Biblioteka Znaci

Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima
ustanak

Bitola u drugom svetskom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 109 hronoloških zapisa, 34 dokumenata i 2 fotografija.

Događaji

⚔️ 9. 4. 1941. Delovi nemačke motorizovane divizije -Adolf Hitler- zauzeli Bitolj.

⚔️ 11. 4. 1941. Nemačke snage sa pravca Gostivara i Bitolja zauzele Debar, Ohrid i Strugu i stupile u kontakt sa italijanskim snagama kod Debra i Struge. Zarobljen veći deo Vardarske divizije, dok je manji deo odstupio ka Kičevu, gde je docnije opkoljen i zarobljen.

⚔️ 0. 5. 1941. MK KPJ za Bitolj održao sastanak na kome je odlučeno: otpočeti demaskiranje okupatorove politike u Makedoniji i ne ulaziti u njegove organe vlasti; sakrivati oružje i municiju.

⚔️ 2. 8. 1941. MK KPJ za Bitolj organizovao u gradu ilindenske demonstracije u kojima su članovi KPJ izbacivali parolu -Da živi slobodna Makedonija-, koju je masa u povorci prihvatala. Time je onemogućeno da bugarski okupator iskoristi praznik makedonskog naroda za svoje ciljeve.

⚔️ 0. 10. 1941. U Bitolju, u jeku priprema za formiranje NOP odreda bugarska policija uhapsila veći broj članova KPJ i pristalica NOP-a.

⚔️ 12. 10. 1941. U Prilepu bugarska policija uhapsila preko 900 građana, kao represaliju zbog napada Prilepskog NOP odreda. Posle maltretiranja i saslušavanja izdvojeni su članovi KPJ i SKOJ-a i prebačeni u Bitolj, a kasnije izvedeni na sud.

⚔️ 6. 11. 1941. MK KPJ za Bitolj formirao Vojni štab sa zadatkom da priprema formiranje NOP odreda.

⚔️ 0. 12. 1941. Skopski vojni preki sud bugarske 5. armije izrekao u Skoplju i Bitolju 3 smrtne i 20 vremenskih kazni do 12 godina strogog zatvora uhapšenim pripadnicima NOP-a

⚔️ 25. 12. 1941. U vezi sa odlukom PK KPJ za Makedoniju, rasformiran Prilepski NOP odred, a borci upućeni na partijsko-vojni rad u Prilepu, Bitolju, Skoplju i Kavadarcima.

⚔️ 0. 4. 1942. MK KPJ za Bitolj doneo odluku o formiranju Bitoljskog NOP odreda -Pelister-.

⚔️ 8. 4. 1942. U Bitolju bugarska policija ubila člana MK KPJ za Bitolj Jordana Čopelu Kulaka, narodnog heroja.

⚔️ 10. 4. 1942. U Bitolju, da ne bi pao u ruke bugarskoj policiji, izvršio samoubistvo Vangel Todorovski, narodni heroj, pošto je prethodno ubio načelnika jednog odeljenja državne sigurnosti i ranio jednog policajca.

⚔️ 13. 4. 1942. U okolinu s. Lavaca (blizu Bitolja) izašla grupa od 7-8 ilegalaca iz bitoljskog kraja, a nešto docnije i druga grupa, od kojih je kasnije formiran Bitoljski NOP odred -Pelister-.

⚔️ 22. 4. 1942. U rejonu s. Lavaca (kod Bitolja) formiran Bitoljski NOP odred -Pelister-.

⚔️ 3. 5. 1942. U rejonu s. Oreovo (kod Bitolja), u borbi protiv bugarskih jedinica i policije, razbijen Bitoljski NOP odred -Pelister-. U borbi je ranjena a zatim, posle teškog mučenja, ubijena Elpida Karamandi, narodni heroj.

⚔️ 5. 5. 1942. Na ulici u Bitolju član PK KPJ za Makedoniju Stevan Naumov Stiv ubio bugarskog oblasnog policijskog načelnika.

⚔️ 0. 6. 1942. U Bitolju, po presudi prekog suda bugarske 5. armije, obešena tri pripadnika NOP-a.

⚔️ 6. 7. 1942. U rejonu s. Zlatari (na pl. Bigli) formiran Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev-.

⚔️ 20. 7. 1942. U Bitolju ovoga i narednog dana preki sud bugarske 5. armije osudio 12 pripadnika NOP-a na smrt, 4 pripadnika na doživotnu robiju i 18 pripadnika na kazne od 10 do 15 godina strogog zatvora.

⚔️ 2. 8. 1942. U s. Smilevu (kod Bitolja), u kome je 1903. godine doneta odluka o početku ilindenskog ustanka, Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- zapalio opštinsku arhivu i održao miting. Tom akcijom je sprečena proslava ilindenskog ustanka koju je pripremio bugarski okupator, a trebalo je da joj prisustvuje bugarski ministar unutrašnjih poslova, koji je, radi toga, iz Sofije stigao u Bitolj.

⚔️ 12. 8. 1942. Bitoljski oblasni policijski načelnik izdao naredbu sreskim policijskim načelnicima: iznosi slabost policije u borbi protiv pristalica NOP-a i naređuje preduzimanje potrebnih mera da bi se sprečila njihova aktivnost.

