ZAPOVEST 1. BRDSKE DIVIZIJE OD 18. MAJA 1943. POTČINJENIM JEDINICAMA ZA ORGANIZACIJU ODBRANE NA LINIJI LIM — TARA[1] K.T.B.[2] Div. kom. mesto, 18. 5. 1943. 22,30 sati. 1. brdska divizija Ia, br. 623/43. pov. Poverljivo Oprez pri telefonskim razgovorima, neprijatelj prisluškuje! DIVIZIJSKA ZAPOVEST ZA ODBRANU POLOŽAJA LIM — TARA. (Br. 26) 1.) Neprijatelj: Istureni odred „Daumiler" je 14. V odlučnim i brzim zahvatom ovladao Kolašinom, centrom četničkog rukovodstva i zarobio vođe četnika Đurišića i Popovića.[3] Grupa „Remold" je u prvom naletu odbacila neprijatelja, koji se žilavo i ogorčeno borio, sa visoravni južno i jugozapadno od Šahovića [sada: Tomaševo].[4] Moj kovač i visove zapadno od njega, kao i dominirajući visinski masiv seve-rozapadno od Kolašina, delimično je preotela od neprijatelja Grupa „Zalminger" u ogorčenoj borbi. Visinski greben zapadno od Kolašina poseo je neprijatelj, jačine 1000—1500 ljudi. Za visove vodi se povremena borba. Izgleda, da se jače neprijateljske snage u dolini Morače pomeraju prema jugu. Ne može se predviđati jačina novih neprijateljskih snaga koje će iz planine jugozapadno od Zabljaka biti upućene prema Zabljaku, odnosno dolini Tare. Mora se sa tim računati da će se neprijateljski pritisak u kratkom vremenu pojačati na prostoru severoza-padno i zapadno od Kolašina. Severno od Potkrajca (5 km severoistočno od Bijelog Polja) — Šahovići, zjapi još jedna rupa, kroz koju neprijatelj možda provlači snage nepoznate jačine prema istoku. 2.) 1. brdska divizija organizovaće se za odbranu uglavnom na liniji Šahovići — Kulina — 1247 (5 km severozapadno od Mojkovca) — 1862 (8 km južno-jugozapadno od Mojkovca) — Katun Potrk — D. Lipovo — planinski venac južno od doline Platnice (zapadno od Kolašina), i na toj liniji hvata i uništava komuniste koje su sa severa potisnule naše jedinice. 3.) Upotrebijeni su: Desno: ojačani 99. brd. lov. puk. (Grupa „Remold"), potčinjeni su: I/79. brd. art. puka i 1 baterija III/79. brd. art. puka. Centar: 98. brd. lov. puk (Grupa „Zalminger"), potčinjeni su: 54. brd. lov. bat. (bez 1 čete) II/79. brd. art. puka; III/79. brd. art. puka (bez 1 baterije), 1/54. brd. inž. bat. Levo: 54. brd. inž. bataljon (bez 1/54. brd. inž. bat.). Na visovima zapadno od Berana [sada: Ivangradj: 3/54. brd. lov. bat. 4.) Granice odseka za vođenje borbe i izviđanje: Između italijanske div. „Venecija" i 99. brd. lov. puka: Bijelo Polje („Venecija") — 921 („Remold") — 966 (,,Re-mold") — 1509 („Remold"). Između Grupe „Remold" i Grupe „Zalminger": Zaostro — označene kote: 263 — 261 — 258 — vis 1823 — vis 1915 dalje kao dosada. Između Grupe „Zalminger" i 54. brd. inž. bat.: označene kote 313 — 312 — vis 1295 (3 km jugoistočno od Kolašina) („Zalminger") — dolina Vel. Pješčanice („Zalminger") — 375 — 334. 5.) Zadaci:[5] Određena zaprečna linija ima se izgraditi kao glavna borbena linija, i braniti od svakog neprijateljskog napada. 3/54. brd. inž. bat. drži otpornu tačku Lubnice, i time osigurava put Berane — Andrijevica od iznenadnih neprijateljskih ispada sa Bjelasice planine. 6.) Vođenje borbe: Dominirajuće visove izgraditi kao otporne tačke (žičana prepreka), snabdeti ih sa toliko municije i hrane da se i pri okruženju jačim neprijateljskim snagama mogu efikasno boriti od pristizanja pojačanja. Voditi pokretnu od-branu, neprijateljske koncentracije razbiti artiljerijskom vatrom i neprijatelja pripremljenim snagama napasti i uništiti. U cilju stvaranja rezervi i udarnih grupa, treba zemljišne tačke, kao i delove položaja koje neprijatelj ne napada, posesti slabijim snagama, da bi se mogla obrazovati težišta na odlučujućim mestima. 