Jovan Kokot: DVANAESTA SLAVONSKA

Poslije završenog međukorpusnog tromjesečnog takmičenja na teritoriji Hrvatske, koje je trajalo od 15. juna do 15. septembra 1944, Štab 12. slavonske divizije dostavio je Štabu 6. korpusa NOVJ izvještaj o slijedećem: »Dostavljamo vam podatke o postignutim rezultatima u toku tromjesečnog takmičenja, koje je raspisao Glavni štab Hrvatske. Naše brigade, naši borci i rukovodioci u mjerenju snaga, u iskrenoj želji da doprinesu što više za pobjedu svog Korpusa, postigli su za ova 3 mjeseca lijepe i značajne rezultate. Oni su, koristeći se više nego prije stečenim iskustvima, napadajući još odlučnije nego ranije, učeći marljivije nego do tada, u vremenu od 15. 06. do 10. 09. 1944. likvidirali 7 neprijateljskih uporišta, izbacili iz stroja 4679 neprijateljskih vojnika i oficira. Oni su zaplijenili preko 1700 pušaka i 137 puškomitraljeza i mitraljeza i 8 topova. U ovom vremenu naše su se jedinice junački borile za žetvu i odbranile je od »crnih gavrana«. One su vodeći neprekidne borbe sa ustašama. Nijemcima, kozacima, gestapovcima, zdrugovcima i domobranima, uništavale njihovu živu silu i njihov ratni materijal. Borci i rukovodioci naših brigada neće se zadovoljiti postignutim rezultatima. Naša Divizija u ovim zadnjim borbama i u predvečerje same slobode, iskoristiće iskustvo iz protekla tri mjeseca i, biće još odlučnija i nemilosrdnija u ispunjavanju zadataka svoga korpusa«.^[1] A u tom tromjesečnom takmičenju pobjedila je 12. brigada.

Ona je kao najbolja u 12. diviziji na bojnom polju i u ukupno postignutim rezultatima za 3 mjeseca takmičenja, dobila 102.297 bodova. Na drugo mjesto dolazi Osječka brigada sa 90577 bodova, a treće mjesto zauzela je Čehoslovačka brigada sa 18877 bodova. Rezultati 12. NOU brigade: za 3 mjeseca izbacila je iz stroja 2295 neprijateljevih vojnika, od čega 912 ubijenih 584 ranjena i 799 zarobljenih. Za 3 mjeseca je svakog dana, u prosjeku, izbacila iz stroja 25 neprijateljevih vojnika, nedjeljno 180, a mjesečno 750 vojnika. Za 3 mjeseca Brigada je zaplijenila 1100 pušaka, 67 puškomitraljeza i mitraljeza, 8 teških i 8 lakih minobacača, 4 topa 47 mm, 33 automata, 445.000 metaka, 721 ručnu bombu, 4500 artiljerijskih granata, 2 putnička automobila i 100 kola sa konjskim zapregama punih raznog ratnog materijala. Uništila je: 5 borbenih kola i 11 puškomitraljeza. Za 3 mjeseca 12. brigada oslobodila je Podgorač i Grubišno Polje, a s Osječkom brigadom učestvovala je u oslobođenju Badljevine, u napadu na Bizovac sa 18. brigadom kod Osijeka, u napadu na Krndiju s Osječkom NO brigadom itd. Pet puta je silazila sa Dilja i iz đakovštine na glavnu železničku prugu Zagreb - Beograd, razarala kolosjeke i rušila njemačke transportne vozove. U Požeškoj kotlini za 10 dana teških i krvavih borbi, zajedno s Osječkom brigadom, odbranila je bogatu žetvu. Pod zaštitom 12. i Osječke brigade, 3000 žetelaca požnjelo je i prikupilo žito sa 7000 jutara oranice. U partizanske magacine spremljeno je 200 vagona pšenice, a 60 vagona preko plana. To je samo dio aktivnosti 12. brigade.

