| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
Dvanaesta slavonska brigada u operaciji »Braun« - uspjeh kod Šušnjara Odluka za neprijateljevu ofanzivu »Braun«
u
Slavoniji donesena je još 28. decembra 1942. u njemačkoj Vrhovnoj komandi
Vermahta u Vinici (Ukrajina), istovremeno kada je donesena i odluka za ofanzivu »Weis-1«
(IV
neprijateljeva ofanziva), s tim da ofanziva »Braun«
počne
polovinom marta 1943. Prilikom referisanja komandant Jugoistoka, general
Aleksandar Ler, iznio je Hitleru naročito teške posljedice zbog borbenih
dejstava slavonskih partizana: ometanje saobraćaja i rušenja glavne željezničke
pruge Zagreb-Beograd, rušenje privrednih objekata, rušenje okupatorskog i ustaškog
sistema vlasti i neprekidnih napada na oružane snage njemačkog Vermahta.[1] Prije sastanka u njemačkoj Vrhovnoj komandi, Vermahta
njemački opunomoćeni general u NDH izvjestio je Komandu Jugoistoka u Solunu:[2]
»Hrvatski Generalštab izložio je zategnutu i jako tešku situaciju u
Slavoniji sjeverno od Save i podnio je pismeni prijedlog još 16. decembra 1942.
godine da se iz prostora Sarajeva prebace jake snage kako bi operacijom »Braun«
bio
zaveden red i mir u Slavoniji, i na taj način obezbjede važni proljetnji
poljoprivredni radovi koji su od odlučujućeg značaja za ishranu njemačke i
hrvatske vojske i stanovništva. U svemu tome hrvatski Generalštab naročito
ističe potrebu obezbjeđenja glavne željezničke pruge Zagreb-Beograd koja
prolazi kroz Slavoniju.«[3] Ofanziva »Braun«
počela
je 20. marta 1943. u 4 sata ujutro sa snagama od 30 do 35.000 neprijateljevih
vojnika. U odnosu na 12. slavonsku diviziju, neprijateljeve snage u živoj sili
bile su pet puta jače, a u artiljeriji, mitraljezima, minobacačima, tenkovima
i avijaciji neprijatelj je imao apsolutnu nadmoćnost.404 Prije napada neprijatelj je izradio detaljan operativni
plan koncentracije i grupisanja svojih snaga po pravcima. Početni raspored
njegovih snaga bio je u duhu opšte zamisli i planiranog manevra, koji mu je na
samom početku obezbjeđivao uslove da 12. slavonsku diviziju odbaci od glavne
željezničke pruge Zagreb-Beograd i da je okruži u rejonu Kutjeva. Za uništenje
slavonskih partizana neprijatelj je organizovao 4 borbene grupe: zapadnu grupu
sastava: 1. gorska divizija i njemačka borbena grupa kojom je komandovao
komandant njemačke 17. rezervne divizije general-potpukovnik Brauner
nastupala
je iz tri pravca: prvi, Daruvar - Gornji Borki - Ravna Gora. Drugi: Pakrac - Bučje
- Kamenska i treći, Okučani - Nova Gradiška - Kamenska. Južna grupa sastava:
9 njemačko-ustaških i domobranskih bataljona nastupala je iz Slavonske Požege
pravcem: Jakšić - Kutjevo. Istočna grupa sastava: ojačana 3. domobranska
divizija, nastupala je pravcem Slavonski Brod - Kutjevo. Sjeverna borbena grupa:
sastava 5 bojni koje su nastupale pravcem: Podravska Slatina - Slatinski
Drenovac - Kutjevo.[4]
Početni raspored partizanskih snaga (12. slavonske divizije, 1. i 2. slavonskog
partizanskog odreda) odredio je Operativni štab za Slavoniju svojom zapovješću
od 20. marta 1943. godine. Ukupne partizanske snage u Slavoniji sastojale su se
od 5.000 boraca.[5] Dvanaestoj slavonskoj brigadi naređeno je da iz rejona
Kutjeva izvrši usiljeni marš pravcem: Kutjevo-Velika-Kamensko-Bučje, da
organizuje odbranu na liniji Ravna Gora - selo Budić - Bučje - Jakovci i da
spriječi prodor neprijatelja pravcem: Bučje - Kamenska - Zvečevo. Desno od
12. slavonske brigade na Ravnoj Gori i Ljutoču (kota 595), nalazila se 17.
slavonska brigada. Na južnim padinama Papuka na Cipelovcu (kota 817) i Češljakovačkom
visu (trig.