⚔️ 18. 8. 1942. U s. Kažani (na putu Resen-Bitolj) NOP odred -Damjan Gruev- napao posadu bugarske policijske stanice.

⚔️ 21. 8. 1942. U rejonu s. Zlatara (kod Resna) bugarska vojska i policija okružile Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev-, ali se posle kraće borbe on izvukao iz okruženja.

⚔️ 22. 8. 1942. Bitoljski oblasni direktor izdao naredbu da se po opštinama od -rodoljubivih i odanih elemenata- organizuju naoružane grupe (seoske straže) sa zadatkom da štite sela od napada partizana i da preduzimaju potere.

⚔️ 22. 8. 1942. Bitoljski oblasni direktor izdao naredbe: da se preko predstavnika -rodoljubivih organizacija- i širih konferencija razvija propaganda u narodu protiv komunističke delatnosti i da se najtemeljitije provere ubeđenja i delatnosti svih službenika; da se razvije široka mreža obaveštavanja kao i da se uvede policijski čas gde je to potrebno.

⚔️ 28. 8. 1942. Bitoljski oblasni direktor izdao uputstvo o zajedničkom radu vojske, policije i administrativne vlasti na otkrivanju i gonjenju partizana.

⚔️ 1. 9. 1942. Bitoljski oblasni direktor izdao naredbu o preduzimanju represivnih mera prema porodici i rodbini pripadnika partizanskih jedinica: da im se oduzmu karte za snabdevanje (izuzev za hleb) i da im se ne pruža nikakva pomoć (lečenje, školovanje i dr.).

⚔️ 5. 9. 1942. Bitoljski oblasni policijski načelnik obavestio sreske načelnike da su bugarskoj 15. diviziji dodeljena dva izviđačka aviona za otkrivanje i uništavanje partizanskih jedinica na teritoriji oblasti.

⚔️ 8. 9. 1942. U rejonu s. Lavci (kod Bitolja), od ljudstva iz bitoljskog kraja, formirana Bitoljska partizanska četa -Jane Sandanski-.

⚔️ 16. 10. 1942. Instruktor CK KPJ u Makedoniji Dobrivoje Radosavljević obavestio PK KPJ za Srbiju (preko koga je održavana veza sa CK KPJ) o stanju na teritoriji Makedonije i o dejstvima NOP odreda na sektoru Veles (sada: Titov Veles) - Prilep - Bitolj.

⚔️ 21. 10. 1942. U s. Sopotskom (blizu Resna) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- vodio borbu protiv bugarske vojske i policije resenskog garnizona koji su blokirali selo dok je on održavao politički zbor. Odred se, zbog pritiska jačih neprijateljskih snaga, pod borbom izvukao na pl. Biglu.

⚔️ 30. 10. 1942. U Bitolju preki sud bugarske 5. armije osudio 4 pripadnika NOP-a na smrt, 9 na doživotnu robiju i 6 na 15 godina strogog zatvora.

⚔️ 0. 11. 1942. U Skoplju, Velesu (sada: Titov Veles), Prilepu i Bitolju preki sud bugarske 5. armije osudio 22 pripadnika NOP-a na smrt, 7 na doživotnu robiju i 32 na vremenske kazne od 10 do 15 godina strogog, zatvora.

⚔️ 10. 11. 1942. Partizanska četa -Jane Sandanski- napala bugarsku posadu kod ž. st. Srpci-Beranci (blizu Bitolja) i nanela joj gubitke od 2 mrtva, a zatim, kad je neprijatelju pristiglo pojačanje iz Bitolja, povukla se u rejon s. Lavci.

⚔️ 0. 12. 1942. U Skoplju, Bitolju i Resnu preki sud bugarske 5. armije osudio 10 pripadnika NOP-a na smrt, 4 na doživotnu robiju i 10 na kazne od 10 do 15 godina strogog zatvora.

⚔️ 0. 1. 1943. U Prilepu i Bitolju Vojni preki sud bugarske 5. armije osudio 22 pripadnika NOP-a na po 15 godina strogog zatvora, četvoricu na doživotnu robiju i jednog na smrt.

⚔️ 23. 1. 1943. OK KPJ za Bitolj postavio partizanskoj četi -Jane Sanđanski- zadatak da se poveže sa grčkim partizanima radi sarađnie i zajedničkih dejstava.

⚔️ 10. 2. 1943. GŠ NOP odreda Makedonije naredio Bitoljsko-prespanskom NOP odredu -Damjan Gruev- da se poveže sa grčkim i albanskim partizanskim jedinicama radi saradnje, s tim da se manje zadržava u Albaniji, već da svoja dejstva više ispolji na teritoriji Prespe.

⚔️ 0. 3. 1943. U Makedoniji formirana tri oblasna komiteta KPM: Prvi za srezove: Tetovo, Gostivar, Kičevo, Debar i rejon Debarca; Drugi - za srezove: Prilep, Bitolj, Kruševo, Ohrid, Resen i Strugu; Treći - za srezove: Veles, Kavadarci, Negotin (na Vardaru) i Đevđelija.

⚔️ 0. 3. 1943. Po naređenju GŠ NOV i PO za Makedoniju partizanska četa -Jane Sandanski- uključena u sastav Bitoljsko-prespanskog NOP odreda -Damjan Gruev-.

