9. crnogorska udarna brigada

⚔️ 1. 4. 1944. Odlukom Štaba 2. udarnog korpusa NOVJ, u s. Dragovića Polju (kod Kolašina) formirana 9. crnogorska udarna brigada, u sastavu 3. udarne divizije NOVJ.

⚔️ 14. 4. 1944. Oko 1200 četnika i delovi 363. puka nemačke 181. pešadijske divizije, uz podršku artiljerije, 6 tenkova i 2 lovačka aviona, napali 9. crnogorsku udarnu brigadu 3. udarne divizije NOVJ u Kucima. Ogorčena borba trajala je ceo dan. Brigada je, najzad, odbacila neprijatelja prema Podgorici (sada: Titograd), nanevši mu gubitke od 19 mrtvih i oko 40 ranjenih i zaplenivši minobacač sa 2 sanduka mina, mitraljez, 12 pušaka veću količinu municije i drugu opremu. Ona je imala 1 mrtvog i 14 ranjenih boraca.

⚔️ 17. 4. 1944. Sa pravca s. Bioča ka pl. Vjetarniku i iz Kuča ka s. Brskutu (kod Titograda), oko 1600 četnika i italijanskih fašista, uz podršku artiljerije i avijacije, napali 9. crnogorsku udarnu brigadu 3. udarne divizije NOVJ na položaju s. Pelev Brijeg - s. Brskut - s. Mokro. Tek posle dvodnevnih oštrih borbi oni su je potisli na liniju s. Sreteška Gora - s. Prekobrđe - s. Tuzi (kod Kolašina) Neprijatelj je imao 23 mrtva i više ranjenih, a 9. brigada - 10 mrtvih i 23 ranjena borca.

⚔️ 3. 7. 1944. Na položaju Vežešnik delovi 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ odbili napad nemačkih vojnika i četnika s pravca Podgorice (sada: Titograd). Neprijatelj je pretrpeo gubitke od 45 mrtvih i više ranjenih.

⚔️ 24. 7. 1944. Jedinice 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, posle višednevnih borbi protiv nadmoćnih snaga nemačke 21. SS divizije -Skenderbeg-, oslobodile Andrijevicu. Zaplenjeni su top, mitraljez i 7 sanduka municije.

⚔️ 11. 8. 1944. U rejonu pl. Čakora jake snage nemačke 1. brdske divizije iz Peći napale delove 5. proleterske (crnogorske) udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ. I pored žilavog otpora 5. proleterske udarne i 9. crnogorske udarne brigade, neprijatelj je, iskoristivši međuprostore i maglu, brzim prodorom uspeo da 12. avgusta uđe u Plav i Gusinje, ovlada komunikacijom Čakor - s. Murina i, uz obostrane znatne gubitke, izbije do pred Andrijevicu. Ovim dejstvima otpočela je durmitorska operacija u Crnoj Gori.

⚔️ 13. 8. 1944. Snage nemačke 1. brdske divizije, napadajući od Peći i od Rožaja, savladale jak otpor 5. proleterske (crnogorske) i 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, ušle u Andrijevicu i Berane (sada: Ivangrad) i produžile nadiranje prema s. Mateševu i Kolašinu.

⚔️ 16. 8. 1944. Na položajima Lučka gora - Gusar (kod Kolašina) jače nemačke snage napale 9. crnogorsku udarnu brigadu 3. udarne divizije NOVJ i, posle snašnog otpora, primorale je da se povuče na prihvatne položaje Javorova glava - Borova glava - Jablanov vrh. Neprijatelj je imao više mrtvih i ranjenih, dok je 9. brigada imala 2 mrtva i 3 ranjena.

⚔️ 22. 8. 1944. Na položajima Štulac-Durmitor-Sedlo jake snage nemačke 7. SS i 1. brdske divizije napale na jedinice 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, te zauzele pomenute položaje i odbacile dva bataljona 9. crnogorske brigade na položaje Lojanik-Bolj. U toku dana neprijatelj je, posle višečasovne borbe, uz veće gubitke, ovladao i tim položajima. Brigada je imala 5 mrtvih, 10 ranjenih i 7 nestalih boraca.

⚔️ 4. 9. 1944. Na prostoriji s. Babljak s. Trebaljevo - s. Vranještica - pl. Ključ - Melaja (kod Kolašina) 9. crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ vodila borbu protiv oko 1200 četnika i nemačkih vojnika. Posle jednodnevne oštre borbe četnici su, uz pomoć nemačke jedinice iz s. Mateševa, ušli vi Kolašin. Brigada se, štiteći zbeg stanovništva, povukla na položaje Patkovica-Okolišta-Troglav. U toj borbi je poginulo 50 četnika a ranjen ih je veći broj. Brigada je imala 1 mrtvog i 4 ranjena borca.