820) nalazila se 16. slavonska brigada. Južno od
Slavonskog Drenovca kod Jankovca nalazila se 18. brigada. Ovakav raspored i grupisanje djelimično je poremetilo
planove neprijatelja. Ipak, nešto više izraženo grupisanje bilo je na liniji
Ljutoč - Ravna Gora (kota 856) - selo Budić - Bučje i u rejonu Kamenska - Šeovci.
Tu liniju posjela je 12. i 17. slavonska brigada sa 7 bataljona što je i bilo
realno, s obzirom na to da su na taj pravac bile upućene najelitnije
neprijateljeve jedinice: dijelovi njemačke 187. divizije i 1. gorske divizije.
To je, ujedno, bio i najkraći pravac prema Zvečevu gdje se nalazio Štab 3.
operativne zone, partizanske bolnice i cjelokupni sistem partizanske
infrastrukture. Divizija je bila razvučena na prostoriji od 3 hiljade
kilometara kvadratnih. To je bilo realno i u skladu sa principima partizanskog
načina ratovanja. Međutim, Divizija bi bila znatno jača i operativno
sposobnija da je od 30. marta do 16. aprila dejstvovala kao cjelina u napadu na
neprijateljeve snage. Prema naređenju Štaba 12. divizije , 12. slavonska
brigada izvršila je marš 20. marta 1943. u 7 sati ujutro iz rejona Kutjevo sa
1, 2. i 4. bataljonom, a 3. bataljon je krenuo iz Vetova jer je bio za oko 25 km
bliži marševskom cilju. Zbog toga je Štabu 3. bataljona naređeno da izvrši
usiljeni marš pravcem: Vetovo - Kamenska - Bučje i da na liniji Budić - Bučje
- Jakovci posjedne položaje za odbranu i spriječi prodor neprijatelja prema
Kamenskoj do pristizanja 1, 2. i 4. bataljona. Treći bataljon je bukvalno pretrčao
skoro 30 kilometara od Vetova do Kamenske za oko 4,5 do 5 sati bez ijednog
zastanka ili kraćeg odmora. U brzini kretanja posebno se isticala 1. četa 3.
bataljona, koja je razdaljinu od 30 km prešla brzim maršem za 4,5 sata i
stigla u Kamensku oko 11,30 sati. I pored neuobičajene brzine kojom se kretala,
četa nije mogla da produži marš prema Bučju, jer su neprijateljevi prednji
dijelovi (prethodnica) već stigli u selo Mijače, 500 metara udaljeno, od
Kamenske. Neprijatelj je preduhitrio 12. slavonsku brigadu i
spriječio je da organizuje odbranu najvažnijeg pravca: Pakrac - Kamenska i
Kamenska - Zvečevo. Poslije pristizanja u Kamensku, 3. bataljon je odmah posjeo
položaje za odbranu na brdu Blažuj (kota 327), iznad same raskrsnice puteva
koji vode prema Zvečevu i Orljavcu. Već oko 12 sati 20. marta 3. bataljon
uhvatio je borbeni kontakt sa neprijateljem i, borba koja je otpočela vođena
je na uzastopnim odbrambenim položajima sve do sela Sažija i dalje u pravcu
kote 502 u visini sela Mijajlija sve do pada mraka. Istočno od komunikacije
Kamenska - Zvečevo na liniji: Amatovci - Seovci - Nježići tešku borbu je
vodio 4. bataljon 12. slavonske brigade i, punih šest sati, odolijevao snažnom
pritisku nadmoćnih snaga. Neprijateljeve glavne snage iz sastava 1. gorske
divizije jačine 4-5 bojni, poslije pristizanja, nastupale su pravcem: Vranić -
Amatovci - Šeovci - Nježić - Gredina.[6]
Neprijatelj je pogriješno ocjenio da se glavne snage 12. slavonske divizije, sa
12. i 17. slavonskom brigadom, nalaze na tom pravcu i, zbog toga prvog dana
ofanzive orijentisao je svoje glavne snage i borbena sredstva na taj pravac. Međutim,
na tom pravcu nalazio se samo 4. bataljon 12. slavonske brigade koji se do kraja
dana uspješno suprotstavljao neprijateljevom napadu, vodeći manevarsku odbranu
