| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
Borbe 12. proleterske pred Pitomačom U
uslovima najsurovije zime, u januaru 1945. godine, 12. proleterska vodila je teške
odbrambene borbe na liniji: Stari Gradac - Lozan - Špišić Bukovica, a potom
21, 22. i 23. januara prešla je u opšti napad na Đuretinu i Pitomaču.[1] Borba se vodila oko kanala Kopanjek - Đure- tina
- rijeka Drava, i oko kanala Banov brod. Teren je bio pošumljen, močvaran i
ispresjecan kanalima, u raznim pravcima, koji su se slivali u rijeku Dravu. Bez
obzira na vlastite gubitke, neprijateljeve snage, ustaše i kozaci, nastojali su
da upornim napadima slome odbranu virovitičkog mostobrana. S obostranim
napadima i protivnapadima i velikim gubicima, vođene su najžešće borbe 21,
22. i 23. januara 1945. Uz podršku artiljerijske brigade 36. divizije, kao i
Artiljerijske brigade iz sastava Bugarske divizije na lijevoj obali Drave, 1. i
4. bataljon 12. proleterske napadali su na neprijateljeve položaje: Banov brod
i zapadna ivica šume Pokaj. Tom prilikom zauzeti su neprijateljevi položaji, a
artiljerijska vatra je prenesena na Đuretinu i Pitomaču. Drugi bataljon, u
sadejstvu sa 1. i 3. bataljonom, ovladao je položajima na liniji Đuretina -
greda, a 22. i 23. januara vođene su borbe na periferiji Pitomače. Neprijatelj
se u Pitomači uporno branio i vršio protivnapade i upotrebljavao rezervu. Samo
u toku 23. januara neprijatelj je izvršio tri protivnapada na 12. proletersku,
ali su sva tri odbijena. Jedna neprijateljeva kolona međutim, uspjela je da
iznenadi 2. bataljon 12. proleterske, jer je bila maskirana bijelim ogrtačima.
Izvršila je juriš i primorala 2. bataljon na povlačenje. Zbog povlačenja 2.
bataljona, i 1. i 3. bataljon bili su prisiljeni da se povuku na nove položaje,
jer su im bokovi bili izloženi neprijateljevoj mitraljeskoj i minobacačkoj
vatri. Do kraja januara na položajima 12. proleterske nije bilo promjena. U
četvorodnevnim borbama neprijatelj je imao 130 izbačenih iz stroja, od čega
50 poginulih i 80 ranjenih. Dvanaesta proleterska imala je 67 boraca izbačenih
iz stroja. Od toga je bilo 7 poginulih i 60 ranjenih. Među ranjenima nalazio se
komandant 2. bataljona Miodrag Bjelić, zatim Marijan Čižić, vršilac dužnosti
političkog komesara čete, Jovo Kokić, komandir čete, Dušan Zovko, politički
komesar 2. čete, 2. bataljona, Franjo Horvatić i Stjepan Trubar, komandir čete
iz 1. bataljona. U borbi su se istakli Petar Buzdum, komandir 3. čete, 2.
