Biblioteka Znaci

Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima
ustanak

Crna Trava u drugom svetskom ratu

Za ovaj pojam je pronađeno 37 hronoloških zapisa, 13 dokumenata i 6 fotografija.

Događaji

⚔️ 21. 2. 1942. Otpočele dvodnevne borbe Babičkog i Nišavskog NOP odreda protiv 11. oružanog odreda SDS, Vlasotinačkog četničkog odreda i bugarskih jedinica. Nišavski NOP odred uspeo je da se probije i prebaci na Svrljiške pl., dok je Babički NOP odred, posle pretrpljenih gubitaka u borbi kod s. V. Krčimir, prešao u Crnu Travu.

⚔️ 21. 3. 1942. Pod pritiskom neprijatelja Leskovački NOP odred se podelio na dve grupe; jedna se prebacila u Crnu travu, a druga ostala na pl. Kukavici.

⚔️ 0. 8. 1942. U rejonu s. Valniša (blizu Babušnice) od boraca bivšeg Babičkog NOP odreda formiran Crnotravski NOP odred.

⚔️ 0. 9. 1942. U Crnoj travi OK KPJ za Leskovac formirao Okružno povereništvo za Crnu travu, Vranje i Lužnicu.

⚔️ 8. 10. 1942. U s. Vrbanu (kod Preševa) bugarski vojnici napali delove Crnotravskog NOP odreda i naneli im gubitke od 10 mrtvih, dok se ostatak tog odreda probio.

⚔️ 1. 11. 1942. Nedićevci, četnici i bugarski vojnici okružili i napali Leskovački (Kukavički) NOP odred na pl. Kukavici. Posle dvodnevnih borbi, da bi izbegao uništenje, jedan deo tog odreda se probio u Crnu travu, a drugi deo se zadržao na pl. Kukavici. Neprijatelj se povukao u svoje garnizone.

⚔️ 12. 11. 1942. U s. Stupnici (na pl. Babiekoj gori) nedićevci i četnici napali delove Crnotravskog NOP odreda i naneli im gubitke od 6 mrtvih, ranjenih i zarobljenih.

⚔️ 13. 1. 1943. Na ž. st. Momin Kamen (kod Vladičinog Hana) Crnotravski NOP odred napao posadu i ubio 10 i zarobio 10 nemačkih i bugarskih vojnika, a potom porušio železnički most i kamenolom.

⚔️ 14. 1. 1943. U selima: Ružici, Guzevlju, Jastrepcu i Mrtvici (kod Vladičinog Hana) nemački i bugarski vojnici streljali 200 građana za odmazdu zbog pretrpljenih gubitaka prethodnog dana pri napadu Crnotravskog NOP odreda na ž. st. Momin Kamen.

⚔️ 0. 2. 1943. U s. Ravnoj Gori (kod Vlasotinaca) održano vojno-političko savetovanje kome je prisustvovao delegat VŠ NOV i POJ i CK KPJ Svetozar Vukmanović Tempo. Odlučeno je da se za teritoriju od Babičke gore i Suve planine na severu do r. Pčinje i pl. Kozjaka na jugu, od boraca Crnotravskog NOP odreda, formira 2. južnomoravski NOP odred, sastava: tri čete, što je odmah i učinjeno. Odred je dobio zadatak da što pre formira bataljone i izvrši pripreme za formiranje brigade. Formiran je i OK KPJ za Vranje.

⚔️ 3. 2. 1943. U s. Mlačištu (blizu Vranja) oko 300 bugarskih vojnika napalo Crnotravski NOP odred, ali je ovaj uspeo da se povuče u pravcu s. Pročalovaca. Bugarski vojnici su popalili Mlačište i pobili veći broj seljaka.

⚔️ 10. 4. 1943. U s. Crvenom Bregu (kod Crne Trave) 2. bataljon 2. južnomoravskog NOP odreda napao bugarsku posadu, jačine 130 policajaca i vojnika. U jednočasovnoj borbi on ju je razbio i naterao u bekstvo ka s. Predejanu. Poginulo je i ranjeno 15 policajaca i 1 oficir. Istog dana je 3. bataljon ovog odreda kod s. Jabukovika ubio 2 i ranio 1 bugarskog policajca.

