| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
ZAPOVEST KOMANDANTA SS-DOBROVOLJACKE DIVIZIJE „PRINC EUGEN" OD 17. FEBRUARA 1943. POTCINJE-NIM JEDINICAMA ZA NAPAD NA JEDINICE NOVJ U ZAHVATU KOMUNIKACIJE BOSANSKI PETROVAC — DRVAR[1] SS-dobrovoljačka divizija „Princ Eugen" Ia / delov. br. 35/43. str. pov. Prema diviz. zapov. Dnevn. br. 7/43 od 17. 3. 43. oglašeno otvorenim. OU., 17. 2. 1943. . . . [2] Strogo poverljivo! Prilog 32[3] DIVIZIJSKA ZAPOVEST za produženje napada južno od prostora Bos. Petrovac[4] karta: 1 :100.000 1.) Prema dosadanjim izveštajima, protivnik se sa svojom 7. divizijom učvrstio sa obadve strane druma Bosanski Petrovac — Drvar.[5] Glavna borbena linija proteže se na visovima Rakića kosa, Oštrelj. Rezerve verovatno oko Drvara. Sa 4. divizijom protivnik stoji pred odsekom 1. brdskog lovačkog puka, sa glavnom borbenom linijom na Srnetici, Cremužarici i duž ivice šume južno od Jasenovca. Dalje jugoistočno nalaze se 5. i 1. neprijateljska divizija. U šumskoj oblasti južno od druma Jasenovac — Ključ, pre svega u naseljenim proplancima G. Ribnik, južno od visa Javornik i oko železničkih čvorova Potoci, Srnetica i na km 104. osmotreni su smeštajni uređaji i pretpostavljaju se rezervne snage. Južno od reke Unac prikupljaju se neprijateljske snage u oblasti Vijenac (severno od Bos. Grahova), na planini Šator (istočno od Bos. Grahova), gde također postoje sme-štajne barake. Može se očekivati da će neprijatelj pružiti svoj prvi otpor na delimično utvrđenim visinskim položajima južno od prostora prikupljanja divizije, a potom verovatno južno od Unca, oslonjen na planine Vijenac i Šator, a na kraju i u Dinarskim planinama. Pošto je izvlačenje protivnika prema jugu i zapadu sada ograničeno, to će neprijateljski otpor postati sve žilaviji i čvršći, pa se može uzeti kao sigurno da će predstojeće borbe biti ozbiljnijeg karaktera no do sada. 2.) Divizije potčinjene komandantu nemačkih trupa u Hrvatskoj produžiće do sada vođene uspešne operacije radi uništenja komunističke države. Operacijski plan, izrađen za ovu svrhu, poslat je komandantima borbenih grupa i komandantu Brdskog artiljerijskog puka uz instrukciju br. 34/43, str. pov. od 16. 2. 43.[6] 3.) Divizija će preduzeti napad dana x i pre svega se staviti u posed druma Bosanski Petrovac — Drvar i tamošnjeg prelaza preko Unca i radi toga izvršiti zaokret, sa obrtnom tačkom na levom krilu.[7] Po dostizanju ovog prvog operacijskog cilja, divizija će — saglasno sa 369. pešadijskom divizijom koja nastupa istočno od nje — izvršiti svojim levim krilom obuhvat i onda dalje prodreti opštim pravcem ka jugu. 4.) Izvršenje napada: — Borbena grupa „Šmithuber", sa: 2. SS-brdskim lovačkim pukom, 3. baterijom SS-brdskog artiljerijskog puka, 1/2 brdskog voda nosača ranjenika, 10 brdskih bolničkih kara, zauzima dana x — 1: jednim alpinskim vodom, nastupajući preko Kosijera, vis Osječenica; jednom ojačanom četom, nastupajući sa prostora Bje-laj, preko Ajsnara bunara i [M.] Očijeva, sedla severo-istočno od visa Šiljak. omogućujući time prikupljanje glavnine puka, u noći uoči dana x, sa prostora Medeno Polje u prostor duž puta istočno od visa Osječenica, obezbeđujući glavninu puka u odnosu na ovaj vis. Sa