IV RATOVI U SLOVENIJI, HRVATSKOJ I BiH - SRBIJA, CRNA GORA I SRJ U RATOVIMA RAT U SLOVENIJI – “BEDEM” ILI “OPKOP” (juni – juli 1991) HRVATSKO – SLOVENAČKI SPORAZUM I PROGLAS ŠTABA VRHOVNE KOMANDE 1. Interesantan je taj sporazum koji glasi: “Predsjedništva su se dogovorila da će u slučaju oružane intervencije protiv zakonitih organa vlasti i državljana obje republike, Republike Slovenije i Republike Hrvatske, poduzeti mjere: Proglasiti potpunu samostalnost dviju republika, te opozvati svoje predstavnike iz organa Federacije; Prekinuti svako finansiranje Federacije; Obavijestiti Vijeće sigurnosti Organizacije ujedinjenih naroda i zahtjevati intervenciju mirovnih snaga; Pozvati državljane obiju republika (starješine, civilne osobe u službi JNA i vojnike) da napuste JNA; Zaplijeniti svu imovinu Federacije na svojim teritorijama; Prekinuti svako snabdijevanje komandi, jedinica i ustanova JNA; Upotrijebiti sva zakonita sredstva, uključujući štabove, komande, jedinice i ustanove Teritorijalne odbrane i organe za unutrašnje poslove, te pozvati državljane obiju republika na zaštitu i odbranu demokratskog uredenja i suverenosti. Upotreba tih snaga i sredstava je dogovorena i usklađena i podrazumjeva međusobnu pomoć; Nadležni pravosudni organi u republikama pokrenut će sudski postupak zbog ratnih zločina protiv svih pripadnika Armije, koji će sudjelovati u nasilnim akcijama protiv organa vlasti i državljana republika Slovenije i Hrvatske” (“Globus”, specijalno izdanje, Zagreb, 11. veljače 1991.) Dokument su 20. siječnja 1991. potpisali ministri Martin Špegelj, Josip Boljkovac, Janez Janša i Igor Bavčar. Uprkos ovom ugovoru, Hrvati juna i jula nisu bili spremni da uđu u rat i nijednim potezom nisu “pomogli” Sloveniji – imali su rat kod kuće. 2. Na novonastale dramatične događaje u vidu proglasa odgovorio je general Marko Negovanović, član Štaba Vrhovne komande, tada pomoćnik za politički rad u SSNO. Evo proglasa u cjelini: “Građani Jugoslavije, Obraćam vam se kao član Štaba Vrhovne komande Oružanih snaga SFRJ, koji se ovih dana nalazi u stalnom zasedanju. Situacija u zemlji je dramatična. Preti raspad Jugoslavije. Vode se žestoki međunarodni sukobi, a na pomolu su i novi. Na početku smo građanskog rata. Jugoslovenska narodna armija već godinama ukazuje na neminovnosti takvog razvoja događaja ako se ne stane na put politici svršenog čina i jednostranog razgrađivanja jugoslovenske države, bezakonju i anarhiji. Činili smo i činimo sve što je u našoj moći da se obezbede uslovi za miran, demokratski i legalan rasplet jugoslovenske krize. Na žalost, umesto toga, pribeglo se i primeni sile radi ostvarenja jednostranih odluka kojima se razbijaju teritorijalna celokupnost i suverenitet Jugoslavije. Protiv jedinica Jugoslovenske narodne armije, koje su na teritoriji Republike Slovenije izvršavale svoje ustavne obaveze u obezbedivanju granice i teritorijalne celokupnosti zemlje, vodi se rat. To se čini na prljav, surov i podmukao način. Dogovoreni prekid vatre se ne poštuje. Dok se jedinice JNA uzdržavaju od primene sile kojom raspolažu, otvarajući vatru samo u samoodbrani i krajnjoj nuždi, nastavljaju se, uz svakovrsne prevare, čak i najviših rukovodilaca Republike Stovenije, bezočni napadi na jedinice, vojne objekte, pripadnike Armije i članove njihovih porodica. Istovremeno se na teritoriji Republike Hrvatske privodi kraju opšta mobilizacija svih oružanih sastava. Večeras je Štab Vrhovne komande oružanih snaga uputio poslednji zahtev predsedniku i Vladi Republike Slovenije, čijim ispunjenjem se otvara mogućnost za prekid oružanih sukoba. Ako rukovodstvo Republike Slovenije ne ispuni postavljene zahteve, čija je suština u obezbeđivanju bezuslovnog prekida vatre i stvaranju normalnih uslova za život i rad Armije, Štab Vrhovne komande narediće preduzimanje mera u skladu sa situacijom u zemlji, uključujući maksimalno podizanje borbene gotovosti i potrebne mobilizacijske radnje i odlučne vojne mere. Štab Vrhovne komande poziva sve građane i patriotske snage da se suprotstave guranju zemlje i naših naroda u svekoliku katastrofu.” Kasniji događaji su pokazali da ni ova pretnja nije sprečila “svekoliku katastrofu”.

Sadržaj

Prethodno poglavlje

Sledeće poglavlje