4. srpska brigada (2. južnomoravska)

⚔️ 21. 11. 1943. U s. Bucima (kod Kruševca) formirana 2. južnomoravska NO brigada, u čiji su sastav ušli: Udarni bataljon Rasinskog NOP odreda, 2. (Jablanički) bataljon 1. južnomoravskog NOP odreda i Omladinski bataljon 2. južnomoravskog NOP odreda.

⚔️ 23. 11. 1943. U s. V. Plani (kod Prokuplja) 2. južnomoravska NO brigada napala bugarsku posadu jačine bataljona. U borbi, koja je vođena od 9 do 15 časova, bugarski vojnici su izbačeni iz sela, ali su se, pod zaštitom pristiglog pojačanja i uz podršku avijacije, izvukli ka Prokuplju. Gubici brigade: 2 poginula i 6 ranjenih.

⚔️ 26. 11. 1943. ONO odbor za leskovačko-toplički okrug i štabovi 2. južnomoravske NO brigade i 1. južnomoravskog NOP odreda izdali proglas o izdajničkom radu Milana Nedića i Draže Mihailovića, pozivajući nasilno mobilisane da napuste izdajnike i da stupaju u NO vojsku

⚔️ 1. 12. 1943. U varošicu Aleksandrovac (kod Kruševca) upale 2. južnomoravska NO brigada i jedna četa Jastrebačkog NOP odreda, te zapalile arhivu sreza, opštine, finansijske i poreske uprave i zaplenile veću količinu materijala iz rasadnika, poljoprivredne škole i bolnice.

⚔️ 8. 12. 1943. Radi objedinjavanja i usklađivanja dejstva 2. južnomoravske NO brigade i 1. južnomoravskog NOP odreda formiran zajednički Operativni štab.

⚔️ 10. 12. 1943. U s. Barju i s. Miroševcu (kod Lebana) 2. južnomoravska NO brigada i 1. južnomoravski NOP odred (bez 3. bataljona) napali četnički Leteći korpus Gorskog štaba za južnu Srbiju. Četnicima je pristiglo pojačanje iz susednih sela, pa su se jedinice NOVJ povukle i prebacile preko r. Jablanice. Četnici su imali oko 30 mrtvih, a jedinice NOVJ 8 mrtvih i 14 zarobljenih. Poginuo je i komandant bataljona Blagoje Kostić Marko, narodni heroj.

⚔️ 15. 12. 1943. U s. Kosančiću (kod Leskovca) 2. južnomoravska NO brigada i 1. južnomoravski NOP odred (bez 3. bataljona) napali i razbili jedan četnički leteći korpus, upućen iz istočne Srbije protiv jedinica NOV u Pustoj reci. Poginulo je ili zarobljeno 110 četnika (među kojima i 3 oficira), ranjen ih je veći broj, dok se ostatak spasao bekstvom ka J. Moravi. Gubici jedinica NOVJ: 7 mrtvih (među kojima i komandant 2. južnomoravske NO brigade Stojan Ljubić, narodni heroj) i 13 ranjenih. Zaplenjena je veća količina oružja i opreme.

⚔️ 22. 12. 1943. Od Kosmajskog i Šumadijskog partizanskog bataljona formirana Privremena šumadijska NO brigada sastava dva bataljona. Brigada je istog dana u s. Baroševcu (na pruzi Lajkovac-Aranđelovac) razbila četničku grupu, ubila 4 i zarobila 3 četnika, uništila putnički voz i demolirala skretnice i uređaje na ž. stanici.

⚔️ 26. 12. 1943. Na ž. st. Pečenjevci (na pruzi Leskovac-Niš) 2. južnomoravska NO brigada napala bugarsku posadu, ali zbog otpora neprijatelja napad nije uspeo, kao ni pokušaj miniranja pruge.

⚔️ 26. 12. 1943. U s. Živkovcima (kod Aranđelovca) delovi Privremene šumadijske NO brigade napali delove SDS i četnike, ubili 6, ranili 2 i zarobili 2 neprijateljska vojnika, dok su se ostali, iskoristivši maglu, izvukli ka s. Belanovici.

