Jovan Kokot: DVANAESTA SLAVONSKA

Radi sadejstva sa jedinicama 6. i 10. korpusa i obezbjeđenja lijevog krila 3. ukrajinkog fronta, prebačen je sa lijeve obale Drave u Viroviticu, 8. decembra 1944. 703. puk 23. streljačke divizije Crvene Armije.^1} Nijemcima je smetala oslobođena Slavonija, a pogotovo virovitički mostobran, zbog planirane protivofanzive u Mađarskoj kod Blatnog jezera. U vezi s tim njemačka Vrhovna komanda donijela je odluku da se najprije očisti područje Virovitice, Donjeg Miholjca, Valpova, a potom i njegovog zaleđa. Za tu svrhu predvidio je veću operaciju pod nazivom »Vukodlak«. Međutim, u skladu sa operativnim planom Vrhovnog štaba NOV i POJ i u vezi sa planiranom operacijom »Vukodlak«, Štab 3. jugoslovenske armije je u januaru 1945. iz Baranje preko Mađarske prebacio u Slavoniju 12. vojvođanski korpus sa tri divizije radi zaštite lijevog boka 3. ukrajinskog fronta.

Iscrpljujuće borbe za odbranu Podravine i Virovitice, počele su još 15. decembra 1944. i trajale do 6. februara 1945. Polovinom januara 1945. počela je njemačka operacija pod nazivom »Vukodlak«. Cilj te operacije bio je da se razbiju snage NOVJ i ovlada Podravinom, Viroviticom i širim područjem Slavonije.^[1] U to vrijeme 12. udarna divizija 6. korpusa, vodila je teške borbe na prostoriji između Osijeka, Đakova i Vinkovaca, držeći čvrsto u blokadi Đakovo i Našice. Između 12. udarne divizije i 1. proleterskog korpusa na Sremskom frontu, nalazio se uzan koridor oko 30 km koji su Nijemci uporno branili. Oko 10. januara 1945. neprijatelj je uspio da potisne snage 10. korpusa, 32. i 33. divizije, kao i 40. diviziju 6. korpusa. Nakon toga neprijatelj je zauzeo Male i Velike Zdence i Trnoviticu. Narednog dana, bez većeg otpora, zauzeo je Mali i Veliki Grđevac, Malu i Veliku Pisanicu. Sredinom januara vođene su teške borbe na grebenu Bilo-gore, oko Vukosavljevice i u dolini Ilove kod Garešnice.

Po naređenju Štaba 6. korpusa, 13. januara 1945. 12. proleterska brigada pokrenuta je iz rejona Našice - Gradac - Londžica i, usiljenim maršem u zimskim uslovima, preko Kutjeva i Orahovice, stigla na željezničku stanicu Mikleuš. Tu se ukrcala u željezničku kompoziciju i, 14. januara do 16 sati stigla u Viroviticu. U Virovitici je od načelnika Štaba 3. jugoslovenske armije dobila naređenje da izvrši marš pravcem: Virovitica - Špišić Bukovica - Vukosavljevica - Šibenik - Zrinjska. U Zrinjsku je stigla oko 19 sati gdje je, od komandanta 10. korpusa, generalmajora Vlade Matetića dobila zadatak da odmah, bez odmora, poslije usiljenog marša, iz pokreta napadne ustašku bojnu u selu Zrinjska. Napad na Zrinjsku počeo je u 19 sati 14. januara s polaznog položaja Bubanj. U napadu je učestvovao 3. bataljon pod komandom Laze Popovića i Rudolfa Kolaka. Bataljon je napadao sa sjeverne strane pravcem koji je bio najduži i najteži.

Nakon 11 sati žestoke i krvave borbe, kao i obostranih gubitaka, 3. bataljon povukao se 15. januara u 6 sati. Neprijateljevi gubici nisu utvrđeni, a 3. bataljon je imao 27 boraca izbačenih iz stroja, od čega 10 poginulih i 17 ranjenih. Utrošeno je 6000 metaka i 53 mine za teški minobacač. Izgubljeno je 8 pušaka. Među poginulima nalazio se Milan Kokot,^[2] sekretar Bataljonskog komiteta SKOJ-a, a među teško ranjenim Rudolf Kolak, politički komesar bataljona i Ljubica Ostojić, politički delegat. Rudolf Kolak^[3] zadobio je 16 rana od minobacača. Naredne noći u napadu na Zrinjsku, učestvovao je 1. bataljon pod komandom Luke Krajinovića i Stevana Gavrilovića. Nakon 10 sati borbe i nekoliko uzastopnih juriša, bataljon je noću 15/16. januara uspio da razbije ustašku bojnu, nanese joj gubitke i prisili je na povlačenje. U napadu se istakao čitav bataljon na čelu sa Štabom. U toj borbi naročito se istakao Petar Stanić, komandir 1. čete. Noću je sa četom izvršio dubok bočni obilazak i napad iz pozadine. Na taj način četa je omogućila razbijanje ustaške bojne i njeno protjerivanje iz Zrinjske. Međutim, u toku borbe četa se i sama našla u neprijateljevom okruženju, odsječena od 1. bataljona na nepoznatom terenu u uslovimfa zime i dubokog snijega. Sa 7 ranjenih boraca nošenih na nosilima, četa se uspješno suprotstavljala neprijateljevim napadima i, tek poslije 3 dana, ušla u sastav Bataljona.

^[1]) Jugoslavija i Balkan bili su stalno u žiži interesovanja njemačke Vrhovne komande i lično Adolfa Hitlera. Jugoslavija i Balkan za njemačku ratnu privredu obezbeđivali su 50% nafte i naftinih derivata, 60 % boksita, 29% antimona i 21% bakra. Od 6 balkanskih država, 3 su bile njemački saveznici: Bugarska, Mađarska i Rumuniia, dok su Jugoslavija, Grčka i Albanija bile okupirane. U oktobru 1944. NOVJ je imala 18 korpusa sa 50 divizija i oko 500.000 naoružanih boraca. Te snage vezivale su za sebe 6 njemačkih korpusa, 19 njemačkih divizija, 24 njemačka puka, ustaško-domobranske i četničke jedinice, ukupno oko 1,100.000 ljudi pod oružjem. »Sremski front 1944-1945«, n. f. str. 42, 166, 200 i 285.

ACi 1

Prije rata pripadao naprednom radničkom pokretu u Beogradu. Prije dolaska u 12. proletersku, bio je na dužnosti organizacionog sekretara i sekretara kotarskog komiteta SKOJ-a Daruvar i Grubišno Polje.

^[3] Bio je jedan od najhrabrijih bombaša i puškomitraljezaca u 12. proleterskoj brigadi. Uspješno je komandovao vodom i četom, a upornim radom od nepismenog borca, postao je politički komesar bataljona.