Radoslav S. Nedovic, Pantelija Vasovic: ZATAMNJENA ISTINA

O LEGALIZOVANIM I NELEGALIZOVANIM ČETNICIMA Dosta prostora autori posvetiše legalizaciji četničkih odreda. Njihova teza je da je Draža Mihailović odobrio legalizaciju odreda kod Vlade Milana Nedića da bi sačuvao vojni potencijal svoga pokreta kako bi kasnije, u nekoj povoljnijoj situaciji, svoje snage upotrebio protiv okupatorskih jedinica. Možda bi ovo objašnjenje moglo biti prihvaćeno ako se ne bi znao Mihailovićev pravi odnos prema borbi protiv okupatora od prvih ustaničkih dana. Ali, zna se da Mihailović nije želeo da ima oružane sukobe sa okupatorom čekajući da ishod rata reše velike sile. On je bio primoran da povede ratne akcije protiv okupatora zbog aktivnosti partizanskih jedinica, koje su pretile da same oslobode gradove, i šira područja, što bi bilo kobno za četnički pokret. Taj svoj položaj - da je morao da stupi u borbu protiv okupacionih snaga, Mihailović je više puta potvrdio izjavama koje je dao okupatorskim komandama. Taj svoj stav potvrdio je i na sastanku u Divcima 11. novembra 1941. godine kada je kazao: "Nećemo se boriti protiv Nemaca, pa ni onda ako nam ova borba bude nametnuta".98 Tome treba dodati činjenicu da su četnici od prvog dana ustanka stalno imali dobre odnose sa predstavnicima vlasti koja je služila okupatoru. Sa njima se nisu nikada sukobljavali, a prilikom oslobaćanja nekih gradova ti nemački saradnici bili su pod punom zaštitom četnika, zbog čega su izbijali sukobi izmeću dve ustaničke strane. Mnogi ti dojučerašnji saradnici okupatora našli su se u četničkim redovima. Imajući sve to u vidu, nije bilo nikakvih smetnji da okupator prihvati legalizaciju četničkih odreda i da odmah koordiniraju zajedničku borbu za likvidiranje partizanskih jedinica. 98. "Zbornik NOR-a", tom XIV, knj. 1, str. 876, dok. 7. Po prodoru Nemaca na slobodnu teritoriju, četnički odredi, zajedno sa Nedićevom poljskom stražom, Ljotićevim odredima i ostalim saradnicima okupatora, izvršili su teške zločine nad pripadnicima iartizanskog pokreta. U toj hajci, progonima, hapšenjima, premlaćivnju, ubijanju, privoćenju i predaji Nemcima zarobljenih, četnici su pokazali svu svoju bezdušnost. Davidović i Timotijević te zločine pokušavaju da pripišu samo pripadnicima odreda koji su legalizovani kao jedinice Nedićeve straže u službi kod Nemaca. Tim pokušavaju da kažu da četnička Vrhovna komanda nema veze sa tim zločinima. Zbog toga je nužno pogledati neke druge činjenice, koje se razlikuju od ovih koje nam prezentiraju ovi istoričari. Opšte je poznato da je na čačanskom području bio legalizovan Jelički četnički odred, kojim je komandovao Miloje Mojsilović, i malo kasnije Ljubićki četnički odred, čiji je komandant bio kapetan Predrag Raković. Bili su legalizovani neki delovi Trnavskog četničkog odred, koji je bio u formiranju i kojim je komandovao Mijuško Ristović. Takovski četnički odred i one dragačevske četničke jedinice kojima je komandovao Milutin Janković nisu legalizovane. Tu su još neke manje grupe, koje su predvodili lokalni komandanti, a nisu prihvatili legalizaciju. Mećutim, sve četničke jedinice, legalizovane ili ne, vodile su ogorčenu borbu radi uništenja komunista, kako su tada nazivali sve partizanske borce. U čitavom čačanskom području, na području koje su držali legalizovani četnici ili ovi drugi, trajala je hajka na borce rasturenih partizanskih odreda. Nije bilo sela, niti seoske kuće, koja bi predstavljala zaštitu za partizanske borce u tim hladnim decembarskim danima. Hapšenja, maltretiranja, premlaćivanja, ubijanja, sprovoćenje i predaja Nemcima, bili su cilj svih četničkih jedinica, bile one legalizovane, ili ne. Zvonko Vučković u takovskom srezu nije legalizovao svoj odred, ali, dok je, u zimu 1941/1942. godine, bio u pratnji svog vrhovnog komandanta Draže Mihailovića, njegovi lokalni komandanti u saradnji i savezu sa majorom Milanom Kalabićem, koji je uspostavio svoju vlast u Gornjem Milanovcu, privodili su partizane i gotovo očistili to područje od njih. Na stotine partizanskih boraca su od strane četnika privedeni vojnom sudu, koji je odmah po zauzimanju Gornjeg Milanovca, tu bio formiran. Podaci kazuju da je tu osuđeno na smrt preko 20 boraca, a najveći broj ih je deportovan u logore.99 Četnici su ovde iskazali veliku lojalnost prema okupatoru i kvislinzima i niko ih nije dirao, makar u tom vremenu dok su im verno služili. 99. "Čačanski kraj u NOB - pali borci i žrtve" (izvod). Na području Dragačeva Milutin Janković, sa svojim potčinjenim, nije bio legalizovan. To mu nije smetalo da ostane gazda na svom terenu. Nemci ga nisu gonili, a on im je iskazivao vernost, jer je svaki dan aktivno sudelovao u uništenju partizanskih odreda. Sa svojim potčinjenim hvatao je i lovio partizanske borce, ubijao, predavao patriote nemačkoj komandi u Požegi. Njegovi potčinjeni su u Lučanima ubili Milomira Milosavljevića, komesara čete u Dragačevskom bataljonu, u Dučalovićima su ubili Rosu Aleksić, partizanku iz Čačka. Janković je pravio izlete i na teren na kome nije komandovao. Tako je više puta posećivao zatvor u Markovici, koji je držao legalizovani odred Mojsilovića. Odavde je 16. decembra preuzeo Savu Savićevića, partizana rodom sa Umke kod Beograda. Njega je lično Janković ubio na mestu Potajnik u Negrišorima. Četnici pod njegovom komandom uhvatili su i predali Nemcima u Požegi: Milojka Markovića, Radojka Markovića, Miladina Markovića, Vojina Mićića i Vasilija Ćebića iz Lučana, Selimira Alempijevića, Milana Jokovića i Nedeljka Kukića iz Lisica... koje su Nemci streljali u Požegi.100 Janković je učestvovao sa nedićevcima i ljotićevcima u borbi sa partizanima kod škole u Zeokama, što znači da je bio u istom stroju sa bliskim saradnicima okupatora, od kojih se, po onome što je činio, ni u čemu nije razlikovao. Mnogo podataka kazuje da nisu postojale razlike u zločinima koje su činili prema partizanima i ovom pokretu legalizovani ili nelegalizovani četnici. Razlike nije moglo da bude, jer je Mihailović odobrio legalizaciju i odobravao aktivnost tih odreda. On je i dalje imao veliki uticaj u aktivnosti legalizovanih odreda. Da su kod Mihailovića isti tretman imali legalizovani i nelegalizovani odredi, kazuje podatak da su komandanti legalizovanih odreda po prestanku njihove legalizacije uživali visok tretman kod Mihailovića. Jer, legalizacijom ti odredi su izvršavali zadatke svoje, četničke Vrhovne komande. 100. "Zbornik NOR-a", tom XIV, knj. 1, str. 876, dok. 7. Možda je najbolje tu aktivnost objasnio sam Predrag Raković u izveštaju koji je podneo Draži Mihailoviću u decembru 1942. godine. "Uništenje komunista bilo je potrebno i meni, i Nemcima, i ljotićevcima, te smo se u ovom poslu složili i postali saveznici".101 101. "Zbornik NOR-a", tom XIV, knj. 2, str. 767, dok. 209. Primivši izveštaj Rakovića, Draža Mihailović ne propusti da ga pohvali napisavši na samom izveštaju: "Frike, odličan rad".102 102. "Zbornik NOR-a", tom XIV, knj. 2, str. 775, dok. 209. Da li je potreban komentar da bi objasnili koji su bili motivi legalizacije odreda i kakva je saradnja bila izmeću ovih odreda i nemačke vojne sile? Mnogi kasniji pregovori komandanta Drugog ravnogorskog Korpusa sa okupatorskim komandantima o preuzimanju borbenih akcija radi uništenja komunista potvrćuju da saradnje četnika sa okupatorskim snagama nikada nije osporavana od Vrhovne četničke komande i njenog komandanta Draže Mihailovića. Sadržaj Prethodni dokument Sledeći dokument