Gornji Milanovac u drugom svetskom ratu

⚔️ 7. 8. 1941. U G. Milanovcu aktivisti NOP-a spalili nemački senjak.

⚔️ 8. 8. 1941. Na Divljaci (između G. Milanovca i s. Nevade) Takovska četa Čačanskog NOP odreda napala nemačku patrolu, ubila dva nemačka vojnika a jednog podoficira zarobila.

⚔️ 8. 8. 1941. Kod s. Brđana delovi Čačanskog NOP odreda porušili železničku prugu Čačak - G. Milanovac.

⚔️ 16. 8. 1941. Kod G. Milanovca delovi Čačanskog NOP odreda napali nemačku patrolu i zarobili jednog nemačkog vojnika (koga su zamenili za 6 zarobljenih partizana).

⚔️ 2. 9. 1941. Delovi 1. šumadijskog NOP odreda upali u s. Rudnik (kod G. Milanovca) i uništili arhivu Opštine i Poreske uprave.

⚔️ 28. 9. 1941. Iznad G. Milanovca delovi Čačanskog NOP odreda puščanom vatrom oštetili avion nemačkog zapovednika Srbije, pri čemu je ubijen 1 vazduhoplovni. major.

⚔️ 29. 9. 1941. Jedinice čačanskog NOP odreda, u sadejstvu sa jedinicama Kragujevačkog NOP odreda i četnicima, zauzele G. Milanovac i zarobile gotovo celu četu nemačkih vojnika i odred žandarma. Istog dana u gradu formiran gradski NO odbor.

⚔️ 1. 10. 1941. U G. Milanovcu izašao prvi broj lista -Reč naroda-, organa NOV sreza takovskog.

⚔️ 11. 10. 1941. Ojačani 3. bataljon 749. puka nemačke 717. pešadijske divizije iz Kragujevca, vodeći žestoke borbe sa delovima Kragujevačkog i čačanskog NOP odreda, probio se u G. Milanovac, pokupio oko 200 talaca i vratio se u Kragujevac.

⚔️ 16. 10. 1941. Ojačani 3. bataljon 749. puka nemačke 717. pešadijske divizije iz Kragujevca, posle dvodnevnih borbi duž komunikacije Kragujevac - G. Milanovac, po drugi put prodro u G. Milanovac, skoro potpuno ga razorio i spalio i pohvatao oko 130 talaca.

⚔️ 16. 10. 1941. Kod s. Nevade jedinice Kragujevačkog i Čačanskog NOP odreda napale 3. bataljon 749. puka nemačke 717. pešadijske divizije, koji se iz G. Milanovca probio ka Kragujevcu i nanele mu gubitke.

⚔️ 18. 10. 1941. Kod s. Vraćevšnice jedinice Kragujevačkog i Čačanskog NOP odreda napale 3. bataljon nemačkog 749. puka koji se iz G. Milanovca probijao ka Kragujevcu, ubile 10 i ranile 20 nemačkih vojnika i zaplenile dva tenka tipa -Hočkis-, a jedan uništile.

⚔️ 19. 10. 1941. U selima Mečkovcu, Grošnici, Milatovcu i Maršiću (kod Kragujevca) nemački vojnici pohvatali i streljali 427 lica za odmazdu zbog pretrpljenih gubitaka na putu G. Milanovac - Kragujevac, a sela Grošnicu i Milatovac spalili.

⚔️ 7. 11. 1941. Četnici Draže Mihailovića napali G. Milanovac, koji su branili delovi Čačanskog i 1. šumadijskog NOP odreda. Četnici su na prevara razoružali 7. četu 1. šumadijskog NOP odreda i delove Čačanskog NOP odreda i odveli ih u s. Brajiće, a kasnije u s. Slovac, predali ih nemačkim jedinicama, koje su ih streljale.

⚔️ 8. 11. 1941. Delovi Čačanskog NOP odreda napali četnike i ponovo zauzeli G. Milanovac.