prostora istočno od Osječenice napada borbena grupa u ranu zoru, na dan x, u jugoistočnom pravcu, da bi isprva doprla do linije visova Dragaljevac, kota 1247, i do jugoistočnih izdanaka Rakića kose, Žagalja i Repišta. Težište je na levom krilu na visu Dragaljevac. Preko visova Zelenik, Javor, Žagalj, uputiti jedan alpin-ski vod. Polazeći od V. Očijevo, potrebno je obezbeđivati prostor ka jugu do reke Unac (pogodno mesto za prelaz kod Luke). Kada bude dostignut prvi cilj napada, onda sa levim krilom dalje udariti pravcem na Rakića kosu, da bi se ovladalo ovim dominirajućim visom i prevojem Oštrelj. Centrom prodreti do linije Vrančev vrh, Kameniti vrh, a potom prikupiti glavninu borbene grupe iza sredine, severno od linije Satornica, Kameniti vrh, radi pripravnosti za produženje napada na Drvar. Da bi se vezale neprijateljske snage na Dragaljevcu, na Rakića kosi i na Oštrelju, preduzeti nastupanje u širokom frontu sa 1. bataljonom i 2 voda protivavionskih oruđa, uz potporu brdskih haubičkih baterija. Težište je na Rakića kosi. Borbena grupa „Brozer", sa: 1. SS-brdskim lovačkim pukom, 1. divizionom brdskog SS-artiljerijskog puka, 1 vodom protivavionskih oruđa, 1 vodom tenkova i 1 vodom izviđačkih oklopnih kola, nastupa u to vreme sa jakim izviđačkim delovima sa prostora Bravski Vaganac i Jasenovac prema prostoru Srne-tica, Cremužarica, a potom iz prostora Turska voda, Oklinci prema jugu, da bi na taj način odvratila pažnju protivnika sa zapada, ali i da bi jednovremeno prikupila oba-veštenja o odbrambenim merama neprijatelja. Ova borbena grupa obezbeđuje liniju Bosanski Petrovac — Ključ. Mostobran Ključ braniče borbena grupa SS-majora Štrat-mana, u čijem su sastavu štabne lovačke čete 1. i 2. lovačkog puka i 1 vod protivavionskih oruđa. Sledeći dan posle zauzimanja Rakića kose, Borbena grupa „Brozer", ojačana sa 1/2 voda nosača ranjenika i 10 brdskih bolesničkih kara, potpomognuta divizionom brdskih haubica, napada glavninom — prema podacima prikupljenim na licu mesta — visove Cremužarica i Srnetica, kako bi kao prvo ovladala ovim prostorom. Potom ova borbena grupa prodire preko Borika do visa Miljakuša, ostajući sa glavninom ove kolone u prostoru oko Opaljenice. Tada će borbena grupa glavninom prodreti sa prostora Ograde u južnom pravcu, da bi se stavila u posed prostora Sutorlija, Topla Kosa, ogoleli deo šume južno od Lipove glave, Crni potoci. Ovaj pokret mora se obezbediti prema jugozapadu prethodnim zauzimanjem visa Sljeme kozilsko (jugoistočno od Drinića) i Kosice velike. Posle zauzimanja visa Sljeme kozilsko, uputiti 2 alpinska voda preko Kosice velike na dominirajući vis V. Kleko-vača, odakle će se obezbeđivati dalje nastupanje borbene grupe. Borbena grupa „Šmithuber", jednovremeno sa Borbenom grupom „Brozer", svojim levim krilom (glavnina 2. ba-taljona) preduzima napad na Oštrelj, obuhvatajući ovaj vis sa istoka. Po zauzimanju Oštrelj a, bezuslovno se mora izvršiti prodor ka jugu i ovladati visom Krmarova kosa i uspostaviti veza sa glavninom preko Krivodola kod Vrančevog vrha. Na planini Lom obezbeđenje prema istoku mora da bude stalno. Levokrilni bataljon Borbene grupe „Brozer" obezbeđuje za vreme trajanja celog napada istočni bok divizije