| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
DESETODNEVNI IZVEŠTAJ NEMACKOG OPUNOMOĆE-NOG GENERALA U NDH OD 11. JANUARA 1943. ODELJE-NJU ZA OBAVEŠTAJNU I KONTRAOBAVEŠTAJNU SLUŽBU VRHOVNE KOMANDE VERMAHTA O USTAŠKO-DO-MOBRANSKIM FORMACIJAMA I AKTIVNOSTI JEDINICA NOV I POJ U SLAVONIJI I BOSNI[1] IZVEŠTAJ O SITUACIJI ZA PERIOD OD 1. DO 10. I 43. I.) U unutrašnjoj politici je, čak i u odnosu na ustaše, tamo gde ne dopire uticaj ustanika nastupilo barem formalno izvesno smirivanje što, međutim, ne treba poistovetiti sa aktivnom podrškom širokih narodnih slojeva. To se vidno očituje u nezainteresovanosti za odbranu u pokrajinama koje su izložene partizanskom teroru, čime se ustaničkom pokretu pružaju mnogostruke mogućnosti da se, iako pomalo, ipak sve više i više širi. Tako se, na primer, ovih dana mađarski ambasador[2] požalio vladi da su partizani u pojedinim naseljima istočno od Bjelovara čak i tamo-šnje naseljene Mađare hteli prisiliti da „služe vojsku" u njihovim redovima. Daleko najveći deo zemlje nalazi se sada kao i pre potpuno ili delimično van državne kontrole. Od značajnih pojedinosti treba pomenuti da je maršal Kvaternik[3] konačno penzionisan i da je dobio pravo useljenja u Nemačku, s tim što poglavnik još okleva sa davanjem dozvole za iseljenje. Dalje, 6. o. mj. otpočele su svečanom povorkom kroz zagrebačke ulice svečanosti Bo-gojavljenja nove hrvatsko-pravoslavne crkve, u kojima su učestvovali i predstavnici vlade i odeljenja ustaša. — Ustaški pukovnik Francetić,[4] kojeg je poglavnik najviše cenio od svih ustaških rukovodilaca, poginuo je u brdima Like, najverovatnije kao žrtva avionske nesreće. — Hrvatska vlada čini pokušaje da u potpunijoj meri ustašku miliciju uključi u oružane snage, van kojih bi trebalo da ostane samo Poglavnikova tjelesna garda — to jest jedan puk sa artiljerijom. Pre, kao i sada, potpuna stagnacija u razvoju žandarmerije, pri čemu, kao što se i očekivalo, ni pod rukovodstvom potpuno neiskusnog 30-godišnjeg ustaškog „pukovnika" Pečnikara[5] nisu postignuti nikakvi rezultati. 9/10. I u Zagrebu boravio general Roata[6] zbog službenih razgovora sa opunomoćenim generalom i komandantom nemačkih trupa. — Roata je posetio i generala Prpića,[7] a u prisutnosti Lorkovića[8] i poglavnika. Kod ovog održan je u prilično dramatičnoj formi razgovor o pitanju četnika koje izdržava Roata. Po obaveštenju koje je Roata dao nemačkom generalu, on želi četnike koji sada dejstvuju u Lici — navodno 4—6000 ljudi — da ubuduće angažuje zapadnije za jednu „akciju čišćenja".[9] II.) Severno od Save: Ponovno oživljavanje delatnosti bandi u jugoistočnom Sremu usled povlačenja nemačkih jedinica i slabljenja žandarmerijskih stanica. Inače bez promena. Južno od Save: Jače komunističke snage, koje su došavši sa severa izvršile podilaženje ka Sarajevu, bile su potisnute od pravoslavnih borbenih odreda.[10] U rejonu Jajce — 106 km severozapadno od Sarajevo — Travnik — 72 km severozapadno od Sarajeva — posle privremenog zauzimanja naselja Turbe (7 km zapadno od Travnika) od strane komunista i uništenja tamošnje pilane, stanje nepromenjeno.[11] Komunisti zauzeli Teslić (94 km severozapadno od Sarajeva) pri čemu su razbili 3 hrvatska bataljona.