Radoslav S. Nedovic, Pantelija Vasovic: ZATAMNJENA ISTINA

Sadržaj Prethodni dokument Sledeći dokument


BILANS NOVEMBARSKIH UBISTAVA

Bilans novembarskih četničkih zločina u čačanskom kraju je: 68 direktno usmrćenih boraca (34 u Brajićima, 16 na Vencu u Lisi i 18 pojedinačno ubijenih). Tu je i 71 usmrćen na Krušiku u Valjevu, koje su četnici po zarobljavanju predali Nemcima pa su za njihovu smrt odgovorni, što čini ukupno 139 umorenih. Uz to, mnogi borci doživeli su teške traume i mučenja, o čijim mukama autori, i pored postojanja mnogih svedočenja tih stradalnika, nisu našli za shodno bilo šta da saopšte čitaocima.

Svi ovi zločini, po tvrdnjama autora, odgovor su na zločine koje su komunisti učinili prema četnicima. Zbog takvih tvrdnji neophodno je da nešto kažemo o tim zločinima, kao i o izvorima koje su autori koristili u svojim besomučnim lažima.

Nije teško primetiti da su se autori "Zatamnjene prošlosti", na njihovu žalost i sramotu, poslužili izvornom građom koja je plod antikomunističke histerije u toku Drugog svetskog rata, koja je stvarana na temeljima prevara, podmetanja i laži, što je bio metod borbe protiv NOP-a. Tu su, pre svega članci iz štampe koja je bila u službi okupatora, razni izveštaji i saopštenja kvislinške vlade Milana Nedića, saopštenja nekih četničkih starešina u kojima se iznose sumnje o nekim komunitičkim ubistvima, kao i kazivanja pojedinih "svedoka", čija imena autori stavljaju pod inicijale, njihove izjave čuvaju u svojim arhivama kao vredna dokumenta. U svim tim navodno zločinima nema ništa konkretno, što bi ukazivalo da su počinjeni. Najčešće su u tim svedočenjima odrednice: "priča se" i "kaže se", "slušalo se", "čulo se" ili "videli su"... nema dokaza o vremenu, mestu, imenima žrtava. Sve je uopšteno. Ništa konkretno!

Sramno je da su autori prihvatili to kao dokaze i da na njima izvlače zaključke o nekom zločinu. Ali, više od toga izgleda da su se oni poistovetili sa autorima tih tekstova, kad su ih uzeli kao verodostojne, što kazuje da autorima nije stalo do otkrivanja istine, koju su pošli da traže. Da se nisu rukovodili tim, mogli su istinu da traže drugim putem. Sigurno je da se do prave istine moglo doći.

Znali su autori da su na prostorima Čačka i okoline vođene borbe izmeću građana ovde rođenih, sa nekim manjim izuzecima. Znali su da na čitavom prostoru postoje crkveni protokoli umrlih, u koje su i u tim ratnim godinama unošeni podaci o poginulim, istina sa malim propustima. Retko se desilo da neko u te protokole nije upisan, jer je rodbina poginulih njih prijavljivala radi opela. Pregledom tih knjiga autori bi došli do prave istine. Ali, opet, ponavljamo da njima ta istina nije bila potrebna. Bilo im je mnogo lakše da paušalnim ocenama podmire ono što im je uglavnom bio cilj, da neke proglase za zločince, a druge kao nevine. Pozivamo autore da kao istoričari prevaziću odrećene sujete u koje su zapali i da u interesu istine saopšte pravu istinu o ljudima, koji su u tom ratu stradali, bez obzira čije su oni žrtve. Tim putem ostavili bi nastupajućim naraštajima istinu, a ne da zatamnjuju našu prošlost, što im, kao istoričarima, nikada neće biti oprošteno.

Kakvim obmanama autori zavode neobaveštene građane, vidi se iz načina na koji prikazuju naredbu Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačkih partizanskih odreda Jugoslavije od 8. novembra 1941. godine, upućenu štabovima, političkim komesarima i borcima.

"U vezi sa poslednjim događajima, u kojima su vojno-četnički odredi istupili sa oružanim snagama protiv partizanskih odreda događaju se mnogobrojne pojave zverskog mučenja, prebijanje i ubijanje naših partizana i kurira od strane raznih okorelih zlikovaca koji se nalaze u tim vojno-četničkim odredima, upućuje se sledeće naređenje svim našim odredima.

I. Pod pretnjom smrtne kazne zabranjuje se odgovarati na te zločine postupcima koji nisu dozvoljeni u partizanskim redovima.

a) maltretiranje, prebijanje ili bilo kakvo ispoljavanje lične mržnje prema zarobljenicima koji padaju u naše ruke.

b) apsolutno je nedozvoljeno maltretiranje i zlostavljanje stanovništva na onim područjima gde se vode borbe, iako ono nije naklonjeno nama.

Zarobljeni neprijateljski oficiri i vojnici imaju se stražarno sprovesti najbližim partizanskim komandama, koje će onda same preuzeti istragu protiv pojedinaca iz redova zarobljenika za koje se neophodno dokaže da su vršili bilo kakva zverstva ili nedela.

Naši štabovi i vojne partizanske jedinice na terenu imaju na licu mesta ispitati svaki konkretni slučaj zlostavljanja naših ljudi ili seljaka od strane četnika, sve to zapisnički utvrditi i pred svedocima potpisivati i onda dostaviti to Glavnom ili Vrhovnom štabu."89

89. "Zbornik NOR-a", tom I, knj. 2, str. 223-224.

Sve je u ovom dokumentu kristalno jasno.

Naredba je usledila posle četnčkog zločina u Kosjeriću 2. novembra i u Brajićima 5. i 6. novembra s ciljem da spreče eventualni pokušaj neke partizanske jedinice da se sveti za zločine četnika.

S obzirom da autori navode da svi četnički zločini su osveta za zločine koje su partizani učinili, nužno je da vidimo koji su to zločini, posebno prema vojnoj organizaciji četnika, izuzimajući one koji su život izgubili u mećusobnim borbenim sukobima, što se izuzima sa obe zaraćene strane. Nema ih! U posebnom poglavlju dali smo dosta podataka o ubistvima osoba koje su bile u direktnoj službi okupatora, što ne smatramo zločinom, jer se radi o eliminisanju izdajnika, koji su se u sudbonosnom i teškom vremenu za naš narod našli u zajedničkom stroju sa okupatorom. Evidentno je da ovi mladi istoričari, rođeni neku deceniju posle rata, žele da ne razumeju mnoge događaje koji su se u tom vremenu odigrali. Kako drukčije objasniti mnoge njihove kvalifikacije zločina, tamo gde njih nije bilo. Karakterističan je slučaj ubistva Nedićevog generala Putnikovića i majora Šaponjića, koji su u vreme najžešćih borbi na Kraljevu i drugim ratištima uhvaćeni na slobodnoj teritoriji. Davidović i Timotijević neće da priznaju da su pripadnici Nedićevih odreda tada bili u istom stroju sa okupatorom. Bili su protivnici, ne samo partizana, već i četnika, jer su partizani i četnici tada vodili zajedničku borbu protiv okupatora, ali i svih njegovih saradnika.

Istoričari, hroničari i drugi istraživači nisu došli do saznanja da su partizani tada vršili masovnija ubistva nad pripadnicima četničkog pokreta. Ali, Davidović i Timotijević ta istraživanja i saznanja ignorišu.

Istina, ubijeno je nekoliko pripadnika četničkih formacija, ali su okolnosti karakteristične.

U Miokovcima su partizani 23. septembra 1941. ubili poručnika Ognjena Lužanina, četničkog oficira. Razlog tog ubistva bio je taj što je Lužanin onemogućavao organizatore ustanka da upisuju ljudstvo u partizane, što je oteo i pocepao spiskove upisanih, što je bilo suprotno sporazumu koji je bio postignut izmeću vrhovnih komandi dve ustaničke formacije o slobodnom opredeljenju građana. Ovo ubistvo je odobrio i Draža Mihailović.

U Grabu je 8. novembra zarobljen Isidor Dramlić, komandir čete u Jeličkom četničkom odredu. Kod njega su pronađeni spiskovi partizana i njihovih simpatizera, koji je pripremio da preda Nemcima. Zbog toga ga je neki sud osudio na smrt, pa je streljan.

Po presudi prekog suda Prve ljubićke čete u Gornjoj Gorevnici početkom novembra streljan je Borivoje Šunjevarić, četnički kurir sa Ravne gore, kod koga je pronaćena poruka četničkoj komandi o napadu na partizane.

U Čačku je 14. novembra ubijen Borisav Stanković iz Pridvorice.

Njegovo ubistvo ni do danas nije dovoljno razjašnjeno. Po nekim policijskim izveštajima njega je ubio Savo Vasilijević iz Vrnčana, pripadnik Gradske milicije u Čačku. Po nekim drugim kazivanjima, Stanković je streljan pošto je osuđen zbog pokušaja miniranja pruge Čačak - Užice.

Ako se sve ovo ima u vidu, nisu u pravu autori "Zatamnjene prošlosti" kada tvrde da su četici ubistva vršili iz osvete, za ubistva koja su partizani pre toga počinili nad četnicima, jer za to nema dokaza. Motive četničkih zločina treba tražiti na drugoj strani. Opšte je poznato da je Draža Mihailović nateran da stupi u borbu protiv okupatora, pošto je pretila opasnost da partizanski odredi, pod čijim su pritiskom Nemci morali da napuštaju gradove u zapadnoj Srbiji, posednu te gradove, što ne bi bilo dobro za čitav četnički pokret. Videvši tu opasnost, do koje da je došlo, ne bi mu narod oprostio, Draža je izdao naredbu o mobilizaciji svojih jedinica i njegove trupe počele su da se okupljaju oko gradova iako do tada protiv Nemaca i njihovih saradnika nisu opalili ni jedan metak. Pridružujući se partizanima i stupajući u zajedničku borbu protiv okuptora Draža Mihailović je bio opterećen problemom da vodi borbu sa mnogim saradicima okupatora sa kojima je do tada imao dobre odnose: žandarmima, kasnije su to Nedićeve i Ljotićeve vojne jedinice, razni agenti i celokupna vlast na čijem je čelu bio Milan Nedić. Na tim osnovama odmah se sukobio sa partizanima, koji su sve ove formacije smatrali neprijateljem i izdajnicima, jer su bile u službi okupatora.


Sadržaj Prethodni dokument Sledeći dokument