i za-prečava drum između Turske vode i Ključa. Posle uspešnog izvršenja ovog napadnog pokreta, Borbena grupa „Smithuber" preduzeće, po naknadnoj zapovesti divizijske komande, napad u jugoistočnom pravcu, da bi — sa težištem na grebenu Satornice, Male Šatornice, me-sta Bubanj — zauzela najpre deonice druma Crljivica — Zaseok. Po dostizanju ovog napadnog cilja, treba udariti prema istoku i zauzeti visove Borova glava, Struge, Stražbenica, uz jednovremeni prodor na visove oko Kruškovca, koji dominiraju nad mostom preko Unca. Levo krilo borbene grupe prodire sa prostora Krmarova kosa u jugoistočnom pravcu na Delinu kosu, izviđajući jakim izviđačkim odeljenjem sve do Svinjarice. Inžinjerijski bataljon, odmah po zauzimanju Rakića kose i prevoja Oštrelj, otpočeće sa osposobljenjem puta Bosanski Petrovac —Drvar za prolaz vozila, kako bi što je najbrže moguće bio upotrebljiv za privlačenje jednog hrvatskog bataljona i tenkova. Po ovlađivanju deonicom puta Crljivica — Zaseok, bataljon će odmah početi popravljati ovaj deo druma, kako bi divizija njime mogla transportovati tenkove i teretne automobile. Borbena grupa „Smithuber" mora kod nastupanja sa linije Satornica — Kameniti vrh biti spremna i očekivati da će neprijateljske snage iz prostora oko Drvara preći u pro-tivnapad. Pri ovome treba računati sa intervencijom divizijske rezerve (hrvatski bataljon) duž druma, pravcem od severa ka jugu. Borbena grupa „Brozer" ostaje za vreme ove operacije u dostignutom prostoru, solidno grupišući glavninu u prostoru Crni potoci, Lipova glava, Sutorlija, kako bi bila u stanju da odbije svaki neprijateljski napad i da bude spremna svakog trenutka za nastupanje u jugoistočnom pravcu, u prostor železničke stanice Potoci i proplanka južno od visa Javornik, koristeći pri tome postojeće pu-teve i industrijsku železnicu. Levokrilni bataljon mora da bude spreman za nastupanje u južnom pravcu, u prostor G. Ribnik, radi angažovanja i potpomaganja glavnine borbene grupe. Po ovlađivanju visovima Struge, Stražbenica, Borbena grupa „Smithuber" zauzeće most preko reke Unac u Drvaru i obrazovaće mostobran, na koji će se oslanjati Inžinjerijski bataljon da bi mogao otpočeti sa rekonstrukcijom mosta. Proširenje ovog mostobrana izvesti postepeno, pošto se brdske haubice bliže privuku drumom. 5.) Uporedo sa početkom nastupanja 369. pešadijske divizije, izvršiće zahođenje i levo krilo divizije, i to: Borbena grupa „Brozer" prodire glavninom na putevima koji sa prostora Lipova glava, Crni potoci vode ka jugoistoku, najpre u prostor železničke stanice Potoci i mesta Uvala, pa odatle preduzima krstarenje u ogolelo šumsko područje ispred ovog prostora, izviđajući sve do industrijske železnice koja ga obuhvata sa istoka i uspostavljajući tamo vezu sa 369. pešadijskom divizijom. Levokrilni bataljon (ukoliko već ranije nije privučen radi potpomaganja glavnine borbene grupe) nastupa u jugoistočnom pravcu, u prostor G. Ribnik, prokrstari ovo gusto naseljeno ogolelo šumsko područje, a na reci Ribnik uspostavlja vezu sa 369. pešadijskom divizijom, nastojeći, pored toga, da nastupajući ka jugozapadu, duž industrijske železnice, ostvari i vezu sa glavninom borbene grupe, je-dnovremeno ovu obezbeđujući