Biblioteka Znaci

Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima [priredio: Goran Despotović (1957-2022)]            **** 03.03.2024: 7 novih knjiga ****
ustanak

Uroševac u oslobodilačkom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 30 hronoloških zapisa, 5 dokumenata i 1 fotografija.

Događaji

⚔️ 0. 4. 1941. Nemački okupator podelio oblast Kosova i Metohije na tri dela: najveći deo priključio tzv. Velikoj Albaniji (pod okupacijom Italije); srezovi kosovsko-mitrovački. vučitrnski i podujevski [Pre rata se kosovsko-mitrovački srez zvao zvečanskim, a podujevski srez se zvao lapskim.] pripali Nedićevoj Srbiji (nedićevci su došli u Kos. Mitrovicu i Vučitrn tek. marta 1942. godine, a dotle je bila šiptarska kvislinška vlast; posle dolaska nedićevaca Šiptari su takođe imali učešća u kvislinškoj vlasti), a deo gnjilanskog i uroševačkog sreza i Kačanik okupirale bugarske okupacione vlasti.

⚔️ 0. 1. 1942. U Uroševcu, u prisustvu člana Oblasnog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju, održana prva sreska partijska konferencija, na kojoj je izabran novi MK KPJ za Uroševac. [Po drugom izvoru sreska partijska konferencija je održana početkom februara.]

⚔️ 4. 1. 1942. U Uroševcu formirana druga partijska ćelija.

⚔️ 20. 1. 1942. Bugarski 1. okupacioni korpus (6, 17. i 21. divizija) završio okupiranje teritorije Srbije ograničene sa severa linijom s. Rgotina - s. Zlot - s. Despotovac - s. Jasenovo - s. Mileševo, sa zapada linijom Kragujevac - Kraljevo (isključeno) - Kosovska Mitrovica, sa juga linijom s. Babin Most s. Velja Glava i sa istoka ranijom demarkacionom linijom između Srbije i Bugarske. [Prema Bečkom sporazumu između Nemačke i Italije od 20. aprila 1941. Bugarska je okupirala jugoistočni deo Srbije - vranjski i npirotski okrug (tadačnji caribrodski, nišavski, lužnički, bosiljgradski, masurički, poljanički, preševski i pčinjski srez i delobvew belopalanačkog i vlasotinačkog sreza), teritoriju severozapadno od Zaječara (između Timoka i državne granice) i manje područje Kosmeta (deo uroševačkog i gnjilanskog sreza).]

⚔️ 0. 3. 1942. U Uroševcu formiran ilegalni SNO odbor za srez nerodimski a u s. Dobrotinu (srez sitnički) ilegalni MNO odbor.

⚔️ 14. 4. 1942. U s. Grbolama (kod Uroševca) mesni partizanski vod i grupa omladinaca odbili napade saradnika okupatora i fašistički orijentisanih Šiptara. U odbijanju napada su učestvovale i mesne partizanske desetine iz obližnjih sela Softovića. Retkocera i Pojatišta, što je ojačalo poverenje stanovništva u snagu zajedničke borbe.

⚔️ 0. 5. 1942. U Uroševcu formiran ilegalni opštinski NO odbor, koji je vršio funkcije i gradskog NO odbora.

⚔️ 0. 7. 1942. U s. Grbolama (kod Uroševca) održano oblasno partijsko savetovanje za Kosovo i Metohiju, na kome je, pored ostalog, odlučeno da se formiraju i šiptarski odredi i da se naročita pažnja posveti stupanju šiptarske omladine u NOB [Po drugom izvoru savetovanje je održano u obližnjem s. Pojatištu.].

⚔️ 29. 9. 1942. Na putu između s. Ramnjana i s. Tankosića (kod Uroševca), formiran šiptarski NOP odred -Zejnel Ajdini-.

⚔️ 0. 10. 1942. U Sirinićkoj župi (kod Uroševca), od dva bataljona iz Uroševca i okoline i tri iz Sirinićke župe, formiran Šarplaninski pozadinski NOP odred.