⚔️ 23. 11. 1941. Kolubarska grupa nedićevsko-četničkih odreda i jedan nemački bataljon, podržani tenkovima i artiljerijom, zauzeli s. Rudnik i odbacili delove Pomoravskog i Kragujevačkog NOP odreda ka s. Krasojevcima i G. Milanovcu.

⚔️ 24. 11. 1941. Nedićevske jedinice, uz podršku nemačkih tenkova, preduzele napad na G. Milanovac. Posle oštre borbe oko ž. st. i groblja, u kojoj je pretrpao osetne gubitke, neprijatelj je protivnapadom Kosmajskog i delova Čačanskog, Posavskog i 1. šumadijskog NOP odreda odbačen ka s. Svračkovcima.

⚔️ 28. 11. 1941. Kod sela Mrsaća, Samaile, Slatine, Mrčajevaca i Vraćevšnice nemačka 113. pešadijska divizija, uz sadejstvo kvislinških jedinica, savladala otpor delova Kraljevačkog, Kopaoničkog, Čačanskog i Kragujevačkog NOP odreda i ušla u Čačak i G. Milanovac.

⚔️ 3. 3. 1942. Delovi Suvoborskog NOP odreda demolirali postrojenja na ž. st. Banjani (na pruzi Lajkovac - G. Milanovac).

⚔️ 16. 9. 1942. U s. Majdanu (kod G. Milanovca) delovi 1. šumadijskog NOP odreda razoružali četničku seosku stražu i spalili arhivu.

⚔️ 18. 9. 1942. Us Krivoj Reci (kod G. Milanovca) delovi 1. šumadijskog NOP odreda razoružali četničku seosku stražu a ž. st. demolirali.

⚔️ 17. 10. 1942. Kod s. Krive Reke (na pruzi G. Milanovac-Ljig) delovi 1. šumadijskog NOP odreda na četiri mesta porušili prugu.

⚔️ 26. 10. 1942. Na ž. st. Stavici (na pruzi G. Milanovac-Ljig) delovi 1. šumadijskog NOP odreda demolirali postrojenja i na osam mesta porušili prugu.

⚔️ 3. 11. 1942. Između Ugrinovaca i Krive Reke (na pruzi Lajkovac - G. Milanovac) delovi 1. šumadijskog NOP odreda prekinuli prugu na tri mesta.

⚔️ 16. 11. 1942. Delovi 1. šumadijskog NOP odreda razoružali 13 stražara SDS u s. Takovu i s... Vraćevšnici (kod G. Milanovca) i spalili opštinske arhive u s. Svračkovcima i s. Takovu.

⚔️ 23. 11. 1942. Između s. Ugrinovaea i s. Krive Reke (na pruzi Lajkovac - G. Milanovac) delovi 1. šumadijskog NOP odreda na tri mesta prekinuli prugu.

⚔️ 28. 1. 1943. Na ž. st. Nakučani (na pruzi Lajkovac - G. Milanovac) 1. šumadijski NOP odred demolirao uređaje.

⚔️ 31. 1. 1943. Kod s. Ugrinovaca i s. Krive Reke (između Lajkovca i G. Milanovca) 1. šumadijski NOP odred razrušio prugu i ubio 2 četnika.

⚔️ 10. 2. 1943. Na ž. stanicama Kriva Reka, Ugrinovci, Štavica i Banjani (na pruzi G. Milanovac - Lajkovac) 1. šumadijski NOP odred demolirao postrojenja, porušio prugu na 80 mesta, posekao 19 tt stubova i spalio opštinske arhive. (Za odmazdu, nemačke vlasti su u Kragujevcu 5. marta streljale 30 talaca.)

⚔️ 0. 3. 1943. U s. Svračkovcima (kod G. Milanovca) obnovljen OK KPJ za Čačak.

⚔️ 15. 3. 1943. U s. Konjuši (kod G. Milanovca) delovi 1. šumadijskog NOP odreda posle dvočasovne borbe odbili napad delova SDS i četnika, pretrpevši gubitke od 1 teže i 1 lakše ranjenog.