U političkom, kulturno-prosvjetnom radu i u pružanju pomoći narodu, najviše je postigla 12. brigada. Svakog mjeseca u njoj je, u prosjeku, održano preko 100 vodnih, četnih i bataljonskih sastanaka. Svaka četa nedjeljno je izdala po 1 broj džepnih i zidnih novina. Jedanput nedjeljno svaka četa i bataljon održali su po jedne usmene novine i održali kulturno-prosvjetnu priredbu zajedno sa seoskom omladinom i narodom. Četni i bataljonski pjevački horovi, recitatori i bataljonske dramske sekcije, naučile su po nekoliko novih borbenih pjesama, recitacija i dramskih uloga. Borci i rukovodioci 12. NOU brigade, takmičili su se u čišćenju i održavanju oružja i lične opreme. Po svom spoljašnjem izgledu, čistoći i disciplinovanom izvršavanju naređenja svojih starješina, uvijek su bili među prvima. Poslije borbene akcije, veliki broj boraca i rukovodilaca nije se koristio vremenom za odmor. Umjesto odmora, oni su pomagali narodu ustaničkih i oslobođenih sela Slavonije u poljskim radovima, u opravci poljoprivrednog alata, obuće i odjeće. Za sve vrijeme borci 12. NOU brigade vodili su računa i o svojim ranjenim drugovoma. Prikupljali su cigarete, rublje i druge predmete za ličnu upotrebu, i slali ih u partizanske bolnice«.^[2]

U telegramu Glavnog štaba Hrvatske 6. slavonskom korpusu od 19. i 26. oktobra 1944. stoji: »Budite gordi, junački borci Slavonije. U tromjesečnom takmičenju u Hrvatskoj, najbolje rezultate postigle su jedinice 6. slavonskog korpusa. Najslavnija slavonska brigada, naša 12. udarna, najbolja je brigada u Hrvatskoj, a Vrhovni štab NOV i POJ dodjeljuje joj naziv proleterska. Čestitamo vam za postignute rezultate i pohvaljujemo borce, podoficire, oficire i političke komesare 6. slavonskog korpusa na čelu sa komandantom Matom Jerkovićem i političkim komesarom Vladom Janjićem - Capom«.^[3]

Na osnovu postignutih rezultata, Štab 6. korpusa i Štab 12. slavonske divizije pohvalili su borce i rukovodioce za postignute rezultate Naredbom br. 48 od 15. septembra 1944. koja glasi: »Pohvaljujemo borce, podoficire, oficire i politkomesare 12. udarne i Osječke brigade na čelu sa štabovima koji su pokazali upornost, požrtvovanje, hrabrost i vještinu u rukovođenju svojim jedinicama i, na taj način, nanijeli neprijatelju osjetne gubitke u živoj sili i ratnom materijalu. Za pokazano požrtvovanje, odlučnost, hrabrost i vještinu u uništavanju neprijatelja i rukovođenju svojim jedinicama, pohvaljujemo slijedeće borce i rukovodioce 12. brigade: iz 1. bataljona: Josipa Vukojevića, Stojana Prodanovića i Nikolu Brkovića, komandire četa, Slavka Borića, vodnika, Đuru Atalića pomoćnika političkog komesara čete, Petra Stanića nišandžiju teškog mitraljeza i PT-puške, Franju Soboćana, pomoćnika političkog komesara čete, Ostoju Filipovića, komandira voda, Jakoba Katulića, borca i Stevu Kukića, desetara.

Iz 2. bataljona: Peru Dobričića, komandanta bataljona, Vasu Radića, Zorana Lazića i Dušana Ćasića, komandire četa, Marijana Čižića, političkog komesara čete, Dragu Divjaka, nišandžiju puškomitraljeza, Jozu Vrbaskiju, vodnika, Vasu Stojanovića, Petra Vukovića, Janka Šeatovića, desetare, Milku Tulum, borca i Adama Božića.

Iz 3. bataljona: Đuru Sekulića, komandira čete, Miloša Todorovića, komandira čete, Slavka Kovačevića, političkog komesara čete, Lazu Ostojića, političkog komesara čete, Stevu Stankovića, političkog komesara čete, Živojina Nićivojevića, komandira voda, Matu Vrbana, nišandžiju puškomitraljeza, Jovicu Nešića, sekretara bataljonskog sekretarijata SKOJ-a i Ljubu Aćimovića, političkog delegata, Andriju Grudanića, političkog komesara čete i Ivana Moslavca, komandira Jurišne Čete.

