Sokolac u drugom svetskom ratu

⚔️ 0. 5. 1941. Mađarske jedinice i žandarmerija prisilno iselile i internirale: iz sreza kulskog - iz naselja Sokolac 1340 lica a iz N. Crvenke 103 lica; iz sreza Bač. Topola iz naselja N. Selo Feketić 145 osoba. Iseljena lica su proterana u razne pravce, mahom u Srbiju i Srem, a intemirci su sprovedeni u logor u Bač. Palanci, Budimpešti i Šarvaru (u Mađarskoj).

⚔️ 19. 5. 1941. Mađarske jedinice i žandarmerija prisilno iselile stanovnike iz ovih naselja sreza Bač. Topola: iz Bač. Sokolca oko 800, iz Tomislavaca 300 i iz Sr. Salaša 245 stanovnika i odvela ih u razne logore, mahom u Šarvar (u Mađarskoj), a izvestan broj proterale u Srbiju i Hrvatsku.

⚔️ 31. 7. 1941. Napadom na žand. st. Glogovac otpočele oružane borbe u Janju i Pljevi (kod Jajca). Čete narodne vojske [U krajevima gde su pripreme za ustanak bile nedovoljne, a događaji prerasli organizacione mogućnostipartijskih organizacija, ustaške jedinice, delom spontano oformljene, dobile su naziv -narodna vojska-.] za nekoliko dana uništile više žand. st. i ž. stanice Sokolac, Čardak, Plivu i Podove (na pruzi Jajce-Srnetica).

⚔️ 25. 8. 1941. Tri čete Romanijskog partizanskog bataljona zauzele Sokolac i većim delom zarobile posadu. Zaplijenjeno: 3 mitraljeza, 4 p. mitraljeza i 55 pušaka. Bataljon je za tu akciju pohvaljen od VŠ NOP odreda Jugoslavije.

⚔️ 0. 9. 1941. Na konferenciji predstavnika seoskih NO odbora sa teritorije Romanijskog partizanskog bataljona izabran NO odbor opštine Sokolac. Odbor, u čijem je sastavu bilo više komisija i narodni sud, imao je karakter sreskog NO odbora.

⚔️ 5. 1. 1942. VŠ NOP odreda Jugoslavije izdao Komandi mesta Sokolac naređenje da pomoćni aerodrom kod Sokolca hitno osposobi za spuštanje sovjetskih aviona koji bi doneli obećanu pomoć. Taj aerodrom treba da posluži i nekim avijatičarima koje je KPJ pridobila u domobranskoj avijaciji i koji su bili spremni da u svojim aparatima pređu na stranu partizana.

⚔️ 20. 1. 1942. Delovi nemačke 718. pešadijske divizije ušli u Sokolac, koji su prethodno napustili delovi Romanijskog NOP odreda.

⚔️ 2. 2. 1942. Delovi Romanijskog NOP odreda zauzeli Han-Stijenicu i odsekli Rogaticu od Sokolca. Time je otpočela dvomesečna blokada ustaško-domobranskog garnizona u Rogatici. Neprijatelj se samo povremeno, uz teške gubitke, probijao iz Sokolca i s. Prače do opkoljenog garnizona.

⚔️ 9. 2. 1942. U s. Kuli (kod Sokolca) delovi Romanijskog NOP odreda uništili vod domobranskog 1. konjičkog puka. Poginulo 12, ranjena 4 i zarobljena 34 domobrana.

⚔️ 14. 2. 1942. Otpočele trodnevne borbe u kojima se ojačani domobranski 1. konjički puk iz Sokolca probio u okruženu Rogaticu, ali su mu delovi Romanijskog NOP odreda i bataljon -Bajo Pivljanin- Durmitorskog NOP odreda izbacili iz stroja 143 vojnika i oficira.

⚔️ 20. 2. 1942. Ustaška Crna legija (jačine puka), ojačana domobranskim 3. bataljonom Vojne krajine, izvršila proboj iz Sokolca u opkoljenu Rogaticu. Kod s. Zavarina (blizu Sokolcu), u borbi protiv delova Romanijskog NOP odreda i bataljona -Bajo Pivljanin- Durmitorskog NOP odreda, Crna legija je pretrpela znatne gubitke.

