| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
Sedam dana poslije rata - poslednji raport iz Blajburga Nakon
što je utvrđeno da se brojne ustaške snage nalaze na prostoriji Dravograd -
Guštanj - Poljana - Blajburg, Štab 12. udarne divizije izdao je naređenje štabovima
brigada da presjeku i blokiraju komunikaciju Dravograd - Blajburg. Dvanaesta
proleterska NOU brigada dobila je zadatak da izvrši pokret pravcem: Glajhšteten
- Zbilsfild - Marberg, Osječka i 4. brigada kretale su se istim pravcem kao i
12. proleterska brigada. U toku 14. i 15. maja do 12 sati 12. proleterska je
izvršila dubok desni bočni obilazak ustaških snaga kroz Lobodsku dolinu u
Koruškoj. Taj duboki obilazak izvršen je usiljenim maršem pravcem Lobod -
Zberdorf - Blajburg.[1]
Nakon što je 51. vojvođanska divizija potpuno zatvorila dravogradski pravac,
8. ustaška divizija, kojom je komandovao ustaški general Zvonko Sudar, vodila
je 13. maja 1945. žestoku borbu sa partizanskim snagama u rejonu Dravograda. Tom
prilikom 6. i 12. brigada 51. divizije bile su prisiljene da se povuku na lijevu
obalu Drave. Pošto nisu uspjele da se probiju preko dravskog kamenog mosta,
ustaške snage su u noći 13/14. maja donijele odluku da se probiju jugozapadno
od Drave pravcem: Guštalj - Poljana - Blajburg, i da se predaju Britanskom
okupacionom korpusu.[2]
Tomšičeva brigada 14. slovenačke divizije i 2 brigade 51. vojvođanske
divizije, nisu bile u stanju da zaustave ogromnu masu od preko 90.000 ustaša.
Nakon proboja, ogromna masa ustaša uspjela je da uđe na teritoriju Austrije na
dubinu 4-5 km, tj. do samog ulaza u Blajburg. U Blajburgu se nalazila 1
tenkovska četa britanskog 55. okupacionog korpusa, koji je okupirao Korušku.
Poslije dolaska u Blajburg, ustaški general Herenčić i Gregorič tražili su
pregovore s Englezima. Engleski
major, vjerovatno komandir izviđačke grupe, saopštio je ustaškim generalima
da se iza njegove jedinice nalaze partizani i obećao da će 15. maja situacija
biti povoljnija, tj. da će moći ići dalje prema Gracu. U toku 14. maja ustaške
snage provele su u Poljani stiješnjenoj između Karavanki površine 3-5 km2
sa veoma suženim vrhom na samom ulazu u Blajburg. Istovremeno, 12. proleterska
brigada, koja se kretala obilaznim pravcem i usiljenim maršem, vodila je
odsudnu bitku s vremenom. Njen zadatak je bio da, prije nego što ustaške snage
napuste Blajburšku kotlinu, stigne u Blajburg.[3] Između 12 i 13 sati 15. maja 1945. kada se
rezultati pregovora između ustaških generala i engleskog generala s jedne
strana i predstavnika Komande 3. jugoslovenske armije, potpukovnika Milana Baste sa druge strane nisu mogli
naslutiti, sa sjeverozapadne strane pored zgrade u kojoj su vođeni pregovori,
prošla je 12. proleterska NOU brigada sa 1.800 boraca, dobro naoružanih i sa
veoma dobrim vojničkim izgledom. Konačno, bitku sa vremenom dobila je 12.
proleterska NOU brigada. Time je zapečaćena sudbina ustaškoj grupaciji od oko
92.000 ljudi i oko 15.000 crnogorskih četnika. Od dolaska 12. proleterske u
Blajburg, odnos britanskog generala prema zahtjevima potpukovnika Milana Baste
bio je korektan i principijelan. On je obećao pomoć u
tenkovima i avionima, a ustaškim generalima Herenčiću i Gustoviću rekao da
se mogu predati samo savezničkoj Jugoslovenskoj armiji. Posljednji
razgovor sa 16 ustaških generala vodio je Milan
Basta između 14 i 16 sati. Tim razgovorima prisustvovao
je i komandant 12. divizije Rade Knežević, komandant 14. slovenačke divizije
drug Senko, grupa rukovodilaca iz 51. divizije i Štab 12. proleterske NOU
brigade. Razgovor se odnosio na protokol i tehniku predaje: isticanje bijelih
zastava i odlaganje oružja. [1])
U prolazu kroz Korušku, borci 12. proleterske bili su srdačno i oduševljeno
dočekani od stanovništva. I staro i mlado izašlo je na ulice sa cvijećem,
pjesmom i muzikom da pozdrave borce NOVJ, kličući Jugoslaviji i slobodi. 42'
Dravograd je predstavljao važan operativno-saobraćajni čvor u dolini
Drave i važan izlaz prema Zapadu. U rejonu Dravograda i Blajburga nalazila
se velika koncentracija vojske iz 7 zaraćenih država: Njemačke, Italije,
SAD, Velike Britanije, SSSR-a, Bugarske i Jugoslavije. [3]
Ozbiljnu smetnju jedinicama 12. proleterske NOU brigade u toku marša
pravile su bugarske jedinice. Öne
su zabranile prolaz
kroz mjesta u kojima su se nalazile njihove jedinice. Energičnim
suprotstavljanjem Štaba Brigade, omogućen je dalji pokret.
|