⚔️ 10. 9. 1944. Na položajima Šiška - Crna glava - Pojatište - Konjsko brdo (na pl. Bjelasici) jedinice 7. i 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ vodile ceo dan žestoku borbu protiv četnika. U toj borbi četnicima su naneti gubici od 45 mrtvih i više ranjenih. Zaplenjeno je: 8 p. mitraljeza. 10.000 metaka, 15 konja i drugi ratni materijal.

⚔️ 15. 9. 1944. Jedinice 7. i 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ i jedan bataljon Ozne, posle višečasovne oštre borbe, oslobodili Berane (sada: Ivangrad), u kome se nalazilo oko 3.500 četnika i 200 nemačkih vojnika. Poginulo je 8 nemačkih vojnika i 294 četnika i više ih je ranjeno, a 15 četnika je zarobljeno. Zaplenjeno je: 3 topa, 11 minobacača, 10 mitraljeza (3 neispravna), u p. mitraljeza, 158 pušaka, 8 pištolja, 75 konja, veća količina municije i druge opreme, kao i četnička arhiva. Obe brigade i bataljon Ozne imali su 12 mrtvih i 37 ranjenih boraca.

⚔️ 15. 9. 1944. U rejonu sela Ržanice, Pešaca i Luga (kod Ivangrada) jedinice 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ razbile grupu od preko 150 četnika i odbacili je ka Andrijevici i Šekularu. Poginulo je 60 četnika. Brigada je imala 1 mrtvog i 12 ranjenih boraca.

⚔️ 16. 9. 1944. U rejonu pl. Ključa oko 250 četnika, povlačeći se od Berana (sada: Ivangrad), ispred 7. i 9. crnogorske udarne brigade, napalo delove 5. proleterske (crnogorske) udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ. Brigada je razbila četnike i proterala ih u pravcu pl. Bjelasice. Poginula su tri a ranjen je veći broj četnika. Zaplenjeno je: 1 mitraljez, 1 p. mitraljez, 6 konja i nešto municije. Brigada nije imala gubitaka.

⚔️ 29. 9. 1944. Deveta crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ napala i posle kraće borbe, zauzela Rožaje, odbacivši oko 250 pripadnika muslimanske milicije i 20 nemačkih vojnika u pravcu Peći i zaplenivši 1 minobacač, 4 mitraljeza, veću količinu municije, magacin hrane i drugu ratnu opremu.

⚔️ 4. 10. 1944. Na položajima s. Đačići - Rožaj - s. Nurkovići nemačke snage i pripadnici muslimanske milicije, od Peći i Tutina, napali 9. crnogorsku udarnu brigadu 3. udarne divizije NOVJ. Pod pritiskom nadmoćnog neprijatelja, posle petočasovne borbe, jedinice 9. brigade su se povukle na liniju Turjak-Kacuber. Tom prilikom neprijatelj je imao 4 mrtva i više ranjenih vojnika.

⚔️ 13. 10. 1944. Nemački vojnici i pripadnici muslimanske milicije pokušali da od Plava i Gusinja prodru preko s. Murina u Andrijevicu. Bataljon 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, iz Andrijevice, sprečio prodor i odbacio neprijatelja.

⚔️ 17. 10. 1944. Posle kraće borbe jedan bataljon 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ oslobodio Plav. Balisti su imali 10 mrtvih, a bataljon je imao 3 ranjena borca. [U operacijskom dnevniku 2. udarnog korpusa stoji da je Plav oslobođen 18. oktobra. Ali je najverovatnije da je on oslobođen 17. oktobra, kao što se pominje u relaciji u operacijskom dnevniku 9. brigade.]

⚔️ 22. 10. 1944. Deveta crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ napala Rožaj, u kome se nalazilo oko 2000 četnika i pripadnika SDS. Posle šestočasovne borbe neprijatelj je bio razbijen i odbačen ka Peći i Tutinu, uz gubitke od 35 mrtvih i više ranjenih, a Rožaj je oslobođen. Brigada je imala 2 mrtva i 12 ranjenih boraca.

⚔️ 28. 10. 1944. U rejonu Rožaja jake snage četnika, muslimanske milicije i balista, iz rejona Peći, napale 9. crnogorsku udarnu brigadu 3. udarne divizije NOVJ. Brigada je pružala snažan otpor i uspela da odbaci neprijatelja, ali se zbog nedostatka municije morala povući na položaje s. Petnjica - s. Polica - s. Budimlje - s. Dapsići (kod Ivangrada).

⚔️ 17. 11. 1944. Posle kraće i oštre borbe 9. crnogorska udarna brigada 3. udarne divizije NOVJ oslobodila Rožaj u kome se nalazilo oko 400 pripadnika muslimanske milicije i četnika. Uz gubitke od 12 mrtvih i više ranjenih, neprijatelj je odbačen u pravcu Peći i Tutina. Zaplenjena su 2 mitraljeza i 12 pušaka. Brigada je imala 1 poginulog i 1 ranjenog borca.

