Biblioteka Znaci

Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima [priredio: Goran Despotović (1957-2022)]            **** 03.03.2024: 7 novih knjiga ****
ustanak

Jagodina u oslobodilačkom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 41 hronoloških zapisa, 7 dokumenata i 10 fotografija.

Događaji

⚔️ 18. 7. 1941. Po direktivi OK KPJ za Jagodinu diverzantska grupa iz Jagodine (sada: Svetozarevo) sastavljena od 9 članova KPJ i simpatizera, razoružala nemačkog stražara kod hangara na aerodromu blizu Jagodine a potom zapalila 5 nemačkih aviona i nekoliko kamiona.

⚔️ 19. 7. 1941. 9 nepoznatih naoružanih lica zapalili avione u hangaru kod Jagodine.

⚔️ 0. 8. 1941. U s. Miloševcu (kod Svetozareva) nemački vojnici streljali sekretara OK KPJ za Jagodinu Radislava Nikčevića, narodnog heroja.

⚔️ 8. 8. 1941. U Ćupriji folksdojčeri ubili člana OK KPJ za Jagodinu Milosavljeviča Jovana, narodnog heroja.

⚔️ 15. 8. 1941. Velika grupa naoružanih ljudi napala žand. stanicu Rekovac, razoružala žandarme, opljačkali poštu sa 70.000 dinara uništila telefon i telegraf, opljačkali poresku upravu sa 90.000 dinara, uništila poreske knjige, oštetili kancelariju sreskog načelstva, palila u načelstvu akta. Grupi se pridružili još neki meštani i jedan finans. Održali govore, naredili činovnicima da više ne rade, a seljacima da ne plaćaju porez. Sreski načelnik otputovao za Jagodinu.

⚔️ 16. 8. 1941. Od nepoznatog lica ubijen je između Jagodine i sela Majura Fajfer Adam po narodnosti Nemac rodom iz Pašićeva, koji je bio zaposlen kod organizacije TOT.

⚔️ 25. 8. 1941. Kod Jagodine (sada: Svetozarevo) delovi Beličke čete uništili nemački automobil i ubili 5 Nemaca, a u Jagodini ubili nemačkog stražara.

⚔️ 3. 9. 1941. Na putu Jagodina (sada: Svetozarevo) - Bunar, Belička četa Pomoravskog NOP odreda, posle duže borbe, primorala nemačku kolonu od 10 kamiona da se vrati u Jagodinu (sada: Svetozarevo).

⚔️ 3. 9. 1941. U Jagodini (sada: Svetozarevo) delovi Pomoravskog NOP odreda napali oko 30 nemačkih vojnika i naneli im gubitke.

⚔️ 3. 9. 1941. Obavešteno je načelstvo da odmetnici pripremaju napad na Jagodinu, noću između 3. i 4. septembra. U toku iste noći, oko 22 časa došlo je do kraćeg puškaranja kod jagodinskog groblja. U pola jedan izjutra došlo je do dužeg puškaranja kod Barutane, zapadno od Jagodine, između nemačkih vojnika, naših žandarma i gradskih stražara s jedne strane i naoružanih bandita s druge. Napad je odbijen. Napadači su se povukli.

⚔️ 4. 9. 1941. Delovi Pomoravskog NOP odreda spalili opštinske arhive u selima Glogovcu, Beočiću i Krušaru (kod Svetozareva) i posekli tt linije između Ćuprije i Ravne Reke, a grupa boraca napala nemačku patrolu u Levačkoj ulici u Jagodini (sada: Svetozarevo) i nanela joj gubitke.

⚔️ 6. 9. 1941. Na putu Jagodina (sada: Svetozarevo) - Kragujevac delovi Pomoravskog NOP odreda presekli 106 tt stubova i sružili dva i oštetili jedan most.