7.) Artiljerija: Komandant III/79. brd. art. puka, u sporazumu sa oba komandanta puka, postaviće divizion na položaj tako da po mogućstvu što bolje ovlada zemljištem pred celim divizijskim položajem. Ispred Šahovića, u dolini Tare, i zapadno od Kolašina, predvideti koncentraciju vatre. 8.) Izviđanje: Grupa „Remold" prema severu do linije: Milovo (12 km severno od Bijelog Polja) — Pavino Polje (9 km severno od Šahovića) — M. Čuka (5 km zapadno od Šahovića), prema zapadu, pre svega u dolinu Tare. U stvari, radi se o tome da se prema susedu kod Gostuna (724.pp)6 postojeća breša neprestano nadzire, te da se blagovremeno otkrije i sazna za povlačenje jačih neprijateljskih snaga prema istoku. Pri izviđanju na zapadnom frontu je važno da se blagovremeno utvrdi kada se neprijatelj povlači sa položaja, pomera prema severu ili jugu. Grupa „Zalminger" težište izviđanja u dolini Tare, Katun Milački, dolina Morače. Ovde se radi o tome da se blagovremeno utvrde pravci kretanja i jarčina neprijatelja, koji se očekuje sa severoza-padnog pravca, kao i da se blagovremeno otkrije povlačenje snaga na jug u dolinu Morače. 9.) Čišćenje pozadine dela borbene prostorije: Jednovremeno sa organizacijom glavne borbene linije, treba pozadinu borbene prostorije do linije Bijelo Polje — Berane — Andrijevica očistiti od raspršenih komunista, ostalih bandi i četnika. Prostoriju planski pročešljati izviđačkim odeljenjima sposobnim za borbu; zatim, u narednom vremenu, neredovnom izviđačkom delatnošću neprestano nadzirati i hvatati neprijatelja na legalu u njegovim skrovištima (pojate, mesta za spravljanje drvenog uglja, bacila). Za izviđačka odeljenja urediti otporne tačke na koje će se pod borbom povući u slučaju nailaska na nadmoćnijeg neprijatelja. Napuštena naseljena mesta spaliti i pogodnim merama oduzeti neprijatelju sve životne mogućnosti. U tom cilju određuju se sledeće linije razgraničenja: između 3/54. brd. lov. bat. (Lubnice) i Grupe „Zalminger": vis 1915 — 1945 — 1827 — 1787 — označena kota 313; između 3/54. brd. lov. bat. i 54. AA: označene kote 319 — 317 — 316 — 313; između 54. AA, 54. brd. inž. bat.: označene kote 313 — vis 1783 — 347 — prevoj 1600 (visovi za 54. AA). 10.) Rezerve: Na raspolaganju divizije biće 54. AA, prikupljen u Andri-jevici. V. A.[7] „Daumiler" je rasformiran. Komandant 54. AA preuzima opet komandu nad celim bataljonom (komandno mesto Andrijevica), i komandant je divizijske rezerve. 54. AA, stalnim izviđanjem osigurava put Murino (zaključno) — Andrijevica — prevoj 1600, kao i Andrijevica — Be-rane. 2/659. mot. inž. bat. ostaje u Andrijevici i ulazi u sastav divizijske rezerve. 11.) Komandant pozadine divizije preuzima osiguranje do zaključno Murina. U neposrednoj vezi sa divizijom „Pulje" (Peć) težiti da italijanske jedinice i dalje produže sa osiguranjem objekata tako da nemačke jedinice osiguravaju važnije objekte i nadziru celu prostoriju. Predvideti izvlačenje 16/99. brd. lov. puka; 16/98. brd. lov. puka uputiti 98. brd. lov. puku. 12.) Izveštaji za 21. V na oleati 1:100.000. 98. brd. lov. puk i 99. brd. lov. puk: a)  Protezanje glavne borbene linije, borbenog osiguranja; otporne tačke naročito istaknuti. b)  Raspored snaga do čete zaključno. c)  Rezerve. d)  Upotreba — raspored artiljerije. e)  Namere u pogledu čišćenja pozadine dela borbene prostorije. f) Putevi za održavanje veze, i snabdevanje životnim i borbenim potrebama. 54. brd. inž. bat.: a)  Otporne tačke. b)  Osiguranje Mateševa. c)  Namere u pogledu čišćenja pozadine dela borbene pro- storije. 54. A. A.: a)  osiguranje, b)  namere u pogledu čišćenja pozadine dela borbene prostorije. Štetner Dostavljeno: U konceptu 1 Snimak orginala (pisanog na mašini) u AVIL NAV-T-315, r. 64, s. 806—9. 2 Dooisano rukom. 3 Vidi dok. br. 67. 4 U rejonu Šahovića nalazile su se jedinice 1. proleterske i 3. krajiške NOU brigade (tom IV, knj. 13, dok. br. 81, 82, 84, 210 i 218). 5 i 6 U zapovesti 1. brdske divizije br. 27 do 19. maja 1943, za dejstva pridodat'h i sade'stvujućih snaga piše: ,,1.) 724. ojačani lovački puk nastupa 20. 5. u 6.00 sa linije Prije-polje — Gostun na jugozapad i zauzima visove južno od puta Pljevlja — Šahovići. 2.) Linija razgraničenja za 724. lovački puk: Gostun (uključno za 724. lovački puk) — Šahovići (uključno za 1. brdsku diviziju). 3.) 1 bugarski puk (2 bataljona), potčinjen 1. brdskoj diviziji, izvlači se iz Prijepolja na desno krilo 1. brdske divizije. 4.) Divizija „Venecija" je zamoljena da drži do sada dostignutu liniju Kneževići (8 km severno od Bijelog Polja) — 1262 — Orahovička kosa dok se 724. puk ne bude spojio sa 1. brdskom divizijom severno od Sahovića, a nakon toga da očisti od ostataka neprijatelja prostoriju severno od pomenute linije zapadno od doline Lima do Gostuna. Također je zamoljena i za izviđanje zapadno od doline Lima do Gostuna" (AVII, NAV-T-315, r. 64, s. 769). U dopuni ove zapovesti piše: „Grupa „Zalminger" prelazi 27. 5. rano na severnom krilu s obe strane doline Tare u napad prema severozapadu držeći čvrstu vezu sa bugarskim 61. pešadijskim pukom, te zauzima najpre liniju: 1421 — Gostilovina — vis 1597 — vis 1781 (obeležena tačka 216). Težište napada imati na visovima južno od doline Tare, no sprečiti eventualni proboj neprijatelja kroz dolinu Tare Bugarski 61. pešadijski puk ima nameru da u 6.00 časova sa dosadašnje linije (granica s njim vis 1203, 1 km severno od visa 1247) pređe u napad prema severozapadu i da izbije na liniju: vis 1452 (obeležena tačka 164) — vis 1628 (obeležena tačka 145). Grupa „Zalminger" održava tesnu vezu sa bugarskim 61. pešadij-skim pukom i tempo svoga napada podešava prema napredovanju ovog svog suseda. Grupa „Remold" [...] Od artiljerijske Grupe „Grose Lege", 4. bataljonu 79. brdskog artiljerijskog puka 27. 5. rano pomeriti prema rejonu Mojkovac tako da se i sa ovom baterijom može podržavati napad desnog krila Grupe „Zalminger" [...] 5.) Grupa „Ludviger" ima zadatak da zauzme i čvrsto zatvori put Pljevlja — Đurđevića Tara (karta 1 :200.000) — dolina Tare do tačke 670 (obeležena tačka 113). Italijanski XIV armijski korpus (Podgorica [sada: Titograd]) ima zadatak da sa linije Kisjelica (10 km jugozapadno od Lijeve Rijeke) — Podgorica izvrši napad prema severu i prodre duž doline Morače do Man. Morački (13 km zapadno o-i Mateševa) — i zapadno od linije Me-đeđi vrh — G. Morakovo i da čvrsto zatvori- dostignutu liniju" (AVII, NAV-T-315, r. 64, s. 1175-6). 7 Vorausabteilung (istureni odred) Sadržaj Prethodni dokument Sledeći dokument