⚔️ 1. 4. 1942. VŠ NOP i DV Jugoslavije naredio Štabu Romanijskog NOP odreda da otpočne akcije protiv neprijatelja na komunikaciji Mokro-Podromanija-Sokolac-Han-Pijesak.

⚔️ 9. 1. 1943. U s. Žljebovima (kod Han-Pijeska) 3. bataljon 6. istočnobosanske nOU brigade napao ustaše i žandarme, koji su se povukli u Sokolac. Zapaljena je žand. stanica i ubijeno 6. žandarma.

⚔️ 0. 4. 1943. U s. Sokolovićima (kod Sokolca) održano savetovanje članova GS i PK KPJ za BiH, Oblasnog komiteta KPJ za istočnu Bosnu i Štaba Grupe vojvođanskih udarnih bataljona, na kome je, u cilju objedinjavanja komande nad svim jedinicama NOV i POJ u istočnoj Bosni, Štab Grupe vojvođanskih udarnih bataljona (kasnije Štab 1. vojvođanske NOU brigade) proglašen Operativnim štabom za istočnu Bosnu, te su pod njegovu komandu stavljeni Birčanski i Majevički NOP odred.

⚔️ 0. 6. 1943. Štab domobranskog 3. korpusa, zbog uspeha jedinica Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ u istočnoj Bosni, tražio od komandanta nemačkih trupa u Hrvatskoj generala Rudolfa Litersa i od Ministarstva oružanih snaga NDH da se preduzmu nova ofanzivna dejstva u istočnoj Bosni, te okruže i unište snage NOV između Zvornika, r. Spreče, s. Osječana, Vareša, Sokolca i Srebrnice.

⚔️ 20. 6. 1943. U rejonu Sokolca 1. proleterska divizija Glavne operativne grupe VŠ NOV i POJ uspostavila vezu s jedinicama Operativnog štaba za istočnu Bosnu (1. i 2. vojvođanskom NOU brigadom i Birčanskim i Majevičkim NOP odredom).

⚔️ 0. 7. 1943. Kod Sokolca, u borbi protiv nemačkih jedinica, poginuo zamenik komandanta bataljona u 3. krajiškoj udarnoj brigadi 1. proleterske udarne divizije NOVJ Nikola Vojvodić Vojvoda, narodni heroj.

⚔️ 4. 7. 1943. Treća krajiška i 6. istočnobosanska NOU brigada napale Sokolac. Iako su slomile deo spoljnje odbrane, brigade su odustale od daljeg napada, pošto je ustaška posada neposredno pred napad ojačana jednim bataljonom.

⚔️ 7. 7. 1943. Pravcima Vareš-Olovo, Sarajevo-Sokolac-Han-Pijesak, s. Capardi - Zvornik, s. Capardi - Šekovići i Tuzla-Kladanj nemačka 7. SS -Princ Eugen- i 369. legionarska divizija, nemački puk -Brandenburg-, domobranski 7. lovački puk, ustaše i četnici otpočeli koncentričan napad na Glavnu operativnu grupu VŠ NOV i POJ u istočnoj Bosni. U žestokim borbama do 20. jula neprijatelj je bio zauzeo Zvornik, Kladanj, Olovo, Vlasenicu, Šekoviće i Han-Pijesak, ali su jedinice NOVJ u protivnapadima ponovo ovladale svim mestima sem Zvornika.

⚔️ 21. 10. 1943. Kod s. Sijeraca (blizu Sokolca) 2. bataljon 2. krajiške udarne brigade 27. udarne divizije NOVJ napao i razbio četničku Azbukovačku brigadu. Poginulo je 180 četnika (među kojima ceo štab brigade) i ranjeno 50. Bataljon 2. krajiške NOU brigade nije imao gubitaka.

⚔️ 30. 10. 1943. Jedinice 27. udarne divizije 3. udarnog korpusa NOVJ posle četvorodnevne borba slomile otpor oko 1000 ustaša i četnika i zauzele varošicu Sokolac. Poginulo je 170. ranjeno 50 i zarobljeno 66 ustaša i četnika, dok su jedinice 27. udarne divizije pretrpele gubitke od 5 poginulih, 38 ranjenih i 5 nestalih. Zaplenjeno: 2 topa, 2 minobacača, 2 mitraljeza, 3 p. mitraljeza, 109 pušaka i dr.

