Zarobljenici u ratu

⚔️ 10. 4. 1941. U Tetovu MK KPJ za Tetovo održao partijsko savetovanje, na kome su postavljeni zadaci: prikupljati oružje i drugi vojni materijal; zapleniti arhivu iz policije i sudova koju bi okupator mogao iskoristiti za proganjanje komunista i patriota; sakupljati pomoć za zarobljenike pobegle iz vojnog logora.

⚔️ 15. 8. 1941. Grupa od oko 50 naoružanih lica upali u opštinu Gornja Mutnica, pocepali sva naređenja, nepredate objave ratnih zarobljenika. Naredila pismeno naredbu seljacima da u varoš ne donose životne namirnice.

⚔️ 12. 9. 1941. U s. Tripkovi (kod Titovog Užica) 1. bataljon nemačkog 724. puka i žandarmi opkolili Zlatiborsku četu Užičkog NOP odreda. Četa se probila iz okruženja uz gubitke od 1 mrtvog, 1 ranjenog i 3 zarobljena (ove zarobljenike su nemački vojnici streljali a zatim obesili na užičkoj pijaci).

⚔️ 20. 10. 1941. Štab NO gerilskih (partizanskih) odreda za Crnu Goru, Boku i Sandžak uputio (po italijanskim vojnicima zarobljenim na Jelinom dubu) pismo komandi okupatorskih trupa u Crnoj Gori, u kome zahteva: obustavu paljevina, pljački i interniranja nevinog stanovništva; povratak interniranih, u protivnom - biće streljan svaki zarobljeni italijanski vojnik; razmena 20 italijanskih oficira, podoficira, karabinijera i šofera, zarobljenih na Jelinom dubu, za 20 Crnogoraca pripadnika NOP-a.

⚔️ 8. 11. 1941. VŠ NOP odreda Jugoslavije naredio svim NOP odredima Jugoslavije da na zločine okupatora i njihovih pomagača ne odgovaraju sličnim merama; da ne maltretiraju ratne zarobljenike ili stanovništvo koje nije naklonjeno NOP-u; da u tom pogledu strogo poštuju odredbe međunarodnog prava.

⚔️ 20. 11. 1941. U Čačku, na sastanku delegacije VŠ NOP odreda Jugoslavije i predstavnika komandanta jugoslovenske vojske u otadžbini Draže Mihailovića, potpisan sporazum koji je predviđao: obustavu svih neprijateljstava do 12 časova 21.XI tekuće godine; upućivanje svih snaga u borbu protiv okupatora i narodnih izdajnika; puštanje svih zarobljenika; obrazovanje mešovite komisije koja će utvrđivati uzroke sukoba, krivice i zločinačka dela; obrazovanje mešovitog ratnog suda; lica koja su dobrovoljno prešla na jednu ili drugu stranu mogu ostati gde su; zajedničkim snagama razoružati svaku grupu koja bi bila protiv jedne ili druge strane; saradnju u operacijama i održavanje novog sastanka delegacija.

⚔️ 23. 12. 1941. GŠ za Crnu Goru i Boku naredio Nikšićkom NOP odredu da pregovara sa italijanskim okupatorom o razmeni zarobljenika; da zaštiti srpski i muslimanski živalj od okupatora, ustaša i ustaški nastrojenih muslimana; da partizanskim jedinicama na sektoru Bileća, Gackog i Foče pruži pomoć u borbi protiv okupatora i četnika.

⚔️ 1. 1. 1942. GŠ NOP odreda za Crnu Goru i Boku uputio Štabu Nikšićkog NOP odreda direktivno pismo u kome je istaknuto da prema italijanskim zarobljenim vojnicima treba postupati čovečno, da im treba obezbediti ishranu, i da, ujedno, treba ispitivati mogućnosti razmene zarobljenih italijanskih vojnika za zatvorene ili internirane pripadnike NOP-a.

⚔️ 12. 4. 1942. U s. Rgaju (kod Prokuplja) bugarske, nedićevske i četničke snage opkolile i potpuno razbile Vidovačku četu Topličkog NOP odreda. Među zarobljenima bio je i sekretar OK KPJ za niški okrug Sreten Mladenović Mika, narodni heroj, koga su četnici posle zverskog mučenja, ubili u Kuršumliji.

⚔️ 19. 5. 1942. GŠ NOP i PO za Crnu Goru i Boku dao uputstvo Komandi mesta s. Krstac: da organizuje smeštaj bolnice, izgradi barake za njene potrebe, stara se oko ishrane ranjenika i kontroliše rad bolničkog osoblja; da sa italijanskim zarobljenicima postupa korektno, upošljava ih na izgradnji baraka i obezbeđuje im potrebnu hranu.

⚔️ 15. 6. 1942. GŠ NOP odreda za Crnu Goru i Boku izdao naređenje Komandi područja Nikšićkog NOP odreda da se obezbedi smeštaj i ishrana italijanskih zarobljenika i da se prema njima ima korektan odnos; da se organizuje pravilna ishrana ranjenika i obezbedi partizanska bolnica u Pivi; da se što više poruši put s. G. Polje - s. Jasenovo Polje.

