Donji Lapac u drugom svetskom ratu

⚔️ 0. 7. 1941. U Lapcu obrazovan Štab gerilskih odreda za D. Lapac i okolinu (ubrzo preimenovan u Štab gerilskih odreda za Liku).

⚔️ 27. 7. 1941. Otpočeo masovni narodni ustanak u južnoj Lici. Gerilski odredi i narod iz sreza D. Lapac, predvođeni komunistima, poseli komunikacije koje vode ka Srbu, napali ustaško-žandarmerijsku stanicu i zauzeli Srb, razrušili prugu Knin-Drvar (kod Tiškovca) i kod Klanca uništili kamion sa ustašama. Ustanak se brzo proširio i na ostale krajeve Like. [Taj dan se praznuje kao Dan ustanka naroda Hrvatske.]

⚔️ 28. 7. 1941. Ustanici napali žand. st. u selu Doljanu (kod G. Lapca) i ubili 2 žandarma.

⚔️ 29. 7. 1941. Ustanici iz sela Neteke, D. i G. Suvaje, Brezovca, Doljana i Dobrosela napali na dva ustaška kamiona kod Lapca i zaplenili 25 pušaka i 11 sanduka municije.

⚔️ 30. 7. 1941. Ustaše napustile D. Lapac i povukle se u Boričevac. U mesto su ušli ustanici iz Lapca i Gajina i razoružali sreskog načelnika, nekoliko finansa i žandarma i druge. U isto vreme žandarmi su napustili Nebljuse, pa je čitava lapačka opština sa sreskim mestom Lapcom bila slobodna (sem Boričevca).

⚔️ 30. 7. 1941. Ustanici zauzeli s. Doljane (kod D. Lapca).

⚔️ 19. 8. 1941. Kod s. Ostrovice (blizu Kulen-Vakufa) gerilski odredi Sreskog štaba za D. Lapac razbili ojačani 26. domobranski pohodni bataljon.

⚔️ 19. 8. 1941. Gračačka domobranska brigada prodrla u Mazin i Gornji Lapac, ali je protivnapadom ustanika primorana na povlačenje ka Bruvnu.

⚔️ 0. 9. 1941. Na Drenovači (kod D. Lapca) formiran NOP odred -Čapajev- (koji je, posle pogibije Marka Oreškovića, početkom novembra, preimenovan u NOP odred -Marko Orešković-).

⚔️ 11. 9. 1941. UD. Lapcu održan sastanak OK KPH za Liku na kome je detaljno analiziran rad partijske organizacije - njeno rukovođenje narodnim ustankom - i odlučeno da se učvrsti partijska organizacija, reorganizuju vojne jedinice, formiraju odbori NO fronta, pojača rad sa ženama i omladinom.

⚔️ 6. 10. 1941. Kod Boričevca gerilski odred Bjelo Polje napao ustaše koje su prodirale iz Kulen-Vakufa ka D. Lapcu. Borbe su vodene i sutradan kod Lapca. Zarobljeno 7 ustaša a zaplenjeno 40 pušaka, 2 p. mitraljeza, 1 haubica i 2 kamiona. Gerilski odred imao 8 mrtvih i 12 ranjenih.

⚔️ 0. 11. 1941. U srezu Lapac, po naređenju Štaba grupe NOP odreda za Liku, formiran Lapački partizanski bataljon (kasnije nazivan partizanski bataljon -Stojan Matić-).

⚔️ 12. 2. 1942. U s. Mekinjaru (kod Udbine), pri Štabu grupe NOP odreda za Liku, otpočela dvodnevna vojna konferencija kojoj su prisustvovali svi komandanti i politički komesari sa područja te grupe odreda. Odlučeno je da se napadnu D. Lapac i Srb, da se Korenica drži opsednuta slabijim snagama i da se pristupi energičnijem obračunu sa četnicima.

⚔️ 27. 2. 1942. Jedinice Grupe NOP odreda za Liku zauzele D. Lapac. U borbi su poginuli komandant Lapačkog bataljona Stojan Matić, narodni heroj, i još 14 partizana, a ranjena su 23 borca. Gubici neprijatelja: 23 poginula, 27 ranjenih i 150 zarobljenih italijanskih vojnika i oficira. Zaplenjeno: 135 pušaka, 4 mitraljeza, 12 p. mitraljeza, 3 minobacača, 350 ručnih bombi, 22.000 metaka i velike količine hrane.

⚔️ 0. 6. 1942. GŠ NOP odreda za Hrvatsku i CK KPH prešli iz Korenice u D. Lapac (u Lici).

⚔️ 0. 6. 1942. UD. Lapcu (u Lici) izašao prvi broj lista -Pionir-. Izdavao ga je Glavni odbor USAOH-a.

⚔️ 28. 1. 1943. Italijanska avijacija bombardovala i mitraljirala u Lici mesta: Saborski, Turjanski, Korenicu (sada: Titova Korenica), Vrelo, Kuzmanovaču, Bunić, Debelo Brdo, Udbinu, Mogorić, Vršinu, Bajiće, Dobro Selo i D. Lapac.

⚔️ 30. 1. 1943. VŠ NOV i POJ izdao direktivu Glavnom štabu NOV i PO za Hrvatsku: u daljim borbama sačuvati živu silu i njen organski sastav; naročitu pažnju posvetiti ranjenicima, koji ne smeju pasti neprijatelju u ruke; nastojati da se održi slobodna teritorija oko D. Lapca i pl. Plješevice; odmoriti, popuniti i reorganizovati jedinice, kako bi bile spremne da povrate veći deo teritorije koja je izgubljena u poslednjoj ofanzivi.

⚔️ 4. 2. 1943. Italijanska avijacija bombardovala u Lici sela: Krbavicu, Frkašić, Mogorić, Vrebac, Breštane i G. Lapac.

⚔️ 8. 2. 1943. U Beogradu održali konferenciju vrhovni zapoveđnik Jugoistoka general-pukovnik Aleksandar Ler i komandant Više komande oružanih snaga -Slovenija-Dalmacija- general Mario Roboti, na kojoj su razmatrali zajedničke mere za dovršenje operacije -Vajs-1-. Odlučeno je da italijanske snage produže napad u cilju zauzimanja G. Lapca i izbijanja u rejon Kulen-Vakufa, gde će se spojiti sa delovima nemačke 7. SS divizije -Princ Eugen-, i da delom snaga, preko pl. Plješevice, izbiju na put Bihać - s. Zavalje - D. Lapac.

⚔️ 8. 2. 1943. Vrhovni komandant NOV i POJ Josip Broz Tito naredio GŠ NOV i PO za Hrvatsku da, zatvaranjem pravaca s. Vrtoče - Kulen-Vakuf - s. Gornji Lapac i s. Donji Srb - s. Trubar - Drvar, obezbedi slobodu manevra glavnini svojih snaga.

⚔️ 13. 2. 1943. Gornji Lapac zauzele jedinice italijanske divizije -Sasari- posle dvodnevnih borbi protiv 1. udarne i 9. udarne brigade 6. divizije NOVJ.

⚔️ 15. 2. 1943. Kod G. Lapca otpočele dvodnevne borbe jedinica 6. i 8. divizije NOVJ protiv delova italijanske divizije -Sasari-. Poginulo je 28, ranjena su 94 i nestala 4 italijanska vojnika i oficira, dok su jedinice NOVJ imale 1 mrtvog i 22 ranjena.

⚔️ 18. 2. 1943. U G. Lapcu jedinice 6. i 8. divizije NOVJ okružile kolonu italijanske divizije -Sasari-, koja se povlačila iz Kulen-Vakufa za Gračac. Borbe su obustavljene 21. februara, kada su okruženoj koloni pritekle u pomoć jake snage italijanske divizije -Re- i Dinarske četničke divizije. Neprijatelj je imao oko 1000 mrtvih i ranjenih. Uništeno je 30 motornih vozila i zaplenjen je ogroman ratni materijal.

⚔️ 31. 3. 1943. Po naređenju GŠ NOV i PO za Hrvatsku, umesto jedne, formirane dve komande Ličkog vojnog područja. Komanda Prvog ličkog vojnog područja obuhvatala je srezove Korenicu, Udbinu, Gospić, Perušić i Otočac a Komanda Drugog ličkog područja srezove D. Lapac i Gračac.