⚔️ 0. 10. 1942. Na sastanku u s. Bibi (kod Uroševca) Oblasni komitet KPJ za Kosovo i Metohiju analizirao vojno-političku situaciju u svetu i u Jugoslaviji, formirao Privremeni GŠ NOP i DV za Kosovo i Metohiju i odlučio da se organizuju partizanski NOP odredi koji će odmah preći u akcije.

⚔️ 19. 11. 1942. Četiri bataljona 1. proleterske NOU brigade u oštroj noćnoj borbi uništili dvaput brojniju domobransko-nemačku posadu utvrđenog uporišta u s. Sitnici (pod Manjačom), zaplenivši haubičku bateriju i naoružanje dva domobranska bataljona. Samo je manji deo posade uspeo da se probije do okolnih garnizona, a ostatak je uglavnom zarobljen. U borbi su pored ostalih, poginuli zamenik komandanta 3. bataljona Miodrag Urošević Artem i komandir voda Milan Raspopović, a smrtno je ranjen (te posle nekoliko dana podlegao ranama) politički komesar 6. bataljona Ljubomir Živković Ilić, Ljupče Španac, narodni heroji.

⚔️ 0. 12. 1942. Na severnim padinama Šare, zbog neprekidnih potera bugarskih jedinica i zbog drugih velikih teškoća, rasformirao se Šarplaninski NOP odred. Neki njegovi borci su uspeli da se prebace na teren Uroševca.

⚔️ 8. 12. 1942. U blizini s. Štrbca (kod Uroševca) jedna bugarska poterna jedinica napala Šarplaninski NOP odred i u kraćoj borbi zarobila jednog partizana.

⚔️ 9. 12. 1942. Zbog pojave i pokreta Šarplaninskog NOP odreda, bugarske jedinice i milicija otpočele blokiranje sela u Sirinićkoj župi (kod Uroševca), strahovito terorišući, pljačkajući i ubijajući stanovništvo.

⚔️ 3. 1. 1943. Kod s. Crnoljeva (na putu Uroševac-Prizren) šiptarski NOP odred -Zejnel Ajdini- napao italijansku auto-kolonu. Poginulo je oko 20 italijanskih vojnika; oštećeni su putnički automobil i nekoliko kamiona. Odred je imao 1 poginulog.

⚔️ 6. 1. 1943. Kod s. Grbola (blizu Uroševca) formiran Karadački (Skopskocrnogorski) NOP odred, koji se već 7/8. januara prebacio preko s. Tankosića i s. Vitine na padine Skopske Crne gore, gde je po selima otpočeo održavati otvorene konferencije i mitinge.

⚔️ 29. 1. 1943. U rejonu s. Binča (kod Gnjilana) Karadački (Skopskocrnogorski) NOP odred odbio iznenadan napad bugarskih jedinica i seoske milicije, pretrpevši gubitke od 1 poginulog i 2 ranjena, a potom se, podeljen u dve grupe, probio ka s. Grbolama (kod Uroševca).

⚔️ 30. 1. 1943. U s. Grbolama (kod Uroševca) jake italijanske jedinice i seoska milicija napale članove Oblasnog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju i pristigli deo Karadačkog (Skopskocrnogorskog) NOP odreda, ali su se ovi uveče, posle neravne borbe, izvukli bez gubitaka i preko s. Grackog (kod Lipljana) prebacili na pl. Goleš.

⚔️ 0. 3. 1943. Po odluci MK KPJ za Prizren, članovi KPJ i ilegalci prekinuli sve tt veze prema Đakovici, Uroševcu i s. Vlašnji (kod Prizrena) i posekli 16 tt stubova da bi zaprečili puteve između ovih mesta.

⚔️ 12. 9. 1943. U Uroševcu, u borbi protiv policije koja ga je opkolila u jednoj kući, poginuo instruktor Oblasnog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju Trajko Grković, narodni heroj.

⚔️ 0. 11. 1943. Šarplaninski NOP odred, u pokretu sa Šar-planine ka Ljumi (kod Kuksa u Albaniji) i Debru, vodio oštre borbe između s. Jažinca (kod Kačanika), s. G. Sela, s. G. Ljubinja i s. Manastirice (kod Prizrena) protiv poternih balističkih, bugarskih i nemačkih jedinica. Najzad, posle borbi s nadmoćnim neprijateljskim snagama na padinama Kobilice (kod Prizrena), on se, iscrpen i oslabljen, povukao u Sirinićku župu, gde je jedan deo (oko 25 boraca) ostao, a manje grupe su pošle u rejon Uroševca.

