Operacija Trio

⚔️ 4. 2. 1942. Načelnik štaba nemačke Vrhovne komande uputio pismo italijanskoj Vrhovnoj komandi: situacija u NDH zabrinjava; jačanjem ustanka ugroženi su privreda i saobraćaj; stoga treba preduzeti zajedničke operacije protiv partizana.

⚔️ 27. 2. 1942. U Rimu, na sastanku načelnika italijanske Vrhovne komande Uga Kavalera, načelnika štaba Vrhovne komande oružanih snaga Nemačke (OKW) feldmaršala Vilhelma Kajtela i nemačkog ministra inostranih poslova Joakima fon Ribentropa, razmotrena situacija u Jugoslaviji i odlučeno da se preduzmu zajedničke operacije protiv NOP i DV Jugoslavije u Bosni i Hercegovini, dejstvujući protiv ustanka s najvećom energijom.

⚔️ 2. 3. 1942. U Opatiji otpočela dvodnevna konferencija vojnih predstavnika Nemačke, Italije i NDH na kojoj je donet opšti plan za okupatorsko-kvislinške operacije u proleće (tzv. treću neprijateljsku ofanzivu) protiv snaga NOP i DV Jugoslavije i utvrđeno da se operacije najpre izvedu u istočnoj Bosni, a zatim u zapadnoj Bosni, u Baniji i na Kordunu i da prva operacija otpočne 15. aprila.

⚔️ 3. 3. 1942. VŠ NOP i DV Jugoslavije uputio naređenje Operativnom štabu NOP i DO za istočnu Bosnu, u kome ga upoznaje sa predstojećim dejstvom proleterskih brigada u istočnoj Bosni i naređuje mu da formira udarnu partizansku grupu u predelu Romanije i njome podrži dejstva proleterskih brigada.

⚔️ 4. 3. 1942. U istočnoj Bosni otpočele petnaestodnevne borbe u kojima je Proleterska udarna grupa (2. proleterska NOU brigada i tri bataljona 1. proleterske NOU brigade), u snažnom naletu, razbila Višegradski, Krajiški, Rogatički, Srebrenički, Vlasenički i Zvornički četnički odred i oslobodila više mesta (Vlasenicu, Srebrenicu, Bratunac).

⚔️ 4. 3. 1942. VŠ NOV i DV Jugoslavije naredio Operativnom štabu NOP i DO za istočnu Bosnu da delom svojih snaga raspoređenih levo od puta Podromanija - Han-Pijesak i Birčanskim NOP odredom, kod Šekovića, sadejstvuje 2. proleterskoj NOU brigadi, koja će od 5. marta prodirati preko Glasinca ka Vlasenici u dve kolone, i da njoj uputi odeljenja i vodiče iz mesnih partizanskih jedinica. U naređenju se iznose taktički postupci 2. proleterske NOU brigade tokom prodora i daju obaveštenja o vremenskim terminima za sadejstvo.

⚔️ 5. 3. 1942. Kod s. Košlja (blizu Ljubovije) Valjevski NOP odred i delovi Mačvanskog NOP odreda se prebacili preko Drine u istočnu Bosnu.

⚔️ 11. 3. 1942. Generalštab italijanske vojske obavestio Komandu italijanske 2. armije da joj, u vezi sa predviđenom tzv. trećom ofanzivom protiv jedinica NOP i DV Jugoslavije, dodeljuje divizije -Murđe- i -Emilija-, nekoliko pukova za divizije -Granatijeri di Sardenja- i -Peruđa- i još neka ojačanja.

⚔️ 14. 3. 1942. U Opatiji, u cilju pripremanja ofanzive održana druga konferencija italijanskih, nemačkih i ustaških vojnih rukovodilaca, na kojoj je odlučeno da ofanziva otpočne 15. aprila.

⚔️ 16. 3. 1942. Proleterska udarna grupa (2, i delovi 1. proleterske NOU brigade) ušla u Vlasenicu, iz koje su četnici, sa Operativnim štabom za istočnu Bosnu na čelu, pobegli, osim jedne grupe od 200 četnika koja se priključila partizanima.