na uzastopnim položajima do linije: Striježevica - Bogdašić - Gredina. Druga
četa 4. bataljona pod komandom Petra Valanovića s položaja kod sela Bogdašića
bočnom vatrom iz puškomitraljeza, uspješno je ometala nastupanje
neprijateljevih snaga koje su nastupale od Blažuja u pravcu kote 327 i, dalje,
kosom prema Mrkoplju. Na taj način četa je olakšala borbu 3. bataljonu koji
je kao i 4. bataljon vodio manevarsku odbranu na uzastopnim položajima. Iako je odnos snaga na težištu odbrane gdje se
nalazio 4. bataljon bio nepovoljan, odnosno 5:1 u korist neprijatelja, njegove
snage u toku 20. marta nisu uspjele da se probiju do Zvečeva. Poslije 15 sati
20. marta 1943. jedinice 1. i 2. bataljona 12. slavonske brigade pristigle su u
rejon Ravne Gore (kota 856). Prvi bataljon posjeo je položaj na Ravnoj Gori
linijom od kote 782 do kote 856, a 2. bataljon istočno od kote 856 i dalje u
pravcu Mrkoplja. Poslije šestosatne borbe sa neprijateljem, 3. bataljon
povukao se na Ravnu Goru, a 4. bataljon prešao je preko druma Striježevica -
Vučjak i organizovao novi položaj za odbranu u rejonu Mrkoplja. Poslije povlačenja
4. bataljona zapadno od komunikacije Kamenska - Zvečevo prikupila se 12.
slavonska brigada na prostoru: Ravna Gora - kota 856 - selo Mrkoplje - selo Grđevica
i u toku 21. i 22. marta na ovom prostoru uz velike napore izvojevala sudbonosnu
bitku u odbrani ranjenika, koja je kasnije imala pozitivan uticaj na čitav tok
i ishod borbe protiv neprijateljevih snaga i konačan slom neprijateljeve
ofanzive. Prvod dana neprijatelje ofanzive 1. i 2. bataljon nisu angažovani u
borbi. O tome postoje različite ocjene pa i protivrječna mišljenja. Na
primjer: postavlja se pitanje zašto Štab 12. slavonske brigade, u popodnevnim
časovima 20. marta, nije upotrebio 1. i 2. bataljon za dejstvo i udar na bokove
i pozadinu neprijateljevih prednjih dijelova koji su se kretali u dvije kolone:
jedna, drumom Bučje - Kamenska, a druga Bučje - Budić - Koturić - Grđevica.
Dejstvom 1. i 2. bataljona i bočnim udarom na neprijateljevu lijevu kolonu koja
se kretala preko Budića, Koturića i Grđevice po svim zakonima rata i borbenih
pravila, ta kolona bila bi uništena u sadejstvu sa 3. bataljonom koji je upravo
s tom kolonom toga dana vodio šestosatnu uspješnu odbrambenu borbu. Međutim,
to je samo jedna strana viđenja i procjene taktičke situacije do 20. marta.
Dolaskom
na Ravnu Goru, Štab 12. slavonske brigade nije imao dovoljno elemenata za
procjenu neprijateljevih snaga koje su nastupale na širokom frontu: od
Daruvara, Pakraca, Nove Gradiške, Slavonske Požege i Podravske Slatine. Greben
Ravne Gore bio je posljednji odbrambeni položaj na kojem se jedino mogao
upornom odbranom zadržati neprijatelj, dok se ne sklone teški ranjenici koji
su ležali na nosilima samo na puškomet udaljeni od grebena Ravne Gore. Štab
12. brigade pratio je borbu 3. i 4. bataljona i poslije približavanja vatre
cijenio je da neprijatelj lijevim krilom teži da što prije izbije na Ravnu
Goru, a svojim desnim krilom na »Gredinu«, istočno od komunikacije Kamenska -
Zvečevo da bi obezbijedio slobodan prolaz kroz Vučjački klanac i zauzimanje
Zvečeva.[7]
Prema tome sa stanovišta odbrane teških ranjenika, odluka Štaba 12. brigade
da u toku popodneva 20. marta, zbog neizvjesne borbene situacije, zadrži 1. i
2. bataljon na grebenu Ravne Gore, bila je pravilna i taktički opravdana.
