| Sadržaj | Prethodni dokument | Sledeći dokument |
|
Požega je pred drugi svetski rat brojala oko 1500
stanovnika i bila varošica sa vrlo šarolikom ekonomsko-socijalnom strukturom:
80 trgovačkih i 53 zanatske radnje (raznih delatnosti), akcionarsko društvo »Maljen«,
elektrana, strugara, parni mlin i 43 kafane. U njima je bilo uposleno oko 200
radnika i šegrta. Kod mnogih poslodavaca radili su njihovi sinovi koji se nisu
tretirali kao radnici. Pored toga, krajem 1939. godine bilo je 150 radnika, obućara
i šivača (krojači) iz četvrtog odeljenja Zavoda za izradu vojne odeće. Od
350 radnika i šegrta, preko 140 je bilo organizovano u mešovitim URS-ovim
sindikatima do pred kraj 1940. godine, kada je policija zabranila rad sindikalne
podružnice u Požegi. Veći broj radnika četvrtog odeljenja stanovao je u Užicu
i Čačku i njemu je bila zabranjena aktivnost u URS-ovim sindikatima. No,
svestranim radom sindikalne podružnice u Požegi aktivirani su i ovi radnici,
pa je policija zabranila rad podružnice u Požegi pre opšte zabrane URS-ovih
sindikata u zemlji (decembra 1940. godine). Pored radnika, u Požegi je bilo oko
100 državnih i privatnih činovnika. Po selima sreza požeškog postojale su
zemljoradničke nabavljačke zadruge, oko čijih se čitaonica okupljala
napredna omladina. One su, zahvaljujući uticaju KPJ imale veliku političko-prosvetnu
ulogu. Nasuprot ovome, nije bilo sela, udaljenog preko 6 km od Požege, bez
kafane, a njih je bilo znatno više nego osnovnih škola. Većina
vlasnika zanatlijskih radnji i kafana posedovala je i 5-40 ha zemlje, a
struktura zemljišnog poseda u srezu bila je više srednjačka. Mali je broj
zemljoradnika imao preko 40 ha. Politički
život je bio dosta intenzivan naročito na poslaničkim izborima maja 1935. i
decembra 1938. godine, kada sli sve političke grupacije bivše Jugoslavije
istakle svoje kandidate, izuzev radničko-seljačke grupacije, afirmisane kao
Stranka radnog naroda. Pošto je bila sprečavana od režima, istupila je u
bloku Udružene opozicije. KPJ je ovu političku grupaciju koristila za legalnu
formu povezivanja sa širokim radnim masama Na zborovima Udružene opozicije,
preko Zemljoradničke stranke, istupali su i komunisti. U Požegi je održan
samostalan radnički zbor na kome su govorili: opančarski radnik Milicević,
Ljuba Mićić bivši komunistički poslanik, Vesa Janković, Milivoje Radovanović
i Aca Ćurčić advokat iz Čačka. Izvesni
povlašćeni ljudi iz Požege i okoline odlazili su
u oficirske i podoficirske škole
pa su sa svojim porodicama uvek bili režimski orijentisani. Zbog ovih i mnogih
drugih okolnosti rad KPJ nije bio lak. Uprkos teškoćama i hapšenjima
komunista septembra 1940. godine, uticaj KPJ je bivao sve veći, ali ne i ravnomeran u svim selima.
Naročito je bio nedovoljan u severnom delu sreza gde nije bilo gotovo nikakvog
partijskog uporišta. Iz
dana u dan rastao je broj simpatizera i članova, pa je polovinom 1941. godine,
pored Sreskog komiteta Partije (formiranog 1940. godine) i Skoja (formiranog početkom
maja 1941 godine), bilo oko 14 skojevskih aktiva sa blizu 55 članova i 11
partijskih ćelija, sa po 3-6 članova i 1-2 kandidata - ukupne oko 46 članova
i preko 20 kandidata KPJ. Partijske ćelije su postojale u: Požegi 2 sa 9 članova,
Bakionici sa Prijanovićima 6 članova, Glumaču sa Otnjem 3 člana, Zdravčićima
sa Tvrdićima 3 člana, Visibabi sa Rasnom 4 člana, Gorobilju 6 članova,
Godoviku 3 člana, Rupeljevu 5 članova, Rogama 4 člana i Svračkovu 3 člana.
|