⚔️ 6. 11. 1943. Na severnim padinama Šar-planine ponovo formiran Šarplaninski NOP odred od novopridošlog ljudstva, desetine boraca Šarplaninskog NOP odreda koja je tu ostala po odlasku glavnine ka Debru i oko 40 crvenoarmejaca koji su pobegli iz nemačkog logora u Uroševcu.

⚔️ 13. 10. 1944. GŠ NOV i PO za Makedoniju tražio od Operativnog štaba za Kosovo i Metohiju da deo snaga uputi na Skopsku Crnu goru radi dejstva na komunikaciji Skoplje-Uroševac, pošto je 16. makedonska NO brigada dejstvovala na putu i ž. pruzi Skoplje-Kačanik.

⚔️ 0. 11. 1944. U Uroševcu formiran SNO odbor za srez nerodimski.

⚔️ 17. 11. 1944. Jedinice 2. kosovsko-metohijske NO brigade oslobodile Uroševac.

⚔️ 0. 12. 1944. U Uroševcu formiran Gradski NO odbor, čiji su odbornici izabrani na skupovima građana.

⚔️ 3. 12. 1944. Jedinice 27. srpske brigade 46. divizije NOVJ i 2. kosovsko-metohijske NO brigade, uz sadejstvo jedne baterije topova, posie oštrih borbi uspele da iz Uroševca proteraju oko 2000 balista koji su, prethodnog dana, upali u grad sa pravca Kačanika i Gnjilana. Balisti su odbačeni ka pl. Žegovcu, uz gubitke od oko 200 poginulih.

⚔️ 21. 12. 1944. GŠ NOV i PO za Makedoniju, u vezi sa traženjem Operativnog štaba NOV i PO za Kosovo i Metohiju, naredio 41. diviziji NOVJ da u zajednici sa kosovsko-metohijskim jedinicama čisti područje Kačanika, Uroševca i Gnjilana od balista.

⚔️ 25. 12. 1944. Prema naredbi Operativnog štaba NOV i PO za Kosovo i Metohiju od 20. decembra, formirane komande pećkog, prizrenskog. uroševačkog, prištinskog i kosovsko-mitrovačkog vojnog područja.

Dokumenti

Fotografije

Povezane odrednice

Zaječar ★ Omladina u ratu ★ 1. proleterska udarna brigada ★ Albanija u drugom svetskom ratu ★ Albanski partizani ★ Italija u drugom svetskom ratu ★ Narodno oslobodilački odbori ★ Bali Kombetar ★ Bugarska u drugom svetskom ratu ★ Karadački partizanski odred ★ Đakovica ★ Kraljevo ★ Politički komesari u NOR-u ★ Narodni heroji Jugoslavije ★ 27. srpska brigada (2. pirotska) ★ Oblasni komitet KPJ za Kosovo i Metohiju ★ Borbe na Kosovu i Metohiji ★ Kragujevac ★ Ilegala u ratu ★ 46. srpska divizija NOVJ ★ Pirot ★ Pljačka u ratu ★ 4. šiptarska brigada ★ 41. makedonska divizija NOVJ ★ 1. bugarski okupacioni korpus ★ Podujevo ★ Priština ★ Borbe u Srbiji 1944. ★ Prizren ★ Preševo ★ Aprilski rat ★ Debar ★ Partizanski odred Zejnel Ajdini ★ 2. kosovsko-metohijska brigada ★ Borbe u Makedoniji 1944. ★ Zločini u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu ★ Borbe u Bosni i Hercegovini 1942. ★ 16. makedonska brigada ★ Partizanski odred Emin Duraku ★ Šarplaninski partizanski odred ★ Ljubinje ★ Španski borci u oslobodilačkom ratu ★ Borbe u Srbiji 1943. ★ Diverzije u oslobodilačkom ratu ★