⚔️ 22. 3. 1943. Delovi 1. šumadijskog NOP odreda porušili železničku prugu i spalili ž. st. Ljutovnica (kod G. Milanovca).

⚔️ 31. 3. 1943. U s. Rudniku (kod G. Milanovca) delovi 1. šumadijskog NOP odreda razorili postrojenja pošte, spalili poštansku arhivu i posekli 7 tt stubova.

⚔️ 1. 4. 1943. U s. Krivoj Reci (kod G. Milanovca) delovi 1. šumadijskog NOP odreda razorili zgradu ž. st. i porušili prugu.

⚔️ 17. 4. 1943. U s. Trudelju (kod G. Milanovca) delovi 1, šumadijskog NOP odreda, u noćnoj borbi, ubili 1 nemačkog vojnika i 1 vojnika SDK, a ranili 1 nemačkog vojnika. Gubici odreda: 1 poginuo.

⚔️ 22. 4. 1943. Valjevski NOP odred pokidao tt linije, razrušio skretnice i prugu i demolirao ž. st. Nakučani i ž. st. Ljutovnica (kod G. Milanovca).

⚔️ 26. 5. 1943. U s. Crnući (kod G. Milanovca) Rudnička četa 1. šumadijskog NOP odreda razbila oko 70 vojnika SDS i četničku 2. gružansku brigadu, nanevši im gubitke od oko 10 mrtvih i ranjenih.

⚔️ 16. 7. 1943. Kod s. Svračkovaca (blizu G. Milanovca) 1. šumadijski udarni NOP bataljon odbio napad vojnika SDS, ubivši 2 i ranivši 6 vojnika, uz sopstvene gubitke od 2 ranjena.

⚔️ 17. 9. 1943. U s. Velereču (kod G. Milanovca) Ćačanski NOP odred -Dragiša Mišović- napao i razbio četničku Takovsku brigadu (40 četnika), ubivši 1 i zarobivši 2 četnika i zaplenivši p. mitraljez i pušku.

⚔️ 17. 9. 1943. Na pruzi G. Milanovac-Ljig čačanski NOP odred -Dragiša Mišović- demolirao postrojenja ž. st. Kriva Reka, aus. Boljkovcima spalio poštu i razoružao četničku trojku.

⚔️ 25. 9. 1943. U Rudniku (blizu G. Milanovca) dve čete 1. šumadijskog NOP odreda napale i razbile četničku posadu. Poginulo je 4 a ranjeno više četnika.

⚔️ 14. 10. 1943. U s. Ugrinovcima (na pruzi G. Milanovac - Ljig) delovi 1. šumadijskog NOP odreda zapalili zgradu ž. stanice i opštinsku arhivu i demolirali uređaje u zgradi pošte.

⚔️ 16. 10. 1943. Kod s. Ručića (blizu G. Milanovca) tri brigade četničkog Korpusa gorske garde napale Čačanski NOP odred -Dragiša Mišović- i jednu četu 1. šumadijskog NOP odreda, koji su se pod borbom povukli ka s. Takovu uz gubitke od 3 poginula i 2 ranjena. Četnici su imali 5 mrtvih i 5 ranjeni.

⚔️ 27. 11. 1943. Na ž. st. Kriva Reka (na pruzi G. Milanovac - Ljig) 1. šumadijski NOP odred demolirao uređaje.

⚔️ 19. 12. 1943. Na pruzi G. Milanovac-Ljig delovi 1. šumadijskog NOP odreda porušili ž. st. Ljutovnica i ž. st. Srčanik.

⚔️ 0. 7. 1944. U s. Banjanima (kod G. Milanovca) grupa boraca Čačanskog NOP odreda zauzela radionicu za popravku oružja četničkog 1. ravnogorskog korpusa i zaplenila nekoliko pušaka, manju količinu municije i oko 2.000 kama.