⚔️ 6. 12. 1943. Iz rejona Sarajeva otpočelo nastupanje, u dve kolone, delova nemačke 369. legionarske divizije, ojačanih 1. rezervnim lovačkim i 92. motorizovanim pukom i domobranskim jedinicama, s ciljem da ovladaju komunikacijom Sarajevo-Sokolac-Rogatica. Istog dana neprijatelj je zauzeo Crvene stijene a sutradan bez otpora ušao u Sokolac.

⚔️ 13. 12. 1943. U rejonu s. Kraljevog Polja (sada: Partizansko Polje, kod Han-Pijeska) 27. udarna divizija 3. udarnog korpusa NOVJ probila položaje delova 482. puka nemačke 187. rezervne divizije, izvukla se iz okruženja i prešla preko puta Sokolac-Vlasenica, orijentišući se ka Varešu i Brezi.

⚔️ 16. 12. 1943. Na odseku s. Mekote - s. Han-Kram, posle dvodnevne borbe protiv jedinica nemačke 1. brdske divizije i 7. SS divizije -Princ Eugen-, 5. udarna divizija NOVJ probila se preko puta Han-Pijesak-Sokolac i produžila pokret ka Kladnju. Prilikom proboja pretrpela je osetne gubitke. Pored ostalih, poginuo je komandir čete u 1. južnomoravskoj NO brigadi Slavoljub Vuksanović Jajko, narodni heroj.

⚔️ 10. 1. 1944. Na sreskoj izbornoj konferenciji izabran SNO odbor za srez Sokolac.

⚔️ 5. 2. 1944. Blizu s. Berega (kod Sokolca) 2. krajiška udarna brigada 27. udarne divizije NOVJ vodila tročasovnu borbu protiv jednog bataljona ustaške 1. brigade i prisilila ga da se povuče u Rogaticu. Gubici neprijatelja: oko 60 mrtvih i ranjenih, a gubici 2. krajiške brigade: 9. mrtvih boraca.

⚔️ 9. 2. 1944. VŠ NOV i POJ, obavestio Štab 3. udarnog korpusa NOVJ da je Štab 5. udarne divizije prebacio svoje snage na prostoriju Kalinovik-Foča i naredio mu da snage koje je predvideo za ovaj odsek zadrži na prostoriji s. Bogovići-Rogatica-Sokolac radi obostranog dejstva na višegradskim komunikacijama.

⚔️ 13. 2. 1944. Druga krajiška udarna brigada 27. udarne divizije NOVJ i Romanijski NOP odred napali 24. bataljon ustaške 1. brigade i četnike u Rogatici. Zbog intervencije neprijatelja sa pravca Sokolca i Prače mesto nije zauzeto.

⚔️ 27. 4. 1944. Dva bataljona nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- preduzeli nastupanje iz Rogatice i Sokolca ka Srebrenici i Vlasenici da bi u sadejstvu sa delovima nemačke 13. SS divizije -Handžar- sprečili prelaz 16. i 17. udarne divizije NOVJ u Srbiju.

⚔️ 1. 5. 1944. Sa pravca s. Sokolovića i s. Mislova (kod Sokolca) oko 300 četnika Romanijskog korpusa napalo delove 15. majevičke udarne brigade 17. udarne divizije NOVJ na prostoriji s. Džimrije - s. Strmice - s. Mrkalji. Posle dvočasovne borbe četnici su razbijeni uz gubitke od 50 mrtvih i ranjenih. Brigada je imala 1 mrtvog, 8 ranjenih i 3 nestala.