⚔️ 6. 9. 1941. Oko 2 časa došlo je do jače borbe puškama, puškomitraljezima i bombama u Jagodini u Levačkoj ulici. Borbu su vodile nemačke vojničke patrole protivu odbeglih komunista. U borbi je pored nemačke patrole učestvovala i žandarmerija. Poginulo je dva nemačka vojnika a četvorica ranjena.

⚔️ 8. 9. 1941. Na putu Jagodina (sada: Svetozarevo) - Bagrdan delovi Pomoravskog NOP odreda iz zasede uništili kamion i ubili 28 nemačkih vojnika. Istoga dana na putu Kragujevac-Jagodina zarobili 7 nemačkih vojnika, zapalili 3 kamiona, zaplenili sanitetski automobil i veću količinu hrane i presekli tt stubove u dužini od 6 km.

⚔️ 8. 9. 1941. Oko 14 časova nepoznati ljudi, naoružani puškama, puškomitraljezima i bombama napali su iz zasede na državnom putu Jagodina - Kragujevac, na području opštine dragocvetske u neposrednoj blizini sela Kovačevca, nemački vojni transport, koji je dolazio iz Kragujevca. Transport se sastojao iz tri teretna motorna vozila i jednih osobnih kola. Napadači su pripucali na transport. Bilo je mrtvih i ranjenih meću nemačkim vojnicima. Sedam nemačkih vojnika napadači su zarobili i odveli u šumu. Ovom prilikom napadači su pretovarili životne namirnice iz nemačkih transportnih kola na svoja kola i oterali u pravcu planine Juhor a automobile spalili na putu.

⚔️ 15. 9. 1941. Noću između 15-16. septembra nepoznata lica potkopala su mostove i propuste na državnom i banovinskom mostu na području opštine dragocvetske. Time je izazvan prekid kolskog saobraćaja na državnom putu Jagodina-Kragujevac i na banovinskom Jagodina-Dragocvet-Loćika.

⚔️ 18. 9. 1941. Između ž. stanica Jagodine (sada: Svetozarevo) i Jovca delovi Pomoravskog NOP odreda oštetili prugu.

⚔️ 18. 9. 1941. U 1.30 s. nepoznata lica na km 140/500 pruge Beograd-Niš između Jagodine i Jovca izvadili su dve šine u spoljnom luku krivine R-500 i voz I 188 je naišao, iskliznuo, a lokom. porušila gvozdeni most otvora 15 m. Saobraćaj nemoguć do daljeg izveštaja. Žrtava nema. Šteta velika.

⚔️ 22. 9. 1941. Noću između 21-22. septembra nepoznata lica oštetila su most na reci Lugomiru u neposrednoj blizini Jagodine onesposobivši ga u izvesnoj meri za saobraćaj.

⚔️ 24. 9. 1941. Između ž. stanica Jagodine (sada: Svetozarevo) i Laništa delovi Pomoravskog NOP odreda oštetili železničku prugu.

⚔️ 25. 9. 1941. U noći 24/25. septembra banditi napali barutanu u Vinorači u neposrednoj blizini Jagodine. U borbi sa žandarmerijom i nemačkom vojskom zarobljena su dva bandita a više njih je ranjeno. Na strani žandarma i nem. vojnika nema žrtava.

⚔️ 10. 10. 1941. Između ž. st. Jagodine (sada: Svetozarevo) i Jovca delovi Pomoravskog NOP odreda oštetili prugu.

⚔️ 11. 10. 1941. Oko 23.30 č. pokušan je oružani napad na žand. stanicu u Jagodini. Napad je odbijen. Na mestu odakle su banditi pucali nađeni su tragovi krvi, što znači da ih je bilo ranjenih.

⚔️ 16. 10. 1941. U noći 15/16. oktobra izvršen napad na zgrade žandarmerijske stanice i Sreskog načelstva u Jagodini, banditi odbijeni vatrom žandarma. Istog dana napadnuta i opština šantarovačka i zabranjeno dalje poslovanje časnicima i osoblju.

