Dokumenti i knjige o drugom svetskom ratu na teritoriji Jugoslavije i povezanim zbivanjima
◀ Poezija NOB
Kočo Racin - Vatromet
Zagonetno ogrnut plaštom Duh Sviju Stvari zastaje u hodu
tajanstvom poškropljeni puti dijalektički skreću ulevo:
zlokobno štrče mrtvi dimnjaci fabrika u nebo,
zlosutno umukle piskave sirene
i lokomobile, dinamo-mašine
i volta-metri ‒
ukočeno
stali.
Lagano
poput nemog trzaja suncosmiraja
nastupa apokaliptička noć, i
neverovatno!
kao oblačna sen plazi povrh sviju stvariu neumitna
Protivurečnost!
obarajući mamutskom snagom gromobrane sveta!
Protivurečnost!
Pedeset miliona skapava od gladi,
a svet se davi u izobilju,
pedeset miliona je suvišno za ovu planetu
i oni se mogu seliti na Mars, na šesti i sedmi kontinent
samo ne ovde,
samo ne u porama grbave planete Zemlje
gde je stopa svaka
meta
profita
boga zlata,
ili ovde
gde srž balkanske zemlje
siše francusko zlato!
Sve su stvari postale konačni čvor!
Nebom se titraju odblesci dalekih požara,
trese se grbava kugla ‒
duboko zakopana u podsvesti
tinja
i cepa mozgove orijaška misao Konačne Promene,
konačnog Raspleta
i velikog Razrešenja
gle!
iz pušljivih predgrađa ne izbija
filantropska strofa
već mržnja!
Podmukli tresak tutnji mahnito ‒
konačan Rasplet dinamitskom čežnjom
završava predistoriju sveta ‒
ovamo!
sinovi čelika,
velikih koksovih peći,
deco zemljine utrobe
i ogromnih dinamo - mašina ‒
ovamo, neimari!
Minirana je sablast boga Tišine i Reda,
gospodin bog se davi u zlatnom grču,
na Vol Stritu je panika ‒
veličanstven vatromet protivurečnosti
otkriva vam dug put davno snevanog kontinenta,
nemoćan je stari bog za nove stvari i novi red
i pao je u dijalektičku klopku
neimari na kormilu,
pravo na šesti kontinent!
Beda okreće svoju drugu stranu ‒
kakva tužaljka, ritam ili plač!
Gori!
Nebo gori!
Krvare nebom varnice čudesnog vatrometa,
na istoku puca praskozorje,
sviće ‒
na garištu gorućih protivurečnosti
stoji putokaz ‒
i džinovski Čovek
mišicom, gvožđem i munjom
gradi ‒
Novi Svet!
Gledajte!
Gledajte!
Otvorite oči
uši
i usta!
Ovamo, mišice,
umovi,
precizna misao ‒
smelost!
To nije da nebo u zadnjim odblescima sunca perverzno krvari,
to nisu vodenaa ogledala i slične izmišljotine besposlenih budala,
to je agonija jednog umirujućeg reda stvari,
lomljava i krah
tajanstveno znamenje vapijućih za promenom
u sveobuhvatno otkupljenje
u nama samim,
van nas,
poslednji put,
zauvek!
Gledajte!
Sviće!
U protivurečnostima!
(izvorno objavljena na srpskom 1932)
Коста Рацин - Огномет
Загадочно загрнат со наметка Духот на Сите Нешта подзастанува во одењето
Со таинственост испрсканите патишта дијалектички свртуваат налево:
Злокобно се накострешени мртви оџаци на фабриките во небото
Злонајавно се замолчени пискавите сирени
И локомобилите, динамо-машините
И волта-метрите -
Закочено
Застанале.
Пополека
налик на немиот грч на зајдисонцето
Настапува апокалиптичната ноќ, и
Неверојатно!
како облачна сенка ползи врз сите нешта неизбежната
Противречност,
Уривајќи ги со мамутска сила громобраните на светот!
Противречност!
Педесетина милиони скапуваат од глад,
А светот се дави во изобилство,
Педесетина милиони се одвишни за оваа планета
И тие можат да се селат на Марс, на шестиот и седмиот континент
Само овдека не,
Само не во порите на грбавата планета Земја
Кадешто секоја стапка
Му е мета
На профитот
На богот на златото,
Или овде
Каде срцевината на балканската земја
Ја цица француското злато!
Сите нешта станаа конечен јазел!
По небото треперат одблесоци од далечни пожари,
Се тресе грбавата топка -
Длабоко закопана во потсвеста
Се таложи
И ги кине мозоците бесната мисла за Конечната Промена,
Конечниот Расплет
И големата Разврска -
Глеј!
Од зачадените предградија не избива
Филаптропска строфа
Туку омраза!
Подмолниот трескот татни разбеснето -
Конечниот Расплет со динамитски копнеж
Ја завршува предисторијата на светот -
Ваму!
Синови на челикот
На големите коксови печки
Деца на земјината утроба
И на огромните динамо-машини -
Наваму градители!
Минирано е сеништето на богот на Тишината и Редот,
Господинот бог се дави во златен грч,
На Вол Стрит е паника -
Величествениот огномет на противречноста
Ви го открива патот на одамна сонетиот континент,
Немоќен е стариот бог за новите нешта и новиот ред
И фатен е во дијалектичката стапица -
Градители! На кормилото!
Право накај шестиот континент!
Мизеријата ја свртува својата друга страна -
каква тажаленка, ритам или плач!
Гори!
Небото гори!
Го крвават небото искрите на чудесниот огномет,
На исток распукува мугра,
Осамнува -
Врз пепелта на горливите противречности
Стои патоказ -
И џиновски Човек
Со мускули, железо и молнија
го гради -
Новиот Свет!
Гледајте!
Гледајте!
Отворете очи,
Уши
И усти!
Наваму мускули
Умови,
Ти прецизна мисло -
Ти смелост!
Не е тоа небото во последните доблесоци на сонцето перверзно да крвавее,
Не се тоа ни водени огледала или слични измислици на безработните будалковци,
Тоа е агонија на еден умирачки ред на нештата,
Лом и сотирачка
Таинствено знамение на вопијуштите за промени
И сеопфатно откупување
Во самите нас,
Вон нас,
Последен пат
Засекогаш!
Гледајте!
Осамнува!
Во противречности!
(препевот на македонски Гане Тодоровски)