⚔️ 12. 7. 1942. Delovi 3. bataljona 1. slavonskog NOP odreda zauzeli domobransko uporište u s. Pušini (kod Podrav. Slatine), zaplenivši 36 pušaka i 2 p. mitraljeza, a zatim, održali miting sa stanovništvom sela i zarobljenim domobranima.

⚔️ 0. 8. 1942. Štab 4. operativne zone NOP odreda Hrvatske uputio Štabu 5. krajiškog NOP odreda pismo o potrebi da se onesposobi put Grahovo-Livno i o razmeni italijanskih zarobljenika za grupu rodoljuba u italijanskim zatvorima.

⚔️ 26. 1. 1943. U s. Zakrižu (kod Cerkna) 2. bataljon Soškog NOP odreda napao i savladao italijansku posadu. Poginulo je 6 i zarobljeno 17 italijanskih vojnika i karabinijera. Svi zarobljenici su pušteni, pošto im je objašnjeno zašto se partizani bore.

⚔️ 3. 5. 1943. GŠ NOV i PO za Crnu Goru i Boku uputio italijanskoj komandi u Nikšiću zahtev za pregovore oko razmene italijanskih zarobljenika za internirce i tražio da se doturi hrana za 500 italijanskih vojnika zarobljenih na Javorku.

⚔️ 22. 6. 1943. Član VŠ NOV i POJ Edvard Kardelj izvestio vrhovnog komandanta NOV i POJ Josipa Broza Tita o spuštanju trojice engleskih padobranaca u Slovenačkom primorju i o pregovorima predstavnika GŠ NOV i PO za Sloveniju sa Štabom italijanskog 11. armijskog korpusa o razmeni zarobljenika i ranjenika.

⚔️ 17. 7. 1943. Delovi 4. udarne divizije 2. bosanskog udarnog korpusa NOVJ (6 bataljona) napali u utvrđenom Ključu ojačani 1. bataljon domobranskog 10. pešadijskog puka i oko 70 nemačkih vojnika. Delovi Ribničkog NOP odreda neopaženo su prodrli u Ključ i iznenadili jednu četu, zarobili 159 domobrana i zaplenili 4 haubice. Zbog slabe organizacije napada i veze oni su to mesto u svitanje morali napustiti, izvukavši samo deo plena i zarobljenika. Poginuo je i komandir 3, čete 1. bataljona Ribničkog NOP odreda Trivo Latinović Garonja, narodni heroj.

⚔️ 0. 8. 1943. U blizini Dolenjskih Toplica, na inicijativu komandanta italijanske divizije -Izonco-, održana dva sastanka sa predstavnicima GŠ NOV i PO za Sloveniju, na kojima se raspravljalo o razmeni zarobljenika, ali sporazum nije postignut.

⚔️ 4. 10. 1943. U blizini s. Mokrog Polja (na putu Gračac - s. Kistanje) jedinice Kninskog NOP odreda napale nemačku pratnju koja je iz Zadra za Bihać sprovodila zarobljene italijanske vojnike i oslobodile 75 zarobljenika.

⚔️ 27. 10. 1943. VŠ NOV i POJ odobrio Glavnom štabu NOV i PO za Hrvatsku da iz sastava 6. korpusa NOVJ uputi po jednu brigadu u Bosnu i Žumberak i da s nemačkim predstavnicima pregovara o razmeni zarobljenika.

⚔️ 0. 11. 1943. Vlada SSSR-a zatražila od izbegličke vlade Kraljevine Jugoslavije da se u SSSR-u formiraju jugoslovenske vazduhoplovne jedinice od vojnih zarobljenika iz NDH.

⚔️ 11. 11. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio Štabu 2. udarnog korpusa NOVJ da se pravilno postupa sa zarobljenim britanskim vojnicima i oficirima koji pripadaju britanskoj misiji kod Draže Mihailovića.

⚔️ 18. 11. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio GŠ NOV i PO za Hrvatsku da saopšti nemačkoj komandi u Zagrebu: ako ona ne prestane da veša seljake, isto tako će se postupati sa zarobljenim nemačkim vojnicima.

⚔️ 26. 11. 1943. Na mestu -Careve livade- (kod s. Vratnice, na putu Kačanik-Tetovo) bugarski policajci, vojnici i kontračetnici napali grupu boraca Šarplaninskog NOP odreda, te u borbi ubili 2, ranili 1 i zarobili 7 boraca (zarobljenike zatim streljali).

⚔️ 4. 12. 1943. Izbeglička vlada Kraljevine Jugoslavije odbila zahtev vlade SSSR-a da se u SSSR-u formiraju jugoslovenske vazduhoplovne jedinice od vojnih zarobljenika iz NDH, s obrazloženjem da je ljudstvo predviđeno za formiranje ovih jedinica prekršilo zakletvu kralju i stupilo u službu nemačkih okupatora.

