataljon Hrvatske i Udarni bataljon 2. primorsko-goranskog NOP odreda oslobodili oko 400 ljudi, žena i dece koje su italijanski vojnici sprovodili u internaciju. Zapaljeno je 5 autobusa i 10 kamiona, a ubijeno je 11 italijanskih vojnika.

⚔️ 11. 8. 1942. U s. Glavicama (kod Bugojna) delovi ustaške Crne legije poklali 76 žena, dece i staraca.

⚔️ 26. 8. 1942. U Jastrebarskom (kod Karlovca) 4. hrvatska NOU brigada napala i razbila domobransku posadu i iz ustaškog logora oslobodila decu (njih 727) pohvatanu prilikom neprijateljske ofanzive na Kozaru, Kordun i Liku. Pored toga, ona je uništila 3 lokomotive i 150 vagona.

⚔️ 5. 10. 1942. Delovi italijanskog 6. armijskog korpusa (4.000) i četničkog Trebinjskog, Nevesinjskog i Romanijskog korpusa (5.000), u pet napadnih kolona, uz sadejstvo delova domobranskog 7. i 15. pešadijskog puka, podržani avijacijom, otpočeli šestodnevnu prozorsku operaciju (-Alfa-), deo nemačko-italijanske protivofanzive (ciklusa operacija -Dinara-), u cilju odbacivanja partizanskih snaga od Mostarskog basena boksita i železničke pruge Sarajevo-Mostar. Oko 60 km razvučena 10. hercegovačka NOU brigada nije mogla pružiti ozbiljniji otpor italijansko-četničkim snagama, koje su do 10. oktobra zauzele s. Soviće, Prozor, s. Šćit i s. Ravno, prokrstarile selima na planinama Ljubuši, Vranu, Paklini i Raduši i na liniji Duvno - Šujica - G. Vakuf - Hadžići uspostavile vezu sa ustaško-domobranskim snagama [Četnici su opljačkali ceo grad i spalili desetine sela. Samo u prozorskoj opštini ubijeno je 638 ljudi, žena i dece i spaljeno 656 domova.].

⚔️ 27. 5. 1943. Na pl. Kozari održana okružna konferencija SKOJ-a: u prisustvu delegata 102 skojevska aktiva pretresen dotadanji rad, popunjena rukovodstva i donesene odluke da se ubrza stvaranje i učvršćivanje organizacija USAOJ-a, pionira i radnih četa.

⚔️ 17. 6. 1943. Kod s. Ćelija (na putu Kruševac Brus) četa Rasinskog NOP odreda i četa 3. bataljona 1. južnomoravskog NOP odreda sačekale u zasedi 2 nemačka kamiona i ubile 13 a ranile 9 nemačkih vojnika, zapalile 1 kamion i zaplenile opremu i naoružanje. (Za odmazdu, nemački vojnici su 29. juna streljali oko 500-600 ljudi, žena i dece iz Kruševca i okoline, među kojima i ceo VIII razred kruševačke gimnazije.)

⚔️ 23. 6. 1943. Oblasni komitet KPJ za Bos. krajinu uputio svim organizacijama direktivno pismo u vezi sa organizacijom žetve. (Da bi se žetva obavila što potpunije i u što kraćem roku, formirane su omladinske radne čete, bataljoni i brigade, angažovani su svi organi vojne i narodne vlasti, organizacije KPJ, SKOJ-a, USAOJ-a, AFŽ-a i pionira i jedinice 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ.

⚔️ 12. 7. 1943. U s. Košutici (kod Bogatice) delovi nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- streljali 70 ljudi, žena i dece i desetak teže ranili.

⚔️ 21. 8. 1943. U s. Bukovcu (kod Petrovaradina) ustaše i nemački vojnici pohapsili 40 ljudi, žena i dece i oterali ih u logor Jasenovac (odakle se niko nije vratio).

⚔️ 25. 10. 1943. Održana sreska konferencija sekretara opštinskih komiteta SKOJ-a sreza nikšićkog. Ocenjeni su politička situacija i stanje u srezu i postavljeni su ovi zadaci: ideološko-političko uzdizanje i omasovljenje SKOJ-a; učvršćenje omladinskih rukovodstava; rad sa pionirima, mobilizacija omladine u NOVJ i dr.

⚔️ 1. 12. 1943. U s. Jesenjskom Cerju (kod Lepoglave) 1. bataljon Zagorskog NOP odreda napao delove Pavelićeve gardijske brigade koji su Paveliću obezbeđivali put za Lepoglavu. Bataljon se posle tročasovne borbe povukao, uz gubitke od 2 mrtva i 3 ranjena, a ustaše su, za odmazdu, pobile u selu 35 lica (među kojima i sedmoro dece od 2-16 godina starosti) i opljačkale i popalile više kuća.