Iz 4. bataljona: Ružu Bojčić, desetara, Janka Sušu, vodnika, Pavla Blažanina, vodnika, Josipa Hegedušića, vodnika, Zdravka Štajmingera, političkog komesara čete, Dragu Radmilovića, borca, Paju Marića, borca, Josipa Gučeka, borca, Jovana Sremca, vodnika, Tomu Valičevića, borca, Tomu Borića, komandira čete i Petra Bogdanovića, komandanta bataljona«.¹⁸⁷

Povodom proglašenja 12. NOU brigade proleterskom, mnogi bivši borci 12. NOU brigade, koji su se nalazili u korpusnoj pozadini, postavili su pitanje nošenja srpa i čekića - proleterskog znaka - na kapama. Štab Korpusa proslijedio je taj zahtjev Glavnom štabu Hrvatske 9. decembra 1944, a Glavni štab Hrvatske je odgovorio: »Srp i čekić mogu nositi samo oni borci koji se vode po spisku u 12. udarnoj brigadi. Petokrake zvjezde sa srpom i čekićem na kapama nose samo borci i rukovodioci jedinica koje su odlukom Vrhovnog štaba dobili naziv proleterska«. U vezi s tim, Štab 6. korpusa ponovno upućuje depešu Glavnom štabu Hrvatske, koja glasi: »Imamo mnogo starih boraca iz 12. proleterske brigade koji su po bolnicama izbačeni iz borbenog stroja. Oni su najviše doprinjeli da Brigada postane proleterska. Sada se nalaze u pozadini. Oni postavljaju pitanje prava na srp i čekić«.¹⁸⁸

»Glavni štab NOV i PO Hrvatske objavio je rezultate međukorpusnog tromjesečnog takmičenja za najbolju brigadu u Hrvatskoj. Pobjedu je odnijela naša slavna i junačka, 12. udarna brigada. To je, zaista, veliki ponos cijele Slavonije i naše Divizije naročito. Svaki borac i svaki rukovodilac treba da se time ponosi. To priznanje, taj uspjeh naše 12. udarne brigade, uspjeh je i ponos i ostalih jedinica 6. slavonskog korpusa. Mi to moramo svečano proslaviti. Ostale brigade naše Divizije treba da pošalju tople čestitke 12. udarnoj brigadi. Na konferencijama treba govoriti o tome šta znači tako golema pobjeda 12. udarne brigade. Svim jedinicama naše Divizije pobjeda 12. udarne brigade neka bude podstrijek za budući rad i buduća takmičenja, a 12. udarna brigada neka još uloži više volje i još više poleta i ljubavi za jači i intenzivniji rad. U cijeloj Slavoniji, 12. udarna brigada kao najstarija brigada, zaista je obljubljena. Ovu pobjedu naše prve brigade, našeg miljenčeta, proslaviće cijeli narod Slavonije. Prema tome, ostale brigade naše Divizije ne smiju zaostati. Dvanaesta udarna brigada je poznata kao najbolja, ali to još uvijek ne znači da je neće koja brigada prestići. U radu se treba rukovoditi geslom: stići i prestići«.^[4]

^[1]) Za vrijeme tromjesečnog takmičenja, komandant 12. divizije bio je Nikola Demonja, a politički komesar Otmar Kreačić. Kreačić je španski borac. U NOB-u od 1941, nosilac »Partizanske spom. 1941«, član KPJ od 1938. Bio je rukovodilac Agitpropa CK KPH, a od maja 1944. politički komesar 12. divizije, zatim politički komesar korpusa. Narodni heroj Jugoslavije i general-pukovnik u penziji.

7QQ

185) Zbornik . .., tom V, knj. 29, dok. 107, str. 587-588. Arhiv VII JNA, reg. br.

k-119/7-1/1, k-119/7-2/1.

^[3]> Zbornik .. ., tom V, knj. 29, dok. 107.

^[3]) Zbornik . . ., tom V, knj. 29, dok. 107, Arhiv VII f. NOP-a k-893 reg. br. 11-1/2.

^[4]) Pismo je napisao politički komesar 12. divizije Josip Krajačić Prika. U NOVJ od 1941.

Bio je borac, politički komesar čete i bataljona, politički komesar brigade i divizije.

Poginuo u automobilskoj nesreći juna 1945.