prema istoku. Pošto se borbena grupa koncentriše na prostoru ogolelog šumskog područja južno od visa Javornik, preduzima nastupanje u jugozapadnom pravcu u prostor Prekaja, Po-ljice, severno od reke Unac, gde se priprema i grupiše za napad u opštem pravcu Bosansko Grahovo (težište desno). Posebno se treba postarati za obezbeđenje prema istoku i za vezu sa Borbenom grupom „Smithuber" duž industrijske železnice, severno od Sljeme. Po dolasku u ovaj prostor, divizija će pomeriti snage sa prostora severno od Drvara, duž industrijske železnice, 5 km severno od reke Unac i pojačaće, po mogućstvu, Borbenu grupu „Brozer" na 5 bataljona, da bi se potom preduzeo napad u pravcu Bosanskog Grahova. Ovu operaciju pripremiću i vodiću ja lično sam. 6.) Postavljanje snaga u pripremni položaj za napad: Borbena grupa „Smithuber" prikuplja snage u prostoru Medeno Polje i Bjelaj na taj način da može bez gubitka u vremenu da izvršava određene joj zadatke, pri čemu mora naročito da brine o održavanju u tajnosti ovog pokreta i da u vezi sa ovim ne dozvoljava po danu nikakve pokrete u prostoru Medeno Polje. Obezbeđujuće snage, koje stoje na Uni kod Bihaća, biće u najbližim danima smenjene snagama 369. pešadijske divizije i pridružuju se svojim jedinicama. Također i krstareće čete Grupe „Vagner" vraćaju se u svoje pukove, pa se i hrvatski bataljon privlači u Suvaju. Konjički eskadron ostaje do svoje smene u Podglavici i tamo prima dalje zapovesti. Borbena grupa „Brozer" postavlja napadne grupe — u noći koja prethodi napadu —• zaklonjeno u pripremni položaj i prelazi u zoru iznenadno u napad. Levokrilni bataljon mora već na dan x-l da bude postavljen u pripremni položaj za napad, u prostoru železnička stanica Turska Voda i oslone tačke 663. Odavde pukovske patrolne čete i 1 vod protivavionskih oruđa, pod komandom SS-majora štratmana, prebaciće se, po posebnoj zapovesti, — verovatno teretnim automobilima — u Ključ. Položaje za brdske haubičke baterije, komandant divizijske artiljerije mora pravovremeno pronaći, tako da se i tehničke osnove za gađanje ustanove na vreme, kako bi se potpomaganje borbenih grupa moglo izvesti bez ikakvih smetnji i sa punim uspehom. 7.) Veze u toku borbe: Između obadve borbene grupe ispočetka u prostoru Drinić, onda severno od V. Klekovače i, najzad, duž industrijske železnice, južno od ovih visinskih masiva, polazeći sa obadva kraja. Sa 369. pešadijskom divizijom vezu uspostavlja Borbena grupa „Brozer" duž granične linije odseka. Vezu pogledom ostvariti korišćenjem dominirajućih visova V. Klekovača od strane Borbene grupe „Brozer" i korišćenjem visova Osječenica, Kosa, kote 1409, Oštrelja, kote 1309 od strane Borbene grupe „Šmithuber" i održavati je neprekidno, pri čemu će biti celishodno da se ovim osma-tračima pridaju uređaji za svetlosnu signalizaciju. 8.) Komandne veze: Veza bežično i žično sa divizijskom stanicom Bosanski Petrovac, a pored toga i optički preko napred navedenih visova. Divizijski istaknuti centar veze raspolagaće kuririma-mo-tociklistima, a nalaziće se istočno od Drinića i Medenog Polja i posle na drumu Bosanski Petrovac — Drvar, ukoliko bude prolazan za vozila. 