⚔️ 30. 12. 1943. U s. Brezovcu (kod Aranđelovca) udružene bugarske jedinice, delovi SDS i četnici napali Privremenu šumadijsku NO brigadu. Ona se posle oštre borbe povukla ka pl. Venčacu, uz gubitke od 3 poginula i 4 ranjena.

⚔️ 2. 1. 1944. U s. Kruševici (kod Aranđelovca) Privremena šumadijska NO brigada napala četnike i proterala ih iz sela. Poginuo je 1 i ranjen 1 četnik.

⚔️ 4. 1. 1944. Kod s. Kruševice (blizu Aranđelovca) Privremena šumadijska NO brigada razbila četnike i nanela im više gubitaka u mrtvim i ranjenim, dok je 3 četnika zarobila. Brigada je imala 1 poginulog borca.

⚔️ 6. 1. 1944. U s. Dučini (na Kosmaju) Privremena šumadijska NO brigada napala i razbila četnike.

⚔️ 11. 1. 1944. U s. Mirosaljcima (kod Aranđelovca) jedna četa 2. bataljona Privremene šumadijske NO brigade razbila četnike.

⚔️ 12. 1. 1944. U s. Prkosavi (kod Sopota) Privremena šumadijska NO brigada izvršila napad na četnike i razbila ih, nanevši im gubitke od 2 poginula.

⚔️ 13. 1. 1944. U Leskovac upao 2. bataljon 2. južnomoravske NO brigade i iz bolnice izvukao troja kola sanitetskog materijala i prebacio ga u partizansku bolnicu u s. Dobroj Vodi.

⚔️ 20. 1. 1944. U s. Vlahovu (blizu Prokuplja) 2. južnomoravska NO brigada napala bugarsku posadu od 120 vojnika. Pošto u tročasovno.j borbi nije uspela da likvidira neprijatelja zbog otpora iz utvrđenih zgrada i zbog pojačanja iz Prokuplja, ona se povukla ka pl. Pasjaci. Neprijatelj je imao 6 mrtvih i 8 ranjenih vojnika. Brigada je imala 3 poginula i 10 ranjenih boraca.

⚔️ 23. 1. 1944. Kod s. G. Toponice (blizu Prokuplja) 2. južnomoravska NO brigada sukobila se s četničkim Topličkim korpusom (oko 800 četnika), te u borbi vođenoj od 11 časova do mraka odbacila četnike ka s. G. Konjuši. Poginulo je 13 a ranjeno 20 četnika. Brigada je imala 1 poginulog i 4 ranjena borca.

⚔️ 2. 2. 1944. Radi lakšeg rukovođenja pri izvođenju zajedničkih akcija 2. južnomoravske brigade, Zaječarsko-timočkog NOP odreda i Ozrenskog partizanskog bataljona, GŠ NOV i PO za Srbiju formirao Privremeni operativni štab.

⚔️ 2. 2. 1944. U s. Darosavi (sada: Partizani, kod Aranđelovca) Privremena šumadijska NO brigada napala na oko 300 četnika. Borba je trajala 4 časa. Neprijatelj je imao 14 mrtvih i 8 zarobljenih. Brigada je istog dana vodila borbu i s četnicima u s. Mirosaljcima (kod Aranđelovca), ubila jednog i ranila više četnika i zaplenila 1 pušku. Brigada je imala 4 poginula, 1 ranjenog i 2 nestala borca.

⚔️ 3. 2. 1944. Na aerodromu kod Kruševca 2. južnomoravska NO brigada, Zaječarsko-timočki NOP odred i Ozrenski partizanski bataljon napali nemačku posadu, ali se, zbog otpora nemačkih vojnika i zbog intervencije 5. puka SDK iz Kruševa povukli ka pl. Jastrepcu. Zaplenjena je avionska i puščana municija.

⚔️ 4. 2. 1944. U s. Brajkovcu (kod Aranđelovca) Privremena šumadijska NO brigada vodila borbu protiv četnika. Poignuo je jedan njen borac.

⚔️ 10. 2. 1944. U s. Mirosaljcima (kod Aranđelovca) Privremena šumadijska NO brigada napala četnike i posle kraće borbe naterala ih u bekstvo.

⚔️ 10. 2. 1944. U s. Baroševcu (kod Aranđelovca) jedinice Privremene šumadijske NO brigade na pale četnike i posle jednočasovne borbe zauzele selo.