Sutradan 21. marta, kada se već i 4. bataljon prebacio zapadno od druma Striježevica
- Zvečevo u rejon Mrkoplja, Štab 12. brigade imao je na okupu sva četiri
bataljona. Međutim, toga dana zbog udara u prazno neprijatelj nije produžio
svoja dejstva sa dostignute linije: Striježevica - Bogdašić - Kruševo -
Vrhovci. Na osnovu takve procjene situacije, Štab 12. brigade zadržao je 3. i
4. bataljon na grebenu Ravne Gore, a 1. i 2. bataljonu naredio da pređe u napad
na neprijatelja koji se kretao drumom: Pakrac - Bučje - Kamenska. Prva četa 3.
bataljona upućena je da postavi zasjedu južno od sela Grđevica na drumu Bučje
- Kamenska kod mjesta Bogaz, gdje duboko usječeni klanac razdvaja Ravnu Goru od
Psunja. Rano ujutru 21. marta, dok se još nije ni razdanilo, 1. i 2. bataljon
već su sišli na komunikaciju Bučje - Kamenska i otpočeli sa napadom na
neprijatelja koji je bio u pokretu, a dijelom se zadržao na Bučju. Između 12
i 18 sati 22. marta, 1. bataljon vodio je žestoku borbu na Bučju sa Francetićevom
ustaškom bojnom koja se nalazila u sastavu 1. gorske divizije.[8] Bataljon je izvršio napad na neprijateljevu kolonu
koja je sa četiri kamiona prevozila artiljerijsku i puščanu municiju, i
zaustavila se na Bučju.[9] U napadu se istakao veći broj boraca koji su zajedno
sa zamjenikom komesara bataljona Markom Nikolićem jurišali na neprijatelja.
Naročito se istakao vodnik Luka Dreković »Ljutica« iz sela Bjelajci.410
On je sa grupom boraca prešao preko druma Bučje - Pakrac i, iz pozadine, napao
na neprijatelja, komandujući: »Šesta četa naprijed na juriš«. Vojnički
instikt i ratno lukavstvo vodnika Luke Drekovića, olakšalo je napad ostalih
dijelova 1. bataljona i omogućilo da se neprijateljevi kamioni s municijom
zaplijene.[10]
Prema sjećanju boraca 2. bataljona: Pere Dobričića, Stojana Markovića,
Vladimira Prodanovića i sestara Jovetić, 2. bataljon je 21. marta prije podne
postavio zasjedu na drumu Bučje - Pakrac. Oko 15 sati iz suprotnog pravca:
Kamenska - Bučje naišla je neprijateljeva motorizovana kolona. Na čelu je bio
putnički automobil sa grupom neprijateljevih oficira, a iza njih kretala se
kolona u kojoj su bila dva laka tenka i jedan kamion.413 S obzirom na
to da je neprijateljeva kolona dolazila iz pravca Kamenske, iznenadila je grupu
boraca 2. čete 2. bataljona, jer se kretanje neprijatelja iz tog pravca nije očekivalo.