⚔️ 5. 12. 1943. Kod s. Slivova (blizu Ohrida) seoski odbornici, zajedno sa starim ilindenskim borcima, vodili vrlo tešku i neravnu borbu protiv jakih nemačko-balističkih snaga koje su koncentrično napale slobodnu teritoriju Debarca i tako omogućili ženama, deci i starcima da se iz sela prebace na pl. Karaorman.

⚔️ 0. 1. 1944. Brodovi mornarice NOVJ i saveznički brodovi otpočeli prebacivanje oko 34.000 jugoslovenskih izbeglica (žena, dece i staraca) sa o. Visa, preko južne Italije, u severnu Afriku. Oko 27.000 lica smešteno je u novoosnovane logore zbega u Egiptu (El Sat. El Khatatba i Tulumbat). Za rukovođenje životom i radom ovih logora formiran je Centralni odbor zbega, koji je bio potčinjen Oblasnom NO odboru za Dalmaciju.

⚔️ 26. 3. 1944. Deseta dalmatinska brigada 20. divizije NOVJ i Mosorski NOP odred pružali su žilav otpor na pravcima s. Aržano - s. Voštane i s. Trilj - s. Voštane sve do 28. marta, a zatim su se povukli ka s. Bijelom Polju i s. Prologu. Nemački vojnici su i ovom prilikom popalili sela: Otoku, Rudu, Voštane, Krivodol i druga i pobili ili žive u kućama zapalili 1675 ljudi, među kojima veći broj žena, dece i staraca.

⚔️ 21. 4. 1944. PK SKOJ-a za Makedoniju uputio direktivno pismo omladinskim organizacijama na terenu: o njihovom organizovanju i o delokrugu njihovog rada; o formiranju omladinskih seoskih i opštinskih odbora, radnih četa, omladinskih domova i pionirskih organizacija i o stvaranju analfabetskih i sanitetskih kurseva.

⚔️ 8. 5. 1944. Peti oblasni komitet KPM dostavio pismo Mesnom komitetu KPM za Kumanovo, u kome daje uputstva u vezi sa zaključcima I kongresa Antifašističke omladine Makedonije: formirati omladinske odbore u radionicama, fabrikama, školama itd., radne čete, sanitetske i analfabetske kurseve, kulturne omladinske grupe, fiskulturne organizacije, omladinske domove i saveze pionira. U sklopu ovih zadataka određuje se mesto i uloga organizacija SKOJ-a.

⚔️ 19. 5. 1944. Bugarski bataljon, podržan sa 2 aviona, upao u s. Crvenu Jabuku (kod Vlasotinaca) i počeo da pali kuće i da ubija stanovnike. Da bi zaštitila narod i sprečila paljenje, 7. srpska NO brigada je napala ovu bugarsku jedinicu i odbacila je preko Crnog vrha ka Daščanom kladencu. Poginulo je 6 bugarskih vojnika, a oboren je jedan avion, u kome su poginula 2 avijatičara. Gubici 7. brigade: 2 poginula i 14 ranjenih boraca. Neprijatelj je spalio 50 kuća i streljao 52 lica, među kojima i četrnaestoro dece do 7 godina.

⚔️ 13. 6. 1944. Na putu Bos. Petrovac - Bihać jedinice 4. udarne divizije 5. udarnog korpusa NOVJ napale nemačku kolonu jačine preko 200 motornih vozila i tom prilikom oslobodile 30 žena i dece iz s. Vrtoča i s. Teočaka, koje su nemački vojnici poterali za Bihać. Neprijatelj je pretrpeo gubitke od 9 mrtvih i 24 ranjena. Minom je uništen 1 tenk i 1 kamion.

⚔️ 13. 6. 1944. U s. Mačkovcu (na oslobođenoj teritoriji Slavonije) otvorena mađarska manjinska narodna škola. Školu su pohađala deca iz s. Mačkovca i s. Slane Vode (blizu Voćina).

⚔️ 14. 7. 1944. VŠ NOV i POJ naredio Štabu 6. korpusa NOVJ da sve teže ranjenike, bolesnike i decu šalje u baze NOVJ u Italiji.

⚔️ 17. 7. 1944. VŠ NOV i POJ dao direktivu Štabu 3. udarnog korpusa NOVJ da po izvršenoj evakuaciji ranjenika evakuiše i decu u baze NOVJ u Italiji.