⚔️ 12. 2. 1944. U s. Darosavi (sada: Partizani, kod Aranđelovca) Privremena šumadijska NO brigada vodila borbu protiv četnika i žandarma SDS. Neprijatelj je imao više mrtvih i ranjenih, a brigada NOVJ 1 ranjenog borca. Brigada je istog dana rasformirana, a njeni bataljoni su ušli u sastav 1. šumadijskog i Kosmajskog NOP odreda.

⚔️ 12. 3. 1944. Glavni štab NOV i PO za Srbiju formirao Operativni štab južnomoravskih brigada. Pod njegovu komandu su stavljene 2, 3. i 4. južnomoravska NO brigada i 9. srpska NO brigada.

⚔️ 19. 3. 1944. Na položajima Arbanaška pl. - s. Rgaje - s. Đurevac (kod Prokuplja), u oštroj borbi, jedinice Operativnog štaba južnomoravskih brigada (2. i 4. NO južnomoravska, 9. srpska NO brigada i 1. južnomoravski NOP odred) slomile napade četničkog Rasinskog i Topličkog korpusa i u protivnapadu - ovog i narednog dana - proterale ih preko r. Toplice ka pl. Kopaoniku. Poginulo je 25 i ranjeno 50 boraca NOVJ. Među poginulima bio je i komandant 2. južnomoravske NO brigade Savo Eraković, narodni heroj. Četnici su imali preko 200 mrtvih i veći broj ranjenih.

⚔️ 28. 3. 1944. U s. Belom Kamenu (kod Prokuplja) 2. južnomoravska NO brigada napala bataljon RZK, ali se posle četvoročasovne borbe, zbog snažnog otpora neprijatelja, povukla. Poginulo je 8 neprijateljskih vojnika. Brigada je imala 2 mrtva borca.

⚔️ 30. 3. 1944. U s. Belom Kamenu (kod Prokuplja) 2. i 4. južnomoravska NO brigada napale bataljon RZK. U borbi vođenoj celo po podne neprijatelj je pretrpeo gubitke od 20 mrtvih i izbačen je iz sela ka Prokuplju. Gubici brigada bili su osetni; pored ostalih, poginuo je komandant 2. južnomoravske NO brigade Vladimir Bukilić, narodni heroj.

⚔️ 7. 5. 1944. Po naređenju Glavnog štaba NOV i PO za Srbiju preimenovane južnomoravske NO brigade: 2. južnomoravska NO brigada u 4. sprsku, 4. južnomoravska u 6. srpsku, 5. južnomoravska u 7. srpsku, 6. južnomoravska u 8. srpsku NO brigadu (samo 9. srpska NO brigada nije menjala svoj naziv).

⚔️ 17. 5. 1944. Po dogovoru Operativnog štaba južnomoravske zone i nekih bugarskih oficira, 1. bataljon bugarskog 123. pešadijskog puka iz Lebana pristao da pređe na stranu NOVJ. On je iz Lebana došao na položaj Caričina i predao se, s naoružanjem, 4. srpskoj NO brigadi koja ga je tu sačekala. Ukupno se predalo 230 vojnika i oficira. Od njih je formiran bugarski partizanski bataljon -Georgi Dimitrov-.

⚔️ 15. 6. 1944. Dvadeset prva udarna divizija NOVJ napala na Blace, koje su branili ojačani 2. bataljon bugarskog 123. puka, 20-40 nemačkih vojnika i manji delovi SDS. Napad na samo mesto je vršila 5. srpska brigada, dok je 4. srpska brigada zatvorila pravac koji iz Prokuplja i s. Beloljina vođi ka Blacu, a 6. srpska brigada je zatvarala pravac od Kuršumlije. Usled prodora jednog bugarskog bataljona iz Beloljina i Prokuplja u Blace, 21. divizija se povukla posle 36 časova borbe.

⚔️ 18. 6. 1944. U Brus upala 4. srpska brigada 21. udarne divizije NOVJ i zaplenila 4.000 kg brašna.

⚔️ 18. 7. 1944. U Brus ušla 4. srpska udarna brigada 21. udarne divizije NOVJ. Tu je zaplenila 4000 kg brašna koje je pripadalo četnicima.