⚔️ 25. 4. 1943. Drugi južnomoravski NOP odred napao bugarsku policijsku posadu u Crnoj Travi, ali ni posle tročasovne borbe nije uspeo da zauzme mesto. Pri povlačenju on je, u zoru, odbacio manje bugarske snage sa visoravni Crkvena plana (kod s. Strezimirovaca) i zaposeo njihov položaj. Oko 14 časova bugarske jedinice jačine jednog puka, podržane eskadrilom aviona, izvršile su koncentričan napad, ali se odred, posle kraće borbe izvukao veštim manevrom. Poginulo je 27 i ranjeno 32 bugarska vojnika i policajca. Odred je imao 3 mrtva, 7 ranjenih i 1 zarobljenog. Među poginulim bio je i komandant odreda Ratko Pavlović, Ćićko, narodni heroj.

⚔️ 0. 8. 1943. U blizini Crne Trave, od Bugara iz Bugarske, formiran bugarski Trnski NOP odred, jačine 15 boraca. Štab 2. južnomoravskog NOP odreda naoružao ga je sa 2. p. mitraljeza i puškama. Odred je dejstvovao na bugarskoj teritoriji, najčešće s jedinicama 2. južnomoravskog NOP odreda.

⚔️ 0. 11. 1943. Na Šar-planini obrazovan prateći odred od oko 60 boraca, koji je grupu Makedonaca i englesku misiju od 4 člana prebacio preko Skopske Crne gore u Crnu travu, gde se stavio na raspolaganje Štabu kosovske operativne zone NOV i PO Kosova i Metohije.

⚔️ 0. 11. 1943. U s. Crnoj Travi (kod Vranja) formiran opštinski NO odbor.

⚔️ 22. 12. 1943. Kod s. Crne Trave (blizu Vranja) delovi 2. južnomoravskog NOP odreda u borbi ubili 25 bugarskih policajaca i zaplenili puškomitraljez i 4 puške.

⚔️ 24. 12. 1943. Oko 700 bugarskih vojnika iz Surdulice i Crne Trave napalo 2. južnomoravski NOP odred na pl. Čemerniku. Sutradan je bugarskim vojnicima priteklo u pomoć oko 60 nemačkih vojnika iz rudnika Mačkatice, ali su svi napadi odbijeni, te se neprijatelj povukao u polazne garnizone. Poginulo je oko 50 bugarskih i 2 nemačka vojnika, a zarobljeno 5 nemačkih i 1 bugarski vojnik. Gubici odreda 3 mrtva i 3 ranjena.

⚔️ 27. 2. 1944. U manastiru -Prohor Pčinjski- (kod Kumanova), pod rukovodstvom CK KPM, održano dvodnevno partijsko savetovanje s partijskim i vojnim rukovodiocima 3. makedonske NOU brigade i južnomoravskih i kosovskih jedinica. Na savetovanju je analizirana situacija na kumanovsko-vranjskom području i doneti su zaključci u vezi sa budućim radom partijskih organizacija i dejstvom jedinica. Kao najvažniji i najhitniji zadatak postavljeno je uništenje četničkih snaga na kumanovsko-vranjskom području, stvaranje jedinstvene slobodne teritorije od Krive reke do Crne Trave i jačanje veze i saradnje sa srpskim jedinicama u Jablanici.

⚔️ 0. 3. 1944. Na teritoriji Crne trave formiran bugarski partizanski bataljon -Vasil Levski-.

⚔️ 0. 3. 1944. U rejonu s. Dobrog Polja (u Crnoj travi), od bugarskih partizanskih bataljona -Hristo Botev- i -Vasil Levski-, formiran Trnski partizanski odred.

⚔️ 16. 3. 1944. Na kumanovsko-vranjskom i crnotravskom području jedinice bugarske 5. okupacione armije otpočele ofanzivna dejstva protiv makedonskih, južnomoravskih i kosovskih partizanskih jedinica. Okupator je za tu svrhu formirao: Moravski odred (po jedan bataljon 45, 54. i 51. pešadijskog puka); Vlasinski odred (po jedan bataljon 56, 3. i 13. pešadijskog puka); Trnski odred (po jedan bataljon 1, 25. i 50. Pešadijskog puka). Pored tih odreda predviđena je upotreba i 52. i 53. pešadijskog puka, pod neposrednom komandom štaba bugarske 29. pešadijske divizije.