bataljona, Dušan Zovko, politički komesar, 3. čete, 2. bataljona, Budimir
Budimac, politički delegat u 3. četi 2. bataljona, Jakov Katunić iz 2. čete
2. bataljona, Drago Peulić iz 3. čete 2. bataljona. Zatim Antun Čabar, Slavko
Kumštek, Slavko Štokan, puškomitraljezac, Ante Harambašić, jedan od
najboljih puškomitraljezac u 2. bataljonu, Liza
Jakšić
bolničarka, Esad Duvnjak, puškomitraljezaca i Antun Pilnik. Slabo se držao
Savo Gagulić, politički komesar čete, koji je javno izražavao nezadovoljstvo
zbog napornih borbi koje su vođene u uslovima surove zime. Inače, Gagulić je
ranije bio pohvaljivan kao jedan od najboljih puškomitraljezaca. Međutim, u
toj situaciji podbacio je i Štab 2. bataljona jer, komandant bataljona nije držao
čvrsto potčinjene jedinice. U borbi je zaplijenjeno 6000, a utrošeno 30000
metaka. Izgubljena su 2 teška mitraljeza, a za teške minobacače utrošeno je
117 mina. Izbijanjem
njemačkih tenkovskih jedinica na desnu obalu Drave, 10. februara 1945. kod
Terezinog polja, pedesetodnevna borba za virovitički mostobran završena je
potpunim neuspjehom. Do 9. februara 1945. na lijevu obalu Drave povukle su se
jedinice 12. korpusa, Osječka brigada 12. slavonske udarne divizije i oko
1500-2000 izbjeglica iz Slavonije. Među
onima koji su prešli na lijevu obalu Drave, najveći broj bio je iz pozadinskih
jedinica i ustanova Vojne oblasti 6. korpusa. Pored njih, evakuisan je i jedan
broj ranjenika iz 6. i 10. korpusa. Ukupni gubici 6, 10. i 12, korpusa u odbrani
virovitičkog mostobrana su vrlo veliki. Samo 12. vojvođanski korpus imao je
4.300 boraca izbačenih iz stroja. Od toga 1000 poginulih, 3000 ranjenih i 300
nestalih. Šesti slavonski udarni korpus imao je 700 boraca izbačenih iz
stroja.[2] Operativne
jedinice oskudjevale su u ljudstvu, čete u 12. proleterskoj i drugim slavonskim
brigadama nisu imale više od 40 do 50 boraca, a ponekad i manje, dok je u
pozadini 6. korpusa konstantno bilo 6-8000 ljudi koji su uspješno izbjegavali
odlazak u operativne jedinice.[3]Politički
komesar 1. čete 1. bataljona 12. proleterske brigade, izvjestio je 27. marta
1945. godine, Štab Bataljona da su 2 borca iz njegove čete pobjegla
neprijatelju s oružjem, i to: Josip Ojnel, rođen 27. marta 1911. u Ploštini,
opština Badljevina i Silvester
Pihler, rođen 1908. u Badljevini.[4] Početkom
februara 1945. godine u 12. proleterskoj NOU brigadi izvršene su personalne
izmjene i nova postavljenja u Štabu Brigade. Za načelnika Štaba postavljen je
Bogdan Gojković,[5]
a za operativnog oficira u Štabu Brigade Marijan Grozaj.[6] [1]
Arhiv VII f. NOP-a, k. 895 reg.
br. 1-1/2. a [2])
Zbornik ..., Tom
V, knj. 38, dok. 12 i
39. [3])
Zbornik ..., tom V, knj. 36, dok. 44, knj. 37, dok. 119. Arhiv VII, f. NOP-a
k. 482 reg.
br. 48-11/1, k. 473 reg.
br. 36-1/5. [5])
U NOVJ od 1941, bio je borac, desetar, vodnik, komandir čete i komandant
bataljona. Komandant Daruvarskog partizanskog odreda i načelnik Štaba istočne
grupe partizanskih odreda. Kao načelnik štaba u borbi sa kozacima u selu
Imsovac, 6. februara 1945. izgubio je oba oka. U svim borbama isticao se kao
hrabar i sposoban vojni starješina. Arhiv VII, f. NOP-a, k. 893 reg. br. 2/1, k. 895 reg. br.
4/1. [6])
U NOVJ od 1941. Bio je borac, politički komesar čete, politički komesar
bataljona i brigade. Poslije završenog oficirskog kursa u Daruvaru, oktobra
1944. kao najbolji slu- šalac u rangu postavljen je za komandanta 18. NOU
brigade. Bio je vrlo hrabar sa širokom opštom i vojnom kulturom. Umro
1947. u Ljubljani. Oko
24 sata u noći 7/8. februara, odbrambene položaje 1. i 4. bataljona obišao
je politički komesar i informativni oficir Brigade. Tom prilikom utvrđeno
je da Štab 4. bataljona nije postupio po naređenju Štaba Brigade, pa je
politički komesar Brigade lično naredio komandantu 4. bataljona da na
rijeci Ilovi, kod mlina, postavi 1 streljački vod ojačan teškim
mitraljezom.
|