⚔️ 0. 3. 1943. Na kostursko-lerinsko područje (u Grčkoj) prebacio se Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev-. Tu je razvio široku političku aktivnost među makedonskim stanovništvom, kome je objašnjavao cilj narodnooslobodilačke borbe i razotkrivao lažnu propagandu okupatora, koja je imala priličan uticaj u ovom kraju.

⚔️ 11. 3. 1943. Bugarski okupator, po nalogu nemačkih vlasti, racijom prikupio oko 7.200 Jevreja iz Vardarske Makedonije. Pošto im je opljačkao imovinu, on ih je posebnim transportima uputio za Poljsku, gde su mahom likvidirani. Bitoljska i druge partijske organizacije su izdale posebne letke u kojima su osudile ovaj genocid nemačkog i bugarskog okupatora.

⚔️ 0. 4. 1943. U blizini Lerine (u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- povezao se sa grčkim partizanskim odredom -Vičo-. Na sastanku su odredili zajedničko rukovodstvo i utvrdili ciljeve i zadatke zajedničkog dejstva na lerinsko-kosturskom području.

⚔️ 26. 4. 1943. U s. Bufu (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali zbor na kome je o bratstvu oba naroda govoreno na grčkom i makedonskom jeziku.

⚔️ 30. 4. 1943. U s. Ermenskom (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- spalili opštinsku arhivu i održali miting na kome se govorilo na makedonskom i grčkom jeziku.

⚔️ 0. 5. 1943. Kod Kavadaraca formiran Štab 3. operativne zone NOV i PO Makedonije. Zona je obuhvatala područje istočno od pruge Veles-Prilep-Bitolj a jugozapadno od pruge Veles-Đevđelija.

⚔️ 0. 5. 1943. U makedonskim selima: Neret, Lagen, Gorno i Dolno, Kotori i Ajtos i u šiptarskim selima Elovo i Bei. Kamen (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali vrlo uspešne političke mitinge na kojima je razobličavana neprijateljska propaganda i seljacima objašnjavan cilj NO borbe.

⚔️ 2. 5. 1943. U s. Treji i s. Statici (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- razoružali mesne kontračetnike.

⚔️ 3. 5. 1943. U s. Turju (kod Lerina, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali vrlo uspeo miting na kome su stanovništvu objašnjavani ciljevi NO borbe.

⚔️ 17. 5. 1943. U s. Neveski (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali vrlo uspeo politički zbor.

⚔️ 19. 5. 1943. U s. Prekopanoj (kod Kostura u Grčkoj) Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- i grčki partizanski odred -Vičo- održali politički zbor. Ovde se NOP odredu -Damjan Gruev- pridružilo 15 novih boraca iz okoline Bitolja i Prespe, koji su pobegli iz bugarske vojske.

⚔️ 20. 5. 1943. U s. Prekopanoj (kod Kostura, u Grčkoj), po naređenju GŠ NOV i PO za Makedoniju, formiran privremeni Štab 2. operativne zone NOV i PO Makedonije. Zona je obuhvatala teritoriju; južno od linije Debar - Kičevo - Brod - s. Bogomila i zapadno od žel. pruge s. Bogomila-Prilep-Bitolj.

⚔️ 22. 5. 1943. U s. Prekopanoj (kod Kostura, u Grčkoj) formiran Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- od ljudstva bitoljskog kraja, koje je izdvojeno iz NOP odreda -Damjan Gruev-. Dotadašnji Bitoljsko-prespanski NOP odred -Damjan Gruev- je dobio ime Prespansko-ohriđski NOP odred -Damjan Gruev-.

⚔️ 22. 5. 1943. Po naređenju GŠ NOV i PO za Makedoniju Prespansko-ohridski NOP odred -Damjan Gruev- odvojio se, u rejonu Kostura, od Bitoljskog NOP odreda -Goce Delčev- i grčkog partizanskog odreda -Vičo- radi odlaska za Prespu.

⚔️ 23. 5. 1943. U s. Bapčoru (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- i grčki partizanski odred -Vičo- razoružali seosku kontračetu i održali vrlo uspeo politički zbor.

⚔️ 29. 5. 1943. U s. Višcnima (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- i grčki partizanski odred -Vičo- razoružali kontračetu i zaplenili 12 pušaka i 1 puškomitraljez, a potom održali vrlo uspeo politički zbor.

⚔️ 31. 5. 1943. U s. Crnovenima (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljski NOP odred -Goce Dolčev- razoružao seosku kontračetu i održao politički zbor.

⚔️ 1. 6. 1943. U s. Crnovištu (kod Kostura, u Grčkoj) Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- i grčki partizanski odred -Vičo- razoružali seosku kontračetu i održali miting sa seljacima, a potom se povukli na pl. Vičo.

⚔️ 11. 6. 1943. Bitoljski NOP odred -Goce Delčev-, po direktivi GŠ NOV i PO za Makedoniju, prešao iz Egejske Makedonije, gde je dotada dejstvovao, na našu teritoriju u rejonu s. Graešnice (kod Bitolja).

⚔️ 23. 6. 1943. U s. Lavci (kod Bitolja) bugarska vojska i policija opkolile grupu od 13 partizana Bitoljskog NOP odreda -Goce Delčev-. Posle kraće borbe poginuli su vršilac dužnosti komandanta 2. operativne zone NOV i PO Makedonije i jedan borac, dok su se ostali borci probili i kasnije priključili svojem odredu.