9.) Komore: Borbene grupe „Šmithuber" i „Brozer" vodice sa sobom samo brdske komore sa tovarnim grlima, pored toga i kare za teška oružja, ukoliko to dozvoljavaju uslovi na putevima. Sve ostale komore prikupiće se, i to: komore Borbene gruoe „Šmithuber" u prostoru severnog dela Bosanskog Petrovca i u s. Rašinovac, a komore Borbene grupe „Brozer" u severoistočnom delu Bosanskog Petrovca, u s. La-tinoići i severozapadno od tog mesta, gde ostaju do osposobljenja druma Bosanski Petrovac — Drvar za prolazak vozila, da bi tada, po zapovesti divizijske komande, bile upućene svojim borbenim grupama. Potrebno je da se obrati pažnja da tovarna grla ne budu preopterećena i da se stvarno ponese samo ono što je bezaslovno najpotrebnije. Preporučljivo je da se povedu sa sobom i rezervna tovarna grla, tako da se pri ispadanju. pojedinih grla može odmah izvršiti pretovar. Prtljazne komore ostaju u svome sadanjem grupisanju, kao prvi komorni ešelon divizijskih službi dotura. Komandantu divizijske službe dotura naređeno je da, radi snabdevanja obadveju borbenih grupa, natovari kolone to-varnih grla provijantom i municijom, koje će biti vođene za ovim borbenim grupama. Radi obezbeđenja komornih delova, moraju borbene grupe da preduzmu potrebne mere predohrane, kako ove kolone ne bi postale žrtve bandi. 10.) Posebne odredbe: Svaki čovek i konj obadveju borbenih grupa ima da ponese sobom 4 rezervna obroka. Pored toga, moraju se sve u prostoru nastupanja zatečene neprijateljske zalihe pro-vijanta najracionalnije iskorišćavati. Ljudstvu treba ponovo utuviti da štedi municiju, kako bi borbene grupe u odlučujućoj borbi južno od reke Unac mogle da budu angažovane u punoj borbenoj vrednosti. 11.) Iza Borbene grupe „Brozer" sledi 1/2 brdske sanitetske čete, sa zadatkom da u šumskom području postavi glavno divizijsko previjalište. Motorizovana sanitetska četa ostaje u Bosanskom Petrovcu, odakle će biti docnije privučena duž druma preko Drvara. 12.) Div. Gef. St.:najpre Bosanski Petrovac,onda duž druma prema Drvaru, i najzad — radi rukovođenja napadom na Bosansko Grahovo — u prostoru Prekaja. 13.) Komandanti borbenih grupa dostaviće Ia do 22. 2. 43. u 12,00 č svoj plan vođenja borbe, sa skicom 1 : 100.000. Komandant divizije A. Fleps SS-grupenfirer i general-potpukovnik Vafen SS Dostavljeno: . . . [8] 1Snimak originala (pisanog na mašini) u AVII, NAV—T-354, r. 145, s. 3786432—8. Na margini prve stranice originala rukom je precrtano „NA—24/43. g. k-dos". 2Ova rečenica je naknadno rukom dopisana, a paraf je nečitak. 3Donisano rukom. 4Vidi tom IV, knj. 10, dok. br. 206: zapovest komandanta nemačkih trupa u NDH od 12. februara 1943. za izvođenje operacije „Vajs II". 5Reč je o 7 (banijskoj) diviziji NOVJ koja se nalazila u ulozi zaštitnice u četvrtoj nepriiateljskoi ofanzivi. Opširnije o tome vidi Zbornik radova „Neretva—Sutjeska 1943", VII, Beograd, 1969, Trgo Fabijan, Četvrta i peta neprijateljska ofanziva, str. 9—52. 6Redakcija tom instrukcijom ne raspolaže. 7Delovi ove divizije su 27. februara 1943, posle niza uzastopnih žestokih borbi protiv delova 1. bosanskog udarnog korpusa NOVJ, zauzeli Drvar (tom IV, knj. 10, dok. br. 172, 301 i 306). 8Zbog ograničenog prostora, izostavljena su imena potčinjenih jedinica, odeljenja i komandanata.
|