⚔️ 27. 8. 1944. U Štab Draže Mihailovića u s. Pranjanima, (kod G. Milanovca) spustila se avionom vojna misija SAD (koju je predvodio pukovnik Mak Dauel) sa zadatkom da organizuje i dotur materijalne pomoći četnicima.

⚔️ 0. 9. 1944. U s. Pranjanima (kod G. Milanovca) održan sastanak između Štrekera, delegata nemačkog vojnog zapovednika za Srbiju, Draže Mihailovića, pukovnika Mak Dauela, šefa vojne misije SAD pri štabu Draže Mihailovića i Milana Aćimovića, komesara javne sigurnosti u vladi Milana Nedića. Delegat nemačkog vojnog zapovednika se interesovao za mogućnost sklapanja separatnog primirja na Balkanu između zapadnih saveznika i Nemačke. Pukovnik Mak Dauel je insistirao na tome da se nemačke oružane snage u Jugoslaviji predaju četnicima Draže Mihailovića.

⚔️ 7. 9. 1944. VŠ NOV i POJ naredio GŠ NOV i PO za Srbiju da jedinice pod njegovom komandom prodru na odsek Negotin - Brza Palanka i uhvate vezu s jedinicama Crvene armije kod Turn Severina. Glavne snage treba uputiti ka Homoljskim planinama da poseđnu prostoriju D. Milanovac - Kučevo - Golubac i tu unište četničke snage.

⚔️ 11. 9. 1944. VŠ NOV i POJ uputio direktivu komandantu Operativne grupe divizija: obaveštava o uspesima 1. proleterskog udarnog i 12. udarnog korpusa i jedinica GŠ NOV i PO za Srbiju i GŠ NOV i PO za Makedoniju i naređuje da jedinice Operativne grupe divizija što pre izbiju u Šumadiju opštim pravcem Čačak - G. Milanovac - Rudnik.

⚔️ 11. 9. 1944. Devetnaesta brigada 25. divizije NOVJ izvršila neuspeo napad na D. Milanovac. Tom prilikom je ubila 8, ranila 12 i zarobila 1 neprijateljskog vojnika, a predalo joj se 67 četnika. Brigada je imala 3 ranjena i 2 nestala borca.

⚔️ 17. 9. 1944. Posle dvanaest časova borbe 17. udarna divizija NOVJ zauzela G. Milanovac. Poginulo je 15, a ranjeno 10 i zarobljeno 539 četnika i pripadnika SDS, a zaplenjeno je: 353 puške, 10 p. mitraljeza, 10 pištolja, oko 30.000 metaka i dosta drugog materijala. Između Čačka i G. Milanovca porušena su 3 mosta i 3 km železničke pruge. Divizija je imala 5 mrtvih i 6 ranjenih boraca.

⚔️ 18. 9. 1944. Kod s. Brđana (blizu G. Milanovca) jedan bataljon 6. proleterske (istočnobosanske) udarne brigade 17. udarne divizije NOVJ vodio borbu protiv oko 300 četnika i odbacio ih ka s. Preljini. Neprijatelj je imao 5 mrtvih i više ranjenih, a bataljon 1 poginulog borca.

⚔️ 18. 9. 1944. Kod s. Vraćevšnice (blizu G. Milanovca) dva bataljona 21. udarne divizije NOVJ vodila borbu protiv nemačkih vojnika, četnika i delova SDS i odbacili ih ka Kragujevcu. Neprijatelj je imao 28 mrtvih, 64 ranjena i 46 zarobljenih vojnika. Zaplenjen je puškomitraljez, 30 pušaka i 4 vagona brašna. Bataljoni su imali 6 mrtvih i 14 ranjenih boraca.

⚔️ 20. 9. 1944. Kod s. Brđana i s. Jablanice (blizu G. Milanovca) 2. proleterska udarna i 5. srpska udarna brigada 21. udarne divizije NOVJ vodile borbu protiv delova nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i četnika koji su pokušali da se od Čačka i s. Knića probiju u G. Milanovac. Neprijatelj je zadržan na 3 lan od G. Milanovca. Poginulo je 28, ranjeno 68 i zarobljeno 10 neprijateljskih vojnika, a zaplenjeno je 10 pušaka. Gubi- jedinica 21. divizije: 1 mrtav i 3 ranjena borca.