⚔️ 28. 6. 1943. U s. Rakovu (kod Lerina, u Grčkoj) Prespansko-ohridski NOP odred -Damjan Gruev- i Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- razoružali 8 policajaca, zapalili opštinsku arhivu i održali uspeo miting.

⚔️ 2. 8. 1943. U s. Rajcima (na Prespanskom jezeru) oko 50 italijanskih karabinijera napalo Bitoljski NOP odred -Goce Delčev-, koji se posle kraće borbe povukao ka Kurbinskoj planini.

⚔️ 7. 8. 1943. Na pl. Babi (između Bitolja i Resna) Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- napao bugarski granični pododsek i u kratkoj borbi naneo neprijatelju gubitke od 3 mrtva i 2 ranjena.

⚔️ 8. 8. 1943. Na Slivničkoj planini (kod Prespanskog jezera) oko 200 karabinijera napalo Bitoljski NOP odred -Goce Delčev-. Odred se pred nadmoćnim neprijateljem povukao za Brajčinsku planinu.

⚔️ 0. 9. 1943. Po naređenju GŠ NOV i PO za Makedoniju glavnina Bitoljskog NOP odreda -Goce Delčev- krenula iz Prespe za Tikveš (3. operativna zona NOV i PO Makedonije), gde je 24. septembra ušla u sastav bataljona -Strašo Pindžur-.

⚔️ 0. 9. 1943. Na pl. Baba saču (kod Kičeva), pri prelasku na bugarsku okupacionu teritoriju, Grupa bataljona se sukobila sa bugarskimgraničnim jedinicama. Posle toga se njena glavnina vratila da odbrani slobodnu teritoriju Debaraca napadnutu od balističkih snaga a deo bataljona -Mirče Acev- (oko 70 boraca) upućen je da dejstvuje u zahvatu komunikacije Bitolj-Resen.

⚔️ 10. 9. 1943. Kod s. Oteševa (na Prespanskom jezeru) deo Bitoljskog NOP odreda -Goce Delčev- napao grupu od 60 italijanskih vojnika i zaplenio nešto opreme, odeće i obuće.

⚔️ 12. 9. 1943. Bitoljski NOP odred -Goce Delčev- i Prespansko-ohridski NOP odred -Damjan Gruev- upali u s. Ljubojno (na Prespanskom jezeru) i razoružali oko 200-250 italijanskih vojnika. Iskoristivši slabo obezbeđenje, u selo su upale nemačke snage, podržane tenkovima, pa su se odredi, posle tročasovne borbe, povukli u pravcu Brajčinske reke. Poginula su 3 i ranjena su 3 borca, dok su nemačke jedinice imale 3-5 ranjenih. Od zaplenjenog italijanskog naoružanja i opreme izvučeno je: 13 mitraljeza, 4 kola municije i 13 tovarnih grla sa sanitetskim materijalom i dr. Odredima je prišlo 25 italijanskih vojnika, od kojih je kasnije formirana italijanska partizanska četa -Garibaldi-.

⚔️ 24. 9. 1943. U Tikvešu, po naređenju Glavnog štaba NOV i PO za Makedoniju, formiran 1. bataljon 3. operativne zone NOV i PO Makedonije -Strašo Pindžur-, od NOP odreda -Dobri Daskalov- i -Sava Mihajlov- i glavnine Bitoljskog NOP odreda -Goce Delčev-.

⚔️ 0. 1. 1944. U Bitolju izašao prvi broj lista -Glas-, organa NOF Druge oblasti. Izdao ga je Drugi oblasni komitet KPM Provale i hapšenja u gradu onemogućili su dalje štampanje toga lista.

⚔️ 19. 3. 1944. Izvršivši blokadu, bugarska policija uhapsila u Bitolju oko 250 pripadnika i simpatizera NOP-a, među kojima i oko 60 žena.

⚔️ 12. 5. 1944. Drugi oblasni komitet SKOJ-a izvestio PK SKOJ-a za Makedoniju: o preduzetim merama za formiranje novog MK SKOJ-a za Bitolj i skojevskih organizacija o stanju skojevske organizacije u Ohridu i razbijanju fašističke omladinske organizacije -Branik-, merama za jačanje skojevske organizacije u Prilepu i Kruševu.

⚔️ 24. 8. 1944. U pokretu iz Karadžoe (u Grčkoj) za bitoljsko područje, 7. makedonska NO brigada napala posade bugarskih karaula Urup i Serova poljana (na grčko-jugoslovenskoj granici) i odbacila ih u s. Starovinu (kod Bitolja).

⚔️ 3. 9. 1944. U rejonu s. Kažana (kod Bitolja) 7. makedonska NO brigada izvršila demonstrativni napad na nemačku kolonu koja je išla iz Resna za Bitolj.

⚔️ 4. 9. 1944. U s. Podmočanima (blizu Resna), od oko 100 boraca izdvojenih iz sastava 7. makedonske NO brigade, formiran Bitoljski NOP odred.

⚔️ 9. 9. 1944. Borbena grupa -Gulman- (dva bataljona i artiljerijski divizion) ušla u Ohrid i Resen, iz kojih su se bugarske snage povukle za Bitolj.