⚔️ 10. 5. 1944. Kod s. Mandre (blizu Sokolca) 6. istočnobosanska udarna brigada 17. udarne divizije NOVJ, maršujući ka odseku prelaza preko Drine (s. Stari Brod - s. Slap), sukobila se s delovima nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-, a u rejonu s. Mislova 2. krajiška NOU brigada napadnuta od nemačkih delova, četnika i ustaša. Zbog tih neprijateljskih napada i žestokog bombardovanja iz vazduha moralo se privremeno odustati od prelaza u Srbiju. Neprijatelju su naneseni osetni gubici. Gubici brigada: 17 mrtvih i 22 ranjena borca

⚔️ 24. 6. 1944. VŠ NOV i POJ naredio Štabu 3. udarnog korpusa NOVJ: ne napadati Sokolac, jer bi neprijateljske snage brzo reagovale da ga povrate, pa se ne bi mogla izvršiti evakuacija ranjenika, i to bi stajalo više žrtava; naći pogodnije mesto za spuštanje aviona, što može biti i na brdu; VŠ ističe da je u zapadnoj Bosni našao više takvih aerodroma sa kojih su ranjenici evakuisani za Italiju.

⚔️ 6. 8. 1944. Da bi izbegao okruženje u borbi protiv jedinica nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen- i ustaša, 12. udarni korpus NOVJ prebacio se preko komunikacije Sokolac-Vlasenica, a zatim se, preko pl. Devetaka, povukao prema Foči. Neprijatelj je pretrpeo gubitke od oko 150 mrtvih.

⚔️ 3. 11. 1944. Kolona od oko 1500 nemačkih vojnika i ustaša, nastupajući od Sokolca, posle trodnevnih borbi odbacila jedinice 27. udarne divizije 3. udarnog korpusa NOVJ i prodrla u Rogaticu. Neprijateljski gubici: 37 mrtvih i 50 ranjenih. Gubici jedinica 27. divizije: 4 mrtva i 4 ranjena. Zaplenjeno: 6 pušaka, 10 bombi i 1000 metaka.

⚔️ 5. 11. 1944. Dvadeseta romanijska udarna i 16. muslimanska udarna brigada 27. udarne divizije NOVJ izvršila napad na nemačko-ustašku posadu u Rogatici. Grad nije zauzet, jer je neprijatelju stiglo pojačanje od Sokolca. Neprijateljski gubici: 25 mrtvih i 35 ranjenih. Gubici brigada NOVJ: 4 mrtva, 11 ranjenih i 6 nestalih boraca.

⚔️ 5. 11. 1944. U rejonu s. Kule (kod Sokolca) delovi 19. birčanske udarne brigade 27. udarne divizije NOVJ vodili borbu protiv nemačkih jedinica i odbacili ih ka Sokolcu, nanevši im gubitke od 30 izbačenih iz stroja, zaplenivši 4 p. mitraljeza i drugu ratnu opremu i uništivši 4 kamiona Brigada je imala 5 ranjenih boraca.

⚔️ 12. 11. 1944. Završene šestodnevne borbe jedinica 27. udarne divizije 3. udarnog korpusa NOVJ protiv nemačkih i ustaških kolona koje su se kretale iz Sokolca prema Višegradu da tu komunikaciju obezbede za izvlačenje nemačkih snaga iz Srbije.

⚔️ 20. 11. 1944. Nemačka borbena grupa -Šojerlen- (jačine 4000 vojnika), koja se povlačila iz Srbije, posle petnaestodnevnih borbi protiv jedinica 27. udarne divizije 3. udarnog korpusa NOVJ ovladala komunikacijom Višegrad-Sokolac. Gubici neprijatelja: 319 mrtvih i 410 ranjenih. Gubici 27. divizije NOVJ: 17 mrtvih i 36 ranjenih boraca.

⚔️ 23. 11. 1944. Više od 30 anglo-američkih aviona bombardovalo nemačke kolone na komunikaciji Višegrad-Rogatica-Sokolac. Naročito je jako bombardovana Rogatica, gde je poginulo preko 100 nemačkih vojnika.

⚔️ 24. 11. 1944. U rejonu s. Kule (na putu Rogatica-Sokolac) delovi 19. birčanske udarne brigade 27. udarne divizije NOVJ iz zasede napali nemačku kolonu i posle četvoročasovne borbe naneli joj gubitke od oko 50 vojnika izbačenih iz stroja.

⚔️ 25. 11. 1944. Glavnina 20. romanijske udarne brigade 27. udarne divizije NOVJ izvršila neuspeo napad na nemačke i ustaške jedinice u s. Margetiću (kod Sokolca).