⚔️ 2. 8. 1944. Kod s. Vlasova (blizu Prokuplja) 4. srpska udarna brigada 21. udarne divizije NOVJ napala jednu četničku brigadu i posle dvočasovne borbe prinudila je da u neredu odstupi ka s. Statovcu.

⚔️ 13. 8. 1944. Četvrta srpska udarna brigada 21. udarne divizije NOVJ napala Kuršumliju i uspela da delom snaga prodre u grad, ali se, u zoru, zbog snažnog otpora neprijatelja (delova bugarskog 122. pešadijskog puka i manjeg broja nemačkih vojnika) povukla južno od grada.

⚔️ 14. 8. 1944. Jedan bataljon 4. srpske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ napao ž. st. Pepeljevac (blizu Kuršumlije), te ubio jednog i zarobio 8 bugarskih vojnika, zapalio zgradu stanice, porušio prugu i zaplenio 8 pušaka i 15.000 metaka.

⚔️ 28. 8. 1944. U Kuršumliju, iz koje su se bugarski vojnici povukli ka Prokuplju, ušli delovi 4. srpske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ.

⚔️ 30. 8. 1944. Kod s. Rataja (blizu Kruševca) delovi 1. krajiške udarne brigade 5. udarne divizije i 4. srpske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ razbili leteću brigadu četničkog Rasinskog korpusa i delove četničkog 2. kosovskog korpusa i proterali ih preko r. Z. Morave. Četnici su imali 40 mrtvih, više ranjenih i 27 zarobljenih. Gubici jedinica NOVJ: 3 ranjena borca.

⚔️ 21. 9. 1944. Delovi 7. SS divizije -Princ Eugen-, posle borbe protiv jedinica 2. proleterske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ, probili se iz Čačka u G. Milanovac, a zatim nastavili proboj prema Rudniku i Kragujevcu, Istoga dana je 4. srpska udarna brigada vodila borbu protiv četnika na položaju Ržanik-Parac i kod s. Banje (blizu G. Milanovca), a 5. srpska udarna brigada protiv nemačkih vojnika na Mutinjskoj kosi (iznad Rudnika). Neprijatelj je imao 17 mrtvih, 35 ranjenih i 40 zarobljenih, a 21. divizija 2 mrtva i 6 ranjenih i kontuzovanih boraca.

⚔️ 22. 9. 1944. Tri bataljona 2. proleterske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ, posle kraće borbe, zauzeli G. Milanovac. Istog dana 4. srpska udarna brigada u okolini s. Belog Polja (kod G. Milanovca) vodila borbu protiv četnika Levačke brigade i pripadnika SDS a 5. srpska udarna brigada protiv delova nemačkog 14. puka 7 SS divizije -Princ Eugen- kod Rudnika i G. Trešnjevice. Neprijatelj je imao 33 poginula, 65 ranjenih i 110 zarobljenih. Zaplenjeno je 140 pušaka, 3 mitraljeza i dosta drugog materijala. Jedinice NOVJ imale su 4 mrtva i 5 ranjenih boraca.

⚔️ 23. 9. 1944. U s. Lipovcu i s. Vraćevšnici (kod G. Milanovca) 4. srpska udarna brigada 21. udarne divizije NOVJ napala četničke snage i, posle petočasovne borbe, slomila njihov otpor i zauzela ta sela. Istog dana je 5. srpska udarna brigada napala na oko 300 četnika u s. Zagradu i odbacila ih prema s. Šatornji a na položaju s. Salaši - Rudnik - s. Zagrade vodila borbu protiv delova nemačke 7 SS divizije -Princ Eugen-. Neprijatelj je imao 62 poginula i oko 50 ranjenih; zarobljeno je 108 četnika. Zaplenjeno je: 3 p. mitraljeza, oko 110 pušaka, 3 vagona brašna i dosta druge opreme. Jedinice NOVJ su imale 5 mrtvih i. 18 ranjenih i kontuzovanih boraca.

⚔️ 26. 9. 1944. Kod s. Vujetinaca i s. Borče (blizu G. Milanovca) jedinice 4. srpske udarne brigade 21. udarne divizije NOVJ vodile borbu protiv četnika 1. ravnogorskog korpusa, te ubile dva, ranile tri i zarobile nekoliko četnika.