| Sadržaj | Prethodno poglavlje | Sledeće poglavlje |
|
IX VOJNIČKO RAZMIŠLJANJE O UNAPRED IZGUBLJENOM RATU – RATOVIMA
IMENUJMO GLAVNE AKTERE I LIČNOSTI APSURDNIH RATOVA Vojničko razmišljanje o unapred izgubljenom ratu, završiću kao i izlaganje na Okruglom stolu Društva za istinu o antifašističkoj narodnooslobodilačkoj borbi u Jugoslaviji (1941-1945), održanom od 5. do 7. decembra 1995. u Beogradu. “SFRJ je vojno poražena iznutra. JNA je razbila sama sebe. Uloga Vrhovne komande i ŠVK ne može da bude drugačije ocjenjena nego negativno. Uzroka razaranja SFRJ je više, ali, kada se stvar svede na glavne uzroke, moglo bi se reći da je to: - odstupanje Srbije od osnova ravnopravnosti, demokratije i nužnog strpljenja u međusobnim odnosima, a to odstupanje je postepeno sazrevalo od pojave Memoranduma SANU, kao idejno-političke platforme; - fatalna politika Beograda i Zagreba oko podjele Bosne, i - odstupanje armijskog vrha od koncepcije opštenarodne odbrane i principa na kojima je građena. A kada su se idejno i planirano spojili - kada je ratna politika našla agresivnu silu, počela je ofanziva - psihološko-propagandni rat, početni oružani sukobi kao prethodnica i priprema ratova. Agresivnost nije mogla a da ne izazove reakcije u drugim djelovima SFRJ, specifične od sredine do sredine, koje su, zatim, u toku rata, i same mjenjale svoj karakter, pri čemu se dešavalo da prvobitni branioci postanu agresori, uz obilje ratnih zločina na svim stranama” (“Stvaranje i razaranje Jugoslavije”, str. 191). Bilo je više prekida i obnavljanja ratnih dejstava od 1990. do 1995, kada je nađen spas u miru i protiv svih onih snaga na Balkanu koje mogu da ugroze druge. Prije ili kasnije, neizbježni su demilitarizacija svih, povratak izgnanih, granice bez pasoša, garancije manjinskih prava, ugovori između bivših jugoslovenskih država o ratnoj odšteti, abolicija učesnika i kažnjavanje svih ratnih zločinaca. A ko, eventualno, ispolji silu, na njega treba ići svim demokratskim snagama kod nas i uz pomoć svijeta. Glavne ličnosti apsurdnih ratova (S. Milošević, F. Tuđman i A. Izetbegović) bili su tri sedmice zatvoreni, uhapšeni i ugošćeni u vonjoj bazi Rajt-Peterson, gdje je okončano najveće ubijanje poslije Drugog svetskog rata. To se dogodilo u vrijeme kada su ratovi izgubljeni i pošto je izvršeno oko 3.500 vazdušnih akcija NATO i drugih snaga po Bosni i Hrvatskoj - u vrijeme kada je broj NATO napada bio približno jednak broju najviše ispaljenih projektila na Sarajevo u jednom danu i kada je izmjenjen opšti odnos snaga. I tu su sva trojica na mirovnoj konferenciji u Dejtonu položili oružje i doživjeli poraz – 21. novembra 1995. Dobro bi bilo da su ostali u Ohaju ili negdje drugde… Na listi poznatijih “političara” i “vojskovođa”, koji snose najveću krivicu, su R. Karadžić, R. Mladić, M. Martić, V. Šešelj, D. Kordić i još neki - za i pred Hag. A da li je lista kompletna - sa svih strana? Gdje su kreatori i glavni realizatori rata? Gdje su “vojskovođe” sa Vukovara, Podrinja, Konavlja i Dubrovnika, Lovinca i Velebita, Zadra, Sarajeva, Mostara, Jajca, Foče, Bihaća, Prijedora, Ahmića, Srebrenice, Medačkog džepa, izvršioci “Bljeska” i “Oluje”, a posebno sa onih taktičko-operativnih pravaca i punktova gdje je sve opustošeno? Gdje su “političari” koji su vršili smotre pred odlazak u bojeve i rušilačke pohode, koji su pozdravljali i odlikovali i nakon zločina? Gdje su rušioci više hiljada spomenika velikog antifašističkog rata 1941-1945. - iz Užica, Vukovara, Foče, Jajca, Marijinih Prkosa, Titovog Drvara, Srba, Titove Korenice, Ličkog Kamenskog, Petrove gore, Šamarice, Kozaračke Mrakovice, Klisa, Sutjeske, Neretve, Sremskog fronta i hiljade drugih, porušenih po Hrvatskoj i Bosni od strane raznih vojski. Gdje su svi vrhovni komandanti, ministri odbrana i unutrašnjih poslova, načelnici generalštabova i stožera, komandanti armija, korpusa i zbornih područja? Svi oni treba da budu barem svjedoci onoga što se događalo u njihovo vrijeme i u njihovim “zonama odgovornosti”. Bez odgovornosti najodgovornijih - nema pravog i stabilnog mira, nema perspektive i vraćanja prirodnim tokovima saradnje naroda koji moraju da žive zajedno, jer su geografski jedni kraj drugih, kulturno-istorijski povezani, ekonomski međuzavisni. Sve su to ključna pitanja za novostvorene države na jugoslavenskom prostoru, ali i za međunarodnu zajednicu. Na tome se, u