⚔️ 0. 9. 1944. Socijalno odeljenje ZAVNOH-a osnovalo 5 domova za decu bez roditelja i decu boraca NOVJ (jedan u Pokuplju, dva u Kordunu i dva u Baniji).

⚔️ 24. 9. 1944. Kod s. Beličice (blizu Debra) jake balističke snage napale na 31 partizana, od kojih je 20 bilo bez oružja. U neravnoj borbi poginula su 22 partizana, kao i 19 meštana (žena, dece i staraca), koje su balisti na zverski način umorili. Između ostalih, poginuli su sekretar 1. oblasnog komiteta KPM Todor Cipovski Merdžan i politički komesar Tetovske partizanske grupe Đoce Stojčevski, narodni heroji.

⚔️ 0. 10. 1944. Ustaše, četnici i nemački vojnici iz Sunje i Kostajnice upali na prostoriju Trokuta (predeo između pruge Kostajnica-Sunja-Dubica i reke Une), do temelja spalili i opljačkali mnoga sela i ubili 790 žena, dece i staraca.

⚔️ 11. 1. 1945. Ustaše iz Sunje opljačkale i popalile s. Malo Krčevo i zverski pobile 31 lice (pored ostalih, jedanaestoro dece bacile u zapaljene kuće).

Dokumenti

📜 Izvod iz lista »Naš izvještaj«, glasila Pokrajinskog komiteta KPH za Dalmaciju, br. 95 od 11. listopada 1941. o pružanju otpora okupatoru od strane djece i omladine

📜 Popis žena Srpkinja i djece zatočenih u logoru Loborgrad koji je sačinila uprava logora

📜 Zahtev nemačkog generala Glaise u Zagrebu od 3. decembra 1941. Ministarstvu domobranstva da mu se dostave podaci o ubistvu 800 muškaraca, žena i dece i paljenju sela u rejonu Petrinje od strane ustaša

📜 Telegram železničke stanice Slavonski Brod od 20. decembra 1941. postaji Vrpolje-Šamac o otpremanju 250 izbeglica većinom dece iz Bosne

📜 Izvještaj Ministarstva udružbe Velikoj župi Zagorje o poduzetim mjerama za preuzimanje djece srpske nacionalnosti iz sabirnih logora u Loboru i Gornjoj Rijeci

📜 Iz izvještaja Kotarskoga komiteta KPH Pisarovina Okružnome komitetu KPH Karlovac o formiranju grupe pionira na području pisarovinskog kotara

📜 Naređenje komandanta SS i policije 18. vojnog područja od 14. septembra 1942. Upravi folksdojčera u Brlinu za trans-portovanje dece partizana iz Slovenije u Nemačku

📜 Dopis Operativnog štaba NOP i DV za Bosansku Krajinu od 5 oktobra 1942 god. Glavnom štabu NOPO Hrvatske povodom oslobođenja srpske djece iz ustaškog logora od strane hrvatskih partizana

📜 Naređenje načelnika Generalštaba Vrhovne komande Vermahta od 16. decembra 1942. da se u borbi protiv partizana, žena i dece primenjuju bez ograničenja najbrutalnija sredstva

📜 Letak Narodnooslobodilačkog odbora Splita iz siječnja 1943. roditeljima splitskih učenika s pozivom da ne šalju djecu u talijanske škole

📜 Dopis Ministarstva narodne prosvjete NDH u Zagrebu Velikoj župi Baranja u Osijeku o zabrani upisa djece pripadnika Njemačke narodne skupine u hrvatske škole

📜 Pregled i statistički podaci Zavoda za gluhonijeme u Zagrebu Gradskome poglavarstvu o bolestima i smrtnim slučajevima u Prihvatilištu Zavoda za djecu s Kozare

📜 Popis djece koju su njemačke vlasti dopremile u Sabirni logor Sisak, 8. veljače 1943. godine

📜 Izvještaj karabinjerske čete u Šibeniku do 24. veljače 1943. Guvernatoratu Dalmacije o bacanju bočice s prljavom vodom na talijanskog kapetana u Šibeniku od strane pionira

📜 Popis djece koju Kotarska oblast Daruvar upućuje Sabirnome logoru Sisak

📜 Izvještaj Kotarskog komiteta SKOJ-a Pakrac o političkom stanju na kotaru, organizacionom stanju SKOJ-a i USAOH a, mobilizaciji, kulturno prosvjetnom radu i radu pionira te o rezultatu kampanje za sakupljanje hrane za bolnicu i druge ustanove NOV