U toj situaciji najbolje se snašao komandir 2. čete Milorad Vidović, koji je
brzo i energično reagovao i poveo grupu boraca u napad na neprijateljeve
tenkove.[11]
Tenkovi su napadnuti ručnim bombama i vatrom iz puškomitraljeza i pušaka. U
kratkoj, ali oštroj borbi, u kojoj je i neprijatelj bio iznenađen, zarobljena
mu je posada a zaplijenjeni tenkovi i kamioni su zapaljeni.[12] Tom prilikom zaplijenjena su dva teška
mitraljeza »breda«, jedan puškomitraljez, 8 pušaka, a 14 neprijateljevih
vojnika zarobljeno. Sutradan, 22. marta, 2. bataljon je ponovo postavio
zasjedu na drumu Bučje - Kamenska na mjestu gdje su uništeni neprijateljevi
tenkovi, ali sada u suprotnom pravcu prema Kamenskoj. Oko 16 sati iz pravca
Kamenske naišle su njemačke borbene grupe »Rukser« i »Simić«, sa kojima
je bataljon vodio tešku borbu sve do mraka, kada je bio prisiljen da se preko
sela Grđevice povuče u pravcu grebena Ravne Gore. Prema sjećanju Stojana
Prodanovića i Marka Nikolića za vrijeme teških borbi 22. marta oko 15 sati,
na manju livadu u rejonu sela Glavica spustio se neprijateljev avion za vezu. U
avionu se nalazilo nekoliko viših oficira koji su komandovali njemačkim i ustaško-domobranskim
jedinicama i vršili navođenje neprijateljevih aviona, te vršili korekturu
artiljerijske vatre. Između 16 i 19 sati 22. marta na Ravnoj Gori (k. 856)
bio je u toku posljednji čin drame u obruču. Dvanaesta slavonska brigada
vodila je jednu od najžešćih i najdramatičnijih borbi za vrijeme
neprijateljeve ofanzive »Braun«. Neprijatelj je nadmoćnim snagama, podržanim
artiljerijom, minobacačima i avijacijom, drsko i uporno napadao s očiglednom
namjerom da zatvori obruč oko 12. slavonske brigade i uništi je na uskom
grebenu Ravne Gore. Borbena situacija bila je veoma složena zbog toga što je
postojala neizvjesnost u pogledu evakuacije i smještaja oko 400 ranjenika, od
kojih je oko 100 bilo nepokretno. Njihova sudbina nalazila se u rukama boraca
12. i 17. slavonske brigade koji su, uz velike napore, odbijali juriše
Nijemaca, ustaša, legionara i domobrana. Dok su 1. i 2. bataljon poslije uspješnih
napada na neprijateljeve kolone na drumu Bučje - Kamenska odstupali pod jakim
pritiskom nadmoćnih neprijateljevih snaga prema grebenu Ravne Gore, 3. i 4.
bataljon 12. slavonske brigade i 2. bataljon 17. slavonske brigade, vodili su tešku
borbu sa neprijateljem koji je izvršio dubok prodor i napadao sa fronta i iz
pozadine. U borbi za kotu 856 učestvovalo je šest
neprijateljevih bataljona iz sastava njemačke 187. i 1. gorske divizije.[13]
Neprijatelju je pošlo za rukom da iskoristi reljef zemljišta i da 12.
slavonskoj brigadi nametne borbu na uskom grebenu Ravne Gore. Oko 16 sati obruč
oko 12. brigade bio je zatvoren. U dramatičnoj situaciji jedino riješenje bilo
je u protivnapadu na neprijatelja, prije nego što on potpuno naruši odbrambeni
sistem 2. bataljona 17. slavonske brigade, i 3. i 4. bataljona 12. slavonske
brigade. Radilo se o minutima i psihičkim sekundama. Štab 3. bataljona je uočio
namjeru neprijatelja i donio odluku da sa bataljonom izvede protivnapad pravcem
kota 856 - selo Grđevica. U protivnapadu su učestvovali i dijelovi 1. i 2.