⚔️ 21. 9. 1944. Delovi 7. SS divizije -Princ Eugen-, posle borbe protiv jedinica 2. proleterske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ, probili se iz Čačka u G. Milanovac, a zatim nastavili proboj prema Rudniku i Kragujevcu, Istoga dana je 4. srpska udarna brigada vodila borbu protiv četnika na položaju Ržanik-Parac i kod s. Banje (blizu G. Milanovca), a 5. srpska udarna brigada protiv nemačkih vojnika na Mutinjskoj kosi (iznad Rudnika). Neprijatelj je imao 17 mrtvih, 35 ranjenih i 40 zarobljenih, a 21. divizija 2 mrtva i 6 ranjenih i kontuzovanih boraca.

⚔️ 21. 9. 1944. Kod s. Klokočevca 16. srpska brigada 25. divizije NOVJ vodila borbu protiv nemačke kolone jačine 2 tenka, đvoja borna kola i 70 kamiona, ali nije uspela da spreči prodor kolone ka D. Milanovcu. Poginulo je 10 nemačkih vojnika, a 16. brigada nije imala gubitaka.

⚔️ 22. 9. 1944. Tri bataljona 2. proleterske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ, posle kraće borbe, zauzeli G. Milanovac. Istog dana 4. srpska udarna brigada u okolini s. Belog Polja (kod G. Milanovca) vodila borbu protiv četnika Levačke brigade i pripadnika SDS a 5. srpska udarna brigada protiv delova nemačkog 14. puka 7 SS divizije -Princ Eugen- kod Rudnika i G. Trešnjevice. Neprijatelj je imao 33 poginula, 65 ranjenih i 110 zarobljenih. Zaplenjeno je 140 pušaka, 3 mitraljeza i dosta drugog materijala. Jedinice NOVJ imale su 4 mrtva i 5 ranjenih boraca.

⚔️ 22. 9. 1944. Jedinice 113. divizije Crvene armije i jedan bataljon 9. srpske udarne brigade 23. udarne divizije NOVJ prešli Dunav kod Kladova i Brze Palanke i produžili nadiranje prema D. Milanovcu, s. Klokočevcu i s. Jabukovcu.

⚔️ 23. 9. 1944. U s. Lipovcu i s. Vraćevšnici (kod G. Milanovca) 4. srpska udarna brigada 21. udarne divizije NOVJ napala četničke snage i, posle petočasovne borbe, slomila njihov otpor i zauzela ta sela. Istog dana je 5. srpska udarna brigada napala na oko 300 četnika u s. Zagradu i odbacila ih prema s. Šatornji a na položaju s. Salaši - Rudnik - s. Zagrade vodila borbu protiv delova nemačke 7 SS divizije -Princ Eugen-. Neprijatelj je imao 62 poginula i oko 50 ranjenih; zarobljeno je 108 četnika. Zaplenjeno je: 3 p. mitraljeza, oko 110 pušaka, 3 vagona brašna i dosta druge opreme. Jedinice NOVJ su imale 5 mrtvih i. 18 ranjenih i kontuzovanih boraca.

⚔️ 23. 9. 1944. U s. Miroču (kod D. Milanovca), u iznenadnom napadu, jedna četa 16. srpske brigade 25. divizije NOVJ ubila 5 nemačkih vojnika, a sama imala 1 poginulog borca.

⚔️ 24. 9. 1944. Kod s. Brđana (blizu G. Milanovca) jedinice 21. udarne divizije NOVJ vodile šestočasovnu borbu protiv oko 500 nemačkih vojnika iz 7. SS divizije -Princ Eugen- i odbacile ih prema s. Preljini. Neprijatelj je imao 16 mrtvih i 20 ranjenih vojnika.