📜 Dopis Prosvjetnog odjela Oblasnog NOO-a za Slavoniju Prosvjetnom odjelu Diljskog okružnog NOO-a u kome se ukazuje na značaj organiziranja i održavanja analfabetskih tečajeva, a nadležne se poziva da prikupe podatke o broju nezbrinute djece za prijem u Dječji dom i posvete više pažnje higijenskim uvjetima u školama

📜 Izvještaj Oblasnog komiteta SKOJ-a za Slavoniju Pokrajinskom komitetu SKOJ-a za Hrvatsku o općepolitičkoj situaciji, organizacionom i brojnom stanju SKOJ-a i USAOH-a u Slavoniji, radu i disciplini okružnih, kotarskih i općinskih rukovodstava, političko-ideološkoj izgrađenosti i radu skojevske organizacije u vojsci te o pionirima i kultumo-prosvjetnoj djelatnosti

📜 Obaveštenje Vrhovnog štaba NOV i POJ od 17. jula 1944. Štabu 3. korpusa NOVJ da mu se za dejstva u Srbiji pridaje 11. krajiška NOU divizija i da može evakuisati decu nakon evakuacije ranjenika

📜 Naređenje Vrhovnog štaba NOV i POJ od 29. jula 1944. Glavnom štabu NOV i PO Hrvatske da bez posebnih dozvola upućuje u Italiju ranjenike, bolničare, lekare, decu i stare Jevreje i da u sedište NKOJ-a na Visu dođe Moša Pijade

📜 Obaveštenje člana Vrhovnog štaba NOV i POJ Aleksandra Rankovića od 29. jula 1944. Vrhovnom štabu NOV i POJ o nameri britanskih vlasti da oko 900 jugoslovenske dece evakuišu u Afriku, gde je veliki mortalitet zbog nopovoljnih klimatskih uslova

Fotografije

loading

Istorijske fotografije se učitavaju...

Povezane odrednice

Radne akcije u oslobodilačkom ratu ★ Borbe u Hrvatskoj 1942. ★ Zimske operacije u Jugoslaviji 1943/1944 ★ 3. udarni korpus NOVJ (1. bosanski) ★ Slobodne teritorije u oslobodilačkom ratu ★ Komunistička partija Makedonije ★ Borbe u Dalmaciji 1943. ★ Borbe u Sloveniji 1942. ★ Bolnice u oslobodilačkom ratu ★ Ustanak u Hrvatskoj 1941. ★ Politički komesari u NOR-u ★ Jastrebarsko ★ Bijelo Polje ★ Drežnica ★ Izbeglice i progoni u drugom svetskom ratu ★ Italija u drugom svetskom ratu ★ Bitka na Kozari ★ Dečiji domovi u oslobodilačkom ratu ★ Ranjenici u ratu ★ Opismenjavanje naroda u ratu ★ Crvena armija ★ Borbe u Hrvatskoj 1943. ★ Borbe u Srbiji 1943. ★ Borbe u Makedoniji 1944. ★ Bosanski Petrovac ★ Pioniri u oslobodilačkom ratu ★ Vis ★ Omladina u ratu ★ Bugarska u drugom svetskom ratu ★ Bugarski zločini u Jugoslaviji ★ Beogradska operacija ★ USAOJ ★ Deca sa Kozare ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1942. ★ Sisak ★ Folksdojčeri u drugom svetskom ratu ★ Kozara u oslobodilačkom ratu ★ Obrazovanje u oslobodilačkom ratu ★ 11. krajiška udarna brigada ★ Četnici u drugom svetskom ratu ★ Ustaški zločini 1941. ★ Pljačka u ratu ★ Nikšić ★ Borbe u Hrvatskoj 1944. ★ Ustanak u Bosni i Hercegovini 1941. ★ Mađarska u drugom svetskom ratu ★ Borbe u Crnoj Gori 1944. ★ Beograd ★ Daruvar ★ Vrhovni štab NOVJ ★ Nemački zločini u Jugoslaviji ★ 3. proleterska (sandžačka) udarna brigada ★ Novi Sad ★ Ni zrno žita okupatoru! ★ Zločini u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu ★ Bihać ★ Narodno oslobodilački odbori ★ Žene u ratu ★ Drvar ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1944. ★ Kurirska služba u ratu ★ Ustanak u Srbiji 1941. ★ Borbe u Lici 1942. ★ Črnomelj ★ USAOH ★ Hvar ★ Afrički front ★ SKOJ ★ Borbe u Sloveniji 1944. ★ Zagreb ★ Genocid u NDH ★ Sanitet u ratu ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1943. ★ Split ★ Dečji logor u Sisku ★