SRBIJA, CRNA GORA I SRJ U RATOVIMA “Glavnu odgovornost za tešku sudbinu koju su doživeli bivša Jugoslavija i njeni narodi, među kojima i jednu od najtežih sudbina i srpski narod, snose one političke snage koje su tada vladale Srbijom.” Miloš Minić VUKOVAR I DUBROVNIK – POBJEDE KOJE PREDSTAVLJAJU PORAZ Za Srbe je Vukovar bio “oslobođenje”, a za Hrvate “okupacija”. Od grada nije ostalo ništa osim imena koje asocira na osnivački kongres KPJ 1919. i na “Batu”, proizvođača najjeftinije obuće. Za Crnogorce su Konavlje i blokada Dubrovnika najveća sramota – nacionalna i civilizacijska. Na Stradunu je pobrojano 49 artiljerijskih rupa. Dubrovnik u svojoj prošlosti gotovo da nije bombardovan. Vukovarska operacija je faktički započela borbama u Borovom selu (11. maja 1991) angažovanjem paravojnih odreda “Dušan Silni”, “Valjevo” i “Avalskog četničkog korpusa.” Nastavljena je septembra upotrebom operativne grupe “Jug” od Šida i grupe “Sever” od Erduta. Snagama komanduje komandant 1. AO general Života Panić. Neposredne borbe za Vukovar su počele 6. oktobra 1991, a 18 novembra je Vukovar zauzet pošto je temeljito razrušen. Grupaciju na lijevom krilu prema Dubrovniku i Neretvi čine titogradski, užički i bilećki korpus sa TO i paravojnim snagama iz Crne Gore i Istočne Hercegovine. Snagama komanduju generali Jevrem Cokić i Pavle Strugar. Vukovar je najupečatljivija slika rušilačkog dejstva, besciljnosti ovog rata i pobjede koja je poraz. Vukovar su, poslije tromjesečne opsade i rušenja “oslobodile” gardijske jedinice beogradske oblasti sa paravojnim odredima i samo je varka da je to, po Kadijeviću, “najveća pobjeda nad ustašama i poraz glavnine hrvatske vojske”. Taj nepostojeći grad proglašen je “budućom prestonicom” tog djela Podunavlja, s jedne strane, a sa druge strane “hrvatskim Staljingradom”. Potpredsjednik skupštine Srbije Bora Petrović, prvi je njegovim “oslobodiocima”, stojeći kraj jednog tenka gardijske brigade, čestitao pobjedu i novembra 1991. rekao da se “Srbija sa ovog mesta više nikad neće pomaći”. Tih dana 1991. godine, ispod oraha na Bulevaru oktobarske revolucije, posmatram odlazak tenkova na Vukovar. Kasnije se isti ali razređeni tenkovi vraćaju, istim putem koji je promjenio ime u Bulevar mira, okićeni tablama osvojenih vukovarskih ulica. Slično su se kitili tenkovi i topovi (ranije vlasništvo JNA) Franje Tuđmana i Radovana Karadžića, kada su “oslobađali” gradove i općine u Hrvatskoj i Bosni. Poslije višemjesečnih borbi oko Neretve, deblokadom Dubrovnika, povratka Konavlja sa Ćilipima i izlaskom na crnogorsko-hrvatsku granicu, završena je tzv. operacija Janka Bobetka “Tigar”. Vraćen je taj dio Hrvatske, kojeg su početkom rata posjećivali načelnik Štaba Vrhovne komande, predsjednik Crne Gore, mnogi generali i vojvoda Šešelj. Tom operacijom hrvatska strana je preuzela strategijsku inicijativu, što je bilo gotovo presudno za daljnje operacije hrvatske vojske, bez obzira što je posljednja faza ove ofanzive završena pregovorima na fregati “Avenger” između generala Pavla Strugara i Janka Bobetka, poslije čega su se Crnogorci povukli kroz porušeno Konavlje, uz zaštitu i kontrolu UNPROFOR-a. I za vojnu strategiju i operatiku, kao i za sve druge strategije i djelatnosti, važi osnovno pravilo: da bi se ostvario uspjeh, moraju se postavljati samo ostvarljivi ciljevi i zadaci. Ako se planira nemoguće, ako se pogrešno procjene sopstvene snage a zadaci postave iznad realnih moći – sebi se unapred izriče presuda, a izvijestan je samo – neuspjeh. A ako se tako ponašaju vojni stratezi – neminovno se gubi rat. Istorija je to potvrdila bezbroj puta, ali to naše jastrebove ničemu nije naučilo. Shodno tome, slomljene su obe osnovne i najjače krilne grupacije, desno - slavonsko-vukovarska i lijevo - dubrovačko-hercegovačka.