Jovan Kokot: DVANAESTA SLAVONSKA
Sadržaj Prethodni dokument Sledeći dokument


Iskustva i ocjene iz borbe za Pakrac

 

Nakon 36 sati žestoke borbe i junaštva boraca, 16. slavonska brigada nije uspjela da likvidira neprijateljevo uporište i oslobodi Pakrac. Imala je 190 boraca izbačenih iz stroja. Od toga 35 poginulih, 145 ranjenih i 10 nestalih. Ranjeni i poginuli su, uglavnom, stari borci - članovi Partije i SKOJ-a: desetari i vodnici, komandiri i politički komesari četa. Praktički 16. brigada u napadu na Pakrac izgubila je bataljon na koji nije mogla više da računa. Zbog toga je, prije odlaska u Žumberak, 18. slavonska brigada dala jedan svoj bataljon radi popune 16. brigade.[1] Iz izveštaja njemačke 187. divizije od 12. oktobra 1943. godine, o napadu na Pakrac se kaže: »Jake partizanske snage 6. korpusa, potpomognute artiljerijom i teškim minobacačima rano ujutro napale su sa svih strana Pakrac, a osobito iz zapadnog smjera. U Pakracu je zauzeta pilana, a posada u ergeli Isidorovac povukla se u Lipik. Pojačanja upućena iz Daruvara zaustavljena su u selu Sređani (7 km zapadno od Daruvara) i morala se povući u Daruvar. Lipik je potpuno blokiran i izolovan od Pakraca a ponovljeni napad na partizanski položaj i blokadu ostao je bez rezultat a«.[2] Prema radio-izveštaju 4. gorskog zdruga: »u 22,30, 12. oktobra stanje u Pakracu je sve teže, jer su partizani oko 20,00 časova izvršili juriš na sjeverni dio uporišta, ali su nakon ogorčene borbe odbijeni. Partizanima neprekidno pristižu pojačanja. Naše vazduhoplovstvo učestvovalo je u napadu na osiguranje kod Lipika, a naši gubitci u toku 12. oktobra do 22,00 iznose 72 izbačena iz stroja. Od toga 16 poginulo, 42 ranjeno i 16 nestalih«.[3] U izveštaju od 13. oktobra stoji: »Neprijatelj pojačao pritisak na Pakrac i Lipik. Međutim, u 20,15 min. 4. gorski zdrug izvjestio da je u toku 13. oktobra zrakoplovstvo dobro radilo i da je pritisak na Pakrac popustio. Skupina 4. gorske pukovnije pod komandom pukovnika Frica u 20,00, probila se iz Daruvara i stigla u Lipik, a potom oslobodila Pakrac« .[4]

S obzirom na to da se 4. gorska pukovnija sa 2 bojne iz Daruvara probila kroz osiguranje 18. brigade, jačine od oko 800-1200 vojnika, Štab 6. korpusa donio je odluku da se sve jedinice 12. divizije povuku istočno od Pakraca. Moral neprijateljeve posade u Pakracu nije bio uzdrman, jer je stalno bila u dogovoru s pretpostavljenom komandom preko radio-sredstava koja je obećavala da u Pakrac stiže pomoć iz Daruvara, Okučana i Nove Gradiške. Ukupni neprijateljevi gubici u Pakracu i borbama na osiguranju oko Pakraca i Lipika, iznose oko 285 izbačenih iz stroja. Od toga u Pakracu 29 poginulih, 38 ranjenih i 13 nestalih. Ostali gubici nastali su kao rezultat borbi sa 12. i 18. brigadom. U borbi sa 12. brigadom neprijateljski gubici iznosili su oko 70 poginulih i ranjenih, i 3 zarobljena vojnika.

U pakračkoj operaciji 12. divizija imala je 250 boraca izbačenih iz stroja. Od toga 60 poginulih, 177 ranjenih i 13 nestalih. Najviše gubitaka imala je 16. brigada, u kojoj je 195 boraca izbačeno iz stroja. Dvanaesta brigada imala je 27 boraca izbačenih iz stroja. Od toga 6 poginulih, 16 ranjenih i 5 nestalih, Uglavnom, gubitke je imao 3. bataljon, koji je vodio borbu sa neprijateljevim snagama koje su se iz Daruvara probile u Lipik, a zatim u Pakrac. Zaplijenjeno oružje i vojna oprema u borbama u Pakracu i oko mjesta gotovo je zanemarljiva, jer su gubici koje je imala 12. divizija, a naročito njena 16. brigada, neuporedivo veći.[5]

I pored neuspjelog napada na Pakrac, Štab 6. korpusa NOVJ svojom naredbom od 20. oktobra 1943. godine pohvalio je jedinice 12. divizije za pokazanu hrabrost, požrtvovanje i izdržljivost: »Dvanaestog oktobra 1943. godine jedinice 12. divizije, Posavski partizanski odred, Udarni bataljon, Čehoslovačka brigada, napali su Pakrac. U borbi koja je trajala 37 sati, naročito su se istakle ove jedinice: 16. slavonska brigada koja je izvela 7 juriša na uporište, haubička i poljska baterija 6. korpusa, 12. brigada koja je bila na osiguranju južno od Pakraca i 18. slavonska brigada koja je bila na osiguranju prema Daruvaru. Štab Korpusa pohvaljuje sve borce i rukovodioce 12. divizije«.[6]

Štab 6. korpusa predložio je da Glavni štab za Hrvatsku posebno pohvali borce i starješine 12. brigade koji su u borbama oko Pakraca vodili žestoku borbu sa oko 1200 neprijateljevih vojnika (200 Nijemaca i 9 satnija 8. puka 4. gorskog zdruga), koji su se iz Daruvara probili u Lipik. U bliskoj borbi prsa u prsa, borci i starješine 3. bataljona 12. NOU brigade ispoljili su masovni heroizam i junaštvo«.[7]

Nakon neuspjelog napada na Pakrac, bataljoni 12. NOU brigade bili su razmješteni u bučkom kraju, a zatim u Voćinu, Macutama, Bokanama, Ćeralijama i Rijencima. Slobodno vrijeme iskorišćeno je za vojno i političko vaspitanje boraca, a obzirom na to da se Brigada od povratka iz sjeverozapadne Hrvatske avgusta 1943. nalazila u skoro neprekidnim borbama i marševima. Po naređenju Štaba Divizije i Korpusa, 1. bataljon je upućen u Baniju po oružje i municiju koju je Glavni štab Hrvartske (GŠH) dodijelio 6. korpusu. Naime, GŠH je ponudio veću količinu pušaka, puškomitraljeza, nekoliko topova, veće količine municije i eksploziva dobijenih razoružanjem italijanskih jedinica u Dalmaciji poslije kapitulacije Italije.



67^ Monografija 16. slavonske NOU brigade, strana 84.

[2]) Arhiv VII, f. NHD, k. 3 reg. br. 650-651, f. NOP-a k. 881 reg. br. 12/2.

[3]) Arhiv VII, f. NDH, k-3 reg. br. 650-651.

[4] Isto.

[5] Arhiv VII, f. NOP-a, k-881 reg. br. 12/2, k- 892 reb. br. 34/2, k-3/650-651.

[6] Arhiv VII, f. NOP-a k-472-A reg. br. 1-61/9.

[7] Arhiv VII, f. NOP-a k- 472-A reg. br. 1-61/9.

7dR


Sadržaj Prethodni dokument Sledeći dokument