bataljona, a 4. bataljon 12. slavonske brigade i 2. bataljon 17. slavonske
brigade štitili su bokove i odbijali napade neprijatelja koji je napadao iz
pozadine. U trenutku kada je na koti 856 došlo do bliske borbe
prsa u prsa, do eksplozija ručnih bombi, minobacača, artiljerije i napada
aviona vrilo je kao u kotlu. Borci 3. bataljona na čelu sa političkim
komesarom bataljona Ivanom Senjukom izvršili su silovit juriš na neprijatelja,
razbili ga i gonili vatrom i pokretom niz strme padine Ravne Gore, preko sela Grđevice
sve do druma Bučje - Kamenska. Neprijatelj je pretrpio teške gubitke, jer je
preko 60 poginulih Nijemaca, ustaša i legionara ostalo na bojištu, a ranjenih
i zarobljenih bilo je mnogo više. Neprijatelj je u bjekstvu bacao oružje, a puškomitraljeze
sakrivao u žbunje, koje su borci 3. bataljona kasnije pronalazili. Zbog mraka
neprijatelj je izbjegao znatno teže gubitke. I 3. bataljon pretrpio je dosta teške gubitke. Imao je
12 poginulih i 8 ranjenih boraca i starješina. U jurišu je, na čelu svojih
hrabrih boraca, poginuo herojskom smrću komandir 1. čete Joza Hlišić,
metalski radnik iz Slavonskog Broda. Zajedno sa borcima 3. bataljona, jurišao
je i šef Agit-propa 12. slavonske brigade, popularni Ferdo Milić Feđa. U
majskom broju »Brigadira« 12. slavonske brigade, Feđa je napisao članak o
borbi za kotu 856: »U silovitom jurišu na neprijatelja koji je bježao niz
padine kote 856 čuo se zvonki glas političkog komesara 3. bataljona Ivana
Senjuka koji je doviknuo svojim borcima: Drugovi gledajte kako fašizam bježi«.
Te iste večeri na Ravnoj Gori teško je ranjen i najmlađi borac 12. slavonske
brigade, dvanaestogodišnji kurir Štaba 1. bataljona Nikola Marušić. Uveče oko 21 sat probijena breša bila je ponovo
zatvorena, a vatreni obruč oko 12. slavonske brigade bio je ponovo
uspostavljen. Iako je bila noć, neprijatelj je uveo u borbu nove snage,
vjerovatno rezervu, da bi već sutradan rano ujutru krenuo u ponovni napad uz
podršku artiljerije, minobacača i aviona. Na dostignutoj liniji neprijatelj je
zapalio veliki broj vatri, čiji su se plameni jezici na ivici obruča dizali
visoko prema nebu. U tamnoj noći vatreni obruč oko 12. slavonske brigade bio
je, istovremeno, neprijatan i uzbudljiv. Bez obzira na tešku iscrpljujuću
borbu toga dana u odbrani kote 856, prizor je bio nezaboravan. Pošto su svi
ranjenici evakuisani i sklonjeni na sigurno mjesto pod neposrednom zaštitom 17.
slavonske brigade, dalja uporna odbrana Ravne Gore postala je bespredmetna. To
je bila i olakšavajuća okolnost, jer je Štabu 12. brigade ostavljala u izgled
i veću slobodu manevra. Oko 24 sata Štab 12. brigade donio je odluku da se sa
jedinicama probije između Bučja i Španovice, na Psunj, pravcem: Ravna Gora -
Branešci - Zabrdske Kričke - Rogulje - Jakovci - Bjelajci - Bilo Psunja.
Borbeni poredak: grupa za proboj 3. i 4. bataljon u prvome ešelonu, 2. bataljon
12. slavonske brigade sa lakšim ranjenicima u drugom ešelonu. Grupa za
osiguranje proboja: 1. bataljon 12. slavonske brigade na liniji selo Budić - Bučje.
Početak proboja 23. marta u 4 sata ujutro. Proboj je izvršen između 4 i 6
sati silovitim jurišem. Prilikom prelaza preko komunikacije Pakrac - Bučje,
brigada je napala neprijateljevu kolonu koja se kretala iz Pakraca prema Bučju.
Kolona je razbijena, a zarobljeno je 45 Nijemaca i ustaša. Zaplijenjen je jedan
puškomitraljez i 35 pušaka, jedna sanitetska kola i nekoliko dvokolica sa
municijom.[14] Grupa za proboj otvorila je put prema Psunju i do 8
sati 23. marta sve jedinice 12. slavonske NOU brigade prešle su komunikaciju
Pakrac - Bučje i izbile na Psunj. U popodnevnim satima 23. marta neprijateljeve
snage su, poslije tri dana žestoke borbe ušle preko Kamenske i Vučjaka u Zvečevo.[15]
I neprijatelj je zabilježio o tome da su partizani u noći 22/23. marta
izbjegli udar sa sjevera i juga i probili se kroz brešu zapadno od Ravne Gore.[16] U toku 24. i 25. marta 12. slavonska brigada vodila je
borbu sa njemačkim desnim pobočnicama na liniji: selo Bjelajci - selo Cicvare
- Javorovica (kota 911), a 1. četa 3. bataljona izvršila je napad na njemačku
borbenu grupu »Rukser« koja je upala u selo Bjelajce i počela da pali kuće.
