| Sadržaj | Prethodna strana | Sledeća strana | Biblioteka |
|
MIRKO ZEC Mirka Zeca, prvoborca i vjernog sina Kozare, poznavali smo još iz predratnih dana. Onje rođen 1916. godine u selu Gornje Vodičevo kod Bosanskog Novog. Odrastao je u uglednoj, veoma brojnoj i po slozi i marljivosti poznatoj porodici. U zajednićkom domaćinstvu su živjeli njegov otac sa četiri brata i njihovim familijama. Vodili su patrijarhalni život i predstavljali neku vrstu ondašnje zadruge. Porodica je bila mnogobrojna a imovina oskudna, pa se živjelo dosta skromno, uglavnom od zemljoradnje.Zemlja je bila posna, godine često nerodne, a tolika čeljad, pa se jedva sastavljao kraj s krajem, i to uz naporan rad - od "sunca do sunca". U takvim uslovima Mirko je mogao da završi samo osnovnu školu, koju je pohađao u Dobrljinu, pješačeći svakodnevno 10 do 12 kilometara. Za dalje školovanje porodica nije imala materijalnih mogućnosti, te je ostao kod kuće, gdje se bavio zemljoradnjom kao i ostala porodica. Godine 1938. odslužio je bivšu jugoslovensku vojsku, a po povratku kući uspio je da se zaposli u rudniku uglja Lješljanima. Radioje kao rudar i na poslu ostao sve do ustanka 1941. godine. U međuvremenu se oženio i u tom braku su na svijet došle kćerke Nevenka i Rosa (obje su preživjele strahote rata, odrasle, završile škole i stekle svoje porodice; Nevenka je medicinska sestra u Dobrljinu, a Rosa zubotehničar u Bosanskom Novom). Po prirodi vrlo bistar, inteligentan i otresit, Mirko je kao čovjek biojako društven i druželjubiv. Radeći u rudniku Lješljanima pod vrlo teškim uslovima, svojim radom i držanjem je vrlo brzo stekao simpatije i ugled kod ostalih rudara. Aktivno je učestvovao u burbi za ostvarivanje zahtjeva radnika za materijalno poboljšanje uslova rada i života, a pogotovo za povećanje nadnica rudara, u ćemu su lješljanski "kamarati" imali vidnog uspjeha. Zbog brojnih vrlina koje su ga krasile, a naročito marljivosti i poštenja, Mirko je bio cijenjen i u svom rodnom Vodičevu, podjednako i među starijim i među mlađim mještanima. U vrijeme priprema za dizanje opštenarodnog ustanka Mirko je bio povezan sa ljudima koji su rukovodili tim radom. Naroćito je bio aktivan na prikupljanju oružja i u svom selu i u širem rejonu. Istorijskug 27. jula 1941. godine Mirko Zecje, na ćelu ustanka iz Vodičeva i sa isukanom sabljom, došao na Gligino brdo. Odatle je ustanićka masa krenula na Dobrljin i u prvom jurišu ga oslobodila. U toj prvoj ustaničkoj akciji Mirko se ističe kao vrlo hrabar i neustrašiv borac, kojom prilikom dolazi do karabina, municije i nekoliko ručnih bombi, čime stičejoš veći ugled među svojim drugovima. Baš zbog tog ugleda ustanici ga prilikom držanja položaja na visovima oko Dobrljina biraju za starješinu jednog sektora. Poslije ukidanja tzv. frontova i reorganizacije partizanskih snaga formirana je i Treća karanska četa, u kojoj je Mirko komandir odjeljenja. Decembra 1941. godine u stroju je Kuljanske čete Trećeg karanskog bataljona Kozaračkog NOP odreda, na dužnosti vodnika voda partizana. U svim akcijama koje su izvodile te jedinice Mirko se istiće kao hrabar i požrtvovan borac i sposoban rukovodilac, naročito prilikom oslobođenja Prijedora (16. maj 1942. godine), što je bila do tada najveća akcija i najvrijedniji uspjeh Kozarskog NOP odreda. U prvom stroju Prve krajiške brigade Mirko Zec je postavljen za komandira Treće čete Trećeg bataljona, da bi ubrzo, poslije kozarske ofanzive i reorganizacije brigade, bio postavljen za komandira Treće čete Prvog bataljona. U svim borbama koje je vodila Prva krajiška brigada i njegov bataljon Mirko je sa svojom četom postizao izvanredne rezultate, pokazujući vrlo dobre rukovodilaćke sposobnosti i ličnu hrabrost. To je do naroćitog izraza došlo prilikom vođenja borbi za oslobođenje Ključa i Saničke doline, krajemjula i početkom avgusta 1942. godine. Početkom avgusta 1942. godine je postavljen i za zamjenika komandanta Trećeg bataljona Prve krajiške brigade. Na toj dužnosti vrlo dobro se snašao i isticao se u svim borbama kojeje brigada vodila u Bosanskoj krajini. Velik je njegov lični doprinos u ostvarivanju uspjeha Trećeg bataljona u borbama i političkim akcijama poManjači, u borbama za oslobođenje Jajca, Bihaća, Bosanskog Novog, na Topića brdu, Eminovcima i drugim mjestima, kao i za vrijeme četvrte neprijateljske ofanzive. U svim tim borbama dolazile su do punog izražaja Mirkove sposobnosti: snalažljivost, odlučnost, odvažnost i smjelost rukovodioca i nepokolebljivost borca i u najtežim situacijama. Poslije četvrte neprijateljske ofanzive brigada je vodila danonoćne, teške i uporne borbe u centralnoj Bosni protiv brojno izrazito nadmoćnih snaga okupatora i domaćih izdajnika, i to pod vrlo teškim uslovima epidemije pjegavog tifusa. Baš u tim tako teškim uslovima života i djejstva brigade Mirko postaje komandant Trećeg bataljona. Takvo povjerenje je zaslužio svojim ispoljenim i dokazanim sposobnostima i vojničkim vrlinama. Na toj dužnosti u Prvoj krajiškoj brigadi ostaje od marta 1943. do početka aprila 1944. godine. To je upravo bio period u kome je brigada izvojevala niz krupnih pobjeda nad neprijateljem, među kojima je najznačajnija, nesumnjivo, bila borba na aerodromu Rajlovac, avgusta 1943. godine, kada su uništena 34 neprijateljska aviona, i to tako reći pod nosom višejakih neprijateljevih garnizona, naroćito onog u Sarajevu. Toj sjajnoj pobjedi brigade veoma značajno je doprinio iskusni borac i komandant Trećeg batljona Mirko Zec. Početkom aprila 1944. gudine Mirko je raspoređen na rad u štabu naše brigade, gdje je, poslije kraćeg vremena, obavljau dužnost zamjenika komandanta. Prelaskom brigade u Srbiju, u ljeto 1944. godine, u mnogim borbama koje su tamo vođene, a posebno prilikom prelaska Ibra, u okršajima širom Kopaonika i u drugim krajevima, Mirkoje potvrdio svoje visoke rukovodilačke sposobnosti i ličnu hrabrost. Rasplamsavanjem narodnooslobodilačke borbe u Srbiji i stvaranjem novih jedinica NOVJ pokazalo se kao neophodno da se tim jedinicama da jedan broj iskusnih starješina i prekaljenih boraca. Takoje među sedamdesetak drugova iz sastava jedinica Pete krajiške divizije koji su upućeni Glavnom štabu Srbije bio i Mirko Zec. To je bilo sredinom avgusta 1944. godine. U novoj sredini postavljen je za komandanta Sesnaeste brigade Dvadeset pete srpske divizije. Stari borac i iskusni rukovodilac Mirko Zec brzo se snašao u novoj sredini i na novoj dužnosti, prenoseći bogata ratna iskustva Krajišnika na mlade i poletne sinove Srbije svrstane u stroj brigade kojoj je stao na čelo. Kao komandant uspješno je rukovodio brigadom u mnogobrojnim borbama u istočnoj i zapadnoj Srbiji, zatim oko Vlasenice i Zvornika. Na ćelu svoje brigade, dajući primjer starješine revolucionarne armije, pao je u istočnoj Bosni, u borbi na Kozluku vođenoj aprila 1945. godine, tako reći u osvit dana konačne pobjede nad silama mraka s kojima se ustrajno i uspješno nosio. Valjdaje sam ratni slučaj htio da se na tri dana pred Mirkovu smrt sretnu očvrsli ratnici, predratni znanci i borci od prvih ustaničkih dana na slobodarskoj Kozari, Petar Borojević (tada komandant Sedamnaeste istočnobosanske brigade) i Mirko Zec. Oni se zbog žestokog ratovanja na dva kraja, dugo nisu vidjeli, paje susret bio izuzetno topao i drugarski, a biće najtačnije reći i bratski. Slučaj je, valjda, i to htio da potraje taj susret i razgovor, pa su se sjećali uspomena iz predratnih dana rudarskih radnika, prvih ustaničkih dana na Kozari, dugih ratnih puteva od zavičajne Kozare i Krajine do osvita slobode. Samo poslije tri dana Petarje čuo vijest o pogibiji svoga druga Mirka Zeca, što ga je vrlo teško pogodilo i duboko ožalostilo, tim više jer se približavao kraj rata, dolazila je sloboda za koju su u onom razgovoru "utvrdili" neke planove. Surova ratna sudbina ni sada, tako reći koji čas uoči dana pobjede - nije imala razumijevanja za planove ratnika za nove bitke u miru i slobodi. Mirka Zecaje zauvijek iskljućila iz novih bitaka. Iz sjećanja saboraca ništa i niko ga ne može izbaciti. Sahrani majora Mirka Zeca, u Lukavcu kod Tuzle, prisustvovala je masa mještana i boraca iz njegove brigade, kao i pioniri. Povorka je odmicala uz zvuke posmrtnog marša u izvođenju vojne muzike, a pogrebu je prisustvovao i komandant Druge armije, general-lajtnant Koča Popović. Od Mirka se prvi oprostio kapetan, mladi Krajišnik, Mirkov poznanik i borac od prvih dana ustanka, a zatim je, u ime gradana, govorio predsjednik Gradskog narodnooslobodilačkog odbora. Na samom groblju, prije spuštanja sanduka u grobnicu, od Mirka Zeca se dirljivim govorom oprostio politički komesar Dvadeset pete srpske divizije, potpukovnik Milojica Pantelić. Na krajuje četa Pratećeg bataljona Druge armije ispalila počasni plotun. U slavu palog junaka i komandanta, vjernog sina slobodarske Kozare i majora Titove armije Mirka Zeca. Mnogobrojna porodica Mirka Zeca učestvovalaje u NOP-u. Kao borci, poginula su mu braća Svetozar četan, Mlađo i Ljuban, otac mu Milan poginuo je kao odbornik sela Gornje Vodičevo u kozarskoj ofanzivi a stričevi Jovo i Vaso Vaja stradali su u jasenovačkom logoru. Borko Arsenić i Pero Đurić
|