⚔️ 1. 12. 1944. U rejonu Kuča (kod Titograda) jedinice 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ uspostavile vezu sa 6. brigadom 2. divizije NOV Albanije, koja je dejstvovala od pravca Skadra.

⚔️ 4. 12. 1944. Iz rejona s. Bioča i s. Klopota (kod Titograda), nastavljajući proboj ka Kolašinu, snage nemačke 297. pešadijske divizije, posle šestodnevnih teških borbi protiv jedinica 5. proleterske i 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, napredovale oko 10 kilometara i oko ponoći zauzele Vjetarnik. U tim borbama, prema sopstvenom priznanju, neprijatelj je imao 74 mrtva, 264 ranjena i 30 zarobljenih oficira i vojnika. Zaplenjeno je 10 mitraljeza i p. mitraljeza, preko 50 pušaka, 5 pištolja, 1 radio-stanica, veća količina municije i mnogo druge ratne opreme. Jedinice 3. udarne divizije NOVJ imale su 55 mrtvih i 93 ranjena borca.

⚔️ 11. 12. 1944. Posle osmočasovne oštre borbe na liniji Kotić - s. Jasen - Ostrovica protiv jedinica 5. proleterske i 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, snage nemačke 297. pešadijske divizije zauzele s. Mateševo (kod Kolašina). Prema sopstvenom priznanju, neprijatelj je imao 38 vojnika izbačenih iz stroja, a gubici 5. i 9. brigade bili su 5 mrtvih i 12 ranjenih boraca.

⚔️ 15. 12. 1944. Savladavši otpor jedinica 5. proleterske i 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, jake snage nemačke 297. pešadijske divizije prodrle iz rejona s. Mateševa i zauzele Kolašin, U ovim borbama poginulo je 5 a ranjeno 13 nemačkih vojnika.

⚔️ 18. 12. 1944. Jedinice 1. bokeljske brigade Primorske operativne grupe 2. udarnog korpusa NOVJ, delovi 9, crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ i jedinice Lovćenskog i Zetskog NOP odreda, posle duže borbe, oslobodili do temelja porušenu Podgoricu (sada: Titograd), koju su branili zaštitni delovi nemačke 181. pešadijske divizije. U unutrašnjosti grada najjače su tačke neprijateljskog otpora bile električna centrala, gimnazija i Vezirov most, koji su nemački vojnici porušili pri povlačenju u pravcu s. Bioča. Gubici neprijatelja: 30 poginulih, veći broj ranjenih i preko 70 zarobljenih. Zaplenjeno je nešto oružja i municije, 15 automobila i veća količina hrane, a uništen je veći broj kamiona.

⚔️ 24. 12. 1944. Delovi 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ i jedan bataljon 1. bokeljske brigade Primorske operativne grupe 2. udarnog korpusa NOVJ oslobodili s. Klopot i s. Pelev Brijeg (blizu Titograda). U toj borbi je poginulo 25 nemačkih vojnika, a zaplenjena su 3 mitraljeza, 1 minobacač i veća količina municije.

⚔️ 25. 12. 1944. Jedinice 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ ovladale planinskim prevojem Vjetarnikom i izvršile jak pritisak na zaštitne delove nemačke 181. pešadijske divizije koji su se užurbano povlačili u pravcu s. Lijeve Rijeke i s. Maleševa (blizu Kolašina). Zaplenjeno je 12 motornih vozila.

⚔️ 25. 12. 1944. Jedinice 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ, posle višečasovne oštre borbe protiv delova nemačke 181. pešadijske divizije, oslobodile s. Lijevu Rijeku (kod Kolašina). Neprijatelj je pretrpeo osetne gubitke. Zaplenjeno je 20 topova, 16 automatskih oruđa, 4 minobacača, 22 kamiona, velika količina municije, 2 radio-stanice i druga ratna oprema.

⚔️ 26. 12. 1944. U širem rejonu s. Mateševa (kod Kolašina) 5. proleterska (crnogorska) brigada i delovi 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ u 18 časova počeli opšti napad na zaštitnice nemačke 181. pešadijske divizije s ciljem da ih preseku i unište. U ogorčenoj borbi, vođenoj celu noć, jedinice 3. divizije su ovladale komunikacijom između s. Pajkova Vira i s. Han - Garančića i nanele neprijatelju osetne gubitke, ali nisu uspele da odseku i unište zaštitnice. Prema nepotpunim podacima poginulo je i ranjeno oko 130 neprijateljskih vojnika. Zaplenjena je izvesna količina oružja, municije i druge ratne opreme. Uništeno je desetak kamiona natovarenih raznom ratnom opremom. Jedinice NOVJ imale su 10 mrtvih i 26 ranjenih boraca.

⚔️ 28. 12. 1944. Jedinice 9. crnogorske udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ oslobodile s. Mateševo (kod Kolašina), a zaštitni delovi nemačke 181. pešadijske divizije povukli su se iz sela prema Kolašinu.