⚔️ 3. 12. 1944. Kod s. Mrkalja (na putu Sokolac-Han-Pijesak) dva bataljona 20. romanijske udarne brigade 27. udarne divizije NOVJ napali delove nemačke 21. SS divizije -Skenderbeg- i naneli im gubitke od 30 mrtvih i 35 ranjenih. Zaplenjeno 12 pušaka, 2. metaka i druga ratna oprema. Gubici bataljona: 3 ranjena borca.

⚔️ 4. 12. 1944. Kod s. Paljike (na putu Sokolac-Han-Pijesak) glavnina 20. romanijske udarne brigade 27. udarne divizije NOVJ napala delove nemačke 21. SS divizije -Skenderbeg- i nanela im gubitke od 40 mrtvih i ranjenih vojnika. Brigada je imala 1 ranjenog i 5 nestalih boraca.

⚔️ 5. 12. 1944. Kod Bukove glave (na putu Sokolac-Han-Pijesak) iedan bataljon 19. birčanske udarne brigade 27. udarne divizije NOVJ napao delove nemačke 21. SS divizije -Skenderbeg- i naneo im gubitke od 50 mrtvih i 35 ranjenih vojnika. Zaplenjeno: 3 p. mitraljeza, 2 automata, 10 pušaka, 30 ručnih bombi i 4.000 metaka. Gubici bataljona: 4 mrtva i 3 ranjena borca.

⚔️ 8. 12. 1944. Posle osmodnevnih borbi na putu Sokolac-Vlasenica protiv jedinica 27. udarne divizije 3. udarnog korpusa NOVJ nemačka 21. SS divizija -Skenderbeg- probila se, uz osetne gubitke, u Vlasenicu, a zatim u s. Drinjaču, gde se spojila s tamošnjim snagama.

⚔️ 10. 12. 1944. Na liniji s. Grbići - s. Točionik (kod Sokolca) 1000 četnika napalo 16. muslimansku udarnu brigadu 27. udarne divizije NOVJ i posle desetočasovne oštre borbe potisnuli je na liniju s. Mislovo - s. Džimrije. Brigada je sutradan izvršila protivnapad na neprijatelja, ali nije uspela da ga odbaci. Gubici neprijatelja: preko 170 izbačenih iz stroja. Brigada je imala 4 mrtva, 22 ranjena i 5 nestalih boraca. Zaplenjeno: 27 mitraljeza, 2 p. mitraljeza i 15 pušaka.

⚔️ 15. 12. 1944. Na prostoriji Rogatica - Sokolac - Han-Pijesak - s. Žepa jedinice 27. udarne divizije 3. udarnog korpusa NOVJ završile sedmodnevne uporne borbe protiv 8.000 četnika (Avalskog, Mlavskog, Timočkog, Deligradskog, Topličkog, Javorskog, Južnomoravskog i Srpskog udarnog korpusa) koji su se pod pritiskom jedinica NOVJ povukli iz Srbije u istočnu Bosnu. I pored velikih gubitaka, nadmoćni neprijatelj uspeo je da ovlada linijom s. Žepa - s. Džimrije - Kram.

⚔️ 16. 1. 1945. Nemačka 22. pešadijska divizija otpočela nastupanje iz Sokolca ka Vlasenici. Posle oštrih trodnevnih borbi ona je odbacila delove 25. divizije 2. armije NOVJ i 27. udarne divizije 3. udarnog korpusa NOVJ i ušla u Vlasenicu.

⚔️ 0. 3. 1945. Jedinice 3. udarnog korpusa JA oslobodile Sokolac koji su branile jedinice nemačke 181. pešadijske divizije i ustaše.

⚔️ 28. 3. 1945. Na liniji s. Stambolčić - s. Pale - s. Mokro - Sokolac 37. udarna divizija 2. udarnog korpusa JA napala nemačke jedinice u cilju ovlađivanja komunikacijom s. Mokro - Sokolac. Posle oštre dvodnevne borbe ona je zauzela s. Stambolčić i s. Pale, ali ju je neprijatelj protivnapadom, uz podršku artiljerije i dva oklopna voza, odbacio na polazne položaje. Neprijateljski gubici: oko 170 mrtvih i oko 330 ranjenih. Gubici 37. divizije: 48 mrtvih i 156 ranjenih. Zaplenjeno: 5 p. mitraljeza, 100 pušaka i dosta drugog ratnog materijala.