⚔️ 28. 3. 1942. U Ljubljani održana konferencija vojnih predstavnika Nemačke, Italije i NDH na kojoj je utvrđen detaljan plan za okupatorsko-kvislinške operacije u proleće (tzv. treću neprijateljsku ofanzivu) protiv NOP i DV Jugoslavije. Tu je, verovatno, dogovoreno da, uporedo sa operacijama u istočnoj Bosni, četničke i italijanske snage preduzmu ofanzivu protiv partizanskih jedinica u Crnoj Gori, Sandžaku i Hercegovini.

⚔️ 31. 3. 1942. Udružene nemačko-italijanske, ustaške i četničke snage otpočele operacije protiv NOP i DV Jugoslavije u istočnoj Bosni, Crnoj Gori, Sandžaku i Hercegovini (tzv. treću ofanzivu). U borbama koje su trajale preko dva meseca (vlaseničko-srebrenička - -Trio II-, rogatičko-fočanska - -Trio I-, operacija -Stolac- i druge) neprijatelj je ovladao slobodnom teritorijom u istočnoj Hercegovini, Crnoj Gori, Sandžaku i većem delu istočne Bosne. Nanoseći neprijatelju znatne gubitke snage oko VŠ NOP i DV Jugoslavije, zbog nadmoćnosti neprijatelja i četničkih pučeva, postepeno su se povlačile prema rejonu pl. Zelengore, gde je VŠ formirao tri nove proleterske NOU brigade.

⚔️ 31. 3. 1942. Nastupanjem iz Han-Pijeska prema Vlasenici ustaška Crna legija i delovi 737. puka nemačke 718. pešadijske divizije otpočeli drugu etapu ciklusa operacija -Trio- - vlaseničko-srebreničku operaciju u kojoj su se raspali Vlasenički i Srebrenički NO dobrovoljački odred, dok su se dobrovoljački bataljon Birčanskog NOP odreda i Krajiški NO dobrovoljački odred znatno osuli. Delovi 1. proleterske NOU brigade, Birčanski NOP odred i ostatak Krajiškog NO dobrovoljačkog odreda, pod rukovodstvom Operativnog štaba NOP i DV za istočnu Bosnu, povukli su se prema Romaniji i Zvijezdi. Neprijatelj je do 9. aprila ovladao slobodnom teritorijom između reka Zepe, Drine, Drinjače i gornjih tokova Spreče i Krivaje. [Ustaška I nemačka komanda su odstupile od dogovorenog plana kako bi sprečile da se cela istočna Bosna uključi u italijansku okupacionu zonu.]

⚔️ 16. 4. 1942. Poglavnik NDH Ante Pavelić izdao propis o držanju jedinica u toku okupatorsko-kvislinške operacije u istočnoj Bosni i Hercegovini (tzv. treće ofanzive) protiv jedinica NOP i DV Jugoslavije: uzimati taoce; ubiti svakog onog ko §g zatekne bez t-ni žja u zoni operacija; ubijati zarobljene partizane; uništavati kuće i naselja koja, po oceni komandi, mogu koristiti partizanima; na -očišćenim- područjima odmah uspo staviti posade i ustašku vlast.

⚔️ 18. 4. 1942. Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito uputio Operativnom štabu NOP i DV za istočnu Bosnu direktivu o načinu vođenja borbi u slučaju neprijateljskih ofanzivnih dejstava; o čuvanju jedinica od uništenja; o otpočinjanju čišćenja Majevice tek u povoljnim uslovima; o održavanju veze sa domobranima radi đobijanja oružja i municije od njih; o razvijanju izviđačke i obaveštajne službe.