Snažnim jurišem boraca neprijatelj je izbačen iz sela i prisiljen na povlačenje.
U zoru 26. marta 12. slavonska brigada sastava pet bataljona, pošto je
prethodno razbila jednu njemačku grupu na Javorovici (kota 911), probila se sa
Psunja preko zapadnog dijela Požeške kotline na Papuk. U tom trenutku
neprijateljeva južna grupa, pod komandom potpukovnika Vidakovića, u jačini od
5 bojni i jednog njemačkog bataljona iz njemačke 187. divizije, pripremali su
se za odlučni juriš na Češljakovački vis i Cipelovac uz podršku
artiljerije. Neprijatelj je procijenio da se na pomenutim visovima nalaze glavne
snage 12. slavonske divizije. Kao što je poznato, u to vrijeme na tim položajima
nije bilo partizanskih snaga i neprijatelj je udario u prazno. Zbog takve
situacije na jugozapadnom dijelu Papuka, 12. brigada se 27. marta prije podne
ponovno vraća na Psunj. [2])
Arhiv VII JNA, mikroteka reg.
br. NAV-N-T-501,
264/846. [5])
Zbornik . .., tom V, knj. 13, dok. br. 71, 67, 156, 165, 169, 170, 171, 176,
184, 183 i 187 i tom V, knj. 14, dok. 75. [6]>
Zbornik ... tom V, knj. 12, dok. 67, 156, 165, 169, 170, 171, 176, 184, 187
i 193. 1
co Zvečevo je bilo sjedište Štaba 3. operativne zone, Oblasnog narodnog
odbora, Oblasnog komiteta CK KPH za Slavoniju,
društvenih i političkih organizacija, AFŽ i većeg broja ustanova
vojno-pozadinskog sektora. Prema sjećanju Stojana Prodanovića učesnika u NOVJ od 1941. i borca,
desetara, komandira voda, komandira čete, zamjenika komandanta i komandanta
bataljona. Događaje iz tog vremena u svom sjećanju potvrdio je i Marko
Nikolić Mina, koji je u to vrijeme bio zamjenik političkog komesara 1.
bataljona. [9]
Arhiv VII, f.
NOP-a k 908 reg.
br. 7/3. [10])
Arhiv VII, f.
NOP-a k 907 reg.
br. 2/2. [11]
u grupi boraca nalazili su se: Vladimir Prodanović, Slavko Cicvara, sestre
Sofija, Marica i Milka Jovetić i Stojan Marković. Arhiv VII, f. NOP-a k 908 reg.
br. 7/3, u
operativnom izvještaju njemačke 187. divizije, mikroteka NAV-T-315 r,
1555, S. 124-35 potvrđeno je da su partizanske snage na komunikaciji
Kamenska - Bučje napali motorizovanu kolonu, zauzeli Bučje i zaplijenili
dva tenka i 4 kamiona sa municijom, i zarobili 60 vojnika. [13]
Još od 20. marta, tj. od prvog dana neprijateljeve ofanzive koju je vodila
12. brigada, imala je karakter borbe u okruženju. 1
crcr Prilikom proboja u jednoj kući u selu Branešci, politički delegat 1. čete
4. bataljona, Dobrila Blanuša, zarobila je 6 neprijateljskih vojnika. [15])
U Zvečevu nije bilo partizanskih snaga, ali su Nijemci i ustaše u Leštatu
pobili 436 žena i staraca koji su bili u zbijegu. Arhiv VII, f. NDH, k 21, reg. br. 7/1-43. [16]>
Arhiv VII, Na, mikroteka NAV-T-315-r, 1555, s. 124-35.
|