⚔️ 28. 10. 1941. Komunisti su minama razrušili most na putu Jagodina - Kragujevac kod sela Vrbe u ataru bunarske opštine (oko 12 km zapadno od Jagodine).

⚔️ 1. 11. 1941. Drugi jagodinski odred krenuo je u zajednici sa nemačkim trupama u pravcu Jagodina-Dragocvet-Glavinci-Bresje-Majur. Pri ulasku u selo Glavinci otvorena je vatra od strane komunista. Nemačke trupe preduzele su napad na Glavince, a odred je produžio kretanje za Bresje. Pri ulasku odreda u Bresje, komunisti su otvorili vatru sa okoliih brda, gde eu bili u povlačenju. U selu je zaplenjena hrana zgotovljena za taj dan, jedna zaklana svinja i oko 200 kg. kukuruza. Zgrade gde su bili komunisti zapaljene su u Bresju i Glavincima. Iz oba sela dovedeni su svi muškarci od 16-50 god. u Jagodinu. Sa njima će se postupati po nadležnosti tj. oni koji nemaju krivice biće pušteni kućama.

⚔️ 12. 11. 1941. Na dan 11. i 12. novembra srpski oružani odredi i četnici u saradnji sa nemačkom vojskom izvršili su čišćenje terena u pravcu Jagodina-Bagrdan-Kragujevac. Kod sela Strižila sukobili su se sa komunistima te je u borbi ubijeno 28 komunista i njihovih jataka. Uhvaćena su dva živa komunista i 4 jataka. Među poginulima se nalazi i politički komesar bande. Selo Strižilo je po naređenju nemačke vojske spaljeno pošto je utvrđeno da se iz kuća pucalo na srpske i nemačke vojnike.

⚔️ 24. 11. 1941. Sa istočnog fronta stigla u Srbiju nemačka 113. pešadijska divizija i prikupila se na prostoriji Jagodina (sada: Svetozarevo) - Paraćin - Kruševac - Kraljevo.

⚔️ 0. 1. 1942. Po dolasku bugarskog 1. okupacionog korpusa nemačka 717. divizija se sa prostorije Leskovac, Kruševac, Jagodina (sada: Svetozarevo), Zaječar pomerila na zapad i izvršila smenu nemačke 113. divizije u dolini zapadne Morave.

⚔️ 10. 2. 1943. U Kragujevcu delovi 1. šumadijskog NOP odreda upali u državni magacin Kačerskog rudnika i zaplenili nešto oružja i namirnica. Istog dana su posekli nekoliko stubova dalekovoda koji snabdeva strujom Aranđelovac, Kragujevac, Kraljevo i Jagodinu (sada: Svetozarevo).

⚔️ 13. 3. 1943. U Jagodini (sada: Svetozarevo), za odmazdu zbog ubistva predsednika opština u s. Toponici i s. Rakincu kod Požarevca, izvršenog 2/3. marta od strane delova Požarevačkog NOP odreda, nemački vojnici streljali 20 talaca.

⚔️ 1. 2. 1944. U Jagodini (sada: Svetozarevo), Ćupriji i Paraćinu četnici u saradnji s nemačkim vlastima i SDS zaklali 51 pripadnika NOP-a.

⚔️ 0. 10. 1944. U Jagodini (sada: Svetozarevo) formirana Komanda pomoravskog vojnog područja.

⚔️ 1. 10. 1944. U Jagodinu (sada: Svetozarevo), sa ostrva Krita (u Grčkoj), prebačena nemačka Komanda za naročitu upotrebu -Miler-. Pod njenu komandu stavljene su jedinice određene za posedanje fronta prema snagama Crvene armije u dolini r. Timoka (od r. Nišave do r. Dunava): nemačka Borbena grupa -Fišer-, 1. brdska divizija, 7. SS divizija -Princ Eugen-, 2. puk -Brandenburg- i sve kvislinške jedinice u istočnoj Srbiji.