⚔️ 22. 4. 1942. Nemačke, italijanske i ustaško-domobranske snage počele rogatičko-fočansku operaciju (-Trio I-) koja je trajala do 12. maja. U borbi protiv snaga operativnih štabova NOP i DV za istočnu Bosnu i Sandžak i 1. i 2. proleterske NOU brigade neprijatelj je zauzeo Čajniče, Goražde, Foču, Trnovo, Kalinovik i Ulog i deblokirao Praču i Rogaticu. Za vreme operacije, pod dejstvom četničke propagande, raspali su se dobrovoljački bataljon i nekoliko partizanskih bataljona iz Romanijskog i Kalinovičkog NOP odreda. Vrhovni štab NOP i DV Jugoslavije je izvukao proleterske NOU brigade ispod udara i uputio ih da pojačaju dejstva partizanskih jedinica u Crnoj Gori i Hercegovini.

⚔️ 8. 5. 1942. VŠ NOP i DV Jugoslavije izdao saopštenje povodom zločina i terora okupatora i njegovih ustaško-četničkih slugu nad narodom istočne Bosne i poziva narod da u zajednici s jednicama NOP i DV Jugoslavije pruži još odlučniji otpor neprijateljima.

⚔️ 14. 5. 1942. Vrhovni komandant NOP i DV Jugoslavije Josip Broz Tito izdao direktivu načelniku VŠ: da se NOP odredi u istočnoj Bosni reorganizuju i učvršćuju i da se 1. proleterska NOU brigada postepeno prebaci u Sandžak radi razbijanja četnika i italijanskih uporišta na tom području.

⚔️ 5. 6. 1942. Komanda italijanske divizije -Pusterija- uputila Višoj komandi oružanih snaga -Slovenija-Dalmacija- (Supersloda) izveštaj o iskustvima stečenim u borbi protiv partizanskih jedinica u toku okupatorsko-kvislinških operacija u proleće 1942. (tzv. treće ofanzive), u kome ističe da ofanzivne operacije protiv partizana predstavljaju veliku teškoću i skoro uvek se svode na -napad u prazno-, jer se - iznenađenje - osnovni uslov uspeha teško postiže; da partizani uvek napadaju noću, iz velike blizine, načelno 1-2 dana posle posedanja položaja ili mesta, po svaku cenu težeći ka iznenađenju, da su u napadu veoma uporni i energični, ističući se savršenim poznavanjem terena i brzinom pokreta, da uživaju pomoć stanovništva, da njihove komande brižljivo proučavaju akciju koju će izvesti. U izveštaju se, pored ostalog, predlaže: da se svaka kolona upućuje samo uz jaku pratnju, da se zastanci izvode samo na otkrivenom zemljištu, a garnizoni, na linijama operativnog snabdevanja, postave na razmacima ne većim od 30 km, te da se oko njih vrše bočna -čišćenja-. Na kraju se konstatuje: -naš rat je rat bez pozadine-. Supersloda je ta iskustva preporučila svim komandama armijskih korpusa.

⚔️ 0. 7. 1942. Komanda italijanskog 6. armijskog korpusa izvestila Višu komandu -Slovenija-Dalmacija- (Superslodu) da su, u toku. maja i. juna, za vreme operacija u istočnoj Bosni, Crnoj Gori, Hercegovini i obalskoj zoni severno od Neretve, jedinice mostarske vazduhoplovne grupe izvele: 144 teška i laka bombardovanja, 67 tučenja malim bombama i mitraljiranja, 255 akcija radi izviđanja i veze i 115 avio-snabdevanja putem avio-bacanja i avio-transporta.

⚔️ 7. 7. 1942. Iz Zagreba član Organizacionog sekretarijata CK KPJ za neoslobođene krajeve Ivo Lola Ribar uputio pismo članu Politbiroa CK KPJ Edvardu Kardelju u Sloveniju, obaveštavajući ga o ocenama i zaključcima Politbiroa CK KPJ i VŠ NOP i DV Jugoslavije u vezi sa situacijom stvorenom posle okupatorsko-kvislinških operacija u proleće 1942. (tzv. treće ofanzive): postupci okupatorskih snaga su sračunati na odvajanje masa od KPJ; potrebno je obezbediti centralizovano rukovođenje partijskim organizacijama u svim pokrajinama i pojačati budnost u odnosu na skretanje s linije NOB-a; treba sovjetsko-engleski sporazum smišljeno iskoristiti u daljem političkom radu.