⚔️ 9. 9. 1944. U Bitolju Borbena grupa -Gulman- razoružala oko 5.500 vojnika iz 54. i 55. pešadijskog puka bugarske 15. pešadijske divizije. Jedino su delovi 54. puka, 3. bataljon 55. puka i 15. inžinjerijski bataljon, samo sa pešadijskim naoružanjem, uspeli da se preko pl. Pelistera i Mariova izvuku ka Kavadarcima. Uz put su se, u s. Novacima ovim jedinicam priključile i jedinice bugarskog 12. i 13. graničnog odseka.

⚔️ 10. 9. 1944. U s. Crnoecu (blizu Bitolja), po naređenju VŠ NOV i POJ, od 5. i 7. makedonske NO brigade i Bitoljsko-prespanskog NOP odreda formirana 49. divizija NOVJ.

⚔️ 11. 9. 1944. Posle borbi kod prevoja Đavata (na putu Bitolj-Resen) protiv jedne nemačke kolone, koja je imala oko 40 mrtvih i ranjenih, 7. makedonska NO brigada ušla u Resen i održala miting, a potom napustila grad.

⚔️ 11. 9. 1944. Posle zauzimanja Prilepa, 1. kosovsko-metohijska i 2. makedonska NOU brigada, Kruševska i Porečka NO brigada, inžinjerijska četa bugarske 15. pešadijske divizije i delovi bugarskog 10. graničnog odseka odbacivši nemačke delove na desnu obalu Crne reke, poseli položaje na liniji s. Marul - s. Alinci - s. Veselčani (blizu Prilepi) i zatvorili komunikaciju Bitolj-Prilep.

⚔️ 13. 9. 1944. Na položajima: s. Marul. s. Alinci i s. Veselčani (blizu Prilepa) 1. kosovsko-metohijsku i 2. makedonsku NOU brigadu, Kruševačku i Porečku NO brigadu i inžinjerijsku četu bugarske 15. pešadijske divizije i delove bugarskog 10. graničnog odseka napala nemačka borbena grupa -Gulman- (sastava: dva ojačana bataljona i jedan artiljerijski divizion), koja je težila da oslobodi komunikaciju Bitolj-Prilep. Na ovim položajima borbe su vođene i narednih nekoliko dana.

⚔️ 14. 9. 1944. Na prevoju Đavatu (blizu Resna) delovi 7. makedonske NO brigade 49. divizije NOVJ u zasedi sačekali nemačku motorizovanu kolonu sa pravca Bitolja i naneli joj gubitke od oko 40 mrtvih i ranjenih vojnika.

⚔️ 17. 9. 1944. Posle dvodnevnih borbi protiv 9. i 10. makedonske brigade 41. divizije NOVJ, 22. lovački puk nemačke 11. vazduhoplovno-poljske divizije, ojačan četom tenkova, ovladao Kavadarcima i Drenovskom klisurom, stvorivši povoljne uslove za sadejstvo sa snagama koje dejstvuju na pravcu Prilep-Bitolj, i oslobodio komunikaciju Demir-kapija-Gradsko.

⚔️ 20. 9. 1944. Kod prevoja Davali na putu Bitolj-Ohrid 7. makedonska brigada 49. divizije NOVJ i Kruševski NOP odred dočekali nemačku motorizovanu kolonu i prinudili je da se, uz gubitke, vrati u Bitolj. Uništen je 1 kamion.

⚔️ 20. 9. 1944. U rejonu prevoja Đavata delovi 7. makedonske brigade 49. divizije NOVJ, uz pomoć stanovništva okolnih sela, na više mesta razrušili komunikaciju Bitolj-Resen, da bi na njoj otežali pokret prednjih delova nemačke Grupe armija -E-.

⚔️ 20. 9. 1944. U rejonu s. Crnovca i s. Lopatice (na putu Bitolj-Kičevo) delovi 7. makedonske brigade 49. divizije NOVJ napali nemačku kolonu i prinudili je da se povuče za Bitolj. Istovremeno su napali nemačke artiljerijske položaje i pozadinske delove u rejonu s. Ivanovaca, s. Srpca i s. Beranaca. Gubici neprijatelja nisu poznati. Brigada je imala 2 ranjena borca.

⚔️ 21. 9. 1944. Na prevoju Đavatu (kod Bitolja) otpočele višednevne borbe 7. makedonske brigade 49. divizije NOVJ protiv nemačke kolone iz Bitolja koja je uspela da oslobodi komunikaciju za Ohrid. U tim borbama su uništeni 1 tenk, dvoja borna kola i 4 kamiona, dok neprijateljski gubici u ljudstvu nisu utvrđeni. Brigada je imala 7 mrtvih i 3 ranjena borca.

⚔️ 22. 9. 1944. U rejonu s. Capara (blizu Bitolja) Bitoljsko-prespanski NOP odred napao magacine i. posle tročasovne borbe, razbio nemačku posadu od oko 80 vojnika, zapalio nekoliko magacina i baraka i naneo neprijatelju gubitke od oko 30 mrtvih i ranjenih vojnika. Pored toga, on je oslobodio 8 zarobljenih vojnika Crvene armije, koji su zatim postali njegovi borci. Odred je imao 2 mrtva i 3 ranjena borca.

⚔️ 1. 10. 1944. U Prespi rasformiran Kruševski NOP odred a njegovo ljudstvo ušlo u sastav Bitoljsko-prespanskog NOP odreda.