⚔️ 19. 12. 1943. Na aerodromu Kurilovec (kod Zagreba) jedinice 28 udarne divizije NOVJ i Turopoljsko-posavskog NOP odreda napale nemačko-domobransku posadu. U tročasovnoj borbi je poginulo 20 neprijateljskih vojnika, zarobljeno 15 nemačkih vojnika i 1 oficir i 150 domobrana i 1 oficir, a oslobođeno 460 italijanskih vojnika koji su kao zarobljenici radili na aerodromu. Uništeni su 1 tromotorni avion, 6 kamiona i hangari s većom količinom goriva. Kad su iz Zagreba pristigla nemačko-ustaška pojačanja s tenkovima, jedinice NOVJ su se povukle uz gubitke od 4 mrtva i 16 ranjenih.

⚔️ 23. 12. 1943. U s. Javorniku (kod Idrije) jake nemačke policijske snage iznenada napale jednu četu 3. bataljona 3. slovenačke NOU brigade -Ivan Gradnik-. U borbi je poginulo 6, ranjeno 7 i zarobljeno 31 borac. (Zarobljenike su nemački vojnici zverski poubijali.)

⚔️ 23. 12. 1943. U s. Krivači (kod Golupca) delovi Požarevačkog NOP odreda napali i razbili četnički logor, zarobivši 5 četnika i zaplenivši mitraljez, p. mitraljez, 3 automata, više pušaka. Odredu je prišlo 29 ruskih zarobljenika koji su ranije prebegli četnicima.

⚔️ 6. 6. 1944. Na skupu u Rimu jugoslovenski ratni zarobljenici, civilni internirci i politički osuđenici doneli rezoluciju u kojoj izražavaju spremnost da se u redovima NOVJ bore protiv okupatora i domaćih izdajnika.

⚔️ 7. 7. 1944. GŠ NOV i PO za Sloveniju izdao jedinicama uputstvo o postupku s ratnim zarobljenicima i dezerterima iz neprijateljske vojske i o razmeni zarobljenika.

⚔️ 11. 8. 1944. Kod ž. st. Št. Lovrenc na Pohorju (sada: Lovrenc na Pohorju) 3. bataljon 2, slovenačke udarne brigade -Ljubo Šercer- 14. divizije NOVJ oslobodio 84 engleska ratna zarobljenika iz koncentracionog logora u Mariboru. Njih su nemačke vlasti, uz jaku policijsku zaštitu, bile angažovale na opravci železničke pruge Maribor-Dravograd. Posle kraće borbe zarobljeno je 15 nemačkih vojnika i zaplenjeno je naoružanje.

⚔️ 12. 8. 1944. U rejonu s. Barova (kod Kavadaraca) delovi 2. bataljona 2. makedonske NOU brigade napali iz zasede bugarsku kolonu - oko 70 vojnika i komoru, naneli neprijatelju gubitke od 4 mrtva i 35 zarobljenih (skoro polovina zarobljenika pristupila bataljonu) i zaplenili 16 pušaka, 8 konja i šestoro kola sa raznim materijalom.

⚔️ 14. 8. 1944. Iz Trebinja prebegla grupa od 29 ruskih zarobljenika i u rejonu Skorče gore i s. Dobrog Duba predala se 5. bataljonu 2. proleterske (dalmatinske) udarne brigade Primorske operativne grupe. Od naoružanja su doneli 4 mitraljeza, 29 pušaka, 7 pištolja, oko 150 ručnih bombi i nešto municije.

⚔️ 0. 9. 1944. CK KPJ odao Komitetu nacionalnog oslobođenja Jugoslavije za Italiju priznanje što je okupljao jugoslovenske izbeglice, zarobljenike i internirce i upućivao ih u NOVJ, što je popularisao NOP i uspešne se borio protiv emigranata.

⚔️ 10. 10. 1944. Komandant 15. korpusa NOVJ i predstavnik engleske misije pri GŠ NOV i PO za Makedoniju uputili pismo komandantima nemačkih snaga bitoljskog i prilepskog garnizona, u kome ih pozivaju na sastanak radi dogovora o zameni zarobljenika.

⚔️ 24. 11. 1944. Na osnovu naredbe GŠ NOV i PO za Sloveniju, u Dolenjskoj, od Austrijanaca, ratnih zarobljenika i prebeglih pripadnika nemačkih snaga, formiran 1. austrijski bataljon. On se nalazio u sastavu 5. slovenačke udarne brigade -Ivan Cankar- 15. divizije NOVJ.

⚔️ 29. 11. 1944. U Kučima, blizu Podgorice (sada: Titograd), od zarobljenika - bivših crvenoarmejaca koji su iz nemačkog 21. armijskog korpusa prebegli na slobodnu teritoriju, formiran 5 (ruski) bataljon 5. proleterske (crnogorske) udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ.