| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
OBAVEŠTENJE NEMACKOG OPUNOMOĆENOG GENERALA U NDH OD 25. FEBRUARA 1943. KOMANDANTU JUGOISTOKA O ITALIJANSKIM PLANOVIMA DA SE ČETNICI DRAŽE MIHAILOVIĆA ANGAŽUJU U OPERACIJAMA„VAJS"[1] Telegram[2] 25. 2. 1943, u 23.20 č Strogo poverljivo! KR NEMAČKI OPUNOMOĆENI GENERAL U HRVATSKOJ KOMANDANTU JUGOISTOKA (K-di Grupe armija„E") Danas, 25. 2, u podne, kod mene je bio šef italijanske Vojne misije u Zagrebu general Re,[3] a očito po nalogu generala Robotija,[4] nastojeći da ja, u smislu njihovih želja, povodom situacije kod Mostara utičem na komandanta nemačkih trupa. Kao naročito „nužno", postavio je zahtev da se nemačka 718. pd zadrži kod Jablanice, pri tom je ukazao na nastupanje dve-ju italijanskih kolona od Mostara uzvodno Neretvom, gde je nagovestio želju Robotija da se ubuduće i komandant 718. pe-šadijske divizije taktički uvrsti pod komandu komandanta italijanskog 6. armijskog korpusa.[5] Prema ovom njegovom saopštenju ja nisam zauzeo nikakav stav, ali sam podsetio na mučnu situaciju u koju nas je doveo dolazak četnika u Mostar.[6] Rekao sam da svoj stav baziram na direktivi firera da protiv ustanika svih boja treba nastupati s oružjem, a da u prebacivanju dveju italijanskih kolona prema severu vidim težnju Italijana da spreče susret između nemačkih trupa i četnika. Očigledno preneražen, Re me nije demantovao, ali je izrazio zabrinutost da bi takav sukob, s obzirom na situaciju u Mostaru, mogao dovesti do dosad najvećeg ustanka, koji bi mogao obuhvatiti i građane koji su do sada smatrani lojalnim, kao i one pravoslavce koji su se dosad tukli na našoj strani u dobrovoljačkim odredima[7] na sektoru 714. i 718. pešadijske divizije. Na moje pitanje, što će se desiti sa područjem boksita zapadno od Neretve ako Nemci ne dođu u Mostar, Re je odgovorio da i pomoću četnika postoji mogućnost za organizaciju pouzdane odbrane. Ja sam podsetio na već izvršen prodor partizana na boksitno područje severozapadno od Širokog Brijega i čudnovatu činjenicu da je italijanska komanda opozvala hrvatski garnizon iz naznačenog mesta. Zaključak: Prema izveštajima koji su u međuvremenu prispeli, Jevđević će u Hercegovini raspolagati sa skoro preko 12.000 ljudi, a sa letkom potpisanim ,,S verom u boga za kralja i otadžbinu" demantovao je izveštaje o dolasku jednog ne-mačkog komandanta, pošto se u italijanskoj interesnoj sferi smeju kretati samo jedinice koje Italijani dovedu. Pošto je, sa jedne strane, dolazak nemačkih trupa u Mostar u celoj okolini već naširoko poznat i od stanovništva hrvatskog se nestrpljivo očekuje, a sa druge strane se tvrdi da se održavanje bok-sitnog područja ne može zamisliti bez nemačkih trupa, zatim, pošto Italijani još dugo vremena neće biti u mogućnosti da četnike razoružaju, možda bi za odgovornu italijansku komandu bilo najsvrsishodnije da put Konjic — Mostar, — kojeg četnici ne smeju prekoračiti prema zapadu, — odmah stave na raspolaganje 718. pd, da njime nastupa. Eventualni četnički otpor prema nemačkim trupama ne treba precenjivati, već bi, po mom mišljenju, gore pomenutim putem trebalo da se što brže pojavimo u Mostaru, bez nepotrebnog zadržavanja. Inače temeljito rešenje četničkog problema ostaje za razmatranje sa Vrhovnom komandom Italije. Nemački opunomoćeni general u Hrvatskoj — Ia Br. 0398/43. str. pov., Zagreb, 25. 2. 1943. Potp. Glez 4 primerka 1. prim. original — Op. odelj. 2. " generalu 3. " nač. štaba 4. " Poslaniku (lično). Br. 0398/43. str. pov Odelj. Ia, Az. Pol. 13 Nemački opunomoćeni general u Hrvatskoj 27. 2. 1943 [8] 1Snimak originala (pisanog na mašini) u AVII, NAV—T-501, r. 268, s. 51—2. 2Iz popunjenog zaglavlja telegrama objavljeni su najhitniji podaci. 3Karlo (Giovani Carlo Re) 4Mario Robotti 5O učešću delova ovog korpusa u operaciji „Vajs II" vidi tom IV, knj. 10, dok. br. 208, 225, 229, 241, 254, 255, 261, 264, 274, 276 i 279. 6Reč je o dolasku iz Crne Gore četničkog Zetskog letećeg odreda, jačine 2500 četnika, pod komandom pukovnika Baje Stanišića. Odred je u toku februara i marta 1943. vodio borbu protiv Glavne operativne grupe VŠ u bici na Neretvi (VII, Ca, reg. br. 27/1, k. 134). 7Odnosi se na četničke formacije DM. 8Četvrtasti pečat primaoca
|