⚔️ 25. 9. 1944. Na putu s. Štubik - s. Klokočevac (između Negotina i D. Milanovca) jedinice 18. srpske brigade 25. divizije NOVJ iz zasede uništile nemački kamion, ubivši 30 i zarobivši 2 nemačka vojnika. Brigada nije imala gubitaka.

⚔️ 25. 9. 1944. U G. Milanovac se iz Čačka, posle duže borbe protiv 2. poleterske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ, ponovo probili delovi 7. SS divizije -Princ Eugen-. Brigada se povukla na položaj s. Klatičevo - Takovska glava - ž. st. Srčanik.

⚔️ 26. 9. 1944. Kod s. Vujetinaca i s. Borče (blizu G. Milanovca) jedinice 4. srpske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ vodile borbu protiv četnika 1. ravnogorskog korpusa, te ubile dva, ranile tri i zarobile nekoliko četnika.

⚔️ 27. 9. 1944. Kod G. Milanovca i s. Konjuše jedinice 21, udarne divizije NOVJ vodile borbu protiv nemačkih vojnika i protiv četnika Šumadijske grupe korpusa. Neprijatelj je imao 17 mrtvih, 18 ranjenih i 12 zarobljenih, a 21. divizija 1 ranjenog borca. Zaplenjene su 2 puške.

⚔️ 27. 9. 1944. U G. Milanovac ušla 2. proleterska udarna brigada 21. udarne divizije NOVJ, a nemački vojnici se povukli za Kragujevac. Brigada je, uz to, iz s. Semedraže proterala četničke jedinice.

⚔️ 28. 9. 1944. Kod s. Majdana (blizu G. Milanovca) 5. srpska udarna brigada 21. udarne divizije NOVJ vodila borbu protiv zaštitnih delova nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i odbacila ih ka drumu G. Milanovac - Rudnik, nanevši im gubitke od 30 mrtvih i 40 ranjenih, i uništivši 2 kamiona sa prikolicom. Brigada je imala 1 ranjenog borca.

⚔️ 0. 10. 1944. U G. Milanovcu formiran ONO odbor za okrug čačanski.

⚔️ 1. 10. 1944. Na pravcu D. Milanovac - Majdanpek jedinice 16. srpske brigade 25. divizije NOVJ odbile dva pokušaja nemačke Borbene grupe -Štetner- da se iz D. Milanovca probije u Majdanpek.

⚔️ 2. 10. 1944. Oko s. Prislonice i pl. Vujna (blizu G. Milanovca) jedinice 21. udarne divizije NOVJ vodile borbu protiv četničkog 2. ravnogorskog korpusa i odbacile ga ka Čačku.

⚔️ 3. 10. 1944. Kod s. Klokočevca (blizu D. Milanovca) delovi 18. srpske brigade 25. divizije NOVJ uništili 1 nemački kamion, oštetili 2 tenka i zaplenili 6 kamiona i 2 putnička automobila. Istovremeno su ostale jedinice 25. divizije NOVJ na komunikacijama Negotin - s. Salaš i Negotin - s. Štubik uništile 3 kamiona s pešadijom i zarobile 6 nemačkih vojnika.

⚔️ 6. 10. 1944. Na prostoriji s. Crnajka - s. Luke - Deli Jovan okružena nemačka 1. brdska divizija. Na nju su vršile pritisak: sa zapada 23. udarna i 25. divizija NOVJ, sa severa, istoka i juga jedinice Crvene armije. U borbama vođenim do 10. oktobra sprečen je pokušaj te nemačke divizije da izbije na komunikaciju s. Rgotina - Bor, kao i da se probije ka D. Milanovcu. Tek 11. oktobra ona je uspela da se preko Kučeva probije u rejon Požarevca, gde ju je prihvatila nemačka Borbena grupa -Vitman-. Obostrani gubici u ljudstvu i materijalu bili su osetni.

⚔️ 8. 10. 1944. Kod s. Rudne Glave (blizu D. Milanovca) jedinice 25. divizije NOVJ zarobile oko 150 nemačkih vojnika i zaplenile 15 kamiona i 200 kola sa zapregom.