[12] Nemačko-hrvatskim protu-napadom mesto ponovo držimo u ruci. Ipak, jače komunističke snage i nadalje ugrožavaju Teslić i železničku prugu za Sarajevo u dolini Bosne. U rejonu Banje Luke neprijateljski pritisak ponovo ojačan. Italijanska okupaciona zona: Pojačanje komunističkih snaga u rejonu Karlovca, posebno na pošumljenim brdima severno od grada. III.) Okruženje većih komunističkih snaga u slavonskim brdima severoistočno od Broda koje je preduzela 717. peš. divizija, usled slabog sadejstva hrvatske brdske divizije, nije uspelo. Od komunista zauzeti Teslić uspelo je, usled brze intervencije nemačkih jedinica, gotovo neoštećen vratiti u naš posed. U rejonu Travnika odbrambene borbe protiv jačeg neprijatelja. U rejonu Banja Luka — Bosanski Novi nastavljaju se odbrambene borbe i akcije čišćenja. U rejonu Karlovca morale su se hrvatske jedinice iz Krašića (19 km severo-severozapadno od Karlovca) povući na sever.[13] Ojačani delovima Poglavnikove tjelesne garde, uspeli su da ponovno zauzmu to naselje i da komuniste odbace prema jugu. 717. peš. divizija stigla je iz Srbije na teritoriju Hrvatske. SS-divizija „Princ Eugen" se premešta.[14] IV.) Pojačana sabotažna delatnost na glavnoj pruzi Zagreb— Zemun, pri čemu je transportni voz 369. peš. divizije napadnut jugoistočno od Siska i gotovo kompletno uništen.[15] Još jedan vojni transport iskliznuo je sa pruge 40 km zapadno od Beograda,[16] kojom prilikom je poginuo i ranjen veći broj nemačkih vojnika. Obustavljeno je kretanje noću svih vojnih transporata izuzev vozova za snabdevanje. Saobraćaj se uspostavlja tek u zoru posle proveravanja pruge. V.) Situacija nepromenjena. Nemački opunomoćeni general u Hrvatskoj Br. 205/43 pov. od 11. 1. 43. Odeljenje za inostranstvo/Abver Inostranstvo, br. 023/43, pov. IA/7/ 13. 1. 43. Poverlj ivo Prepis dostavljen: Abver I VAA za Odelj. za inostranstvo Inostranstvo II A IA ... [17] Dostavljeno: ... [18] 1Snimak overenog prepisa originala (pisanog na mašini) u AVII, NAV—T-77, r. 895, s. 564691—3. 2Ferenc fon Maroši (Ferenz von Marossy) 3Slavko 4Juraj 5Vilko 6Mario 7Ivan 8Mladen dr 9Broj tih četnika u Lici nije bio veći od oko 3450. 10Reč je o četničkim jedinicama DM iz Romanijskog i Drinskog korpusa. 11Dejstva u tom rejonu 7/8. januara 1943. izvodili su delovi 10. hercegovačke udarne brigade 3. udarne divizije NOVJ (tom IV, knj. 9, dok. br. 204). 12Vidi dok. br. 3 i 5. 13Jedinice 13. proleterske NOU brigade i 4. udarna brigada 8. divizije NOVJ zauzele su 2. januara 1943. s. Krašić (kod Jastrebarskog). Vidi tom V, knj. 11, dok. br 1, 3, 4, 5, 15, 17, 124, 126, 128 i 129, knj. 13, dok. br. 43. 14Vidi dok. br. 2. 15Petog januara 1943, između s. Blinjskog Kuta i s. Komareva (kod Sunje), jed nice 8. brigade 7. divizije NOVJ minirale su prugu i napale transportni voz (63 vagona) kojim su se prevozili delovi ne-mačke 369. legionarske divizije i oklopni voz koji je intervenisao iz Sunje (tom V, knj. 11, dok. br. 22, 31 i 132). 16Vidi dok. br. 7, objašnjenje 7. 17Potpis nečitak. 18Zbog ograničenog prostora izostavljena su imena uprava i komandi kojima je ovaj izveštaj dostavljen.
|