| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
IZVESTAJ GENEKALŠTABA KOMANDE KOPNENE VOJSKE OD 1. APRILA 1943. O VOJNO-POLITlČKOJ SITUACIJI U HERCEGOVINI, BOSNI, SLAVONIJI I SRBIJI[1] Z. d. A.[2] Generalšt. Kopn. vojske, Oper. odelj./II[3] Prim. 2. apr. 1943. Br. 3649/43. pov. B, Ic[4] Poverljivo Komanda Kopnene vojske Generalštab Odelj. str. armija-Istok (III) Br. 1677/43 pov. H. Qu., 1. 4. 43. Izveštaj o situaciji br. 8 Hrvatska, Srbija, Grčka (od 25. do 31. 3. 43.) Hrvatska Opšta slika U Hercegovini se stalno vode borbe između komunističkih i četničkih jedinica (Mihailovića[5]). Iz očišćenih hrvatskih oblasti izveštavaju da su se ponovo pojavile jače bande, po čemu bi moglo da se zaključi da se radi o reorganizaciji neprijateljskih odreda koji su bili razbijeni ili nisu bili zahvaćeni našim operacijama. Pojedinosti Hercegovina Komunističke snage koje operišu na području 30 km jugoistočno od Sarajeva dostigle su prednjim delovima Drinu severno od Foče ne naišavši na veći otpor i, prema još nepotvrđenim izveštajima, počele da se prebacuju preko Drine. Neprijateljska grupa, jačine oko 1—2000 ljudi, probila se kroz četničke položaje zapadno od Kalinovika i 25. 3. zauzela grad Kalinovik.[6] Na oko 10 km zapadno od Foče ta je grupa ponovo naišla na četničke jedinice. Jače komunističke snage ponovo su 29. 3. okružile i zauzele Nevesinje,[7] koje su italijanske i četničke jedinice osvojile prethodnog dana, 28. 3. Protivnik nepoznate snage odbacio je prema Blagaju četničke odrede koji su se nalazili istočno od Blagaja. Ukupno brojno stanje komunističkih odreda koji se bore u Hercegovim iznosi oko 8—10.000 ljudi. Pretpostavlja se da oni pripadaju 2. i 3. [udarnoj] proleterskoj diviziji [NOVJ]. Istočna i zapadna Bosna Neprijateljske snage (oko 3—4000 ljudi) za koje je izve-šteno da se nalaze u rejonu Kladanj i severoistočno od Tuzle povlače se u jugoistočnom pravcu. Naša odbrana osujetila je kod Kotor-Varoša ponovne pokušaje neprijatelja da izvrši napad.[8] U luku Una — Sana i na severnom obronku Grmeča pojačala se aktivnost komunističkih bandi. U porastu su neprijateljski prepadi na naša obezbeđenja (Vajs I[9]). Južno i jugozapadno od Bosanske Krupe i južno od Kostajnice protivnik ponovo prikuplja svoje razbijene odrede. Utvrđeno je da se dve komunističke brigade nalaze u rejonu 24 km južno od Bos. Krupe, a dve komunističke brigade, oko 2000 ljudi sa šest minobacača i četiri mitraljeza, jedan puš-komitraljez, 10 do 20 km severozapadno od Prijedora. Oko Bos. Krupe nalazi se neprijatelj, jačine oko 2.500 ljudi.[10] Naše vazduhoplovstvo uspešno je osujećivalo prikupljanje' neprijateljskih snaga južno od Kotor-Varoša. Italijanska okupaciona zona Protivnik za koga je izvešteno da se nalazi kod Slunja dobio je pojačanje iz jugozapadnog pravca. Verovatno se radi o ostatku odreda koje su Italijani razbili kod Brinja.[11] Odbijeni su ponovni neprijateljski napadi u rejonu: Gos-pić — Vrhovine,[12] Jedna od dve komunističke brigade koje su se nalazile zapadno od Jajca, povlače se u severozapadnom pravcu. Prema izveštaju Abvera, istočno od Livna nalaze se, navodno, oko 3000 komunista koji se kreću u severnom pravcu. Severno od Save Istočno od [Srem.] Mitrovice i istočno od [Slav.]Broda iskliznuo je iz šina teretni voz usled sabotaže. Posle žilavog otpora koji je u početku pružao, upotrebivši tom prilikom ponovo artiljeriju, neprijatelj na Papuk-planini povukao se sa 1—2 brigade u istočnom i zapadnom pravcu i ponovo se pojavio južno od Našica i na području Pakraca.[13] Srbija Opšta slika Opšta situacija neizrnenjena, osim pojačanih nemira u jugozapadnoj pograničnoj oblasti. Pojedinosti Južno od Beograda ponovo se pojavljuju komunističke bande. Na području Nova Varoš i Sjenica, koje su očistile itali-lijanske okupacione trupe, pristalice Draže Mihailovića progone muslimansko stanovništvo. Saobraćaj na pruzi Beograd — Niš bio je privremeno u prekidu 20 km južno — jugoistočno od Beograda, usled rušenja skretnica eksplozivom. Jedan bataljon Srpske državne straže, jačine 2000 ljudi, pobegao je navodno u Crnu Goru i priključio se Draži Mihailoviću. Prilikom naših akcija uhapšene su 343 osobe. Grčka Opšta slika U Grčkoj je i dalje u porastu aktivnost bandi, koja je, uglavnom, usmerena protiv železničkih pruga. Bande, koje su nastrojene komunistički ili nacionalistički, povezane su sa ustanicima sa crnogorsko-albanskog područja. Utvrđeno je da upotrebljavaju savremeno englesko oružje i da među njima ima Engleza i Rusa. Pojedinosti: Neprijatelj nepoznate jačine pružio je žilav otpor italijan-skim jedinicama na području zapadno i istočno od Kožana upotrebivši tešku artiljeriju. Bande u albansko-grčkoj pograničnoj zoni dobijaju pojačanje iz južne Albanije. Sa područja zapadno i istočno od Larise i severno od Lame prodrli su nekoliko puta mali odredi na železničku prugu Solun — Atina i porušili je. Utvrđeno je da se zapadno od Lame nalazi dobro organizo-vana banda jačine oko 500 ljudi. Bande su razorile rudnik boksita Amfisa, 40 km južno od Lame. U Farsali streljan je 81 ustanik. I. A. i I. V. koncept potpisao Here [Herre] 2 priloga[14] Dostavljeno u konceptu Tačnost prepisa overava . . . [15] generalštab, major 1Snimak prepisa originala (pisanog na mašini) u AVII, NAV—T-78, r. 332, s. 6290028—33. 2 i 3Pečati primaoca. 4, 5 i 9Dopisano rukom. 6Jedinice 2. proleterske udarne divizije NOVJ i 1. proleterske NOU brigade zauzele su 23. marta 1943. Kalinovik, odbacivši četnike ka Foči i s. Dobrom Polju (tom IV, knj. 11, dok. br. 115, 118, 134, 278, 279, 288, 337, 338 i 339, knj. 12, dok. br. 27). 7Nevesinje su 22. marta 1943. zauzele jedinice 4. proleterske (crnogorske) NOU i 5. crnogorske NOU brigade posle četvoročasovnih borbi sa delovima italijanskih divizija, „Marke", „Murđe" i „Bergamo" i de-lovima četničke Rogatičke i Sarajevske brigade. No, 26. marta 1943, posle dvodnevnih borbi, ove partizanske snage su pred nadmoćnijim ita-lijansko-četničkim snagama morale napustiti Nevesinje. Međutim, već 29. marta 1943. Nevesinje su ponovo zauzele jedinice 3. udarne i 9. divizije NOVJ odbacivši četnike prema s. Blagaju (tom IV, kni. 11, dok. br. 110, 116, 119, 124, 147, 149, 152, 158, 270, 272, 282, 287, 291, 298, 325, 327 i 343, knj. 12, dok. br. 143; Hercegovina u narodnooslobodilačkoj borbi, II izdanje, Vo'no delo, Beograd, 1961, str. 610—611). 8Reč je o dejstvima 1. krajiške udarne brigade 5. udarne divizije NOVJ. 10U tom rejonu dejstvovala je 8. krajiška udarna brigada 4. udarne divizije NOVJ. 11Odnosi se na napad jedinica 14. brigade 5. operativne zone NOV i PO Hrvatske od 25. do 31. marta 1943. na italijansko-četničko obezbe-đenje Brinjskog klanca (tom V, knj. 13, dok. br. 90 i 175, knj. 14, dok. br. 21, 118 i 141). 12U tom rejonu dejstva su izvodile jedinice 8. divizije NOVJ, 6. brigada 5. operativne zone NOV i PO Hrvatske i 9. udarna brigada 6. divizije NOVJ. 13Od 20. marta 1943. ustaško-domobranske snage i delovi nemačke 187. rezervne divizije preduzeli su operaciju „Braun" protiv 12. i 18. brigade 4 (slavonske) divizije NOVJ. Dejstva su vođena do 31. marta 1943, ali je 4. divizija veštim manevrom izbegla uništenje (tom V, knj. 13, dok. br. 67, 71, 72, 75, 154, 156, 158, 159, 164 i 165, knj. 14, dok. br. 50 i 144). 14U prilogu se nalazi karta severozapadnog Balkana 1 :750.000. 15Potpis nečitak.
|