⚔️ 18. 3. 1944. Bugarske jedinice jačine do jedne divizije preduzele ofanzivu protiv 2. južnomoravskog NOP odreda, Kosovskog partizanskog bataljona i jedinica Crnotravskog vojnog područja s ciljem da ih u rejonu s. Crne Trave, s. Broda i s. Rupija (kod Vranja) okruže i unište. U toku ovog dana neprijatelj je uspeo da u širem rejonu pomenutih sela okruži partizanske jedinice. U 23 časa su se dve čete Kosovskog partizanskog bataljona i deo 2. južnomoravskog NOP odreda probili iz okruženja. U toj ofanzivi (poznatoj kao -martovska ofanziva-), koja je trajala do sredine aprila bugarske jedinice su ubile 57 ljudi iz s. Rupija i s. Bainca i zapalile s. Crnu Travu i s. Brod. U borbi su poginula 34 borca (među kojima i 4 člana Engleske vojne misije) i zarobljeno je oko 50 boraca, a kod s. Darkovca streljano je 12 omladinaca.

⚔️ 19. 3. 1944. Iz rejona s. Crne Trave (kod Vranja) delovi 2. južnomoravskog NOP odreda i jedinice Crnotravskog NOP odreda, okruženi od bugarskih jedinica, uspeli da se dolinom Rupljanske reke probiju ka pl. Kačeru. U tim borbama je poginulo 20 partizana i nešto više ih je zarobljeno.

⚔️ 26. 3. 1944. GŠ NOV i PO za Srbiju formirao Štab južnomoravske zone, pod čiju komandu su stavljeni: 2, 3, 4. i 5. južnomoravska NO brigada, 9. srpska NO brigada, 1. južnomoravski, Jastrebački, Rasinski i Crnotravski NOP odred, Jastrebačka, Jablanička i Crnotravska komanda područja. Time je prestao da postoji Operativni štab južnomoravskih brigada.

⚔️ 8. 4. 1944. U s. Kalni (u Crnoj travi) otpočelo dvodnevno savetovanje između delegata CK KPJ i VŠ NOV i POJ Svetozara Vukmanovića Tempa i predstavnika BRP(k). Stvoren je plan dejstva jugoslovenskih i bugarskih partizanskih jedinica u prigraničnom pojasu.

⚔️ 8. 4. 1944. U s. Ljuberađi (kod Vlasotinaca) 5. južnomoravska NO brigada blokirala bugarsku posadu, ali nije uspela da je uništi. Zaplenivši u bugarskom magacinu 100 kg pirinča, 100 kg šećera, veću količinu brašna i drugih namirnica i zapalivši opštinsku zgradu, ona se povukla ka s. Crnoj Travi.

⚔️ 9. 4. 1944. Bugarski vojnici (oko 1.600) upali u s. Crnu Travu i s. Brod (kod Vranja) i opljačkali ih, a potom ih (ovog i narednog dana) zapalili i pretvorili u zgarišta.

⚔️ 21. 4. 1944. Delegat VŠ NOV i POJ i CK KPJ Svetozar Vukrnanović Tempo depešom izveštava CK KPJ: na slobodnu teritoriju (Kumanovo - Vranje - Crna trava) stigli su članovi Glavnog štaba Bugarske i Otečestvenog fronta, gde organizuju svoje jedinice radi prodiranja u unutrašnjost Bugarske; bugarskom rukovodstvu i jedinicama pruža se pomoć u svakom pogledu.

⚔️ 30. 4. 1944. Bugarske snage (14, 17. i 29. pešadijska divizija, delovi 7. rilske divizije. 1. i 2. konjički, 1. armijski, 41. i 45. pešadijski puk, žandarmerijski bataljon, policijske snage vranjske i sofijske oblasti i iz rejona Kumanova) preduzele napadnu operaciju poznatu pod imenom -proiećna ofanziva- protiv jedinica NOVJ na desnoj obali r. J. Morave (5. i 6. južnomoravsku NO brigadu, 3. makedonsku NO brigadu, Kosovski NOP odred, bugarsku 1. sofijsku partizansku brigadu, Crnotravski i Kumanovski NOP odred, bugarski Trnski partizanski odred i jedinice komandi područja i komandi mesta) s ciljem da ih koncentričnim napadima u rejonima Vranje - Kumanovo - Kriva Palanka - Pirot - Babušnica - Vladičin Han okruže i unište. U borbama vođenim do 20. juna neprijatelj nije uspeo da uništi jedinice NOVJ, pa se povukao u polazne garnizone.