⚔️ 13. 10. 1944. U Jagodini (sada: Svetozarevo) rasformiran nemački Štab generalne komande -Miler-, koji je rukovodio operacijama u istočnoj Srbiji, i upućen u Kraljevo da formira Štab 34. armijskog korpusa.

⚔️ 17. 10. 1944. Posle trodnevnih borbi protiv delova nemačkog 14. SS puka 7. SS divizije -Princ Eugen- jedinice 68. korpusa Crvene armije oslobodile Jagodinu (sada: Svetozarevo).

⚔️ 24. 10. 1944. U Jagodini (sada: Svetozarevo) izabran MNO odbor

⚔️ 0. 11. 1944. GŠ NOV i PO za Srbiju formirao Vojnu oblast 13. korpusa NOVJ. Pod njenom komandom su bili: Vranjsko, Pirotsko, Jablaničko, Niško, Topličko, Kruševačko i Jagodinsko vojno područje.

⚔️ 23. 11. 1944. U Jagodini (sada: Svetozarevo) formiran OK SKOJ-a.

⚔️ 9. 12. 1944. U Jagodini (sada: Svetozarevo), na skupštini sreza beličkog, izabran SNO odbor.

⚔️ 20. 12. 1944. U Jagodini (sada: Svetozarevo), na skupštini okruga pomoravskog, izabran ONC odbor.

Dokumenti

Fotografije

Povezane odrednice

Crvena armija ★ Požarevac ★ Leskovac ★ Zaječar ★ Četnici u ustanku ★ Deportacije Slovenaca ★ 24. srpska brigada ★ Nemački zločini u Jugoslaviji ★ 717. pešadijska divizija ★ Kragujevac ★ 7. SS divizija Prinz Eugen ★ Ustanak u Srbiji 1941. ★ 68. korpus Crvene armije ★ Vermaht u Jugoslaviji ★ Narodno oslobodilački odbori ★ Opsada Kraljeva 1941. ★ Pirot ★ 1. bugarski okupacioni korpus ★ Borbe u Srbiji 1942. ★ Grčka u drugom svetskom ratu ★ Pokrajinski komitet KPJ za Srbiju ★ Kruševac ★ Nemački zločini u Srbiji 1941. ★ Ćuprija ★ Pomoravski partizanski odred ★ Kraljevo ★ Divizija Brandenburg ★ Diverzije u oslobodilačkom ratu ★ 1. brdska divizija Vermahta ★ Zasede u oslobodilačkom ratu ★ SKOJ ★ 113. pešadijska divizija ★ Pljačka u ratu ★ Ustanak u Pomoravlju 1941. ★ Borbe u Srbiji 1944. ★ Četnici u drugom svetskom ratu ★ Bugarska u drugom svetskom ratu ★ Sanitet u ratu ★ Izbeglice i progoni u drugom svetskom ratu ★ Istočni front ★ 1. šumadijski partizanski odred ★ Streljanja u oslobodilačkom ratu ★ Bitka za Srbiju ★ Narodni heroji Jugoslavije ★ Dragoljub Draža Mihailović ★ Niš ★ Aleksinac ★ Politički komesari u NOR-u ★ Mobilizacija u oslobodilačkom ratu ★ 34. armijski korpus ★ Vranje ★ Požarevački partizanski odred ★ 13. srpski korpus NOVJ ★ Aranđelovac ★ Avijacija u oslobodilačkom ratu ★ Bugarski zločini u Jugoslaviji ★ 5. krajiška udarna divizija NOVJ ★ Obrazovanje u oslobodilačkom ratu ★ Paraćin ★ Borbe u Srbiji 1943. ★ Borbe za Kruševac 1944. ★ Toplica u oslobodilačkom ratu ★ Srpska državna straža (nedićevci) ★ Saradnja četnika sa okupatorom ★ Folksdojčeri u drugom svetskom ratu ★ Zločini u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu ★