| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
Neuspjeli napadi na Teslić i Doboj Između
1. proleterske ili. krajiške divizije
dogovoreno je da se zajedničkim snagama izvrši napad na neprijateljeva uporišta
u Tesliću i Doboju. U napadu je učestvovala i 12. NOU brigada. U vezi sa
napadima na Teslić i Doboj, 1. proleterska divizija je naredila 1. i 13.
proleterskoj brigadi »Rade Končar« da u centralnom dijelu srednje Bosne
sadejstvuje 11. krajiškoj diviziji.[1]
U Tesliću su se nalazili dijelovi 4. i 5. lovačke pukovnije, 1. lovačke
divizije i poznata Ferizbegovićeva bojna sa oko 600 vojnika, od čega 80
Nijemaca. U Doboju se nalazila 1. bojna 4. lovačke pukovnije i oko 100 njemačkih
vojnika. Na prilazima Doboju, na spoljnjem obezbjeđenju, nalazilo se oko 150
vojnika. Ukupno je bilo oko 800-900 neprijateljevih vojnika.[2] U
napadima na Teslić i Doboj, prema borbenoj zapovjesti 11. krajiške divizije,
trebalo je da učestvuje 6 brigada: Peta i 12. krajiška, 14. srednjobosanska,
12. slavonska i 1. i 13. proleterska brigada, bez 2. bataljona.60 Noću
26/27. januara 12. slavonska NOU brigada sa 1. i 2. bataljonom napadala je na
Doboj, a sa 3. i 4. bataljonom na Teslić. U napadu na Teslić, pored 3. i 4.
bataljona trebalo je, prema zapovjesti Štaba 11. krajiške divizije, da učestvuju
bataljoni 1. i 13. proleterske brigade. Kasnije će se videti da su u napadu na
Teslić učestvovala samo 2 bataljona 12. slavonske brigade, a ostale jedinice,
ni poslije 13 sati od vremena predviđenog za napad, nisu uopšte ni došle do
Teslića. Nedolazak jedinica predviđenih da učestvuju u napadu, ostavio je
nepovoljan utisak na borce 3. i 4. bataljona 12. brigade. Oni su sami otpočeli
napad, presjekli i porušili žičane prepreke kroz koje je propuštena struja i
vodili borbu na prednjem kraju neprijateljeve odbrane punih 13 sati. Za to
vrijeme Štab 12. brigade nije bio obavješten o promjenama koje su, u međuvremenu
nastale povodom napada na Teslić i Doboj. Prema
naređenju Štaba 11. krajiške divizije i Štaba 12. slavonske brigade, naređeno
je 1. i 2. bataljonu da napadaju Doboj zajedno sa 5. krajiškom (kozaračkom) i
sa 2 bataljona 12. krajiške brigade. Prvi bataljon 12. brigade napadao je s južne
strane pravcem: željeznička stanica - rijeka Usora i fabrika šećera. Drugi
bataljon dobio je zadatak da napada sa zapadne strane. Međutim, u toku pokreta
od mjesta koncentracije prema polaznom položaju za napad, bataljoni su se
sukobili s ustaško-muslimanskom milicijom na spoljnoj odbrani Doboja. Nakon 2
sata borbe, bataljoni su uspjeli da razbiju spoljnu odbranu Doboja i da zauzmu
prvu liniju rovova na koti 333 - Gornja Omarska. Na dostignutoj liniji
bataljonima je naređeno da posjednu položaj na liniji kota 258, kota 259, kota
288 - Alajbegovci, s obzirom na to da se odustalo od daljnjeg napada na Doboj.
Razlozi za odustajanje, obrazloženi su dolaskom novih neprijateljevih snaga u
uporište.[3] I
u napadu na Teslić, u kojem su učestvovala samo 2 bataljona 12. slavonske
brigade, došlo je do promjene. Poslije protjerivanja četničkih snaga sa položaja
k. 268 - Ruževi i trig.
352 - Križ, bataljoni su bez zadržavanja izbili na
polazni položaj ispred rovova i žičanih prepreka sa strujom. Borci su
prekinuli strujno kolo izoliranim makazama i kukama vezanim za konopce, razvukli
presječene žice te tako napravili prolaz za ulazak u uporište. U prvom naletu
na glavnom ulazu u uporište, 1. četa 3. bataljona zauzela je dvospratnu zgradu
i 1 bunker odakle je neprijatelj pružao otpor. Neprijatelj je još te noći
pokušao da protivnapadom i uz podršku 2 protivtenkovska topa izbaci grupu
boraca iz utvrđene zgrade, ali mu to nije pošlo za rukom. Borci 3. bataljona
hladnokrvno su osmatrali i precizno gađali, osjećajući se potpuno bezbjednim
u utvrđenoj zgradi. Kad se razdanilo Štab 3. bataljona uočio je da desno od
njega nema naših snaga a na lijevom krilu, sem 4. bataljona, takođe, nije bilo
drugih snaga koje bi učestvovale u napadu na Teslić. Prije
izlaska na polazni položaj za napad, 4. bataljon bio je prisiljen da savlada
rijeku Usoru. U januarskoj noći, na niskoj temperaturi borci su gazili vodu do
koljena, a na pojedinim mjestima i do pojasa. Poslije izlaska na polazni položaj,
borci su na ranije pripremljenim drvenim sankama podmetnuli artiljerijsku
granatu težine 47 kg ispod žičanih prepreka. Granata je eksplodirala i
otvorila prolaz borcima 4. bataljona.[4] Oko
10 sati neprijatelj je ponovno pokušao sa protivnapadom na objekat u kome se
nalazila 1. četa 3. bataljona na čelu sa komandirom Milutinom Vujnićem.
Neprijateljev protivnapad borci su odbili ručnim bombama, ali je tom prilikom
poginuo 18-godišnji desetar Dragan Marković iz sela Grahovljana kod Daruvara.[5] Između
10 i 12 sati situacija je postala kritična za 1. i 2. četu, koje su bile
isturene oko 100 metara ispred borbenog poretka Bataljona. Komandir 1. čete
predložio je Štabu bataljona da povuče svoju četu, jer je postojala opasnost
da neprijatelj blokira zgradu i spriječi povlačenje. Slično se događalo i
kod 4. bataljona 12. NOU brigade. Kuriri 3. i 4. bataljona dva puta su odlazili
u Štab Brigade i obavještavali o stanju u Tesliću, a odgovor je bio: »Produžite
sa napadom, povlačenje ne dolazi u obzir«. Ipak, oko 14 sati Štab Brigade je,
na osnovu dobijenih informacija, izvršio procjenu i naredio povlačenje iz
Teslića. Prilikom povlačenja, neprijatelj je otvarao snažnu mitraljesku,
minobacačku i artiljerijsku vatru, što je ometalo povlačenje 3. i 4.
bataljona koji su imali dva poginula i 5 ranjenih boraca. Osnovni
razlozi za odustajanje od napada na Teslić i Doboj bili su u gomilanju
neprijateljevih jedinica u dolini rijeka Bosne i Usore, koje su prevožene prema
jadranskom moru. Pored toga, prije početka napada u neprijateljeve garnizone
Teslić i Doboj stigla su pojačanja. O odustajanju od napada zbog slabih i
sporih kurirskih veza, Štab 12. slavonske NOU brigade obavještan je tek posle
14 sati provedenih u Tesliću.[6] [1]>
Arhiv VII, k. 712-A reg. br.
5-1/1, k. 893 reg. br. 1/1. [3])
Očigledno, radilo se o slabom radu informativno-obavještajne službe, ali
i o propustima u radu Štaba koji je vodio taj napad na Doboj. [4])
U decembru 1943. njemačka dalekometna artiljerija ispalila je desetinu
artiljerijskih granata, ali je samo jedan manji broj eksplodirao. Po naređenju
Štaba 12. NOU brigade granate je pokupio i demontirao brigadni puškar Ivan
Troha iz Slavonske Orahovice. Po originalnoj ideji komandanta Brigade Josipa
Antolovića, Ivan je u tijelo granate, čija je težina bila 47 kg, ugradio
skraćeni karabin (kratež) koji je poslužio umjesto satnog mehanizma za
aktiviranje upaljača i izazivanje eksplozije granate. [5])
Iako je bio teško bolestan od pjegavog tifusa, Dragan Marković nije htio
da ostane u ambulanti u Maćinom brdu kod Prnjavora. [6])
Prema nepotvrđenim vijestima, kurira Štaba 11. krajiške divizije koji je
nosio poruku Štabu 12. slavonske NOU brigade, ubili su četnici. Zbog toga
su 2 bataljona ove brigade ostala 14 sati u Tesliću. Ipak, izvlačenje je
uspješno organizovano i bez većih žrtava.
|