⚔️ 2. 5. 1944. Kod Sv. Ilije i Čupinog Brda (blizu Krive Palanke) jedinice 6. južnomoravske NO brigade i Vranjskog vojnog područja, završile dvodnevne žestoke borbe protiv nadmoćnijih bugarskih snaga. Partizanske jedinice su zaplenile 3 topa, zatim su ih uništile jer nisu mogle da ih nose sa sobom pri daljem prodoru za Crnu travu.

⚔️ 5. 5. 1944. Kod s. Tlomina (blizu Krive Palanke), probijajući se za Crnu travu, 3. makedonska NOU brigada, bugarski Trnski partizanski odred i Kosovski NOP odred vodili oštre borbe protiv bugarskih snaga jačine puka. Protivnapadima odbačene su neprijateljske snage i preduzeto je gonjenje istih u pravcu s. Doganice.

⚔️ 6. 5. 1944. Kod Črnooka (blizu Bosiljgrada) 3. makedonska NOU brigada, Strumičko-devđelijski (Plačkovički), Kosovski i bugarski Trnski NOP odred vodili čitavog dana vrlo tešku borbu u okruženju protiv bugarskih jedinica iz kumanovskog i krivopalanačkog garnizona. U toku noći oni su se uspešno probili iz obruča i produžili pokret za Crnu travu. Jedinice NOV i POJ su imale 24 mrtva borca, a neprijateljske jedinice - oko 100 mrtvih i ranjenih vojnika.

⚔️ 10. 5. 1944. Treća makedonska NOU brigada, Kosovski NOP odred i bugarski Trnski partizanski odred izbili u Crnu travu, i tu se spojili sa ostalim snagama koje su bile pod komandom Operativnog štaba za kumanovsko-vranjsko područje.

⚔️ 18. 5. 1944. Kod s. Ostrozuba (blizu Vlasotinaca), od boraca Babičkog NOP odreda i Komande crnotravskog vojnog područja, formirana 12. srpska NO brigada.

⚔️ 0. 6. 1944. U s. Crnu Travu (kod Vranja) stigla jedna četa bugarske partizanske brigade -Čavdar-. Dobivši oružje od jedinica NOVJ, ona se ponovo vratila na bugarsku teritoriju.

⚔️ 4. 6. 1944. Delegat VŠ NOV i POJ Svetozar Vukmanović Tempo dao direktivu o reorganizaciji, rasporedu i zadacima jedinica NOVJ na području Vranja, Crne trave, Kumanova, Osogova, Pljačkavice, Skopske Crne gore i Šare, o formiranju novih jedinica i o rasporedu postojećeg komandnog kadra.

Dokumenti

📜 Izveštaj Komande Srpske državne straže od 13 maja 1942 god. ministru unutrašnjih poslova Nedićeve vlade o partizanskim snagama na terenu Crne Trave

📜 Izveštaj člana Okružnog komiteta KPJ za Leskovac od jula 1942. Okružnom komitetu o stanju Babičkog NOP odreda i o situaciji na terenu Crne Trave

📜 Izveštaj Komande Srpske državne straže od 21 avgusta 1942 god. o akcijama Jastrebačkog, Leskovačkog i Crnotravskog NOP odreda

📜 Izveštaj odeljenja za Državnu zaštitu ministarstva unutrašnjih poslova Nedićeve vlade od 2 novembra 1942 god. o akcijama Ozrenskog, Crnotravskog i Leskovačkog NOP odreda

📜 Izveštaj Štaba 2. južnomoravskog NOP odreda od 1. avgusta 1943. Glavnom štabu Srbije o neprijateljskoj ofanzivi i teroru u Crnoj Travi i o jačini i dejstvima odreda