⚔️ 2. 10. 1944. Na ivanječkim položajima (blizu Prilepa) 3. bataljon 5. makedonske NO brigade napao nemačku kolonu koja je nastupala s pravca Bitolja i posle dvočasovne borbe odbacio je ka komunikaciji Bitolj-Prilep. U s. Loznanina bataljon je zapalio nemačke magacine benzina i odećne opreme i neprijatelju naneo gubitke od oko 15 mrtvih i ranjenih, a sam je imao 1 ranjenog borca.

⚔️ 5. 10. 1944. Kod prevoja Đavata i Sirhana (na putu Resen-Bitolj), posle četvorodnevnih borbi protiv 7. makedonske brigade 49. divizije NOVJ, nemačka 104. lovačka divizija, koja se povlačila iz Albanije, uspela je da se glavnim snagama probije za Bitolj. U ovim borbama neprijatelj je imao 120 mrtvih, a 7. brigada 20 mrtvih i 15 ranjenih boraca.

⚔️ 6. 10. 1944. U rejonu s. Trojkrsti - s. Ivanjevci (na putu Prilep-Bitolj), posle trodnevnih borbi protiv nemačkih kolona. 5. makedonska brigada 49. divizije NOVJ, pod jakim pritiskom nadmoćnih neprijateljskih snaga, povukla se na položaje Sv. Todor - s. Trnovci - s. Bučin. Nemačke jedinice su spalile s. Trojkrsti i s Ivanjevce. Brigada je imala 4 poginula i 11 ranjenih boraca.

⚔️ 7. 10. 1944. U rejonu s. Capara i Prevalca (na putu Bitolj-Resen) dva bataljona 7. makedonske brigade 49. divizije NOVJ sačekala u zasedi jednu nemačku kolonu i jakom iznenadnom vatrom, sa bliskog odstojanja, naneli joj velike gubitke. Prema nepotpunim podacima neprijatelj je imao oko 160 mrtvih. Spaljena su 4 kamiona s municijom, ubijeno je oko 50 konja i uništen je razni materijal. Bataljoni su imali 1 mrtvog i 2 ranjena borca.

⚔️ 9. 10. 1944. Kod prevoja Đavata (na komunikaciji Bitolj-Resen) delovi 49. divizije NOVJ napali nemačku kolonu od oko 150 vozila i prinudili je da se, uz osetne gubitke, povuče za Bitolj.

⚔️ 13. 10. 1944. Kod s. Lašca (blizu Bitolja) Bitoljsko-prespanski NOP odred minirao komunikacije. U toku noći na minirani deo puta naišla je nemačka kolona, te je od mina pretrpela osetne gubitke.

⚔️ 13. 10. 1944. U rejonu s. Kažana (na komunikaciji Bitolj-Resen) 2. bataljon 7. makedonske NO brigade iz zasede napao nemačku kolonu (jačine do jednog bataljona) i naneo joj gubitke od oko 30 mrtvih i ranjenih vojnika. Bataljon je imao 1 ranjenog borca. Zaplenio je: 4 puške, 1 automat, 3 pištolja, nekoliko sanduka municije i nekoliko kola vojničke opreme i drugog materijala.

⚔️ 20. 10. 1944. U cilju oslobođenja zapadne Makedonije, 15. korpus NOVJ izdao zapovest: da 10. brigada 41. divizije NOVJ, na položajima Mukos - s. Pomenovo - Uši, zatvori put Prilep-Veles (sada: Titov Veles) a da 9. brigada te đivzije, iz s. Drenovca, štiti aerodrom Zrze; da 49. divizija NOVJ dejstvuje na komunikaciji Prilep-Bitolj i da sadejstvuje sa 41. divizijom NOVJ u borbama za Prilep; da 48. divizija NOVJ dejstvuje na prostoru Ohrid-Struga, a zatim oslobodi Kičevo i Gostivar i celu tu prostoriju očisti od balista.

⚔️ 22. 10. 1944. U rejonu raskrsnice putcva Bitolj-Prilep-Kičevo 1. i 2. bataljon 5. makedonske brigade 49, divizije NOVJ napali nemačku kolonu koja se iz Bitolj a povlačila za Prilep. U tim borbama je uništeno 12 kamiona i 2 motocikla i oštećeno 10 kamiona. Neprijatelj je imao 32 mrtva i 6 ranjenih vojnika, a bataljoni 5. brigade su imali 3 ranjena borca i 3 nestala borca. Zaplenjeno jc: 19 pušaka, 2 p. mitraljeza, 2 automata, 1 motocikl i druga ratna oprema.

⚔️ 28. 10. 1944. Na prevoju Đavatu i Sulejmanovom kamenu (kod Resena) Bitoljsko-prespanski NOP odred i jedna četa 48. divizije NOVJ vodili tešku borbu protiv prethodnice nemačke kolone koja se probijala sa pravca Resena za Bitolj. Neprijatelj je uspeo da svojoj glavnini otvori put za Bitolj. Borbe na tom pravcu vođene su i sutradan.

⚔️ 29. 10. 1944. Na položajima u rejonu s. Topolčana i s. Zagorana (na komunikaciji Prilep-Bitolj) 7. makedonska brigada 49. divizije NOVJ razbila nemačku kolonu od 4 kamiona s vojnicima, napala nemački transportni voz i porušila most na Crnoj reci.

loading

Hronološki zapisi se učitavaju...

Dokumenti

📜 Pismo Bitoljskog okružnog komiteta KPJ partizanskoj četi Jane Sandanski od 23. januara 1943. god. o političkoj situaciji i potrebi saradnje sa grčkim partizanima

📜 Pismo Bitoljskog okružnog komiteta KPJ političkom komesaru partizanske čete Jane Sandanski od 5. februara 1943. god.

📜 Pismo Bitoljskog okružnog komiteta KPJ četi Jane Sandanski‘ od 6. februara 1943. god. o potrebi dejstva na teritoriji pod bugarskom okupacijom

📜 Obaveštenje Bitoljskog okružnog komiteta KPJ od 12. februara 1943. god. partizanskoj četi Jane Sandanski o mobilizaciji koju priprema bugarska vlast

📜 Pismo Bitoljskog okružnog komiteta od 13. februara 1943. god. političkom komesaru čete J. Sandanski o načinu dejstva na teritoriji pod italijanskom okupacijom

📜 Pismo Bitoljskog okružnog komiteta KPJ od 16. februara 1943. god. upućeno četi Jane Sandanski

📜 Naredba oblasnog policiskog načelnika – Bitolj od 24. februara 1942. god. o vrbovanju obaveštajaca za rad na delu Srbije okupiranom od bugarske vlasti

📜 Letak Bitoljske partiske orgaiizacije povodom okupatorskog zverskog istrebljivanja Jevreja u Makedoniji

📜 Pismo Bitoljskog okružnog komiteta KPJ od 9. marta 1943. god. četi Jane Sandanski u kome se osuđuje neprimanje novih boraca u četu

📜 Direktivno pismo Bitoljskog oblasnog komiteta KPJ od 17. marta 1943. god. grupi partizana odreda Pitu Guli o potrebi njihovog prebacivanja na teritoriju pod bugarskom okupacijom

📜 Izveštaj Bitoljskog oblasnog komiteta od 16. aprila 1943. god. CK-u o stanju na svom području i preduzetim merama na organizovanju Druge operativne zone

📜 Izvod iz Policiskih vesti br. 11 od 1. septembra 1942. god. o izrečenim presudama u Bitolju nad aktivistima Narodnooslobodilačke borbe

📜 Izveštaj Bitoljske oblasne direkcije od avgusta 1943. god. Ministarstvu spoljnih poslova Bugarske o političkoj situaciji i o aktivnosti partizanskih jedinica na teritoriji zapadne Makedonije pod italijanskom okupacijom

📜 Izveštaj D. Dimitrova, pretstavnika bugarske vlade u Bitolju, od 17 decembra 1942 god. pretsedniku bugarske vlade i Ministarstvu spoljnih poslova o teroru koji se sprovodi nad Makedoncima pod italijanskom okupacijom

📜 Pzveštaj D. Dimitrova, pretstavnika bugarske vlade u Bitolju, od 24. decembra 1942. god. pretsedniku bugarske vlade i Ministarstvu spoljnih poslova o razgovornma vođenim između bugarskog i italijanskog vojnog komandanta na području Bitolj–Debar

📜 Izveštaj sekretara Drugog oblasnog komiteta KP Makedonije Blagoja Talevskog od 11. marta 1944. god. o koncentraciji bugarskih snaga u Prilepu i Bitolju i o pokretu nemačkih snaga pravcem Gradsko–Veles–Skoplje

📜 Izveštaj Blagoja Talevskog, sekretara Drugog oblasnog komiteta KP Makedonije, od 5. aprila 1944. god., Dobrivoju Radosavljeviću o stanju na teritoriji Bitoljskog sreza i o teroru koji sprovode bugarske okupatorske vlasti

📜 Izvod iz izveštaja sekretara Drugog oblasnog komiteta KPM Blagoja Talevskog od 19. avgusta 1944. god. Centralnom komitetu KPM o aktivnosti rukovodstva VMRO u Bitoljskoj oblasti i Egejskoj Makedoniji

📜 Izveštaj štaba Druge operativne zone od 27. septembra 1944. god. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o brojnom stanju potčinjenih jedinica i o borbama Desete brigade kod s. Smilevci i Sedme brigade na putu Bitolj–Ohrid protiv nemačkih snaga

📜 Zapovest štaba Pete brigade od 1. oktobra 1944. god. potčinjenim jedinicama za posedanje položaja na prostoru s. Mogila – s. Veselčani u cilju ometanja pokreta nemačkih trupa na putu Bitolj–Prilep

📜 Izveštaj Borka Temelkovskog od 3. oktobra 1944. god. Centralnom komitetu KP Makedonije o stanju na teritoriji Prilep–Bitolj–Kruševo i o borbama Pete i Sedme makedonske brigade

📜 Naredba štaba Četrdeset devete NO divizije od 6. oktobra 1944. god. štabu Pete makedonske brigade za posedanje položaja na drumu Bitolj–Prilep u rejonu sela Trnovci i Trojkrsti

📜 Telegrami Operativnog štaba od 7. oktobra 1944. god. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o borbenim dejstvima Pete, Devete, Desete i Dvanaeste makedonske brigade protiv nemačkih snaga na sektoru Ohrid–Bitolj–Prilep–Veles i Veles–Đevđelija

📜 Izveštaj štaba Četrdeset devete NO divizije od 8. oktobra 1944. god. štabu Druge operativne zone o borbama Pete i Sedme brigade na komunikaciji Bitolj–Prilep i Bitolj–Ohrid

📜 Izveštaj štaba Četrdeset devete NO divizije od 14. oktobra 1944. god. igtabu Druge operativne zone o borbama Pete i Sedme brigade 13. oktobra na drumu Bitolj–Ohrid protiv nemačkih snaga

📜 Direktiva Glavnog štaba NOV i PO Makedonije od 20. oktobra 1944. god. Prvom i Drugom makedonskom korpusu za koncentraciju snaga radi efikasnijeg dejstva na sektorima Skoplje–Kumanovo, Prilep–Bitolj i Kičevo–Gostivar–Tetovo

📜 Izveštaj štaba Pete brigade od 22. oktobra 1944. god. štabu Četrdeset devete NO divizije o snazi i rasporedu nemačkih jedinica u s. Mogila i rezultatu borbe vođene 21. oktobra na putu Bitolj–Kičevo

📜 Izveštaj štaba Drugog korpusa NOV i PO Makedonije od 23. oktobra 1944. god. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o borbama Pete i Sedme brigade na drumu Prilep–Bitolj–Ohrid od 20–22. oktobra

📜 Izveštaj štaba Drugog korpusa NOV i PO Makedonije od 25. oktobra 1944. god. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o rezultatima borbi Devete i Jedanaeste brigade od 15–25. oktobra na putu Drenovska Klisura – Demir Kapija, Demir Kapija – Đevđelija i o jačini i rasporedu nemačkih jedinica u Bitolju, Prilepu i okolnim selima

📜 Izveštaj štaba Drugog korpusa NOV i PO Makedonije od 29. oktobra 1944. god. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o borbama Prve, Četvrte (šiptarske) i Pete brigade protiv nemačkih snaga na putu Struga–Bitolj, Bitolj–Prilep

📜 Izveštaj štaba Sedme brigade od 31. oktobra 1944. god. štabu Četrdeset devete NO divizije o borbama 30. i 31. oktobra na drumu Bitolj–Prilep protiv nemačkih jedinica

📜 Izveštaj štaba Drugog korpusa NOV i PO Makedonije od 1. novembra 1944. god. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o borbama Četrdeset osme NO divizije oko Struge i Četrdeset devete na putu Bitolj–Prilep

📜 Izveštaj štaba Sedme brigade od 2. novembra 1944. god. štabu Četrdeset devete NO divizije o uništenju nemačkog transporta na pruzi Bitolj–Prilep kod s. Loznani

📜 Izveštaj štaba Drugog korpusa NOV i PO Makedonije od 9. novembra 1944. god. Glavnom štabu NOV i PO Makedonije o borbama Četrdeset prve, Četrdeset osme i Četrdeset devete NO divizije od 1–8. novembra na sektoru Prilep–Bitolj–Resen–Ohrid

Fotografije

Povezane odrednice

1. SS oklopna divizija Telesna garda Adolfa Hitlera Kavadarci Bitoljski partizanski odred "Pelister" Bugarska u drugom svetskom ratu Josip Broz Tito 11. vazduhoplovno-poljska divizija Vermahta 41. makedonska divizija NOVJ Pokrajinski komitet KPJ za Makedoniju 10. makedonska brigada Kruševski partizanski odred "Pitu Guli" 5. makedonska brigada Ilegala u ratu Štampa u ratu Armijska grupa E 49. makedonska divizija NOVJ Mobilizacija u oslobodilačkom ratu Bratstvo i jedinstvo u ratu Aprilski rat Italijanski partizani Kumanovo Borbe u Makedoniji 1944. Pokrajinski komitet KPJ za Srbiju Jedinstveni narodnooslobodilački front (JNOF) 5. bugarska armija Priprema ustanka u Makedoniji 1941. Zločini u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu Borbe u Makedoniji 1942. Slobodne teritorije u oslobodilačkom ratu Gostivar 104. lovačka divizija SKOJ 48. makedonska divizija NOVJ Avijacija u oslobodilačkom ratu Komunistička partija Makedonije Albanija u drugom svetskom ratu Debar Kičevo Zasede u oslobodilačkom ratu Omladina u ratu Diverzije u oslobodilačkom ratu 7. makedonska brigada 11. hercegovačka udarna brigada Grčki partizani 12. makedonska brigada (skopska) Resen Bali Kombetar Gevgelija Grčka u drugom svetskom ratu Crvena armija Tetovo Tenkovi u Jugoslaviji u drugom svetskom ratu Struga Veles Četnici u drugom svetskom ratu Narodni heroji Jugoslavije Skoplje Glavni štab Makedonije Intendantura u ratu Prilep Obrazovanje u oslobodilačkom ratu Negotino 2. makedonska udarna brigada Prilepski partizanski odred Streljanja u oslobodilačkom ratu Italija u drugom svetskom ratu Sanitet u ratu 15. makedonski korpus NOVJ Politički komesari u NOR-u Holokaust u Jugoslaviji Dobrivoje Radosavljević Borbe u Makedoniji 1943. Bitoljski partizanski odred "Goce Delčev" Ohrid Partizanski odred "Damjan Gruev" Kruševo