stvari, polaže najveći moralni ispit. Ako na haškoj klupi i domaćim klupama budu sjedili samo izvršioci druge, treće, četvrte komande, poraz će biti mnogo veći, posljedice još trajnije, domašaji širom svjeta nesagledivi, a novom zlu će se širom otvoriti mnoga nova vrata… Apsurdni YU-ratovi izmjestili su iz ležišta uobičajene predstave i izmjenili značenja mnogih pojmova. Oni koji su sebe smatrali ili još smatraju pobjednicima, faktički su gubitnici. Poraženi, zbog toga što su vjerovali da se takvo zlo ne može dogoditi, nevinošću svojih stradanja i impozantnošću patnje, uzdizali su se u moralne pobjednike čak i kada su po svemu bili gubitnici. U svim vremenima i na svim prostorima, dezerteri su smatrani izdajnicima i kukavicama. U ovom ratu-ratovima oni to nisu, čak su izazivali divljenje, imali podršku poput momka koji je od Vukovara dotjerao transporter u Beograd i garažirao ga pred Saveznom skupštinom. A najtragičniji primjer je mladić koji je, u moralnoj dilemi šta su zapravo dužnost, patriotizam, hrabrost, a šta manipulacija, zloupotreba, zločin, izdaja, između dva stroja negdje kod Šida ispalio metak na sebe. Ti ljudi zaslužuju spomenike, a u obnovi porušene istorije naći će se valjda na više strana mjesta i za spomenike “nepoznatom dezerteru”. U ovom ratu ili poslije njega, razišli su se republički predsjednici i vladari sa svojim posljednjim predstavnicima u Predsjedništvu SFRJ. Slobodan sa Borom Jovićem, Franjo sa Stipom Mesićem, Alija sa Bogićem Bogićevićem, i Momir sa Brankom Kostićem. Istomišljenici ili se nisu razdvajali, ili su ostali zajedno - Kučan sa Drnovšekom i Gligorov sa Tupurkovskim. I među mnogim vojskovođama je rascjep. A bilo je i mnogo drugih razvoda brakova, svojevremeno sklopljenih iz velike ljubavi ili koristoljublja... Knjige svih takozvanih “vrhovnih komandanata” - knjiga J. Drnovšeka “Moja resnica”, knjiga B. Jovića “Poslednji dani SFRJ”, knjige S. Mesića, B. Kostića, D. Ćosića i V. Kadijevića, mada su različite - značajni su izvori - dokumenti. U principu, uglavnom, pisane kao opravdanja, predstavljaju, svaka na svoj način, optužnice za druge ali i za autore, za ono što su učinili, ali i za ono što nisu učinili a bili su dužni da učine. Vrijednost knjiga bivših vrhovnih komandanata i članova bivšeg Predsjedništva SFRJ i SRJ je u tome što iznose (a da li još sve?) njima poznate činjenice o ratu-ratovima na prostoru bivše Jugoslavije i o ulozi lidera republika koje su predstavljali u jugoslovenskom vrhu. Pokazuje se koliko su oni, a koliko drugi kreirali politiku i planirali rat-ratove. Malo je bilo onih koji su mogli zamisliti sve što se dogodilo, a dogodilo se najgore. Imenujmo, i bez okolišavanja, sve koji su to započeli i napravili. Slobodan Milošević i Franjo Tuđman su otišli suviše i toliko daleko da ne mogu nazad iako to pokušavaju. Idu i dalje stranputicom, kockaju se, radi ostajanja na vlasti, sa vitalnim interesima Srbije, Hrvatske, BiH i Crne Gore. Savremena istorija, i u našem slučaju, pokazuje da se nasiljem ništa trajnije ne može oteti, ni podjeliti ono što pripada drugom, razdružiti ono što je suštinski zajedničko. Ništa se ne može dobiti silom, na dugi rok. Neka stigne kazna sve ideologe, organizatore i realizatore, one koji su to zaslužili. Narodna mudra izreka kaže - ničija sila nije dovijeka. Rat nije završen, niti je naš povratak u svijet moguć dokle god ne budemo ispunili prihvaćene međunarodne obaveze, a to su: Cjelovita BiH u okviru ranijih granica. Saradnja sa Hagom (a ne prkos) i kažnjavanje krivaca za rat. Međusobno priznanje jugoslovenskih republika. Povratak svih izbjeglica. Dijalog sa Albancima na Kosovu. Pravog mira nema dok ne prestane specijalni rat, koji još traje, dok Srbi u Hrvatskoj, Bošnjaci, Srbi i Hrvati u BiH, Albanci i Mađari u Srbiji ne budu pravno i stvarno konstitutivni djelovi u tim republikama. Dok sa scene ne odu glavni inicijatori i “vojskovođe” u besmislenim ratovima, dok ne nestane njihova netolerantnost, nacionalistička dvoličnost i tvrdokornost u međusobnim i odnosima sa svjetom, dok ne odu oni koji su napravili etnički čiste regione i države. I na kraju, dok ne dođu nove, svježe, savremene - treće snage, sposobne da u različitostima koje treba poštovati, vide zajednički interes i budućnost, a to su snage demokratske i antifašističke orijentacije.
|
| Sadržaj | Prethodno poglavlje | Sledeće poglavlje |