📜 Obaveštenje člana Vrhovnog štaba NOV i POJ Svetozara Vukmanovića Tempa od 13. aprila 1944. komandantu Glavnog štaba NOV i PO Srbije Petru Stanboliću o borbama 3. bataljona 6. ozrenske NO brigade i o situaciji u predelu Crne Trave

📜 Naredba Operativnog štaba od 12. maja 1944. god. štabu Pete južnomoravske brigade i Crnotravskom partizanskom odredu o prelasku u kontraofanzivu

📜 Obaveštenje delegata Vrhovnog štaba NOV i POJ Svetozara Vukmanovića Tempa od 9. juna 1944. komandantu Glavnog štaba NOV i PO Makedonije Mihailu Apostolskom o situaciji na vranjskom, crnotravskom i jablaničkom sektoru i uputstvo za pojačanje aktivnosti partizanskih odreda u istočnoj Makedoniji

📜 Naređenje Glavnog štaba NOV i PO Srbije od 24 juna 1944 godine štabovima divizija i komandama područja na teritoriji Crne Trave, Jablanice, Toplice, Rasine, Kopaonika i Timoka za ukazivanje pomoći savezničkim avijatičarima i prikupljanje podataka o neprijateljskim avionima i aerodromima

📜 Zapovest Štaba Dvadeset pete NO divizije od 6 avgusta 1944 god. štabovima Šesnaeste, Osamnaeste i Devetnaeste srpske NO brigade za prebacivanje na prostoriju Crna Trava - Brod - Dobro Polje

📜 Izveštaj Štaba Dvadeset druge NO divizije od 21 avgusta 1944 god. Glavnom štabu NOV i PO Srbije o situaciji u Crnoj Travi i borbama protiv Bugara kod Krive Feje i Nesvrte

📜 Naređenje Štaba Dvadeset druge NO divizije od 24 avgusta 1944 god. štabovima Desete i Dvanaeste srpske NO brigade za razmeštaj na prostoriji s. Crne Trave

📜 Naređenje Glavnog štaba NOV i PO Srbije od 27 avgusta 1944 god. Štabu Pirotskog NOP odreda za pojačanu aktivnost protiv neprijateljskih snaga na sektoru Crna Trava - Pirot i rušenje pruge Niš - Pirot

Fotografije

Povezane odrednice

Avijacija u oslobodilačkom ratu Crnotravski partizanski odred Niš Kumanovski partizanski odred 12. srpska brigada Pljačka u ratu Narodni heroji Jugoslavije Bugarska radnička partija (komunista) Glavni štab Makedonije Bitka za Srbiju Kosovski partizanski odred Preševo Glavni štab Srbije Kriva Palanka 5. krajiška udarna divizija NOVJ Srpska državna straža (nedićevci) Četnici u drugom svetskom ratu Kukavički (leskovački) partizanski odred Streljanja u oslobodilačkom ratu Savezničko bombardovanje Vermahta u Jugoslaviji 7. srpska brigada (5. južnomoravska) 3. makedonska udarna brigada Kumanovo Jastrebački partizanski odred Nišavski (svrljiški) partizanski odred Borbe u Srbiji 1942. 22. srpska divizija NOVJ Vrhovni štab NOVJ Britanija i Jugoslavija Komunistička partija Makedonije Borbe u Srbiji 1943. Zarobljenici u ratu Bugarska u drugom svetskom ratu Spašavanje savezničkih avijatičara Otečestveni front Bugarske Vranje Babički partizanski odred 8. srpska brigada (6. južnomoravska) Borbe u Makedoniji 1944. Centralni komitet KPJ Mihajlo Apostolski Svetozar Vukmanović Tempo Slobodne teritorije u oslobodilačkom ratu Narodno oslobodilački odbori Leskovac 19. srpska brigada Borbe na Kosovu i Metohiji Ratko Pavlović Ćićko 25. srpska divizija NOVJ Pirot Surdulica Vlasotince 2. južnomoravski partizanski odred Partizanke Zločini u Jugoslaviji u Drugom svetskom ratu Bugarski zločini u Jugoslaviji 9. srpska brigada (ozrenska) Nemački zločini u Jugoslaviji Omladina u ratu Kurirska služba u ratu Toplica u oslobodilačkom ratu 21. srpska divizija NOVJ Borbe u Srbiji 1944.