⚔️ 29. 8. 1943. Iz rejona Bihaća i Kulen-Vakufa nemačka 114. lovačka divizija otpočela prodor preko Like u severnu Dalmaciju u cilju zaposedanja ove teritorije, jer se očekivala kapitulacija Italije. Neprijatelj je odbacio 3. udarnu brigadu 6. divizije NOVJ koja je zatvarala ove pravce i iduće noći zauzeo D. Lapac.

⚔️ 21. 9. 1943. Na putu D. Lapac - s. Nebljusi 2. udarna brigada 6. divizije NOVJ napala auto-kolonu od 4 kamiona iz nemačke 373. legionarske divizije. Kamioni su uništeni, a poginulo je 65 i zarobljeno 26 legionara i 1 nemački vojnik. Brigada je imala 2 mrtva i 4 ranjena.

⚔️ 15. 10. 1943. Na putu Gračac - G. Lapac 1. udarna brigada 6. divizije NOVJ napala nekoliko nemačkih auto-kolona koje su u toku dana saobraćale. Uništena su 33 kamiona i zaplenjena je veća količina namirnica i drugog materijala. Neprijatelj je imao oko 60 mrtvih i 100 ranjenih, a 1. brigada 1 mrtvog i 4 ranjena.

⚔️ 29. 10. 1943. Kod s. Borićevca jedinice 5. dalmatinske brigade 19. divizije NOVJ napale i razbile kolonu od 110 vojnika iz nemačke 373. legionarske divizije koji su išli iz Kulen-Vakufa za D. Lapac. Poginula su 33 a zarobljeno je 13 legionara i 1 nemački vojnik. Brigada je imala 1 ranjenog.

⚔️ 29. 10. 1943. Na putu D. Lapac - s. Nebljusi 1. bataljon 1. udarne brigade 6. divizije NOVJ napao nemačku auto-kolonu, te uništio 4 i oštetio 15 kamiona.

⚔️ 31. 10. 1943. Kod s. Doljana 5. dalmatinska brigada 19. divizije NOVJ, posle osmočasovne borbe, odbila napad delova nemačke 373. legionarske divizije i odbacila ih u D. Lapac. Brigada je imala 6 mrtvih i 12 ranjenih, dok gubici neprijatelja nisu utvrđeni.

⚔️ 1. 12. 1943. Vrhovni štab NOV i POJ naredio GŠ NOV i PO za Hrvatsku da snagama jedne divizije dejstvuje na komunikaciji Bihać - G. Lapac - Srb - Knin.

⚔️ 27. 12. 1943. U blizini s. Brezovca (kod G. Lapca) 1. bataljon 7. dalmatinske brigade 19. divizije NOVJ upao u neprijateljsku zasedu i pretrpeo gubitke od 5 mrtvih, 6 ranjenih i 6 zarobljenih.

⚔️ 24. 2. 1944. U s. Dobrom Selu (kod D. Lapca) 3. bataljon 5. dalmatinske brigade 19. divizije NOVJ zarobio 31 vojnika iz nemačke 1. brdske divizije.

⚔️ 7. 5. 1944. Devet bataljona iz nemačke 392. i 373. legionarske divizije i 4. ustaške brigade, nemački 1. puk -Brandenburg-, 92. motorizovani puk i četnički Medački odred otpočeli operaciju (-Morgenstern-) protiv delova 4. i 11. korpusa NOVJ u cilju njihovog uništenja i posedanja slobodne teritorije Like. Koncentričnim napadom iz Gospića, Perušića, s. Lešća, s. Vrhovina, Bihaća, Lapca i Gračaca ka Krbavskom polju, neprijatelj je privremeno ovladao gotovo čitavom slobodnom teritorijom i opustošio je. Pronašao je skoro sva skladišta hrane, municije i opreme i opljačkao ih. Jedinice 4. i 11. korpusa, vešto manevrišući, izbegle su teže udare. Neprijateljske snage su se 20. maja povukle radi učešća u drvarskoj operaciji, a jedinice 11. korpusa NOVJ ponovo su posele Krbavsko polje i Korenicu (sada: Titova Korenica).

⚔️ 7. 8. 1944. Na putu D. Lapac - s. Dobro Selo 3. brigada 35. divizije NOVJ napadom iz zasede uništila nemačku motorizovanu kolonu od 26 kamiona s materijalom. Poginulo je i ranjeno 38 neprijateljskih vojnika. Oslobođeno je 17 zarobljenih boraca NOVJ koje su nemački vojnici sprovodili u logor.

⚔️ 8. 8. 1944. Oko 6000 neprijateljskih vojnika (iz nemačke 373. i 392. legionarske divizije, 4. ustaške brigade, domobranskog 10. lovačkog puka i četnici) iz s. Lovinca, Lapca, s. Ličkog Petrovog Sela, s. Babinog Potoka i s. Široke Kule otpočeli napad ka Krbavskom polju radi odbacivanja 35. divizije i 2. udarne brigade 8. udarne divizije NOVJ i prikupljanja žetve. Vodeći teške borbe neprijatelj je prošao kroz celu oslobođenu teritoriju Like, ali se, pod pritiskom jedinica NOVJ, 18. avgusta povukao u polazne garnizone.

⚔️ 10. 9. 1944. Na putu s. Otrić - D. Lapac 3. bataljon 3. dalmatinske udarne brigade 9. divizije NOVJ napao nemačku kolonu i uništio 4 kamiona sa oko 20.000 kg brašna.

⚔️ 13. 9. 1944. Deveta divizija NOVJ napala neprijateljsku posadu (delove nemačke 373. legionar ske divizije, domobrane i četnike) u D. Lapcu i selima Dobrom Selu, Doljanima, Brotnji, D. Suvaji i Srbu. Poginulo je 66, ranjeno 103 i zarobljeno i predalo se 419 neprijateljskih vojnika i 11 oficira. Divizija je imala 10 poginulih, 42 ranjena i 3 nestala borca.

⚔️ 20. 9. 1944. Na Krčkom brdu i Gradini, kod s. Srba (na putu D. Lapac - Knin), jedinice nemačke 373. legionarske divizije napale 5. italijanski bataljon 3. dalmatinske udarne brigade 9. divizije NOVJ i nanele mu gubitke od 5 mrtvih i 21 ranjenog borca.

⚔️ 9. 2. 1945. Snage nemačke 373. legionarske divizije iz G. Lapca napale delove 20. udarne divizije NOVJ i zauzele Mandinu glavu (k. 812), ali su sutradan, protivnapadom, odbačene u polazni rejon. Jedinice 20. udarne divizije NOVJ su pretrpele gubitke od 20 mrtvih i 50 ranjenih.

⚔️ 11. 2. 1945. Kod s. Ličkog Petrovog Sela, Drežnik-Grada i s. Ličkih Jesenica nemačke, domobranske i ustaške snage iz Bihaća izvršile napad na jedinice 8. udarne divizije 4. udarnog korpusa NOVJ i 13. udarne i 35. udarne divizije 11. korpusa NOVJ, Borbe su vođene do 18. februara kada se neprijatelj povukao prema Bihaću, s. Nebljusima i D. Lapcu.

⚔️ 13. 2. 1945. Jedinice 20, udarne divizije NOVJ odbile napad delova nemačke 373. legionarske divizije koji su iz G. Lapca prodrli u s. Mazin. Gubici neprijatelja: 14 mrtvih i 25 ranjenih, a jedinica 20. divizije: 7 poginulih.

⚔️ 4. 3. 1945. Nastupajući iz D. Lapca, snage nemačke 373. legionarske divizije odbacile manje delove 20. udarne divizije JA i prodrle u Udbinu.

⚔️ 20. 3. 1945. Jedinice 4. armije JA počele operacije za oslobođenje Like i Bihaća. One su u Lapačkom i Krbavskom polju razbile delove nemačke 373. legionarske i ustaško-domobranske 10. lovačke divizije i istog dana oslobodile G. i D. Lapac i Udbinu, a sutradan Korenicu (sada: Titova Korenica) prodrevši do Bihaća.