Jovan Kokot: DVANAESTA SLAVONSKA

Nakon oslobođenja Našica, od 12. i 40. slavonske divizije, 12. proleterska NOU brigada dobila je zadatak da očisti Krndiju, greben Papuka, tromeđu i Javor. Nakon prelaska s Krndije na Papuk, Brigada je nastupala sjevernim padinama Papuka do linije Orljavac - Kamenska. U Kamenskoj Brigada se ukrcala u partizanski voz i prevezla u Pakrac, a iz Pakraca u marševskoj koloni u Badijevinu.^[1] U Badljevini je provela 3 dana, od 21, do 24. aprila 1945. na odmoru, organizacionom sređivanju i izvođenju vojnostručne i političke nastave.

U mjesečnom izvještaju sekretaru Divizijskog komiteta od 31. marta 1945, sekretar Brigadnog komiteta Nikola Bjelac piše: »Zadnji mjesec dana znatno se popravila redovnost održavanja partijskih sastanaka, kako partijskih biroa tako i četnih ćelija. Aktivnost partijske organizacije osjetila se u svim pitanjima. Partijska organizacija je pomagala vojnim i političkim rukovodiocima u učvršćenju jedinica i njihovom osposobljavanju za borbu. Iz stroja su izbačena 2 politkomesara bataljona i 5 četnih rukovodilaca. Politički rad i drugarstvo u Brigadi je dobro, što se pozitivno odrazilo na prihvat novomobilisanih boraca. Borbenost i moral su na visini, a to se vidjelo prilikom dolaska u Drenjski Slatinik, kada je Brigada iz pokreta stupila u borbu i energičnim napadom razbila neprijatelja i organizovala uspješno gonjenje. Prvi bataljon je najbolji, a kod ostalih bataljona je borbenost ujednačena. Borci su spremni za nove marševe i borbene zadatke koji se budu pred njih postavljali.

U toku proteklog mjeseca, u Brigadi su se dogodile značajne promjene koje se odražavaju na političko raspoloženje. U Brigadu je došao bataljon »Matija Gubec« sa oko 350 novih boraca iz sastava Posavskog partizanskog odreda kao i jedan bataljon iz 4. udarne brigade. Iz toga proističe da je došlo i do znatnije promjene u samoj strukturi i sastavu boraca 12. proleterske NOU brigade. Jer, dolaskom većeg broja boraca iz drugih jedinica i politička svijest bila je uvjetovana tim promjenama. Dok u Brigadi nisu masovno dolazili novi borci, Brigada je po političkoj svijesti i motivaciji za borbu bila monolitna. Gotovo svi borci bili su upoznati sa političkim događajima u svijetu, a naročito kod nas. Novomobilisani borci donijeli su sa sobom svoja shvatanja, koja su se razlikovala od shvatanja boraca Brigade koji su imali znatno duži borbeni staž, kako po poznavanju ciljeva i linije borbe, tako i po borbenom moralu, motivaciji za borbu i borbenom iskustvu. Novi borci su došli iz raznih krajeva naše zemlje, a najveći broj je iz Vojvodine. Ima dosta Mađara. Ti borci su politički nedovoljno zreli i nedovoljno upoznati sa ciljevima narodnooslobodilačke borbe. Izraziti problem u Brigadi je dezerterstvo. Za mjesec dana iz Brigade je dezertiralo oko 100 boraca. Od toga je jedan dio pobjegao neprijatelju. Razlozi za dezerterstvo je izbjegavanje borbe i želja da se na svaki način sačuva glava do završetka rata. Novomobilisani su razvili priču da se u 12. proleterskoj NOU brigadi mnogo gine i da se na svaki način treba sačuvati, a to je moguće dezerterstvom«.^31}

^[1]> Do 20. aprila 1945. oslobođen je Slavonski Brod i Podravska Slatina, i počele su borbe za oslobođenje Slavonske Požege, Nove Gradiške, Banove Jaruge i Virovitice.